Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / મજ્ઝિમનિકાય • Majjhimanikāya

    ૧૦. અપણ્ણકસુત્તં

    10. Apaṇṇakasuttaṃ

    ૯૨. એવં મે સુતં – એકં સમયં ભગવા કોસલેસુ ચારિકં ચરમાનો મહતા ભિક્ખુસઙ્ઘેન સદ્ધિં યેન સાલા નામ કોસલાનં બ્રાહ્મણગામો તદવસરિ. અસ્સોસું ખો સાલેય્યકા બ્રાહ્મણગહપતિકા – ‘‘સમણો ખલુ ભો ગોતમો સક્યપુત્તો સક્યકુલા પબ્બજિતો કોસલેસુ ચારિકં ચરમાનો મહતા ભિક્ખુસઙ્ઘેન સદ્ધિં સાલં અનુપ્પત્તો. તં ખો પન ભવન્તં ગોતમં એવં કલ્યાણો કિત્તિસદ્દો અબ્ભુગ્ગતો – ‘ઇતિપિ સો ભગવા અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો વિજ્જાચરણસમ્પન્નો સુગતો લોકવિદૂ અનુત્તરો પુરિસદમ્મસારથિ સત્થા દેવમનુસ્સાનં બુદ્ધો ભગવા’તિ. સો ઇમં લોકં સદેવકં સમારકં સબ્રહ્મકં સસ્સમણબ્રાહ્મણિં પજં સદેવમનુસ્સં સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા પવેદેતિ. સો ધમ્મં દેસેતિ આદિકલ્યાણં મજ્ઝેકલ્યાણં પરિયોસાનકલ્યાણં સાત્થં સબ્યઞ્જનં, કેવલપરિપુણ્ણં પરિસુદ્ધં બ્રહ્મચરિયં પકાસેતિ. સાધુ ખો પન તથારૂપાનં અરહતં દસ્સનં હોતી’’તિ. અથ ખો સાલેય્યકા બ્રાહ્મણગહપતિકા યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિંસુ; ઉપસઙ્કમિત્વા અપ્પેકચ્ચે ભગવન્તં અભિવાદેત્વા એકમન્તં નિસીદિંસુ. અપ્પેકચ્ચે ભગવતા સદ્ધિં સમ્મોદિંસુ; સમ્મોદનીયં કથં સારણીયં વીતિસારેત્વા એકમન્તં નિસીદિંસુ. અપ્પેકચ્ચે યેન ભગવા તેનઞ્જલિં પણામેત્વા એકમન્તં નિસીદિંસુ. અપ્પેકચ્ચે ભગવતો સન્તિકે નામગોત્તં સાવેત્વા એકમન્તં નિસીદિંસુ. અપ્પેકચ્ચે તુણ્હીભૂતા એકમન્તં નિસીદિંસુ.

    92. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā kosalesu cārikaṃ caramāno mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ yena sālā nāma kosalānaṃ brāhmaṇagāmo tadavasari. Assosuṃ kho sāleyyakā brāhmaṇagahapatikā – ‘‘samaṇo khalu bho gotamo sakyaputto sakyakulā pabbajito kosalesu cārikaṃ caramāno mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ sālaṃ anuppatto. Taṃ kho pana bhavantaṃ gotamaṃ evaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato – ‘itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā’ti. So imaṃ lokaṃ sadevakaṃ samārakaṃ sabrahmakaṃ sassamaṇabrāhmaṇiṃ pajaṃ sadevamanussaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedeti. So dhammaṃ deseti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ, kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāseti. Sādhu kho pana tathārūpānaṃ arahataṃ dassanaṃ hotī’’ti. Atha kho sāleyyakā brāhmaṇagahapatikā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā appekacce bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Appekacce bhagavatā saddhiṃ sammodiṃsu; sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Appekacce yena bhagavā tenañjaliṃ paṇāmetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Appekacce bhagavato santike nāmagottaṃ sāvetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Appekacce tuṇhībhūtā ekamantaṃ nisīdiṃsu.

    ૯૩. એકમન્તં નિસિન્ને ખો સાલેય્યકે બ્રાહ્મણગહપતિકે ભગવા એતદવોચ – ‘‘અત્થિ પન વો, ગહપતયો, કોચિ મનાપો સત્થા યસ્મિં વો આકારવતી સદ્ધા પટિલદ્ધા’’તિ? ‘‘નત્થિ ખો નો, ભન્તે, કોચિ મનાપો સત્થા યસ્મિં નો આકારવતી સદ્ધા પટિલદ્ધા’’તિ. ‘‘મનાપં વો, ગહપતયો, સત્થારં અલભન્તેહિ અયં અપણ્ણકો ધમ્મો સમાદાય વત્તિતબ્બો. અપણ્ણકો હિ, ગહપતયો, ધમ્મો સમત્તો સમાદિન્નો, સો વો ભવિસ્સતિ દીઘરત્તં હિતાય સુખાય. કતમો ચ, ગહપતયો, અપણ્ણકો ધમ્મો’’?

    93. Ekamantaṃ nisinne kho sāleyyake brāhmaṇagahapatike bhagavā etadavoca – ‘‘atthi pana vo, gahapatayo, koci manāpo satthā yasmiṃ vo ākāravatī saddhā paṭiladdhā’’ti? ‘‘Natthi kho no, bhante, koci manāpo satthā yasmiṃ no ākāravatī saddhā paṭiladdhā’’ti. ‘‘Manāpaṃ vo, gahapatayo, satthāraṃ alabhantehi ayaṃ apaṇṇako dhammo samādāya vattitabbo. Apaṇṇako hi, gahapatayo, dhammo samatto samādinno, so vo bhavissati dīgharattaṃ hitāya sukhāya. Katamo ca, gahapatayo, apaṇṇako dhammo’’?

    ૯૪. ‘‘સન્તિ , ગહપતયો, એકે સમણબ્રાહ્મણા એવંવાદિનો એવંદિટ્ઠિનો – ‘નત્થિ દિન્નં, નત્થિ યિટ્ઠં, નત્થિ હુતં; નત્થિ સુકતદુક્કટાનં 1 કમ્માનં ફલં વિપાકો, નત્થિ અયં લોકો, નત્થિ પરો લોકો; નત્થિ માતા, નત્થિ પિતા; નત્થિ સત્તા ઓપપાતિકા; નત્થિ લોકે સમણબ્રાહ્મણા સમ્મગ્ગતા 2 સમ્મા પટિપન્ના યે ઇમઞ્ચ લોકં પરઞ્ચ લોકં સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા પવેદેન્તી’તિ. તેસંયેવ ખો, ગહપતયો, સમણબ્રાહ્મણાનં એકે સમણબ્રાહ્મણા ઉજુવિપચ્ચનીકવાદા. તે એવમાહંસુ – ‘અત્થિ દિન્નં, અત્થિ યિટ્ઠં, અત્થિ હુતં; અત્થિ સુકતદુક્કટાનં કમ્માનં ફલં વિપાકો; અત્થિ અયં લોકો, અત્થિ પરો લોકો; અત્થિ માતા, અત્થિ પિતા; અત્થિ સત્તા ઓપપાતિકા; અત્થિ લોકે સમણબ્રાહ્મણા સમ્મગ્ગતા સમ્મા પટિપન્ના યે ઇમઞ્ચ લોકં પરઞ્ચ લોકં સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા પવેદેન્તી’તિ. તં કિં મઞ્ઞથ, ગહપતયો – ‘નનુમે સમણબ્રાહ્મણા અઞ્ઞમઞ્ઞસ્સ ઉજુવિપચ્ચનીકવાદા’’’તિ? ‘‘એવં, ભન્તે’’.

    94. ‘‘Santi , gahapatayo, eke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘natthi dinnaṃ, natthi yiṭṭhaṃ, natthi hutaṃ; natthi sukatadukkaṭānaṃ 3 kammānaṃ phalaṃ vipāko, natthi ayaṃ loko, natthi paro loko; natthi mātā, natthi pitā; natthi sattā opapātikā; natthi loke samaṇabrāhmaṇā sammaggatā 4 sammā paṭipannā ye imañca lokaṃ parañca lokaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedentī’ti. Tesaṃyeva kho, gahapatayo, samaṇabrāhmaṇānaṃ eke samaṇabrāhmaṇā ujuvipaccanīkavādā. Te evamāhaṃsu – ‘atthi dinnaṃ, atthi yiṭṭhaṃ, atthi hutaṃ; atthi sukatadukkaṭānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko; atthi ayaṃ loko, atthi paro loko; atthi mātā, atthi pitā; atthi sattā opapātikā; atthi loke samaṇabrāhmaṇā sammaggatā sammā paṭipannā ye imañca lokaṃ parañca lokaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedentī’ti. Taṃ kiṃ maññatha, gahapatayo – ‘nanume samaṇabrāhmaṇā aññamaññassa ujuvipaccanīkavādā’’’ti? ‘‘Evaṃ, bhante’’.

    ૯૫. ‘‘તત્ર, ગહપતયો, યે તે સમણબ્રાહ્મણા એવંવાદિનો એવંદિટ્ઠિનો – ‘નત્થિ દિન્નં, નત્થિ યિટ્ઠં…પે॰… યે ઇમઞ્ચ લોકં પરઞ્ચ લોકં સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા પવેદેન્તી’તિ તેસમેતં પાટિકઙ્ખં? યમિદં 5 કાયસુચરિતં, વચીસુચરિતં, મનોસુચરિતં – ઇમે તયો કુસલે ધમ્મે અભિનિવજ્જેત્વા 6 યમિદં 7 કાયદુચ્ચરિતં, વચીદુચ્ચરિતં, મનોદુચ્ચરિતં – ઇમે તયો અકુસલે ધમ્મે સમાદાય વત્તિસ્સન્તિ. તં કિસ્સ હેતુ? ન હિ તે ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા પસ્સન્તિ અકુસલાનં ધમ્માનં આદીનવં ઓકારં સંકિલેસં, કુસલાનં ધમ્માનં નેક્ખમ્મે આનિસંસં વોદાનપક્ખં. સન્તંયેવ પન પરં લોકં ‘નત્થિ પરો લોકો’ તિસ્સ દિટ્ઠિ હોતિ; સાસ્સ હોતિ મિચ્છાદિટ્ઠિ. સન્તંયેવ ખો પન પરં લોકં ‘નત્થિ પરો લોકો’તિ સઙ્કપ્પેતિ; સ્વાસ્સ હોતિ મિચ્છાસઙ્કપ્પો. સન્તંયેવ ખો પન પરં લોકં ‘નત્થિ પરો લોકો’તિ વાચં ભાસતિ; સાસ્સ હોતિ મિચ્છાવાચા. સન્તંયેવ ખો પન પરં લોકં ‘નત્થિ પરો લોકો’તિ આહ; યે તે અરહન્તો પરલોકવિદુનો તેસમયં પચ્ચનીકં કરોતિ. સન્તંયેવ ખો પન પરં લોકં ‘નત્થિ પરો લોકો’તિ પરં સઞ્ઞાપેતિ 8; સાસ્સ હોતિ અસદ્ધમ્મસઞ્ઞત્તિ 9. તાય ચ પન અસદ્ધમ્મસઞ્ઞત્તિયા અત્તાનુક્કંસેતિ, પરં વમ્ભેતિ. ઇતિ પુબ્બેવ ખો પનસ્સ સુસીલ્યં પહીનં હોતિ, દુસ્સીલ્યં પચ્ચુપટ્ઠિતં – અયઞ્ચ મિચ્છાદિટ્ઠિ મિચ્છાસઙ્કપ્પો મિચ્છાવાચા અરિયાનં પચ્ચનીકતા અસદ્ધમ્મસઞ્ઞત્તિ અત્તુક્કંસના પરવમ્ભના. એવમસ્સિમે 10 અનેકે પાપકા અકુસલા ધમ્મા સમ્ભવન્તિ મિચ્છાદિટ્ઠિપચ્ચયા.

    95. ‘‘Tatra, gahapatayo, ye te samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘natthi dinnaṃ, natthi yiṭṭhaṃ…pe… ye imañca lokaṃ parañca lokaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedentī’ti tesametaṃ pāṭikaṅkhaṃ? Yamidaṃ 11 kāyasucaritaṃ, vacīsucaritaṃ, manosucaritaṃ – ime tayo kusale dhamme abhinivajjetvā 12 yamidaṃ 13 kāyaduccaritaṃ, vacīduccaritaṃ, manoduccaritaṃ – ime tayo akusale dhamme samādāya vattissanti. Taṃ kissa hetu? Na hi te bhonto samaṇabrāhmaṇā passanti akusalānaṃ dhammānaṃ ādīnavaṃ okāraṃ saṃkilesaṃ, kusalānaṃ dhammānaṃ nekkhamme ānisaṃsaṃ vodānapakkhaṃ. Santaṃyeva pana paraṃ lokaṃ ‘natthi paro loko’ tissa diṭṭhi hoti; sāssa hoti micchādiṭṭhi. Santaṃyeva kho pana paraṃ lokaṃ ‘natthi paro loko’ti saṅkappeti; svāssa hoti micchāsaṅkappo. Santaṃyeva kho pana paraṃ lokaṃ ‘natthi paro loko’ti vācaṃ bhāsati; sāssa hoti micchāvācā. Santaṃyeva kho pana paraṃ lokaṃ ‘natthi paro loko’ti āha; ye te arahanto paralokaviduno tesamayaṃ paccanīkaṃ karoti. Santaṃyeva kho pana paraṃ lokaṃ ‘natthi paro loko’ti paraṃ saññāpeti 14; sāssa hoti asaddhammasaññatti 15. Tāya ca pana asaddhammasaññattiyā attānukkaṃseti, paraṃ vambheti. Iti pubbeva kho panassa susīlyaṃ pahīnaṃ hoti, dussīlyaṃ paccupaṭṭhitaṃ – ayañca micchādiṭṭhi micchāsaṅkappo micchāvācā ariyānaṃ paccanīkatā asaddhammasaññatti attukkaṃsanā paravambhanā. Evamassime 16 aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti micchādiṭṭhipaccayā.

    ‘‘તત્ર , ગહપતયો, વિઞ્ઞૂ પુરિસો ઇતિ પટિસઞ્ચિક્ખતિ – ‘સચે ખો નત્થિ પરો લોકો એવમયં ભવં પુરિસપુગ્ગલો કાયસ્સ ભેદા સોત્થિમત્તાનં કરિસ્સતિ; સચે ખો અત્થિ પરો લોકો એવમયં ભવં પુરિસપુગ્ગલો કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા અપાયં દુગ્ગતિં વિનિપાતં નિરયં ઉપપજ્જિસ્સતિ. કામં ખો પન માહુ પરો લોકો, હોતુ નેસં ભવતં સમણબ્રાહ્મણાનં સચ્ચં વચનં; અથ ચ પનાયં ભવં પુરિસપુગ્ગલો દિટ્ઠેવ ધમ્મે વિઞ્ઞૂનં ગારય્હો – દુસ્સીલો પુરિસપુગ્ગલો મિચ્છાદિટ્ઠિ નત્થિકવાદો’તિ. સચે ખો અત્થેવ પરો લોકો, એવં ઇમસ્સ ભોતો પુરિસપુગ્ગલસ્સ ઉભયત્થ કલિગ્ગહો – યઞ્ચ દિટ્ઠેવ ધમ્મે વિઞ્ઞૂનં ગારય્હો, યઞ્ચ કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા અપાયં દુગ્ગતિં વિનિપાતં નિરયં ઉપપજ્જિસ્સતિ. એવમસ્સાયં અપણ્ણકો ધમ્મો દુસ્સમત્તો સમાદિન્નો, એકંસં ફરિત્વા તિટ્ઠતિ, રિઞ્ચતિ કુસલં ઠાનં.

    ‘‘Tatra , gahapatayo, viññū puriso iti paṭisañcikkhati – ‘sace kho natthi paro loko evamayaṃ bhavaṃ purisapuggalo kāyassa bhedā sotthimattānaṃ karissati; sace kho atthi paro loko evamayaṃ bhavaṃ purisapuggalo kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjissati. Kāmaṃ kho pana māhu paro loko, hotu nesaṃ bhavataṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ saccaṃ vacanaṃ; atha ca panāyaṃ bhavaṃ purisapuggalo diṭṭheva dhamme viññūnaṃ gārayho – dussīlo purisapuggalo micchādiṭṭhi natthikavādo’ti. Sace kho attheva paro loko, evaṃ imassa bhoto purisapuggalassa ubhayattha kaliggaho – yañca diṭṭheva dhamme viññūnaṃ gārayho, yañca kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjissati. Evamassāyaṃ apaṇṇako dhammo dussamatto samādinno, ekaṃsaṃ pharitvā tiṭṭhati, riñcati kusalaṃ ṭhānaṃ.

    ૯૬. ‘‘તત્ર , ગહપતયો, યે તે સમણબ્રાહ્મણા એવંવાદિનો એવંદિટ્ઠિનો – ‘અત્થિ દિન્નં…પે॰… યે ઇમઞ્ચ લોકં પરઞ્ચ લોકં સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા પવેદેન્તી’તિ તેસમેતં પાટિકઙ્ખં? યમિદં કાયદુચ્ચરિતં, વચીદુચ્ચરિતં, મનોદુચ્ચરિતં – ઇમે તયો અકુસલે ધમ્મે અભિનિવજ્જેત્વા યમિદં કાયસુચરિતં, વચીસુચરિતં, મનોસુચરિતં – ઇમે તયો કુસલે ધમ્મે સમાદાય વત્તિસ્સન્તિ. તં કિસ્સ હેતુ? પસ્સન્તિ હિ તે ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા અકુસલાનં ધમ્માનં આદીનવં ઓકારં સંકિલેસં, કુસલાનં ધમ્માનં નેક્ખમ્મે આનિસંસં વોદાનપક્ખં. સન્તંયેવ ખો પન પરં લોકં ‘અત્થિ પરો લોકો’ તિસ્સ દિટ્ઠિ હોતિ; સાસ્સ હોતિ સમ્માદિટ્ઠિ. સન્તંયેવ ખો પન પરં લોકં ‘અત્થિ પરો લોકો’તિ સઙ્કપ્પેતિ; સ્વાસ્સ હોતિ સમ્માસઙ્કપ્પો. સન્તંયેવ ખો પન પરં લોકં ‘અત્થિ પરો લોકો’તિ વાચં ભાસતિ; સાસ્સ હોતિ સમ્માવાચા. સન્તંયેવ ખો પન પરં લોકં ‘અત્થિ પરો લોકો’તિ આહ; યે તે અરહન્તો પરલોકવિદુનો તેસમયં ન પચ્ચનીકં કરોતિ. સન્તંયેવ ખો પન પરં લોકં ‘અત્થિ પરો લોકો’તિ પરં સઞ્ઞાપેતિ; સાસ્સ હોતિ સદ્ધમ્મસઞ્ઞત્તિ. તાય ચ પન સદ્ધમ્મસઞ્ઞત્તિયા નેવત્તાનુક્કંસેતિ, ન પરં વમ્ભેતિ. ઇતિ પુબ્બેવ ખો પનસ્સ દુસ્સીલ્યં પહીનં હોતિ, સુસીલ્યં પચ્ચુપટ્ઠિતં – અયઞ્ચ સમ્માદિટ્ઠિ સમ્માસઙ્કપ્પો સમ્માવાચા અરિયાનં અપચ્ચનીકતા સદ્ધમ્મસઞ્ઞત્તિ અનત્તુક્કંસના અપરવમ્ભના. એવમસ્સિમે અનેકે કુસલા ધમ્મા સમ્ભવન્તિ સમ્માદિટ્ઠિપચ્ચયા.

    96. ‘‘Tatra , gahapatayo, ye te samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘atthi dinnaṃ…pe… ye imañca lokaṃ parañca lokaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedentī’ti tesametaṃ pāṭikaṅkhaṃ? Yamidaṃ kāyaduccaritaṃ, vacīduccaritaṃ, manoduccaritaṃ – ime tayo akusale dhamme abhinivajjetvā yamidaṃ kāyasucaritaṃ, vacīsucaritaṃ, manosucaritaṃ – ime tayo kusale dhamme samādāya vattissanti. Taṃ kissa hetu? Passanti hi te bhonto samaṇabrāhmaṇā akusalānaṃ dhammānaṃ ādīnavaṃ okāraṃ saṃkilesaṃ, kusalānaṃ dhammānaṃ nekkhamme ānisaṃsaṃ vodānapakkhaṃ. Santaṃyeva kho pana paraṃ lokaṃ ‘atthi paro loko’ tissa diṭṭhi hoti; sāssa hoti sammādiṭṭhi. Santaṃyeva kho pana paraṃ lokaṃ ‘atthi paro loko’ti saṅkappeti; svāssa hoti sammāsaṅkappo. Santaṃyeva kho pana paraṃ lokaṃ ‘atthi paro loko’ti vācaṃ bhāsati; sāssa hoti sammāvācā. Santaṃyeva kho pana paraṃ lokaṃ ‘atthi paro loko’ti āha; ye te arahanto paralokaviduno tesamayaṃ na paccanīkaṃ karoti. Santaṃyeva kho pana paraṃ lokaṃ ‘atthi paro loko’ti paraṃ saññāpeti; sāssa hoti saddhammasaññatti. Tāya ca pana saddhammasaññattiyā nevattānukkaṃseti, na paraṃ vambheti. Iti pubbeva kho panassa dussīlyaṃ pahīnaṃ hoti, susīlyaṃ paccupaṭṭhitaṃ – ayañca sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammāvācā ariyānaṃ apaccanīkatā saddhammasaññatti anattukkaṃsanā aparavambhanā. Evamassime aneke kusalā dhammā sambhavanti sammādiṭṭhipaccayā.

    ‘‘તત્ર, ગહપતયો, વિઞ્ઞૂ પુરિસો ઇતિ પટિસઞ્ચિક્ખતિ – ‘સચે ખો અત્થિ પરો લોકો , એવમયં ભવં પુરિસપુગ્ગલો કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા સુગતિં સગ્ગં લોકં ઉપપજ્જિસ્સતિ. કામં ખો પન માહુ પરો લોકો, હોતુ નેસં ભવતં સમણબ્રાહ્મણાનં સચ્ચં વચનં; અથ ચ પનાયં ભવં પુરિસપુગ્ગલો દિટ્ઠેવ ધમ્મે વિઞ્ઞૂનં પાસંસો – સીલવા પુરિસપુગ્ગલો સમ્માદિટ્ઠિ અત્થિકવાદો’તિ. સચે ખો અત્થેવ પરો લોકો, એવં ઇમસ્સ ભોતો પુરિસપુગ્ગલસ્સ ઉભયત્થ કટગ્ગહો – યઞ્ચ દિટ્ઠેવ ધમ્મે વિઞ્ઞૂનં પાસંસો, યઞ્ચ કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા સુગતિં સગ્ગં લોકં ઉપપજ્જિસ્સતિ. એવમસ્સાયં અપણ્ણકો ધમ્મો સુસમત્તો સમાદિન્નો, ઉભયંસં ફરિત્વા તિટ્ઠતિ, રિઞ્ચતિ અકુસલં ઠાનં.

    ‘‘Tatra, gahapatayo, viññū puriso iti paṭisañcikkhati – ‘sace kho atthi paro loko , evamayaṃ bhavaṃ purisapuggalo kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjissati. Kāmaṃ kho pana māhu paro loko, hotu nesaṃ bhavataṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ saccaṃ vacanaṃ; atha ca panāyaṃ bhavaṃ purisapuggalo diṭṭheva dhamme viññūnaṃ pāsaṃso – sīlavā purisapuggalo sammādiṭṭhi atthikavādo’ti. Sace kho attheva paro loko, evaṃ imassa bhoto purisapuggalassa ubhayattha kaṭaggaho – yañca diṭṭheva dhamme viññūnaṃ pāsaṃso, yañca kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjissati. Evamassāyaṃ apaṇṇako dhammo susamatto samādinno, ubhayaṃsaṃ pharitvā tiṭṭhati, riñcati akusalaṃ ṭhānaṃ.

    ૯૭. ‘‘સન્તિ, ગહપતયો, એકે સમણબ્રાહ્મણા એવંવાદિનો એવંદિટ્ઠિનો – ‘કરોતો કારયતો, છિન્દતો છેદાપયતો, પચતો પાચાપયતો, સોચયતો સોચાપયતો, કિલમતો કિલમાપયતો, ફન્દતો ફન્દાપયતો, પાણમતિપાતયતો 17, અદિન્નં આદિયતો, સન્ધિં છિન્દતો, નિલ્લોપં હરતો, એકાગારિકં કરોતો, પરિપન્થે તિટ્ઠતો, પરદારં ગચ્છતો, મુસા ભણતો; કરોતો ન કરીયતિ પાપં. ખુરપરિયન્તેન ચેપિ ચક્કેન યો ઇમિસ્સા પથવિયા પાણે એકં મંસખલં એકં મંસપુઞ્જં કરેય્ય, નત્થિ તતોનિદાનં પાપં, નત્થિ પાપસ્સ આગમો. દક્ખિણઞ્ચેપિ ગઙ્ગાય તીરં ગચ્છેય્ય હનન્તો ઘાતેન્તો, છિન્દન્તો છેદાપેન્તો, પચન્તો પાચેન્તો; નત્થિ તતોનિદાનં પાપં, નત્થિ પાપસ્સ આગમો. ઉત્તરઞ્ચેપિ ગઙ્ગાય તીરં ગચ્છેય્ય દદન્તો દાપેન્તો, યજન્તો યજાપેન્તો; નત્થિ તતોનિદાનં પુઞ્ઞં, નત્થિ પુઞ્ઞસ્સ આગમો. દાનેન દમેન સંયમેન સચ્ચવજ્જેન 18 નત્થિ પુઞ્ઞં, નત્થિ પુઞ્ઞસ્સ આગમો’તિ. તેસંયેવ ખો, ગહપતયો, સમણબ્રાહ્મણાનં એકે સમણબ્રાહ્મણા ઉજુવિપચ્ચનીકવાદા તે એવમાહંસુ – ‘કરોતો કારયતો, છિન્દતો છેદાપયતો, પચતો પાચાપયતો, સોચયતો સોચાપયતો, કિલમતો કિલમાપયતો, ફન્દતો ફન્દાપયતો, પાણમતિપાતયતો, અદિન્નં આદિયતો, સન્ધિં છિન્દતો, નિલ્લોપં હરતો, એકાગારિકં કરોતો, પરિપન્થે તિટ્ઠતો, પરદારં ગચ્છતો, મુસા ભણતો; કરોતો કરીયતિ પાપં. ખુરપરિયન્તેન ચેપિ ચક્કેન યો ઇમિસ્સા પથવિયા પાણે એકં મંસખલં એકં મંસપુઞ્જં કરેય્ય, અત્થિ તતોનિદાનં પાપં, અત્થિ પાપસ્સ આગમો. દક્ખિણઞ્ચેપિ ગઙ્ગાય તીરં ગચ્છેય્ય હનન્તો ઘાતેન્તો, છિન્દન્તો છેદાપેન્તો, પચન્તો પાચેન્તો; અત્થિ તતોનિદાનં પાપં, અત્થિ પાપસ્સ આગમો. ઉત્તરઞ્ચેપિ ગઙ્ગાય તીરં ગચ્છેય્ય દદન્તો દાપેન્તો, યજન્તો યજાપેન્તો; અત્થિ તતોનિદાનં પુઞ્ઞં, અત્થિ પુઞ્ઞસ્સ આગમો. દાનેન દમેન સંયમેન સચ્ચવજ્જેન અત્થિ પુઞ્ઞં, અત્થિ પુઞ્ઞસ્સ આગમો’તિ. તં કિં મઞ્ઞથ, ગહપતયો, નનુમે સમણબ્રાહ્મણા અઞ્ઞમઞ્ઞસ્સ ઉજુવિપચ્ચનીકવાદા’’તિ? ‘‘એવં, ભન્તે’’.

    97. ‘‘Santi, gahapatayo, eke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘karoto kārayato, chindato chedāpayato, pacato pācāpayato, socayato socāpayato, kilamato kilamāpayato, phandato phandāpayato, pāṇamatipātayato 19, adinnaṃ ādiyato, sandhiṃ chindato, nillopaṃ harato, ekāgārikaṃ karoto, paripanthe tiṭṭhato, paradāraṃ gacchato, musā bhaṇato; karoto na karīyati pāpaṃ. Khurapariyantena cepi cakkena yo imissā pathaviyā pāṇe ekaṃ maṃsakhalaṃ ekaṃ maṃsapuñjaṃ kareyya, natthi tatonidānaṃ pāpaṃ, natthi pāpassa āgamo. Dakkhiṇañcepi gaṅgāya tīraṃ gaccheyya hananto ghātento, chindanto chedāpento, pacanto pācento; natthi tatonidānaṃ pāpaṃ, natthi pāpassa āgamo. Uttarañcepi gaṅgāya tīraṃ gaccheyya dadanto dāpento, yajanto yajāpento; natthi tatonidānaṃ puññaṃ, natthi puññassa āgamo. Dānena damena saṃyamena saccavajjena 20 natthi puññaṃ, natthi puññassa āgamo’ti. Tesaṃyeva kho, gahapatayo, samaṇabrāhmaṇānaṃ eke samaṇabrāhmaṇā ujuvipaccanīkavādā te evamāhaṃsu – ‘karoto kārayato, chindato chedāpayato, pacato pācāpayato, socayato socāpayato, kilamato kilamāpayato, phandato phandāpayato, pāṇamatipātayato, adinnaṃ ādiyato, sandhiṃ chindato, nillopaṃ harato, ekāgārikaṃ karoto, paripanthe tiṭṭhato, paradāraṃ gacchato, musā bhaṇato; karoto karīyati pāpaṃ. Khurapariyantena cepi cakkena yo imissā pathaviyā pāṇe ekaṃ maṃsakhalaṃ ekaṃ maṃsapuñjaṃ kareyya, atthi tatonidānaṃ pāpaṃ, atthi pāpassa āgamo. Dakkhiṇañcepi gaṅgāya tīraṃ gaccheyya hananto ghātento, chindanto chedāpento, pacanto pācento; atthi tatonidānaṃ pāpaṃ, atthi pāpassa āgamo. Uttarañcepi gaṅgāya tīraṃ gaccheyya dadanto dāpento, yajanto yajāpento; atthi tatonidānaṃ puññaṃ, atthi puññassa āgamo. Dānena damena saṃyamena saccavajjena atthi puññaṃ, atthi puññassa āgamo’ti. Taṃ kiṃ maññatha, gahapatayo, nanume samaṇabrāhmaṇā aññamaññassa ujuvipaccanīkavādā’’ti? ‘‘Evaṃ, bhante’’.

    ૯૮. ‘‘તત્ર, ગહપતયો, યે તે સમણબ્રાહ્મણા એવંવાદિનો એવંદિટ્ઠિનો – ‘કરોતો કારયતો, છિન્દતો છેદાપયતો, પચતો પાચાપયતો, સોચયતો સોચાપયતો, કિલમતો કિલમાપયતો, ફન્દતો ફન્દાપયતો, પાણમતિપાતયતો, અદિન્નં આદિયતો, સન્ધિં છિન્દતો, નિલ્લોપં હરતો, એકાગારિકં કરોતો, પરિપન્થે તિટ્ઠતો, પરદારં ગચ્છતો, મુસા ભણતો; કરોતો ન કરીયતિ પાપં. ખુરપરિયન્તેન ચેપિ ચક્કેન યો ઇમિસ્સા પથવિયા પાણે એકં મંસખલં એકં મંસપુઞ્જં કરેય્ય, નત્થિ તતોનિદાનં પાપં, નત્થિ પાપસ્સ આગમો. દક્ખિણઞ્ચેપિ ગઙ્ગાય તીરં ગચ્છેય્ય હનન્તો ઘાતેન્તો…પે॰… દાનેન દમેન સંયમેન સચ્ચવજ્જેન નત્થિ પુઞ્ઞં, નત્થિ પુઞ્ઞસ્સ આગમો’તિ તેસમેતં પાટિકઙ્ખં? યમિદં કાયસુચરિતં, વચીસુચરિતં, મનોસુચરિતં – ઇમે તયો કુસલે ધમ્મે અભિનિવજ્જેત્વા યમિદં કાયદુચ્ચરિતં, વચીદુચ્ચરિતં, મનોદુચ્ચરિતં – ઇમે તયો અકુસલે ધમ્મે સમાદાય વત્તિસ્સન્તિ. તં કિસ્સ હેતુ? ન હિ તે ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા પસ્સન્તિ અકુસલાનં ધમ્માનં આદીનવં ઓકારં સંકિલેસં, કુસલાનં ધમ્માનં નેક્ખમ્મે આનિસંસં વોદાનપક્ખં. સન્તંયેવ ખો પન કિરિયં ‘નત્થિ કિરિયા’ તિસ્સ દિટ્ઠિ હોતિ; સાસ્સ હોતિ મિચ્છાદિટ્ઠિ. સન્તંયેવ ખો પન કિરિયં ‘નત્થિ કિરિયા’તિ સઙ્કપ્પેતિ; સ્વાસ્સ હોતિ મિચ્છાસઙ્કપ્પો. સન્તંયેવ ખો પન કિરિયં ‘નત્થિ કિરિયા’તિ વાચં ભાસતિ; સાસ્સ હોતિ મિચ્છાવાચા. સન્તંયેવ ખો પન કિરિયં ‘નત્થિ કિરિયા’તિ આહ, યે તે અરહન્તો કિરિયવાદા તેસમયં પચ્ચનીકં કરોતિ. સન્તંયેવ ખો પન કિરિયં ‘નત્થિ કિરિયા’તિ પરં સઞ્ઞાપેતિ; સાસ્સ હોતિ અસદ્ધમ્મસઞ્ઞત્તિ. તાય ચ પન અસદ્ધમ્મસઞ્ઞત્તિયા અત્તાનુક્કંસેતિ, પરં વમ્ભેતિ. ઇતિ પુબ્બેવ ખો પનસ્સ સુસીલ્યં પહીનં હોતિ, દુસ્સીલ્યં પચ્ચુપટ્ઠિતં – અયઞ્ચ મિચ્છાદિટ્ઠિ મિચ્છાસઙ્કપ્પો મિચ્છાવાચા અરિયાનં પચ્ચનીકતા અસદ્ધમ્મસઞ્ઞત્તિ અત્તુક્કંસના પરવમ્ભના. એવમસ્સિમે અનેકે પાપકા અકુસલા ધમ્મા સમ્ભવન્તિ મિચ્છાદિટ્ઠિપચ્ચયા.

    98. ‘‘Tatra, gahapatayo, ye te samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘karoto kārayato, chindato chedāpayato, pacato pācāpayato, socayato socāpayato, kilamato kilamāpayato, phandato phandāpayato, pāṇamatipātayato, adinnaṃ ādiyato, sandhiṃ chindato, nillopaṃ harato, ekāgārikaṃ karoto, paripanthe tiṭṭhato, paradāraṃ gacchato, musā bhaṇato; karoto na karīyati pāpaṃ. Khurapariyantena cepi cakkena yo imissā pathaviyā pāṇe ekaṃ maṃsakhalaṃ ekaṃ maṃsapuñjaṃ kareyya, natthi tatonidānaṃ pāpaṃ, natthi pāpassa āgamo. Dakkhiṇañcepi gaṅgāya tīraṃ gaccheyya hananto ghātento…pe… dānena damena saṃyamena saccavajjena natthi puññaṃ, natthi puññassa āgamo’ti tesametaṃ pāṭikaṅkhaṃ? Yamidaṃ kāyasucaritaṃ, vacīsucaritaṃ, manosucaritaṃ – ime tayo kusale dhamme abhinivajjetvā yamidaṃ kāyaduccaritaṃ, vacīduccaritaṃ, manoduccaritaṃ – ime tayo akusale dhamme samādāya vattissanti. Taṃ kissa hetu? Na hi te bhonto samaṇabrāhmaṇā passanti akusalānaṃ dhammānaṃ ādīnavaṃ okāraṃ saṃkilesaṃ, kusalānaṃ dhammānaṃ nekkhamme ānisaṃsaṃ vodānapakkhaṃ. Santaṃyeva kho pana kiriyaṃ ‘natthi kiriyā’ tissa diṭṭhi hoti; sāssa hoti micchādiṭṭhi. Santaṃyeva kho pana kiriyaṃ ‘natthi kiriyā’ti saṅkappeti; svāssa hoti micchāsaṅkappo. Santaṃyeva kho pana kiriyaṃ ‘natthi kiriyā’ti vācaṃ bhāsati; sāssa hoti micchāvācā. Santaṃyeva kho pana kiriyaṃ ‘natthi kiriyā’ti āha, ye te arahanto kiriyavādā tesamayaṃ paccanīkaṃ karoti. Santaṃyeva kho pana kiriyaṃ ‘natthi kiriyā’ti paraṃ saññāpeti; sāssa hoti asaddhammasaññatti. Tāya ca pana asaddhammasaññattiyā attānukkaṃseti, paraṃ vambheti. Iti pubbeva kho panassa susīlyaṃ pahīnaṃ hoti, dussīlyaṃ paccupaṭṭhitaṃ – ayañca micchādiṭṭhi micchāsaṅkappo micchāvācā ariyānaṃ paccanīkatā asaddhammasaññatti attukkaṃsanā paravambhanā. Evamassime aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti micchādiṭṭhipaccayā.

    ‘‘તત્ર, ગહપતયો, વિઞ્ઞૂ પુરિસો ઇતિ પટિસઞ્ચિક્ખતિ – ‘સચે ખો નત્થિ કિરિયા, એવમયં ભવં પુરિસપુગ્ગલો કાયસ્સ ભેદા સોત્થિમત્તાનં કરિસ્સતિ; સચે ખો અત્થિ કિરિયા એવમયં ભવં પુરિસપુગ્ગલો કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા અપાયં દુગ્ગતિં વિનિપાતં નિરયં ઉપપજ્જિસ્સતિ. કામં ખો પન માહુ કિરિયા, હોતુ નેસં ભવતં સમણબ્રાહ્મણાનં સચ્ચં વચનં; અથ ચ પનાયં ભવં પુરિસપુગ્ગલો દિટ્ઠેવ ધમ્મે વિઞ્ઞૂનં ગારય્હો – દુસ્સીલો પુરિસપુગ્ગલો મિચ્છાદિટ્ઠિ અકિરિયવાદો’તિ. સચે ખો અત્થેવ કિરિયા, એવં ઇમસ્સ ભોતો પુરિસપુગ્ગલસ્સ ઉભયત્થ કલિગ્ગહો – યઞ્ચ દિટ્ઠેવ ધમ્મે વિઞ્ઞૂનં ગારય્હો, યઞ્ચ કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા અપાયં દુગ્ગતિં વિનિપાતં નિરયં ઉપપજ્જિસ્સતિ. એવમસ્સાયં અપણ્ણકો ધમ્મો દુસ્સમત્તો સમાદિન્નો, એકંસં ફરિત્વા તિટ્ઠતિ, રિઞ્ચતિ કુસલં ઠાનં.

    ‘‘Tatra, gahapatayo, viññū puriso iti paṭisañcikkhati – ‘sace kho natthi kiriyā, evamayaṃ bhavaṃ purisapuggalo kāyassa bhedā sotthimattānaṃ karissati; sace kho atthi kiriyā evamayaṃ bhavaṃ purisapuggalo kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjissati. Kāmaṃ kho pana māhu kiriyā, hotu nesaṃ bhavataṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ saccaṃ vacanaṃ; atha ca panāyaṃ bhavaṃ purisapuggalo diṭṭheva dhamme viññūnaṃ gārayho – dussīlo purisapuggalo micchādiṭṭhi akiriyavādo’ti. Sace kho attheva kiriyā, evaṃ imassa bhoto purisapuggalassa ubhayattha kaliggaho – yañca diṭṭheva dhamme viññūnaṃ gārayho, yañca kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjissati. Evamassāyaṃ apaṇṇako dhammo dussamatto samādinno, ekaṃsaṃ pharitvā tiṭṭhati, riñcati kusalaṃ ṭhānaṃ.

    ૯૯. ‘‘તત્ર, ગહપતયો, યે તે સમણબ્રાહ્મણા એવંવાદિનો એવંદિટ્ઠિનો – ‘કરોતો કારયતો, છિન્દતો છેદાપયતો, પચતો પાચાપયતો, સોચયતો સોચાપયતો, કિલમતો કિલમાપયતો, ફન્દતો ફન્દાપયતો, પાણમતિપાતયતો, અદિન્નં આદિયતો, સન્ધિં છિન્દતો, નિલ્લોપં હરતો, એકાગારિકં કરોતો, પરિપન્થે તિટ્ઠતો, પરદારં ગચ્છતો, મુસા ભણતો; કરોતો કરીયતિ પાપં. ખુરપરિયન્તેન ચેપિ ચક્કેન યો ઇમિસ્સા પથવિયા પાણે એકં મંસખલં એકં મંસપુઞ્જં કરેય્ય, અત્થિ તતોનિદાનં પાપં, અત્થિ પાપસ્સ આગમો. દક્ખિણઞ્ચેપિ ગઙ્ગાય તીરં ગચ્છેય્ય હનન્તો ઘાતેન્તો, છિન્દન્તો છેદાપેન્તો, પચન્તો પાચેન્તો, અત્થિ તતોનિદાનં પાપં, અત્થિ પાપસ્સ આગમો. ઉત્તરઞ્ચેપિ ગઙ્ગાય તીરં ગચ્છેય્ય દદન્તો દાપેન્તો, યજન્તો યજાપેન્તો, અત્થિ તતોનિદાનં પુઞ્ઞં, અત્થિ પુઞ્ઞસ્સ આગમો. દાનેન દમેન સંયમેન સચ્ચવજ્જેન અત્થિ પુઞ્ઞં, અત્થિ પુઞ્ઞસ્સ આગમો’તિ તેસમેતં પાટિકઙ્ખં? યમિદં કાયદુચ્ચરિતં, વચીદુચ્ચરિતં , મનોદુચ્ચરિતં – ઇમે તયો અકુસલે ધમ્મે અભિનિવજ્જેત્વા યમિદં કાયસુચરિતં, વચીસુચરિતં, મનોસુચરિતં – ઇમે તયો કુસલે ધમ્મે સમાદાય વત્તિસ્સન્તિ. તં કિસ્સ હેતુ? પસ્સન્તિ હિ તે ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા અકુસલાનં ધમ્માનં આદીનવં ઓકારં સંકિલેસં, કુસલાનં ધમ્માનં નેક્ખમ્મે આનિસંસં વોદાનપક્ખં. સન્તંયેવ ખો પન કિરિયં ‘અત્થિ કિરિયા’ તિસ્સ દિટ્ઠિ હોતિ; સાસ્સ હોતિ સમ્માદિટ્ઠિ. સન્તંયેવ ખો પન કિરિયં ‘અત્થિ કિરિયા’તિ સઙ્કપ્પેતિ; સ્વાસ્સ હોતિ સમ્માસઙ્કપ્પો. સન્તંયેવ ખો પન કિરિયં ‘અત્થિ કિરિયા’તિ વાચં ભાસતિ; સાસ્સ હોતિ સમ્માવાચા. સન્તંયેવ ખો પન કિરિયં ‘અત્થિ કિરિયા’તિ આહ; યે તે અરહન્તો કિરિયવાદા તેસમયં ન પચ્ચનીકં કરોતિ. સન્તંયેવ ખો પન કિરિયં ‘અત્થિ કિરિયા’તિ પરં સઞ્ઞાપેતિ; સાસ્સ હોતિ સદ્ધમ્મસઞ્ઞત્તિ. તાય ચ પન સદ્ધમ્મસઞ્ઞત્તિયા નેવત્તાનુક્કંસેતિ, ન પરં વમ્ભેતિ. ઇતિ પુબ્બેવ ખો પનસ્સ દુસ્સીલ્યં પહીનં હોતિ, સુસીલ્યં પચ્ચુપટ્ઠિતં – અયઞ્ચ સમ્માદિટ્ઠિ સમ્માસઙ્કપ્પો સમ્માવાચા અરિયાનં અપચ્ચનીકતા સદ્ધમ્મસઞ્ઞત્તિ અનત્તુક્કંસના અપરવમ્ભના. એવમસ્સિમે અનેકે કુસલા ધમ્મા સમ્ભવન્તિ સમ્માદિટ્ઠિપચ્ચયા.

    99. ‘‘Tatra, gahapatayo, ye te samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘karoto kārayato, chindato chedāpayato, pacato pācāpayato, socayato socāpayato, kilamato kilamāpayato, phandato phandāpayato, pāṇamatipātayato, adinnaṃ ādiyato, sandhiṃ chindato, nillopaṃ harato, ekāgārikaṃ karoto, paripanthe tiṭṭhato, paradāraṃ gacchato, musā bhaṇato; karoto karīyati pāpaṃ. Khurapariyantena cepi cakkena yo imissā pathaviyā pāṇe ekaṃ maṃsakhalaṃ ekaṃ maṃsapuñjaṃ kareyya, atthi tatonidānaṃ pāpaṃ, atthi pāpassa āgamo. Dakkhiṇañcepi gaṅgāya tīraṃ gaccheyya hananto ghātento, chindanto chedāpento, pacanto pācento, atthi tatonidānaṃ pāpaṃ, atthi pāpassa āgamo. Uttarañcepi gaṅgāya tīraṃ gaccheyya dadanto dāpento, yajanto yajāpento, atthi tatonidānaṃ puññaṃ, atthi puññassa āgamo. Dānena damena saṃyamena saccavajjena atthi puññaṃ, atthi puññassa āgamo’ti tesametaṃ pāṭikaṅkhaṃ? Yamidaṃ kāyaduccaritaṃ, vacīduccaritaṃ , manoduccaritaṃ – ime tayo akusale dhamme abhinivajjetvā yamidaṃ kāyasucaritaṃ, vacīsucaritaṃ, manosucaritaṃ – ime tayo kusale dhamme samādāya vattissanti. Taṃ kissa hetu? Passanti hi te bhonto samaṇabrāhmaṇā akusalānaṃ dhammānaṃ ādīnavaṃ okāraṃ saṃkilesaṃ, kusalānaṃ dhammānaṃ nekkhamme ānisaṃsaṃ vodānapakkhaṃ. Santaṃyeva kho pana kiriyaṃ ‘atthi kiriyā’ tissa diṭṭhi hoti; sāssa hoti sammādiṭṭhi. Santaṃyeva kho pana kiriyaṃ ‘atthi kiriyā’ti saṅkappeti; svāssa hoti sammāsaṅkappo. Santaṃyeva kho pana kiriyaṃ ‘atthi kiriyā’ti vācaṃ bhāsati; sāssa hoti sammāvācā. Santaṃyeva kho pana kiriyaṃ ‘atthi kiriyā’ti āha; ye te arahanto kiriyavādā tesamayaṃ na paccanīkaṃ karoti. Santaṃyeva kho pana kiriyaṃ ‘atthi kiriyā’ti paraṃ saññāpeti; sāssa hoti saddhammasaññatti. Tāya ca pana saddhammasaññattiyā nevattānukkaṃseti, na paraṃ vambheti. Iti pubbeva kho panassa dussīlyaṃ pahīnaṃ hoti, susīlyaṃ paccupaṭṭhitaṃ – ayañca sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammāvācā ariyānaṃ apaccanīkatā saddhammasaññatti anattukkaṃsanā aparavambhanā. Evamassime aneke kusalā dhammā sambhavanti sammādiṭṭhipaccayā.

    ‘‘તત્ર, ગહપતયો, વિઞ્ઞૂ પુરિસો ઇતિ પટિસઞ્ચિક્ખતિ – ‘સચે ખો અત્થિ કિરિયા, એવમયં ભવં પુરિસપુગ્ગલો કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા સુગતિં સગ્ગં લોકં ઉપપજ્જિસ્સતિ. કામં ખો પન માહુ કિરિયા, હોતુ નેસં ભવતં સમણબ્રાહ્મણાનં સચ્ચં વચનં; અથ ચ પનાયં ભવં પુરિસપુગ્ગલો દિટ્ઠેવ ધમ્મે વિઞ્ઞૂનં પાસંસો – સીલવા પુરિસપુગ્ગલો સમ્માદિટ્ઠિ કિરિયવાદો’તિ. સચે ખો અત્થેવ કિરિયા, એવં ઇમસ્સ ભોતો પુરિસપુગ્ગલસ્સ ઉભયત્થ કટગ્ગહો – યઞ્ચ દિટ્ઠેવ ધમ્મે વિઞ્ઞૂનં પાસંસો, યઞ્ચ કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા સુગતિં સગ્ગં લોકં ઉપપજ્જિસ્સતિ. એવમસ્સાયં અપણ્ણકો ધમ્મો સુસમત્તો સમાદિન્નો, ઉભયંસં ફરિત્વા તિટ્ઠતિ, રિઞ્ચતિ અકુસલં ઠાનં.

    ‘‘Tatra, gahapatayo, viññū puriso iti paṭisañcikkhati – ‘sace kho atthi kiriyā, evamayaṃ bhavaṃ purisapuggalo kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjissati. Kāmaṃ kho pana māhu kiriyā, hotu nesaṃ bhavataṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ saccaṃ vacanaṃ; atha ca panāyaṃ bhavaṃ purisapuggalo diṭṭheva dhamme viññūnaṃ pāsaṃso – sīlavā purisapuggalo sammādiṭṭhi kiriyavādo’ti. Sace kho attheva kiriyā, evaṃ imassa bhoto purisapuggalassa ubhayattha kaṭaggaho – yañca diṭṭheva dhamme viññūnaṃ pāsaṃso, yañca kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjissati. Evamassāyaṃ apaṇṇako dhammo susamatto samādinno, ubhayaṃsaṃ pharitvā tiṭṭhati, riñcati akusalaṃ ṭhānaṃ.

    ૧૦૦. ‘‘સન્તિ , ગહપતયો, એકે સમણબ્રાહ્મણા એવંવાદિનો એવંદિટ્ઠિનો – ‘નત્થિ હેતુ, નત્થિ પચ્ચયો સત્તાનં સંકિલેસાય; અહેતૂ અપ્પચ્ચયા સત્તા સંકિલિસ્સન્તિ. નત્થિ હેતુ, નત્થિ પચ્ચયો સત્તાનં વિસુદ્ધિયા; અહેતૂ અપ્પચ્ચયા સત્તા વિસુજ્ઝન્તિ. નત્થિ બલં, નત્થિ વીરિયં 21, નત્થિ પુરિસથામો, નત્થિ પુરિસપરક્કમો; સબ્બે સત્તા સબ્બે પાણા સબ્બે ભૂતા સબ્બે જીવા અવસા અબલા અવીરિયા નિયતિસંગતિભાવપરિણતા છસ્વેવાભિજાતીસુ સુખદુક્ખં પટિસંવેદેન્તી’તિ. તેસંયેવ ખો, ગહપતયો, સમણબ્રાહ્મણાનં એકે સમણબ્રાહ્મણા ઉજુવિપચ્ચનીકવાદા. તે એવમાહંસુ – ‘અત્થિ હેતુ, અત્થિ પચ્ચયો સત્તાનં સંકિલેસાય; સહેતૂ સપ્પચ્ચયા સત્તા સંકિલિસ્સન્તિ. અત્થિ હેતુ, અત્થિ પચ્ચયો સત્તાનં વિસુદ્ધિયા; સહેતૂ સપ્પચ્ચયા સત્તા વિસુજ્ઝન્તિ. અત્થિ બલં, અત્થિ વીરિયં, અત્થિ પુરિસથામો, અત્થિ પુરિસપરક્કમો; ન સબ્બે સત્તા સબ્બે પાણા સબ્બે ભૂતા સબ્બે જીવા અવસા અબલા અવીરિયા 22 નિયતિસંગતિભાવપરિણતા છસ્વેવાભિજાતીસુ સુખદુક્ખં પટિસંવેદેન્તી’તિ. તં કિં મઞ્ઞથ, ગહપતયો, નનુમે સમણબ્રાહ્મણા અઞ્ઞમઞ્ઞસ્સ ઉજુવિપચ્ચનીકવાદા’તિ? ‘એવં, ભન્તે’.

    100. ‘‘Santi , gahapatayo, eke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘natthi hetu, natthi paccayo sattānaṃ saṃkilesāya; ahetū appaccayā sattā saṃkilissanti. Natthi hetu, natthi paccayo sattānaṃ visuddhiyā; ahetū appaccayā sattā visujjhanti. Natthi balaṃ, natthi vīriyaṃ 23, natthi purisathāmo, natthi purisaparakkamo; sabbe sattā sabbe pāṇā sabbe bhūtā sabbe jīvā avasā abalā avīriyā niyatisaṃgatibhāvapariṇatā chasvevābhijātīsu sukhadukkhaṃ paṭisaṃvedentī’ti. Tesaṃyeva kho, gahapatayo, samaṇabrāhmaṇānaṃ eke samaṇabrāhmaṇā ujuvipaccanīkavādā. Te evamāhaṃsu – ‘atthi hetu, atthi paccayo sattānaṃ saṃkilesāya; sahetū sappaccayā sattā saṃkilissanti. Atthi hetu, atthi paccayo sattānaṃ visuddhiyā; sahetū sappaccayā sattā visujjhanti. Atthi balaṃ, atthi vīriyaṃ, atthi purisathāmo, atthi purisaparakkamo; na sabbe sattā sabbe pāṇā sabbe bhūtā sabbe jīvā avasā abalā avīriyā 24 niyatisaṃgatibhāvapariṇatā chasvevābhijātīsu sukhadukkhaṃ paṭisaṃvedentī’ti. Taṃ kiṃ maññatha, gahapatayo, nanume samaṇabrāhmaṇā aññamaññassa ujuvipaccanīkavādā’ti? ‘Evaṃ, bhante’.

    ૧૦૧. ‘‘તત્ર , ગહપતયો, યે તે સમણબ્રાહ્મણા એવંવાદિનો એવંદિટ્ઠિનો – ‘નત્થિ હેતુ, નત્થિ પચ્ચયો સત્તાનં સંકિલેસાય; અહેતૂ અપ્પચ્ચયા સત્તા સંકિલિસ્સન્તિ. નત્થિ હેતુ, નત્થિ પચ્ચયો સત્તાનં વિસુદ્ધિયા; અહેતૂ અપ્પચ્ચયા સત્તા વિસુજ્ઝન્તિ. નત્થિ બલં, નત્થિ વીરિયં, નત્થિ પુરિસથામો, નત્થિ પુરિસપરક્કમો; સબ્બે સત્તા સબ્બે પાણા સબ્બે ભૂતા સબ્બે જીવા અવસા અબલા અવીરિયા નિયતિસંગતિભાવપરિણતા છસ્વેવાભિજાતીસુ સુખદુક્ખં પટિસંવેદેન્તી’તિ તેસમેતં પાટિકઙ્ખં? યમિદં કાયસુચરિતં, વચીસુચરિતં, મનોસુચરિતં – ઇમે તયો કુસલે ધમ્મે અભિનિવજ્જેત્વા યમિદં કાયદુચ્ચરિતં, વચીદુચ્ચરિતં, મનોદુચ્ચરિતં – ઇમે તયો અકુસલે ધમ્મે સમાદાય વત્તિસ્સન્તિ. તં કિસ્સ હેતુ? ન હિ તે ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા પસ્સન્તિ અકુસલાનં ધમ્માનં આદીનવં ઓકારં સંકિલેસં, કુસલાનં ધમ્માનં નેક્ખમ્મે આનિસંસં વોદાનપક્ખં. સન્તંયેવ ખો પન હેતું ‘નત્થિ હેતૂ’ તિસ્સ દિટ્ઠિ હોતિ; સાસ્સ હોતિ મિચ્છાદિટ્ઠિ. સન્તંયેવ ખો પન હેતું ‘નત્થિ હેતૂ’તિ સઙ્કપ્પેતિ ; સ્વાસ્સ હોતિ મિચ્છાસઙ્કપ્પો. સન્તંયેવ ખો પન હેતું ‘નત્થિ હેતૂ’તિ વાચં ભાસતિ; સાસ્સ હોતિ મિચ્છાવાચા. સન્તંયેવ ખો પન હેતું ‘નત્થિ હેતૂ’તિ આહ; યે તે અરહન્તો હેતુવાદા તેસમયં પચ્ચનીકં કરોતિ. સન્તંયેવ ખો પન હેતું ‘નત્થિ હેતૂ’તિ પરં સઞ્ઞાપેતિ; સાસ્સ હોતિ અસદ્ધમ્મસઞ્ઞત્તિ. તાય ચ પન અસદ્ધમ્મસઞ્ઞત્તિયા અત્તાનુક્કંસેતિ, પરં વમ્ભેતિ. ઇતિ પુબ્બેવ ખો પનસ્સ સુસીલ્યં પહીનં હોતિ, દુસ્સીલ્યં પચ્ચુપટ્ઠિતં – અયઞ્ચ મિચ્છાદિટ્ઠિ મિચ્છાસઙ્કપ્પો મિચ્છાવાચા અરિયાનં પચ્ચનીકતા અસદ્ધમ્મસઞ્ઞત્તિ અત્તાનુક્કંસના પરવમ્ભના. એવમસ્સિમે અનેકે પાપકા અકુસલા ધમ્મા સમ્ભવન્તિ મિચ્છાદિટ્ઠિપચ્ચયા.

    101. ‘‘Tatra , gahapatayo, ye te samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘natthi hetu, natthi paccayo sattānaṃ saṃkilesāya; ahetū appaccayā sattā saṃkilissanti. Natthi hetu, natthi paccayo sattānaṃ visuddhiyā; ahetū appaccayā sattā visujjhanti. Natthi balaṃ, natthi vīriyaṃ, natthi purisathāmo, natthi purisaparakkamo; sabbe sattā sabbe pāṇā sabbe bhūtā sabbe jīvā avasā abalā avīriyā niyatisaṃgatibhāvapariṇatā chasvevābhijātīsu sukhadukkhaṃ paṭisaṃvedentī’ti tesametaṃ pāṭikaṅkhaṃ? Yamidaṃ kāyasucaritaṃ, vacīsucaritaṃ, manosucaritaṃ – ime tayo kusale dhamme abhinivajjetvā yamidaṃ kāyaduccaritaṃ, vacīduccaritaṃ, manoduccaritaṃ – ime tayo akusale dhamme samādāya vattissanti. Taṃ kissa hetu? Na hi te bhonto samaṇabrāhmaṇā passanti akusalānaṃ dhammānaṃ ādīnavaṃ okāraṃ saṃkilesaṃ, kusalānaṃ dhammānaṃ nekkhamme ānisaṃsaṃ vodānapakkhaṃ. Santaṃyeva kho pana hetuṃ ‘natthi hetū’ tissa diṭṭhi hoti; sāssa hoti micchādiṭṭhi. Santaṃyeva kho pana hetuṃ ‘natthi hetū’ti saṅkappeti ; svāssa hoti micchāsaṅkappo. Santaṃyeva kho pana hetuṃ ‘natthi hetū’ti vācaṃ bhāsati; sāssa hoti micchāvācā. Santaṃyeva kho pana hetuṃ ‘natthi hetū’ti āha; ye te arahanto hetuvādā tesamayaṃ paccanīkaṃ karoti. Santaṃyeva kho pana hetuṃ ‘natthi hetū’ti paraṃ saññāpeti; sāssa hoti asaddhammasaññatti. Tāya ca pana asaddhammasaññattiyā attānukkaṃseti, paraṃ vambheti. Iti pubbeva kho panassa susīlyaṃ pahīnaṃ hoti, dussīlyaṃ paccupaṭṭhitaṃ – ayañca micchādiṭṭhi micchāsaṅkappo micchāvācā ariyānaṃ paccanīkatā asaddhammasaññatti attānukkaṃsanā paravambhanā. Evamassime aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti micchādiṭṭhipaccayā.

    ‘‘તત્ર, ગહપતયો, વિઞ્ઞૂ પુરિસો ઇતિ પટિસઞ્ચિક્ખતિ – ‘સચે ખો નત્થિ હેતુ, એવમયં ભવં પુરિસપુગ્ગલો કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા સોત્થિમત્તાનં કરિસ્સતિ; સચે ખો અત્થિ હેતુ, એવમયં ભવં પુરિસપુગ્ગલો કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા અપાયં દુગ્ગતિં વિનિપાતં નિરયં ઉપપજ્જિસ્સતિ. કામં ખો પન માહુ હેતુ, હોતુ નેસં ભવતં સમણબ્રાહ્મણાનં સચ્ચં વચનં; અથ ચ પનાયં ભવં પુરિસપુગ્ગલો દિટ્ઠેવ ધમ્મે વિઞ્ઞૂનં ગારય્હો – દુસ્સીલો પુરિસપુગ્ગલો મિચ્છાદિટ્ઠિ અહેતુકવાદો’તિ. સચે ખો અત્થેવ હેતુ, એવં ઇમસ્સ ભોતો પુરિસપુગ્ગલસ્સ ઉભયત્થ કલિગ્ગહો – યઞ્ચ દિટ્ઠેવ ધમ્મે વિઞ્ઞૂનં ગારય્હો, યઞ્ચ કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા અપાયં દુગ્ગતિં વિનિપાતં નિરયં ઉપપજ્જિસ્સતિ. એવમસ્સાયં અપણ્ણકો ધમ્મો દુસ્સમત્તો સમાદિન્નો, એકંસં ફરિત્વા તિટ્ઠતિ, રિઞ્ચતિ કુસલં ઠાનં.

    ‘‘Tatra, gahapatayo, viññū puriso iti paṭisañcikkhati – ‘sace kho natthi hetu, evamayaṃ bhavaṃ purisapuggalo kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sotthimattānaṃ karissati; sace kho atthi hetu, evamayaṃ bhavaṃ purisapuggalo kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjissati. Kāmaṃ kho pana māhu hetu, hotu nesaṃ bhavataṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ saccaṃ vacanaṃ; atha ca panāyaṃ bhavaṃ purisapuggalo diṭṭheva dhamme viññūnaṃ gārayho – dussīlo purisapuggalo micchādiṭṭhi ahetukavādo’ti. Sace kho attheva hetu, evaṃ imassa bhoto purisapuggalassa ubhayattha kaliggaho – yañca diṭṭheva dhamme viññūnaṃ gārayho, yañca kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjissati. Evamassāyaṃ apaṇṇako dhammo dussamatto samādinno, ekaṃsaṃ pharitvā tiṭṭhati, riñcati kusalaṃ ṭhānaṃ.

    ૧૦૨. ‘‘તત્ર, ગહપતયો, યે તે સમણબ્રાહ્મણા એવંવાદિનો એવંદિટ્ઠિનો – ‘અત્થિ હેતુ, અત્થિ પચ્ચયો સત્તાનં સંકિલેસાય; સહેતૂ સપ્પચ્ચયા સત્તા સંકિલિસ્સન્તિ. અત્થિ હેતુ, અત્થિ પચ્ચયો સત્તાનં વિસુદ્ધિયા; સહેતૂ સપ્પચ્ચયા સત્તા વિસુજ્ઝન્તિ. અત્થિ બલં, અત્થિ વીરિયં, અત્થિ પુરિસથામો, અત્થિ પુરિસપરક્કમો; ન સબ્બે સત્તા સબ્બે પાણા સબ્બે ભૂતા સબ્બે જીવા અવસા અબલા અવીરિયા નિયતિસંગતિભાવપરિણતા છસ્વેવાભિજાતીસુ સુખદુક્ખં પટિસંવેદેન્તી’તિ તેસમેતં પાટિકઙ્ખં? યમિદં કાયદુચ્ચરિતં, વચીદુચ્ચરિતં, મનોદુચ્ચરિતં – ઇમે તયો અકુસલે ધમ્મે અભિનિવજ્જેત્વા યમિદં કાયસુચરિતં, વચીસુચરિતં, મનોસુચરિતં – ઇમે તયો કુસલે ધમ્મે સમાદાય વત્તિસ્સન્તિ. તં કિસ્સ હેતુ? પસ્સન્તિ હિ તે ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા અકુસલાનં ધમ્માનં આદીનવં ઓકારં સંકિલેસં, કુસલાનં ધમ્માનં નેક્ખમ્મે આનિસંસં વોદાનપક્ખં. સન્તંયેવ ખો પન હેતું ‘અત્થિ હેતૂ’ તિસ્સ દિટ્ઠિ હોતિ; સાસ્સ હોતિ સમ્માદિટ્ઠિ. સન્તંયેવ ખો પન હેતું ‘અત્થિ હેતૂ’તિ સઙ્કપ્પેતિ; સ્વાસ્સ હોતિ સમ્માસઙ્કપ્પો. સન્તંયેવ ખો પન હેતું ‘અત્થિ હેતૂ’તિ વાચં ભાસતિ; સાસ્સ હોતિ સમ્માવાચા. સન્તંયેવ ખો પન હેતું ‘અત્થિ હેતૂ’તિ આહ, યે તે અરહન્તો હેતુવાદા તેસમયં ન પચ્ચનીકં કરોતિ. સન્તંયેવ ખો પન હેતું ‘અત્થિ હેતૂ’તિ પરં સઞ્ઞાપેતિ; સાસ્સ હોતિ સદ્ધમ્મસઞ્ઞત્તિ. તાય ચ પન સદ્ધમ્મસઞ્ઞત્તિયા નેવત્તાનુક્કંસેતિ, ન પરં વમ્ભેતિ. ઇતિ પુબ્બેવ ખો પનસ્સ દુસ્સીલ્યં પહીનં હોતિ, સુસીલ્યં પચ્ચુપટ્ઠિતં – અયઞ્ચ સમ્માદિટ્ઠિ સમ્માસઙ્કપ્પો સમ્માવાચા અરિયાનં અપચ્ચનીકતા સદ્ધમ્મસઞ્ઞત્તિ અનત્તુક્કંસના અપરવમ્ભના. એવમસ્સિમે અનેકે કુસલા ધમ્મા સમ્ભવન્તિ સમ્માદિટ્ઠિપચ્ચયા.

    102. ‘‘Tatra, gahapatayo, ye te samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘atthi hetu, atthi paccayo sattānaṃ saṃkilesāya; sahetū sappaccayā sattā saṃkilissanti. Atthi hetu, atthi paccayo sattānaṃ visuddhiyā; sahetū sappaccayā sattā visujjhanti. Atthi balaṃ, atthi vīriyaṃ, atthi purisathāmo, atthi purisaparakkamo; na sabbe sattā sabbe pāṇā sabbe bhūtā sabbe jīvā avasā abalā avīriyā niyatisaṃgatibhāvapariṇatā chasvevābhijātīsu sukhadukkhaṃ paṭisaṃvedentī’ti tesametaṃ pāṭikaṅkhaṃ? Yamidaṃ kāyaduccaritaṃ, vacīduccaritaṃ, manoduccaritaṃ – ime tayo akusale dhamme abhinivajjetvā yamidaṃ kāyasucaritaṃ, vacīsucaritaṃ, manosucaritaṃ – ime tayo kusale dhamme samādāya vattissanti. Taṃ kissa hetu? Passanti hi te bhonto samaṇabrāhmaṇā akusalānaṃ dhammānaṃ ādīnavaṃ okāraṃ saṃkilesaṃ, kusalānaṃ dhammānaṃ nekkhamme ānisaṃsaṃ vodānapakkhaṃ. Santaṃyeva kho pana hetuṃ ‘atthi hetū’ tissa diṭṭhi hoti; sāssa hoti sammādiṭṭhi. Santaṃyeva kho pana hetuṃ ‘atthi hetū’ti saṅkappeti; svāssa hoti sammāsaṅkappo. Santaṃyeva kho pana hetuṃ ‘atthi hetū’ti vācaṃ bhāsati; sāssa hoti sammāvācā. Santaṃyeva kho pana hetuṃ ‘atthi hetū’ti āha, ye te arahanto hetuvādā tesamayaṃ na paccanīkaṃ karoti. Santaṃyeva kho pana hetuṃ ‘atthi hetū’ti paraṃ saññāpeti; sāssa hoti saddhammasaññatti. Tāya ca pana saddhammasaññattiyā nevattānukkaṃseti, na paraṃ vambheti. Iti pubbeva kho panassa dussīlyaṃ pahīnaṃ hoti, susīlyaṃ paccupaṭṭhitaṃ – ayañca sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammāvācā ariyānaṃ apaccanīkatā saddhammasaññatti anattukkaṃsanā aparavambhanā. Evamassime aneke kusalā dhammā sambhavanti sammādiṭṭhipaccayā.

    ‘‘તત્ર, ગહપતયો, વિઞ્ઞૂ પુરિસો ઇતિ પટિસઞ્ચિક્ખતિ – ‘સચે ખો અત્થિ હેતુ, એવમયં ભવં પુરિસપુગ્ગલો કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા સુગતિં સગ્ગં લોકં ઉપપજ્જિસ્સતિ. કામં ખો પન માહુ હેતુ, હોતુ નેસં ભવતં સમણબ્રાહ્મણાનં સચ્ચં વચનં; અથ ચ પનાયં ભવં પુરિસપુગ્ગલો દિટ્ઠેવ ધમ્મે વિઞ્ઞૂનં પાસંસો – સીલવા પુરિસપુગ્ગલો સમ્માદિટ્ઠિ હેતુવાદો’તિ. સચે ખો અત્થિ હેતુ , એવં ઇમસ્સ ભોતો પુરિસપુગ્ગલસ્સ ઉભયત્થ કટગ્ગહો – યઞ્ચ દિટ્ઠેવ ધમ્મે વિઞ્ઞૂનં પાસંસો, યઞ્ચ કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા સુગતિં સગ્ગં લોકં ઉપપજ્જિસ્સતિ. એવમસ્સાયં અપણ્ણકો ધમ્મો સુસમત્તો સમાદિન્નો, ઉભયંસં ફરિત્વા તિટ્ઠતિ, રિઞ્ચતિ અકુસલં ઠાનં.

    ‘‘Tatra, gahapatayo, viññū puriso iti paṭisañcikkhati – ‘sace kho atthi hetu, evamayaṃ bhavaṃ purisapuggalo kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjissati. Kāmaṃ kho pana māhu hetu, hotu nesaṃ bhavataṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ saccaṃ vacanaṃ; atha ca panāyaṃ bhavaṃ purisapuggalo diṭṭheva dhamme viññūnaṃ pāsaṃso – sīlavā purisapuggalo sammādiṭṭhi hetuvādo’ti. Sace kho atthi hetu , evaṃ imassa bhoto purisapuggalassa ubhayattha kaṭaggaho – yañca diṭṭheva dhamme viññūnaṃ pāsaṃso, yañca kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjissati. Evamassāyaṃ apaṇṇako dhammo susamatto samādinno, ubhayaṃsaṃ pharitvā tiṭṭhati, riñcati akusalaṃ ṭhānaṃ.

    ૧૦૩. ‘‘સન્તિ, ગહપતયો, એકે સમણબ્રાહ્મણા એવંવાદિનો એવંદિટ્ઠિનો – ‘નત્થિ સબ્બસો આરુપ્પા’તિ. તેસંયેવ ખો, ગહપતયો, સમણબ્રાહ્મણાનં એકે સમણબ્રાહ્મણા ઉજુવિપચ્ચનીકવાદા. તે એવમાહંસુ – ‘અત્થિ સબ્બસો આરુપ્પા’તિ. તં કિં મઞ્ઞથ, ગહપતયો, નનુમે સમણબ્રાહ્મણા અઞ્ઞમઞ્ઞસ્સ ઉજુવિપચ્ચનીકવાદા’’તિ? ‘‘એવં, ભન્તે’’. ‘‘તત્ર , ગહપતયો, વિઞ્ઞૂ પુરિસો ઇતિ પટિસઞ્ચિક્ખતિ – યે ખો તે ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા એવંવાદિનો એવંદિટ્ઠિનો – ‘નત્થિ સબ્બસો આરુપ્પા’તિ, ઇદં મે અદિટ્ઠં; યેપિ તે ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા એવંવાદિનો એવંદિટ્ઠિનો – ‘અત્થિ સબ્બસો આરુપ્પા’તિ, ઇદં મે અવિદિતં. અહઞ્ચેવ 25 ખો પન અજાનન્તો અપસ્સન્તો એકંસેન આદાય વોહરેય્યં – ઇદમેવ સચ્ચં, મોઘમઞ્ઞન્તિ, ન મેતં અસ્સ પતિરૂપં. યે ખો તે ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા એવંવાદિનો એવંદિટ્ઠિનો – ‘નત્થિ સબ્બસો આરુપ્પા’તિ, સચે તેસં ભવતં સમણબ્રાહ્મણાનં સચ્ચં વચનં, ઠાનમેતં વિજ્જતિ – યે તે દેવા રૂપિનો મનોમયા, અપણ્ણકં મે તત્રૂપપત્તિ ભવિસ્સતિ. યે પન તે ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા એવંવાદિનો એવંદિટ્ઠિનો – ‘અત્થિ સબ્બસો આરુપ્પા’તિ, સચે તેસં ભવતં સમણબ્રાહ્મણાનં સચ્ચં વચનં, ઠાનમેતં વિજ્જતિ – યે તે દેવા અરૂપિનો સઞ્ઞામયા, અપણ્ણકં મે તત્રૂપપત્તિ ભવિસ્સતિ. દિસ્સન્તિ ખો પન રૂપાધિકરણં 26 દણ્ડાદાન-સત્થાદાન-કલહ-વિગ્ગહ-વિવાદ-તુવંતુવં-પેસુઞ્ઞ-મુસાવાદા. ‘નત્થિ ખો પનેતં સબ્બસો અરૂપે’’’તિ. સો ઇતિ પટિસઙ્ખાય રૂપાનંયેવ નિબ્બિદાય વિરાગાય નિરોધાય પટિપન્નો હોતિ.

    103. ‘‘Santi, gahapatayo, eke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘natthi sabbaso āruppā’ti. Tesaṃyeva kho, gahapatayo, samaṇabrāhmaṇānaṃ eke samaṇabrāhmaṇā ujuvipaccanīkavādā. Te evamāhaṃsu – ‘atthi sabbaso āruppā’ti. Taṃ kiṃ maññatha, gahapatayo, nanume samaṇabrāhmaṇā aññamaññassa ujuvipaccanīkavādā’’ti? ‘‘Evaṃ, bhante’’. ‘‘Tatra , gahapatayo, viññū puriso iti paṭisañcikkhati – ye kho te bhonto samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘natthi sabbaso āruppā’ti, idaṃ me adiṭṭhaṃ; yepi te bhonto samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘atthi sabbaso āruppā’ti, idaṃ me aviditaṃ. Ahañceva 27 kho pana ajānanto apassanto ekaṃsena ādāya vohareyyaṃ – idameva saccaṃ, moghamaññanti, na metaṃ assa patirūpaṃ. Ye kho te bhonto samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘natthi sabbaso āruppā’ti, sace tesaṃ bhavataṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ saccaṃ vacanaṃ, ṭhānametaṃ vijjati – ye te devā rūpino manomayā, apaṇṇakaṃ me tatrūpapatti bhavissati. Ye pana te bhonto samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘atthi sabbaso āruppā’ti, sace tesaṃ bhavataṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ saccaṃ vacanaṃ, ṭhānametaṃ vijjati – ye te devā arūpino saññāmayā, apaṇṇakaṃ me tatrūpapatti bhavissati. Dissanti kho pana rūpādhikaraṇaṃ 28 daṇḍādāna-satthādāna-kalaha-viggaha-vivāda-tuvaṃtuvaṃ-pesuñña-musāvādā. ‘Natthi kho panetaṃ sabbaso arūpe’’’ti. So iti paṭisaṅkhāya rūpānaṃyeva nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hoti.

    ૧૦૪. ‘‘સન્તિ, ગહપતયો, એકે સમણબ્રાહ્મણા એવંવાદિનો એવંદિટ્ઠિનો – ‘નત્થિ સબ્બસો ભવનિરોધો’તિ. તેસંયેવ ખો, ગહપતયો, સમણબ્રાહ્મણાનં એકે સમણબ્રાહ્મણા ઉજુવિપચ્ચનીકવાદા. તે એવમાહંસુ – ‘અત્થિ સબ્બસો ભવનિરોધો’તિ. તં કિં મઞ્ઞથ, ગહપતયો, નનુમે સમણબ્રાહ્મણા અઞ્ઞમઞ્ઞસ્સ ઉજુવિપચ્ચનીકવાદા’’તિ? ‘‘એવં, ભન્તે’’. ‘‘તત્ર, ગહપતયો, વિઞ્ઞૂ પુરિસો ઇતિ પટિસઞ્ચિક્ખતિ – યે ખો તે ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા એવંવાદિનો એવંદિટ્ઠિનો – ‘નત્થિ સબ્બસો ભવનિરોધો’તિ, ઇદં મે અદિટ્ઠં; યેપિ તે ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા એવંવાદિનો એવંદિટ્ઠિનો – ‘અત્થિ સબ્બસો ભવનિરોધો’તિ, ઇદં મે અવિદિતં. અહઞ્ચેવ ખો પન અજાનન્તો અપસ્સન્તો એકંસેન આદાય વોહરેય્યં – ઇદમેવ સચ્ચં, મોઘમઞ્ઞન્તિ, ન મેતં અસ્સ પતિરૂપં. યે ખો તે ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા એવંવાદિનો એવંદિટ્ઠિનો – ‘નત્થિ સબ્બસો ભવનિરોધો’તિ, સચે તેસં ભવતં સમણબ્રાહ્મણાનં સચ્ચં વચનં, ઠાનમેતં વિજ્જતિ – યે તે દેવા અરૂપિનો સઞ્ઞામયા અપણ્ણકં મે તત્રૂપપત્તિ ભવિસ્સતિ. યે પન તે ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા એવંવાદિનો એવંદિટ્ઠિનો – ‘અત્થિ સબ્બસો ભવનિરોધો’તિ, સચે તેસં ભવતં સમણબ્રાહ્મણાનં સચ્ચં વચનં, ઠાનમેતં વિજ્જતિ – યં દિટ્ઠેવ ધમ્મે પરિનિબ્બાયિસ્સામિ . યે ખો તે ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા એવંવાદિનો એવંદિટ્ઠિનો – ‘નત્થિ સબ્બસો ભવનિરોધો’તિ, તેસમયં દિટ્ઠિ સારાગાય 29 સન્તિકે, સંયોગાય સન્તિકે, અભિનન્દનાય સન્તિકે, અજ્ઝોસાનાય સન્તિકે, ઉપાદાનાય સન્તિકે. યે પન તે ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા એવંવાદિનો એવંદિટ્ઠિનો – ‘અત્થિ સબ્બસો ભવનિરોધો’તિ, તેસમયં દિટ્ઠિ અસારાગાય સન્તિકે, અસંયોગાય સન્તિકે, અનભિનન્દનાય સન્તિકે, અનજ્ઝોસાનાય સન્તિકે, અનુપાદાનાય સન્તિકે’’’તિ. સો ઇતિ પટિસઙ્ખાય ભવાનંયેવ નિબ્બિદાય વિરાગાય નિરોધાય પટિપન્નો હોતિ.

    104. ‘‘Santi, gahapatayo, eke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘natthi sabbaso bhavanirodho’ti. Tesaṃyeva kho, gahapatayo, samaṇabrāhmaṇānaṃ eke samaṇabrāhmaṇā ujuvipaccanīkavādā. Te evamāhaṃsu – ‘atthi sabbaso bhavanirodho’ti. Taṃ kiṃ maññatha, gahapatayo, nanume samaṇabrāhmaṇā aññamaññassa ujuvipaccanīkavādā’’ti? ‘‘Evaṃ, bhante’’. ‘‘Tatra, gahapatayo, viññū puriso iti paṭisañcikkhati – ye kho te bhonto samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘natthi sabbaso bhavanirodho’ti, idaṃ me adiṭṭhaṃ; yepi te bhonto samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘atthi sabbaso bhavanirodho’ti, idaṃ me aviditaṃ. Ahañceva kho pana ajānanto apassanto ekaṃsena ādāya vohareyyaṃ – idameva saccaṃ, moghamaññanti, na metaṃ assa patirūpaṃ. Ye kho te bhonto samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘natthi sabbaso bhavanirodho’ti, sace tesaṃ bhavataṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ saccaṃ vacanaṃ, ṭhānametaṃ vijjati – ye te devā arūpino saññāmayā apaṇṇakaṃ me tatrūpapatti bhavissati. Ye pana te bhonto samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘atthi sabbaso bhavanirodho’ti, sace tesaṃ bhavataṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ saccaṃ vacanaṃ, ṭhānametaṃ vijjati – yaṃ diṭṭheva dhamme parinibbāyissāmi . Ye kho te bhonto samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘natthi sabbaso bhavanirodho’ti, tesamayaṃ diṭṭhi sārāgāya 30 santike, saṃyogāya santike, abhinandanāya santike, ajjhosānāya santike, upādānāya santike. Ye pana te bhonto samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘atthi sabbaso bhavanirodho’ti, tesamayaṃ diṭṭhi asārāgāya santike, asaṃyogāya santike, anabhinandanāya santike, anajjhosānāya santike, anupādānāya santike’’’ti. So iti paṭisaṅkhāya bhavānaṃyeva nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hoti.

    ૧૦૫. ‘‘ચત્તારોમે, ગહપતયો, પુગ્ગલા સન્તો સંવિજ્જમાના લોકસ્મિં. કતમે ચત્તારો? ઇધ, ગહપતયો, એકચ્ચો પુગ્ગલો અત્તન્તપો હોતિ અત્તપરિતાપનાનુયોગમનુયુત્તો. ઇધ, ગહપતયો, એકચ્ચો પુગ્ગલો પરન્તપો હોતિ પરપરિતાપનાનુયોગમનુયુત્તો. ઇધ, ગહપતયો, એકચ્ચો પુગ્ગલો અત્તન્તપો ચ હોતિ અત્તપરિતાપનાનુયોગમનુયુત્તો પરન્તપો ચ પરપરિતાપનાનુયોગમનુયુત્તો. ઇધ, ગહપતયો, એકચ્ચો પુગ્ગલો નેવત્તન્તપો હોતિ નાત્તપરિતાપનાનુયોગમનુયુત્તો ન પરન્તપો ન પરપરિતાપનાનુયોગમનુયુત્તો; સો અનત્તન્તપો અપરન્તપો દિટ્ઠેવ ધમ્મે નિચ્છાતો નિબ્બુતો સીતીભૂતો સુખપ્પટિસંવેદી બ્રહ્મભૂતેન અત્તના વિહરતિ.

    105. ‘‘Cattārome, gahapatayo, puggalā santo saṃvijjamānā lokasmiṃ. Katame cattāro? Idha, gahapatayo, ekacco puggalo attantapo hoti attaparitāpanānuyogamanuyutto. Idha, gahapatayo, ekacco puggalo parantapo hoti paraparitāpanānuyogamanuyutto. Idha, gahapatayo, ekacco puggalo attantapo ca hoti attaparitāpanānuyogamanuyutto parantapo ca paraparitāpanānuyogamanuyutto. Idha, gahapatayo, ekacco puggalo nevattantapo hoti nāttaparitāpanānuyogamanuyutto na parantapo na paraparitāpanānuyogamanuyutto; so anattantapo aparantapo diṭṭheva dhamme nicchāto nibbuto sītībhūto sukhappaṭisaṃvedī brahmabhūtena attanā viharati.

    ૧૦૬. ‘‘કતમો ચ, ગહપતયો, પુગ્ગલો અત્તન્તપો અત્તપરિતાપનાનુયોગમનુયુત્તો ? ઇધ, ગહપતયો, એકચ્ચો પુગ્ગલો અચેલકો હોતિ મુત્તાચારો હત્થાપલેખનો…પે॰… 31 ઇતિ એવરૂપં અનેકવિહિતં કાયસ્સ આતાપનપરિતાપનાનુયોગમનુયુત્તો વિહરતિ. અયં વુચ્ચતિ, ગહપતયો, પુગ્ગલો અત્તન્તપો અત્તપરિતાપનાનુયોગમનુયુત્તો.

    106. ‘‘Katamo ca, gahapatayo, puggalo attantapo attaparitāpanānuyogamanuyutto ? Idha, gahapatayo, ekacco puggalo acelako hoti muttācāro hatthāpalekhano…pe… 32 iti evarūpaṃ anekavihitaṃ kāyassa ātāpanaparitāpanānuyogamanuyutto viharati. Ayaṃ vuccati, gahapatayo, puggalo attantapo attaparitāpanānuyogamanuyutto.

    ‘‘કતમો ચ, ગહપતયો, પુગ્ગલો પરન્તપો પરપરિતાપનાનુયોગમનુયુત્તો? ઇધ, ગહપતયો, એકચ્ચો પુગ્ગલો ઓરબ્ભિકો હોતિ સૂકરિકો…પે॰… યે વા પનઞ્ઞેપિ કેચિ કુરૂરકમ્મન્તા. અયં વુચ્ચતિ, ગહપતયો, પુગ્ગલો પરન્તપો પરપરિતાપનાનુયોગમનુયુત્તો.

    ‘‘Katamo ca, gahapatayo, puggalo parantapo paraparitāpanānuyogamanuyutto? Idha, gahapatayo, ekacco puggalo orabbhiko hoti sūkariko…pe… ye vā panaññepi keci kurūrakammantā. Ayaṃ vuccati, gahapatayo, puggalo parantapo paraparitāpanānuyogamanuyutto.

    ‘‘કતમો ચ, ગહપતયો, પુગ્ગલો અત્તન્તપો ચ અત્તપરિતાપનાનુયોગમનુયુત્તો પરન્તપો ચ પરપરિતાપનાનુયોગમનુયુત્તો? ઇધ, ગહપતયો, એકચ્ચો પુગ્ગલો રાજા વા હોતિ ખત્તિયો મુદ્ધાવસિત્તો…પે॰… તેપિ દણ્ડતજ્જિતા ભયતજ્જિતા અસ્સુમુખા રુદમાના પરિકમ્માનિ કરોન્તિ. અયં વુચ્ચતિ, ગહપતયો, પુગ્ગલો અત્તન્તપો ચ અત્તપરિતાપનાનુયોગમનુયુત્તો પરન્તપો ચ પરપરિતાપનાનુયોગમનુયુત્તો.

    ‘‘Katamo ca, gahapatayo, puggalo attantapo ca attaparitāpanānuyogamanuyutto parantapo ca paraparitāpanānuyogamanuyutto? Idha, gahapatayo, ekacco puggalo rājā vā hoti khattiyo muddhāvasitto…pe… tepi daṇḍatajjitā bhayatajjitā assumukhā rudamānā parikammāni karonti. Ayaṃ vuccati, gahapatayo, puggalo attantapo ca attaparitāpanānuyogamanuyutto parantapo ca paraparitāpanānuyogamanuyutto.

    ‘‘કતમો ચ, ગહપતયો, પુગ્ગલો નેવત્તન્તપો નાત્તપરિતાપનાનુયોગમનુયુત્તો ન પરન્તપો ન પરપરિતાપનાનુયોગમનુયુત્તો; સો અનત્તન્તપો અપરન્તપો દિટ્ઠેવ ધમ્મે નિચ્છાતો નિબ્બુતો સીતીભૂતો સુખપ્પટિસંવેદી બ્રહ્મભૂતેન અત્તના વિહરતિ? ઇધ, ગહપતયો, તથાગતો લોકે ઉપ્પજ્જતિ અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો…પે॰… સો ઇમે પઞ્ચ નીવરણે પહાય ચેતસો ઉપક્કિલેસે પઞ્ઞાય દુબ્બલીકરણે વિવિચ્ચેવ કામેહિ વિવિચ્ચ અકુસલેહિ ધમ્મેહિ સવિતક્કં સવિચારં વિવેકજં પીતિસુખં પઠમં ઝાનં ઉપસમ્પજ્જ વિહરતિ. વિતક્કવિચારાનં વૂપસમા અજ્ઝત્તં સમ્પસાદનં ચેતસો એકોદિભાવં અવિતક્કં અવિચારં સમાધિજં પીતિસુખં દુતિયં ઝાનં…પે॰… તતિયં ઝાનં… ચતુત્થં ઝાનં ઉપસમ્પજ્જ વિહરતિ.

    ‘‘Katamo ca, gahapatayo, puggalo nevattantapo nāttaparitāpanānuyogamanuyutto na parantapo na paraparitāpanānuyogamanuyutto; so anattantapo aparantapo diṭṭheva dhamme nicchāto nibbuto sītībhūto sukhappaṭisaṃvedī brahmabhūtena attanā viharati? Idha, gahapatayo, tathāgato loke uppajjati arahaṃ sammāsambuddho…pe… so ime pañca nīvaraṇe pahāya cetaso upakkilese paññāya dubbalīkaraṇe vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ…pe… tatiyaṃ jhānaṃ… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati.

    ‘‘સો એવં સમાહિતે ચિત્તે પરિસુદ્ધે પરિયોદાતે અનઙ્ગણે વિગતૂપક્કિલેસે મુદુભૂતે કમ્મનિયે ઠિતે આનેઞ્જપ્પત્તે પુબ્બેનિવાસાનુસ્સતિઞાણાય ચિત્તં અભિનિન્નામેતિ. સો અનેકવિહિતં પુબ્બેનિવાસં અનુસ્સરતિ સેય્યથિદં – એકમ્પિ જાતિં દ્વેપિ જાતિયો…પે॰… ઇતિ સાકારં સઉદ્દેસં અનેકવિહિતં પુબ્બેનિવાસં અનુસ્સરતિ. સો એવં સમાહિતે ચિત્તે પરિસુદ્ધે પરિયોદાતે અનઙ્ગણે વિગતૂપક્કિલેસે મુદુભૂતે કમ્મનિયે ઠિતે આનેઞ્જપ્પત્તે સત્તાનં ચુતૂપપાતઞાણાય ચિત્તં અભિનિન્નામેતિ. સો દિબ્બેન ચક્ખુના વિસુદ્ધેન અતિક્કન્તમાનુસકેન સત્તે પસ્સતિ ચવમાને ઉપપજ્જમાને હીને પણીતે સુવણ્ણે દુબ્બણ્ણે, સુગતે દુગ્ગતે…પે॰… યથાકમ્મૂપગે સત્તે પજાનાતિ. સો એવં સમાહિતે ચિત્તે પરિસુદ્ધે પરિયોદાતે અનઙ્ગણે વિગતૂપક્કિલેસે મુદુભૂતે કમ્મનિયે ઠિતે આનેઞ્જપ્પત્તે આસવાનં ખયઞાણાય ચિત્તં અભિનિન્નામેતિ. સો ‘ઇદં દુક્ખ’ન્તિ યથાભૂતં પજાનાતિ…પે॰… ‘અયં આસવનિરોધગામિની પટિપદા’તિ યથાભૂતં પજાનાતિ. તસ્સ એવં જાનતો એવં પસ્સતો કામાસવાપિ ચિત્તં વિમુચ્ચતિ, ભવાસવાપિ ચિત્તં વિમુચ્ચતિ, અવિજ્જાસવાપિ ચિત્તં વિમુચ્ચતિ. વિમુત્તસ્મિં વિમુત્તમિતિ ઞાણં હોતિ. ‘ખીણા જાતિ, વુસિતં બ્રહ્મચરિયં, કતં કરણીયં, નાપરં ઇત્થત્તાયા’તિ પજાનાતિ. અયં વુચ્ચતિ, ગહપતયો, પુગ્ગલો નેવત્તન્તપો નાત્તપરિતાપનાનુયોગમનુયુત્તો ન પરન્તપો ન પરપરિતાપનાનુયોગમનુયુત્તો; સો અનત્તન્તપો અપરન્તપો દિટ્ઠેવ ધમ્મે નિચ્છાતો નિબ્બુતો સીતીભૂતો સુખપ્પટિસંવેદી બ્રહ્મભૂતેન અત્તના વિહરતી’’તિ.

    ‘‘So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte pubbenivāsānussatiñāṇāya cittaṃ abhininnāmeti. So anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati seyyathidaṃ – ekampi jātiṃ dvepi jātiyo…pe… iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati. So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte sattānaṃ cutūpapātañāṇāya cittaṃ abhininnāmeti. So dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe, sugate duggate…pe… yathākammūpage satte pajānāti. So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte āsavānaṃ khayañāṇāya cittaṃ abhininnāmeti. So ‘idaṃ dukkha’nti yathābhūtaṃ pajānāti…pe… ‘ayaṃ āsavanirodhagāminī paṭipadā’ti yathābhūtaṃ pajānāti. Tassa evaṃ jānato evaṃ passato kāmāsavāpi cittaṃ vimuccati, bhavāsavāpi cittaṃ vimuccati, avijjāsavāpi cittaṃ vimuccati. Vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti. ‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānāti. Ayaṃ vuccati, gahapatayo, puggalo nevattantapo nāttaparitāpanānuyogamanuyutto na parantapo na paraparitāpanānuyogamanuyutto; so anattantapo aparantapo diṭṭheva dhamme nicchāto nibbuto sītībhūto sukhappaṭisaṃvedī brahmabhūtena attanā viharatī’’ti.

    એવં વુત્તે, સાલેય્યકા બ્રાહ્મણગહપતિકા ભગવન્તં એતદવોચું – ‘‘અભિક્કન્તં, ભો ગોતમ, અભિક્કન્તં, ભો ગોતમ! સેય્યથાપિ, ભો ગોતમ, નિક્કુજ્જિતં વા ઉક્કુજ્જેય્ય, પટિચ્છન્નં વા વિવરેય્ય, મૂળ્હસ્સ વા મગ્ગં આચિક્ખેય્ય, અન્ધકારે વા તેલપજ્જોતં ધારેય્ય ‘ચક્ખુમન્તો રૂપાનિ દક્ખન્તી’તિ; એવમેવં ભોતા ગોતમેન અનેકપરિયાયેન ધમ્મો પકાસિતો. એતે મયં ભવન્તં ગોતમં સરણં ગચ્છામ ધમ્મઞ્ચ ભિક્ખુસઙ્ઘઞ્ચ. ઉપાસકે નો ભવં ગોતમો ધારેતુ અજ્જતગ્ગે પાણુપેતં સરણં ગતે’’તિ.

    Evaṃ vutte, sāleyyakā brāhmaṇagahapatikā bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘abhikkantaṃ, bho gotama, abhikkantaṃ, bho gotama! Seyyathāpi, bho gotama, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya ‘cakkhumanto rūpāni dakkhantī’ti; evamevaṃ bhotā gotamena anekapariyāyena dhammo pakāsito. Ete mayaṃ bhavantaṃ gotamaṃ saraṇaṃ gacchāma dhammañca bhikkhusaṅghañca. Upāsake no bhavaṃ gotamo dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gate’’ti.

    અપણ્ણકસુત્તં નિટ્ઠિતં દસમં.

    Apaṇṇakasuttaṃ niṭṭhitaṃ dasamaṃ.

    ગહપતિવગ્ગો નિટ્ઠિતો પઠમો.

    Gahapativaggo niṭṭhito paṭhamo.

    તસ્સુદ્દાનં –

    Tassuddānaṃ –

    કન્દરનાગરસેખવતો ચ, પોતલિયો પુન જીવકભચ્ચો;

    Kandaranāgarasekhavato ca, potaliyo puna jīvakabhacco;

    ઉપાલિદમથો કુક્કુરઅભયો, બહુવેદનીયાપણ્ણકતો દસમો.

    Upālidamatho kukkuraabhayo, bahuvedanīyāpaṇṇakato dasamo.







    Footnotes:
    1. સુકટદુક્કટાનં (સી॰ સ્યા॰ કં॰ પી॰)
    2. સમગ્ગતા (ક॰)
    3. sukaṭadukkaṭānaṃ (sī. syā. kaṃ. pī.)
    4. samaggatā (ka.)
    5. યદિદં (ક॰)
    6. અભિનિબ્બજ્જેત્વા (સ્યા॰ કં॰), અભિનિબ્બિજ્જિત્વા (ક॰)
    7. યદિદં (ક॰)
    8. પઞ્ઞાપેતિ (ક॰)
    9. અસ્સદ્ધમ્મપઞ્ઞત્તિ (ક॰)
    10. એવં’સિ’મે’ (સી॰ સ્યા॰ કં॰ પી॰)
    11. yadidaṃ (ka.)
    12. abhinibbajjetvā (syā. kaṃ.), abhinibbijjitvā (ka.)
    13. yadidaṃ (ka.)
    14. paññāpeti (ka.)
    15. assaddhammapaññatti (ka.)
    16. evaṃ’si’me’ (sī. syā. kaṃ. pī.)
    17. પાણમતિમાપયતો (સી॰ પી॰), પાણમતિપાતાપયતો (સ્યા॰ કં॰), પાણમતિપાપયતો (ક॰)
    18. સચ્ચવાચેન (ક॰)
    19. pāṇamatimāpayato (sī. pī.), pāṇamatipātāpayato (syā. kaṃ.), pāṇamatipāpayato (ka.)
    20. saccavācena (ka.)
    21. વિરિયં (સી॰ સ્યા॰ કં॰ પી॰)
    22. અત્થિ પુરિસપરક્કમો, સબ્બે સત્તા… સવસા સબલા સવીરિયા (સ્યા॰ કં॰ ક॰)
    23. viriyaṃ (sī. syā. kaṃ. pī.)
    24. atthi purisaparakkamo, sabbe sattā… savasā sabalā savīriyā (syā. kaṃ. ka.)
    25. અહઞ્ચે (?)
    26. રૂપકારણા (ક॰)
    27. ahañce (?)
    28. rūpakāraṇā (ka.)
    29. સરાગાય (સ્યા॰ કં॰)
    30. sarāgāya (syā. kaṃ.)
    31. વિત્થારો મ॰ નિ॰ ૨.૬-૭ કન્દરકસુત્તે
    32. vitthāro ma. ni. 2.6-7 kandarakasutte



    Related texts:



    અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / મજ્ઝિમનિકાય (અટ્ઠકથા) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ૧૦. અપણ્ણકસુત્તવણ્ણના • 10. Apaṇṇakasuttavaṇṇanā

    ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / મજ્ઝિમનિકાય (ટીકા) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ૧૦. અપણ્ણકસુત્તવણ્ણના • 10. Apaṇṇakasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact