Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / પાચિત્યાદિયોજનાપાળિ • Pācityādiyojanāpāḷi |
અપલોકનકમ્મકથા
Apalokanakammakathā
૪૯૫-૬. તત્થાતિ ચતૂસુ કમ્મેસુ. એત્થાતિ ઓસારણાદિપાઠે. પદસિલિટ્ઠતાયાતિ લોકે પદાનં સિલિટ્ઠભાવતો. તત્થાતિ ઓસારણાદીસુ પઞ્ચસુ. કણ્ટકસામણેરસ્સ યા સા દણ્ડકમ્મનાસના અત્થિ, સા નિસ્સારણાતિ યોજના. ‘‘મિચ્છાદિટ્ઠિકો હોતી’’તિ વત્વા તમેવત્થં દસ્સેતું ‘‘અન્તગ્ગાહિકાય દિટ્ઠિયા સમન્નાગતો’’તિ વુત્તં. મિચ્છાદિટ્ઠિ હિ લિઙ્ગનાસનાય કારણં હોતિ. સોતિ સામણેરો, ‘‘નિસ્સજ્જાપેતબ્બો’’તિ પદે કારિતકમ્મં, વુત્તકમ્મં વા. તં લદ્ધિન્તિ ધાતુકમ્મં, અવુત્તકમ્મં વા. કિન્તિ કાતબ્બન્તિ આહ ‘‘એવઞ્ચ પન કમ્મં કાતબ્બ’’ન્તિ.
495-6.Tatthāti catūsu kammesu. Etthāti osāraṇādipāṭhe. Padasiliṭṭhatāyāti loke padānaṃ siliṭṭhabhāvato. Tatthāti osāraṇādīsu pañcasu. Kaṇṭakasāmaṇerassa yā sā daṇḍakammanāsanā atthi, sā nissāraṇāti yojanā. ‘‘Micchādiṭṭhiko hotī’’ti vatvā tamevatthaṃ dassetuṃ ‘‘antaggāhikāya diṭṭhiyā samannāgato’’ti vuttaṃ. Micchādiṭṭhi hi liṅganāsanāya kāraṇaṃ hoti. Soti sāmaṇero, ‘‘nissajjāpetabbo’’ti pade kāritakammaṃ, vuttakammaṃ vā. Taṃ laddhinti dhātukammaṃ, avuttakammaṃ vā. Kinti kātabbanti āha ‘‘evañca pana kammaṃ kātabba’’nti.
કાતબ્બાકારં દસ્સેન્તો આહ ‘‘સઙ્ઘં ભન્તે’’તિઆદિ. યં સહસેય્યં લભન્તીતિ યોજના. તસ્સાતિ સહસેય્યસ્સ. અલાભાયાતિ અલાભત્થાય. ‘‘ચર પિરે વિનસ્સા’’તિ ઇમિના નિસ્સારણાકારં દસ્સેતિ. અત્થો પનસ્સ હેટ્ઠા વુત્તોયેવ.
Kātabbākāraṃ dassento āha ‘‘saṅghaṃ bhante’’tiādi. Yaṃ sahaseyyaṃ labhantīti yojanā. Tassāti sahaseyyassa. Alābhāyāti alābhatthāya. ‘‘Cara pire vinassā’’ti iminā nissāraṇākāraṃ dasseti. Attho panassa heṭṭhā vuttoyeva.
સોતિ સમણેરો, ઓસારેતબ્બોતિ સમ્બન્ધો.
Soti samaṇero, osāretabboti sambandho.
સ્વાયન્તિ સો અયં સામણેરો, અચ્ચયં દેસેતીતિ સમ્બન્ધો. સોરતોતિ સુન્દરલદ્ધિયં રતો, દુલદ્ધિતો વા સુટ્ઠુ ઓરતો. યથા પુરેતિ યથા પુબ્બે રુચ્ચતિ, તથાતિ યોજના. કાયસમ્ભોગસામગ્ગિદાનન્તિ કાયેન ચ સમ્ભોગેન ચ સામગ્ગિયા દાનં.
Svāyanti so ayaṃ sāmaṇero, accayaṃ desetīti sambandho. Soratoti sundaraladdhiyaṃ rato, duladdhito vā suṭṭhu orato. Yathā pureti yathā pubbe ruccati, tathāti yojanā. Kāyasambhogasāmaggidānanti kāyena ca sambhogena ca sāmaggiyā dānaṃ.
એવન્તિઆદિ નિગમનં. યસ્મા પન બ્રહ્મદણ્ડો પઞ્ચસતિકક્ખન્ધકે (ચૂળવ॰ ૪૪૫) છન્નસ્સેવ પઞ્ઞત્તો, તસ્મા તસ્સેવ દાતબ્બોતિ આહ ‘‘ન કેવલ’’ન્તિઆદિ. એસાતિ બ્રહ્મદણ્ડો, અઞ્ઞોપિ યો ભિક્ખુ વિહરતિ, તસ્સપિ દાતબ્બોતિ સમ્બન્ધો. કિન્તિ દાતબ્બોતિ આહ ‘‘એવઞ્ચ પન દાતબ્બો’’તિ. દાતબ્બાકારં દસ્સેન્તો આહ ‘‘સઙ્ઘમજ્ઝે’’તિઆદિ.
Evantiādi nigamanaṃ. Yasmā pana brahmadaṇḍo pañcasatikakkhandhake (cūḷava. 445) channasseva paññatto, tasmā tasseva dātabboti āha ‘‘na kevala’’ntiādi. Esāti brahmadaṇḍo, aññopi yo bhikkhu viharati, tassapi dātabboti sambandho. Kinti dātabboti āha ‘‘evañca pana dātabbo’’ti. Dātabbākāraṃ dassento āha ‘‘saṅghamajjhe’’tiādi.
યં વચનં ઇચ્છેય્ય, તં વચનન્તિ યોજના. ખમાપેન્તસ્સાતિ સઙ્ઘં ખમાપેન્તસ્સ તસ્સ ભિક્ખુસ્સાતિ યોજના.
Yaṃ vacanaṃ iccheyya, taṃ vacananti yojanā. Khamāpentassāti saṅghaṃ khamāpentassa tassa bhikkhussāti yojanā.
પટિસઙ્ખાતિ પટિસઙ્ખાય, ઞાણેન પચ્ચવેક્ખિત્વાતિ અત્થો.
Paṭisaṅkhāti paṭisaṅkhāya, ñāṇena paccavekkhitvāti attho.
યન્તિ અવન્દિયકમ્મં, અનુઞ્ઞાતન્તિ સમ્બન્ધો. કેન અનુઞ્ઞાતન્તિ આહ ‘‘ભગવતા’’તિ. કિસ્મિં ખન્ધકે અનુઞ્ઞાતન્તિ આહ ‘‘ભિક્ખુનિક્ખન્ધકે’’તિ. કેસુ વત્થૂસુ અનુઞ્ઞાતન્તિ આહ ‘‘તેન ખો પન…પે॰… ઇમેસુ વત્થૂસૂ’’તિ (ચૂળવ॰ ૪૧૧). કિં કત્વા અનુઞ્ઞાતન્તિ આહ ‘‘દુક્કટં પઞ્ઞપેત્વા’’તિ. કિન્તિ અનુઞ્ઞાતન્તિ આહ ‘‘અનુજાનામિ…પે॰… કાતબ્બો’’તિ. તસ્સાતિ અવન્દિયસ્સ. ‘‘ન ઓસારણાદીની’’તિ ઇમિના એવસદ્દસ્સ છડ્ડેતબ્બત્થં દસ્સેતિ. તસ્સાતિ કમ્મલક્ખણભૂતસ્સ અવન્દિયસ્સ. તત્થેવાતિ ભિક્ખુનિક્ખન્ધકેયેવ. નન્તિ કમ્મલક્ખણં. ઇધાપીતિ પરિવારે કમ્મવગ્ગેપિ.
Yanti avandiyakammaṃ, anuññātanti sambandho. Kena anuññātanti āha ‘‘bhagavatā’’ti. Kismiṃ khandhake anuññātanti āha ‘‘bhikkhunikkhandhake’’ti. Kesu vatthūsu anuññātanti āha ‘‘tena kho pana…pe… imesu vatthūsū’’ti (cūḷava. 411). Kiṃ katvā anuññātanti āha ‘‘dukkaṭaṃ paññapetvā’’ti. Kinti anuññātanti āha ‘‘anujānāmi…pe… kātabbo’’ti. Tassāti avandiyassa. ‘‘Na osāraṇādīnī’’ti iminā evasaddassa chaḍḍetabbatthaṃ dasseti. Tassāti kammalakkhaṇabhūtassa avandiyassa. Tatthevāti bhikkhunikkhandhakeyeva. Nanti kammalakkhaṇaṃ. Idhāpīti parivāre kammavaggepi.
અપાસાદિકન્તિ અપસાદાવહં, અપસાદજનકં વા.
Apāsādikanti apasādāvahaṃ, apasādajanakaṃ vā.
તતોતિ અવન્દિયકરણતો. ઇમન્તિ ભિક્ખું. વન્દિયન્તિ વન્દિતબ્બં, વન્દનં વા.
Tatoti avandiyakaraṇato. Imanti bhikkhuṃ. Vandiyanti vanditabbaṃ, vandanaṃ vā.
એત્થાતિ અપલોકનકમ્મે, ભિક્ખુનિસઙ્ઘમૂલકં કત્વા પઞ્ઞત્તન્તિ યોજના. ભિક્ખુસઙ્ઘસ્સાપીતિ પિસદ્દો ન ભિક્ખુનિસઙ્ઘસ્સેવાતિ દસ્સેતિ. પનસદ્દો સમ્ભાવનત્થો, તથા ભિક્ખુનિસઙ્ઘમૂલકં પઞ્ઞત્તમ્પીતિ અત્થો, લભિતબ્બભાવં વિત્થારેન દસ્સેન્તો આહ ‘‘યં હી’’તિઆદિ. યં અપલોકનકમ્મં કરોતીતિ યોજના. અપ્પમત્તકવિસ્સજ્જકેન પન દાતબ્બાનીતિ સમ્બન્ધો. તેસન્તિ સૂચિઆદીનં. સોયેવાતિ અપ્પમત્તકવિસ્સજ્જકોયેવ. તતોતિ અપ્પમત્તકતો. તત્થાતિ સેનાસનક્ખન્ધકવણ્ણનાયં (ચૂળવ॰ અટ્ઠ॰ ૩૨૧). વુત્તપ્પકારં ગિલાનભેસજ્જમ્પીતિ સમ્બન્ધો. યોપિ ચાતિ ભિક્ખુપિ ચ હોતીતિ સમ્બન્ધો. તસ્સ દાતબ્બાતિ સમ્બન્ધો. તત્રુપ્પાદતોતિ તસ્મિં મહાવાસે ઉપ્પાદપચ્ચયતો, ગહેત્વાતિ સમ્બન્ધો. ‘‘પેસલસ્સા’’તિઆદિના દુસ્સીલાદીનં દાતું ન વટ્ટતીતિ દસ્સેતિ.
Etthāti apalokanakamme, bhikkhunisaṅghamūlakaṃ katvā paññattanti yojanā. Bhikkhusaṅghassāpīti pisaddo na bhikkhunisaṅghassevāti dasseti. Panasaddo sambhāvanattho, tathā bhikkhunisaṅghamūlakaṃ paññattampīti attho, labhitabbabhāvaṃ vitthārena dassento āha ‘‘yaṃ hī’’tiādi. Yaṃ apalokanakammaṃ karotīti yojanā. Appamattakavissajjakena pana dātabbānīti sambandho. Tesanti sūciādīnaṃ. Soyevāti appamattakavissajjakoyeva. Tatoti appamattakato. Tatthāti senāsanakkhandhakavaṇṇanāyaṃ (cūḷava. aṭṭha. 321). Vuttappakāraṃ gilānabhesajjampīti sambandho. Yopi cāti bhikkhupi ca hotīti sambandho. Tassa dātabbāti sambandho. Tatruppādatoti tasmiṃ mahāvāse uppādapaccayato, gahetvāti sambandho. ‘‘Pesalassā’’tiādinā dussīlādīnaṃ dātuṃ na vaṭṭatīti dasseti.
જગ્ગાપેતું વટ્ટતીતિ એત્થ અપુચ્છિત્વા જગ્ગાપેતું વટ્ટતીતિ આહ ‘‘અયં ભિક્ખૂ’’તિઆદિ. ઓદિસ્સાતિ ઉદ્દિસિત્વા.
Jaggāpetuṃ vaṭṭatīti ettha apucchitvā jaggāpetuṃ vaṭṭatīti āha ‘‘ayaṃ bhikkhū’’tiādi. Odissāti uddisitvā.
આસનઘરં વાતિ પટિમાઘરં વા, કારકો મનુસ્સોતિ સમ્બન્ધો. ઉપનિક્ખેપતો ગહેત્વાતિ સમ્બન્ધો. સઙ્ઘિકેનપીતિ પિસદ્દો ન કેવલં ચેતિયસ્સ ઉપનિક્ખેપેનેવ, અથ ખો સઙ્ઘિકેનપીતિ દસ્સેતિ.
Āsanagharaṃ vāti paṭimāgharaṃ vā, kārako manussoti sambandho. Upanikkhepato gahetvāti sambandho. Saṅghikenapīti pisaddo na kevalaṃ cetiyassa upanikkhepeneva, atha kho saṅghikenapīti dasseti.
યાપનમત્તં અલભન્તેહિ કરોન્તેહીતિ યોજના, પરિભુઞ્જન્તેહિ હુત્વાતિ સમ્બન્ધો. ‘‘વત્તં કરોમા’’તિઆદિના ‘‘યાપનમત્ત’’ન્તિ પદસ્સ અત્થં દસ્સેતિ. વિહારે રોપિતા યે ફલરુક્ખાતિ યોજના. યેસન્તિ રુક્ખાનં. તેસૂતિ રુક્ખેસુ. યે પનાતિ રુક્ખા પન, અપરિગ્ગહિતા હોન્તીતિ સમ્બન્ધો. તં પનાતિ અપલોકનકમ્મં પન. સલાકં ગણ્હન્તિ એત્થાતિ સલાકગ્ગં, ઠાનં. ‘‘યાગગ્ગભત્તગ્ગ’’ઇતિ એત્થાપિ એસેવ નયો. ઉપોસથગ્ગેતિ ઉપોસથસ્સ ગહણટ્ઠાને, ઉપોસથગેહેતિ અત્થો. તત્થાતિ ઉપોસથગ્ગે. તન્તિ અપલોકનકમ્મં.
Yāpanamattaṃ alabhantehi karontehīti yojanā, paribhuñjantehi hutvāti sambandho. ‘‘Vattaṃ karomā’’tiādinā ‘‘yāpanamatta’’nti padassa atthaṃ dasseti. Vihāre ropitā ye phalarukkhāti yojanā. Yesanti rukkhānaṃ. Tesūti rukkhesu. Ye panāti rukkhā pana, apariggahitā hontīti sambandho. Taṃ panāti apalokanakammaṃ pana. Salākaṃ gaṇhanti etthāti salākaggaṃ, ṭhānaṃ. ‘‘Yāgaggabhattagga’’iti etthāpi eseva nayo. Uposathaggeti uposathassa gahaṇaṭṭhāne, uposathageheti attho. Tatthāti uposathagge. Tanti apalokanakammaṃ.
યં મૂલતચપત્તઅઙ્કુરપુપ્ફફલખાદનીયાદીતિ યોજના. અન્તોસીમાયાતિ અન્તો ઉપચારસીમાય.
Yaṃ mūlatacapattaaṅkurapupphaphalakhādanīyādīti yojanā. Antosīmāyāti anto upacārasīmāya.
સુકતમેવાતિ સઙ્ઘેન કતમેવ. ઉપોસથદિવસેતિ નિદસ્સનમત્તં યસ્મિં કસ્મિંચિ દિવસેપિ કતત્તા.
Sukatamevāti saṅghena katameva. Uposathadivaseti nidassanamattaṃ yasmiṃ kasmiṃci divasepi katattā.
ફલવારેનાતિ રુક્ખાનં ફલગહણવારેન. રુક્ખા ધરન્તીતિ રુક્ખા તિટ્ઠન્તિ, સંવિજ્જન્તિ વા . યેહીતિ ભિક્ખૂહિ રોપિતા, હોન્તીતિ સમ્બન્ધો. સા એવ કતિકાતિ પુબ્બે કતા સા એવ કતિકા, અઞ્ઞા કતિકા ન કાતબ્બાતિ અધિપ્પાયો.
Phalavārenāti rukkhānaṃ phalagahaṇavārena. Rukkhā dharantīti rukkhā tiṭṭhanti, saṃvijjanti vā . Yehīti bhikkhūhi ropitā, hontīti sambandho. Sā eva katikāti pubbe katā sā eva katikā, aññā katikā na kātabbāti adhippāyo.
અઞ્ઞસ્મિં વિહારેતિ રુક્ખાનં ઠિતવિહારતો અઞ્ઞસ્મિં વિહારે. તેસન્તિ રુક્ખાનં, સામીતિ સમ્બન્ધો. યેપીતિ રુક્ખાપિ, રોપિતાતિ સમ્બન્ધો. અઞ્ઞતો ઠાનતોતિ યોજના. તેસૂતિ રુક્ખેસુ. એત્થાતિ વિહારે. તેહિ પનાતિ પરિવેણસામિકેહિ ભિક્ખૂહિ પન. દસભાગન્તિ દસમભાગં. ‘‘એસેવ નયો’’તિ ઇમિના દસભાગં દત્વાતિ અત્થં અતિદિસતિ.
Aññasmiṃ vihāreti rukkhānaṃ ṭhitavihārato aññasmiṃ vihāre. Tesanti rukkhānaṃ, sāmīti sambandho. Yepīti rukkhāpi, ropitāti sambandho. Aññato ṭhānatoti yojanā. Tesūti rukkhesu. Etthāti vihāre. Tehi panāti pariveṇasāmikehi bhikkhūhi pana. Dasabhāganti dasamabhāgaṃ. ‘‘Eseva nayo’’ti iminā dasabhāgaṃ datvāti atthaṃ atidisati.
સમ્ભાવનીયભિક્ખુનોતિ સીલસુતાદીહિ સમ્ભાવનીયસ્સ ભિક્ખુનો. તત્થાતિ પોરાણવિહારે. મૂલેતિ પુબ્બે, આદિકાલેતિ અત્થો. નિક્કુક્કુચ્ચેનાતિ ‘‘અભાજિતમિદ’’ન્તિ કુક્કુચ્ચવિરહેન. ખિય્યનમત્તમેવ તન્તિ તં ખિય્યનં ખિય્યનમત્તમેવ, ન સામણેરાનં ખિય્યનં રુહતીતિ અત્થો.
Sambhāvanīyabhikkhunoti sīlasutādīhi sambhāvanīyassa bhikkhuno. Tatthāti porāṇavihāre. Mūleti pubbe, ādikāleti attho. Nikkukkuccenāti ‘‘abhājitamida’’nti kukkuccavirahena. Khiyyanamattameva tanti taṃ khiyyanaṃ khiyyanamattameva, na sāmaṇerānaṃ khiyyanaṃ ruhatīti attho.
પનસરુક્ખન્તિ કણ્ટકીફલરુક્ખં. અયં સામીચીતિ અયં ભાજેત્વા ખાદનં અનુધમ્મતા. ખાયિતન્તિ ખાદિતં. દ્વિન્નં તિણ્ણં કતિકપટિપ્પસ્સમ્ભનં નયેન ઞાતું સક્કુણેય્યત્તા તં અદસ્સેત્વા એકસ્સેવ કતિકપટિપ્પસ્સમ્ભનં દસ્સેન્તો આહ ‘‘એકભિક્ખુકે પના’’તિઆદિ. પુરિમકતિકાતિ ‘‘યથાસુખં પરિભુઞ્જિતું રુચ્ચતી’’તિ (પરિ॰ અટ્ઠ॰ ૪૯૫-૪૯૬) પુરે કતા કતિકા. તેસન્તિ સામણેરાનં, ફાતિકમ્મન્તિ સમ્બન્ધો. ભાજેત્વાતિ સામણેરાનં ભાજેત્વા. ઇમિના સામણેરાનં ફાતિકમ્મં ન દાતબ્બમ્પિ ભાગં ભાજેતબ્બન્તિ દસ્સેતિ.
Panasarukkhanti kaṇṭakīphalarukkhaṃ. Ayaṃ sāmīcīti ayaṃ bhājetvā khādanaṃ anudhammatā. Khāyitanti khāditaṃ. Dvinnaṃ tiṇṇaṃ katikapaṭippassambhanaṃ nayena ñātuṃ sakkuṇeyyattā taṃ adassetvā ekasseva katikapaṭippassambhanaṃ dassento āha ‘‘ekabhikkhuke panā’’tiādi. Purimakatikāti ‘‘yathāsukhaṃ paribhuñjituṃ ruccatī’’ti (pari. aṭṭha. 495-496) pure katā katikā. Tesanti sāmaṇerānaṃ, phātikammanti sambandho. Bhājetvāti sāmaṇerānaṃ bhājetvā. Iminā sāmaṇerānaṃ phātikammaṃ na dātabbampi bhāgaṃ bhājetabbanti dasseti.
સામન્તગામેહીતિ આસન્નગામેહિ, આગન્ત્વાતિ સમ્બન્ધો. એકં અમ્બં એકં લબુજન્તિ યોજના. અદિય્યમાને દોસે દસ્સિતે દિય્યમાને આનિસંસમ્પિ અત્થતો ઞાતબ્બન્તિ દસ્સેન્તો આહ ‘‘અદિય્યમાને હી’’તિઆદિ.
Sāmantagāmehīti āsannagāmehi, āgantvāti sambandho. Ekaṃ ambaṃ ekaṃ labujanti yojanā. Adiyyamāne dose dassite diyyamāne ānisaṃsampi atthato ñātabbanti dassento āha ‘‘adiyyamāne hī’’tiādi.
ગણ્હન્તાનં મનુસ્સાનન્તિ સમ્બન્ધો. તતોતિ કતિકવત્તટ્ઠપનતો. ન વત્તબ્બાતિ ફલદાનકુલદૂસકત્તા ન વત્તબ્બા. કિન્તિ આચિક્ખિતબ્બન્તિ આહ ‘‘નાળિકેરાદીની’’તિઆદિ. અનુવિચરિત્વાતિ પદાનમનુક્કમેન વિચરિત્વા. ઉપડ્ઢભાગોતિ ભિક્ખૂનં લદ્ધભાગતો ઉપડ્ઢો ભાગો. અપલોકેત્વાતિ સઙ્ઘં આપુચ્છિત્વા.
Gaṇhantānaṃ manussānanti sambandho. Tatoti katikavattaṭṭhapanato. Na vattabbāti phaladānakuladūsakattā na vattabbā. Kinti ācikkhitabbanti āha ‘‘nāḷikerādīnī’’tiādi. Anuvicaritvāti padānamanukkamena vicaritvā. Upaḍḍhabhāgoti bhikkhūnaṃ laddhabhāgato upaḍḍho bhāgo. Apaloketvāti saṅghaṃ āpucchitvā.
મગ્ગગમિયસત્થવાહોતિ મગ્ગં ગમિકો સત્થવાહો. સોતિ બલક્કારેન ગહેત્વા ખાદન્તો. છાયાદીનન્તિઆદિસદ્દેન આરામવનાનિ સઙ્ગહેતબ્બાનિ. સચે અત્થીતિ સચે અત્થો અત્થિ. ફલભરિતાતિ ફલેન પરિપુણ્ણા. ‘‘ફલભારિતા’’તિપિ પાઠો. ફલસઙ્ખાતેન ભારેન સમન્નાગતાતિ અત્થો. અપચ્ચાસીસન્તેનાતિ તેસં સન્તિકા દાનપટિદાનં અપચ્ચાસીસન્તેન. પુબ્બે વુત્તમેવાતિ પુબ્બે સઙ્ઘિકટ્ઠાને ‘‘કુદ્ધો હિ સો’’તિઆદિના વુત્તમેવ. એત્થાતિ પુગ્ગલિકટ્ઠાને.
Maggagamiyasatthavāhoti maggaṃ gamiko satthavāho. Soti balakkārena gahetvā khādanto. Chāyādīnantiādisaddena ārāmavanāni saṅgahetabbāni. Sace atthīti sace attho atthi. Phalabharitāti phalena paripuṇṇā. ‘‘Phalabhāritā’’tipi pāṭho. Phalasaṅkhātena bhārena samannāgatāti attho. Apaccāsīsantenāti tesaṃ santikā dānapaṭidānaṃ apaccāsīsantena. Pubbe vuttamevāti pubbe saṅghikaṭṭhāne ‘‘kuddho hi so’’tiādinā vuttameva. Etthāti puggalikaṭṭhāne.
તન્તિ ફલારામં. સોતિ પટિબલો ભિક્ખુ. ભારિયં કમ્મન્તિ જગ્ગનકમ્મં ભારિયં. એત્તકેનાતિ તતિયભાગઉપડ્ઢભાગમત્તેન. સબ્બં ફલારામન્તિ સમ્બન્ધો. મૂલભાગન્તિ પઠમભાગં. ‘‘દસભાગમત્ત’’ન્તિ ઇમિના તદત્થં દસ્સેતિ. દત્વાતિ સઙ્ઘસ્સ દત્વા. સોતિ ભિક્ખુ. અકતાવાસન્તિ પુબ્બે અકતં નવં સેનાસનં. આરામન્તિ સઙ્ઘસ્સ આરામં. તેહિપીતિ નિસ્સિતકેહિપિ. પિસદ્દો આચરિયં અપેક્ખતિ. તેસન્તિ નિસ્સિતકાનં. જગ્ગિતકાલેતિ જગ્ગિતાનં રુક્ખાનં પુપ્ફફલભરિતકાલે. જગ્ગનકાલેતિ જગ્ગનમત્તકાલે, જગ્ગનમત્તમેવ, ન જગ્ગનકારણા કિઞ્ચિ પુપ્ફં વા ફલં વા હોતિ, તસ્મિં કાલેતિ અત્થો. ‘‘બહુ’’ન્તિઆદિના વારેતબ્બાકારં દસ્સેતિ.
Tanti phalārāmaṃ. Soti paṭibalo bhikkhu. Bhāriyaṃ kammanti jagganakammaṃ bhāriyaṃ. Ettakenāti tatiyabhāgaupaḍḍhabhāgamattena. Sabbaṃ phalārāmanti sambandho. Mūlabhāganti paṭhamabhāgaṃ. ‘‘Dasabhāgamatta’’nti iminā tadatthaṃ dasseti. Datvāti saṅghassa datvā. Soti bhikkhu. Akatāvāsanti pubbe akataṃ navaṃ senāsanaṃ. Ārāmanti saṅghassa ārāmaṃ. Tehipīti nissitakehipi. Pisaddo ācariyaṃ apekkhati. Tesanti nissitakānaṃ. Jaggitakāleti jaggitānaṃ rukkhānaṃ pupphaphalabharitakāle. Jagganakāleti jagganamattakāle, jagganamattameva, na jagganakāraṇā kiñci pupphaṃ vā phalaṃ vā hoti, tasmiṃ kāleti attho. ‘‘Bahu’’ntiādinā vāretabbākāraṃ dasseti.
ફાતિકમ્મેન જગ્ગન્તો ન અત્થીતિ યોજના. અનાપુચ્છિત્વાવાતિ સઙ્ઘં અનપલોકેત્વાવ. ઇતીતિ એવં.
Phātikammena jagganto na atthīti yojanā. Anāpucchitvāvāti saṅghaṃ anapaloketvāva. Itīti evaṃ.
ઞત્તિકમ્મટ્ઠાનભેદે પન એવં વિનિચ્છયો વેદિતબ્બોતિ યોજના. ઓસારેતિ સઙ્ઘમજ્ઝં પવેસેતિ ઇમાય ઞત્તિયાતિ ઓસારણા.
Ñattikammaṭṭhānabhede pana evaṃ vinicchayo veditabboti yojanā. Osāreti saṅghamajjhaṃ paveseti imāya ñattiyāti osāraṇā.
નિસ્સારિયતિ સઙ્ઘતો બહિ કરિયતિ ઇમાયાતિ નિસ્સારણા. ઞત્તિ ઉપોસથો નામાતિ ઇદં કારણૂપચારવસેન વુત્તં. તેનાહ ‘‘ઉપોસથકમ્મવસેન ઠપિતા’’તિ. એસેવ નયો ઞત્તિપવારણા નામાતિ એત્થાપિ.
Nissāriyati saṅghato bahi kariyati imāyāti nissāraṇā. Ñatti uposatho nāmāti idaṃ kāraṇūpacāravasena vuttaṃ. Tenāha ‘‘uposathakammavasena ṭhapitā’’ti. Eseva nayo ñattipavāraṇā nāmāti etthāpi.
અનુસાસેય્યાતિઆદિના પઠમપુરિસએય્યવિભત્તિવસેન ઠપિતા ઞત્તિ અત્તના પરં સમ્મનિતું ઠપિતા ઞત્તિ નામ. અનુસાસેય્યન્તિઆદિના ઉત્તમપુરિસએય્યંવિભત્તિવસેન ઠપિતા ઞત્તિ અત્તનાવ અત્તાનં સમ્મનિતું ઠપિતા ઞત્તિ નામ. અત્તનાવ અત્તા વા પરો વા સમ્મનિયતિ ઇમાય ઞત્તિયાતિ સમ્મુતિ. નિસ્સટ્ઠપત્તચીવરાદીનિ દીયન્તિ અનેનાતિ દાનં, ઞત્તિ. વચ્ચં અનપેક્ખિત્વા વાચકસ્સ નિયતનપુંસકલિઙ્ગત્તા નપુંસકલિઙ્ગવસેન વુત્તં.
Anusāseyyātiādinā paṭhamapurisaeyyavibhattivasena ṭhapitā ñatti attanā paraṃ sammanituṃ ṭhapitā ñatti nāma. Anusāseyyantiādinā uttamapurisaeyyaṃvibhattivasena ṭhapitā ñatti attanāva attānaṃ sammanituṃ ṭhapitā ñatti nāma. Attanāva attā vā paro vā sammaniyati imāya ñattiyāti sammuti. Nissaṭṭhapattacīvarādīni dīyanti anenāti dānaṃ, ñatti. Vaccaṃ anapekkhitvā vācakassa niyatanapuṃsakaliṅgattā napuṃsakaliṅgavasena vuttaṃ.
આપત્તિ પટિગ્ગણ્હિયતિ અનેનાતિ પટિગ્ગહો.
Āpatti paṭiggaṇhiyati anenāti paṭiggaho.
પટિમુખં ઉપરિ કડ્ઢિયતિ ઇમાયાતિ પચ્ચુક્કડ્ઢના.
Paṭimukhaṃ upari kaḍḍhiyati imāyāti paccukkaḍḍhanā.
કમ્મમેવાતિ લક્ખિયતિ અનેનાતિ કમ્મલક્ખણં.
Kammamevāti lakkhiyati anenāti kammalakkhaṇaṃ.
‘‘તથા’’તિ પદેન ‘‘કમ્મલક્ખણં નામા’’તિ પદં અતિદિસતિ. તતોતિ સબ્બસઙ્ગાહિકઞત્તિતો. પરા દ્વે ઞત્તિયો કમ્મલક્ખણં નામાતિ યોજના. ઇતીતિઆદિ નિગમનં.
‘‘Tathā’’ti padena ‘‘kammalakkhaṇaṃ nāmā’’ti padaṃ atidisati. Tatoti sabbasaṅgāhikañattito. Parā dve ñattiyo kammalakkhaṇaṃ nāmāti yojanā. Itītiādi nigamanaṃ.
ઞત્તિદુતિયકમ્મટ્ઠાનભેદે ઓસારણાદીનં વિસેસં દસ્સેન્તો આહ ‘‘વડ્ઢસ્સ લિચ્છવિનો’’તિઆદિ. સીમાસમ્મુતિ ચાતિઆદિના યોજના કાતબ્બા.
Ñattidutiyakammaṭṭhānabhede osāraṇādīnaṃ visesaṃ dassento āha ‘‘vaḍḍhassa licchavino’’tiādi. Sīmāsammuti cātiādinā yojanā kātabbā.
યા પન દ્વે ઞત્તિદુતિયકમ્મવાચા વુત્તાતિ યોજના. ઇતીતિઆદિ નિગમનં.
Yā pana dve ñattidutiyakammavācā vuttāti yojanā. Itītiādi nigamanaṃ.
ઞત્તિચતુત્થકમ્મટ્ઠાનભેદે યોજનાનયો પાકટોયેવ.
Ñatticatutthakammaṭṭhānabhede yojanānayo pākaṭoyeva.
૪૯૭. ચતુવગ્ગકરણે કમ્મેતિઆદિકાય દેસનાય સમ્બન્ધં દસ્સેન્તો આહ ‘‘ઇતિ કમ્માનિ ચા’’તિઆદિ. તત્થ ઇતીતિ એવં દસ્સેત્વાતિ સમ્બન્ધો. તસ્સત્થોતિ તસ્સ ‘‘ચતુવગ્ગકરણે કમ્મે’’તિઆદિવચનસ્સ અત્થો વેદિતબ્બોતિ સમ્બન્ધો.
497.Catuvaggakaraṇe kammetiādikāya desanāya sambandhaṃ dassento āha ‘‘iti kammāni cā’’tiādi. Tattha itīti evaṃ dassetvāti sambandho. Tassatthoti tassa ‘‘catuvaggakaraṇe kamme’’tiādivacanassa attho veditabboti sambandho.
ઇતિ કમ્મવગ્ગવણ્ણનાય યોજના સમત્તા.
Iti kammavaggavaṇṇanāya yojanā samattā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / વિનયપિટક • Vinayapiṭaka / પરિવારપાળિ • Parivārapāḷi / ૧. કમ્મવગ્ગો • 1. Kammavaggo
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / વિનયપિટક (અટ્ઠકથા) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / પરિવાર-અટ્ઠકથા • Parivāra-aṭṭhakathā / અપલોકનકમ્મકથા • Apalokanakammakathā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / સારત્થદીપની-ટીકા • Sāratthadīpanī-ṭīkā / અપલોકનકમ્મકથાવણ્ણના • Apalokanakammakathāvaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વજિરબુદ્ધિ-ટીકા • Vajirabuddhi-ṭīkā / અપલોકનકમ્મકથાવણ્ણના • Apalokanakammakathāvaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વિમતિવિનોદની-ટીકા • Vimativinodanī-ṭīkā / અપલોકનકમ્મકથાવણ્ણના • Apalokanakammakathāvaṇṇanā