| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / સારત્થદીપની-ટીકા • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
આપત્તાનાપત્તિવારવણ્ણના
Āpattānāpattivāravaṇṇanā
૬૬. પટિઞ્ઞાકરણં નત્થીતિ પુચ્છિતબ્બાભાવતો. ન હિ દૂસકો ‘‘કેન ચિત્તેન વીતિક્કમં અકાસિ, જાનિત્વા અકાસિ, ઉદાહુ અજાનિત્વા’’તિ એવં પુચ્છાય અરહતિ. તત્થેવાતિ વેસાલિયં મહાવને એવ. સબ્બઙ્ગગતન્તિ ઠપેત્વા કેસલોમદન્તનખાનં મંસવિનિમુત્તટ્ઠાનઞ્ચેવ થદ્ધસુક્ખચમ્મઞ્ચ ઉદકમિવ તેલબિન્દુ અવસેસસબ્બસરીરં બ્યાપેત્વા ઠિતં. સરીરકમ્પાદીનીતિ આદિ-સદ્દેન અક્ખીનં પીતવણ્ણાદિં સઙ્ગણ્હાતિ. પિત્તકોસકે ઠિતન્તિ હદયપપ્ફાસાનં અન્તરે યકનમંસં નિસ્સાય પતિટ્ઠિતે મહાકોસાતકીકોસસદિસે પિત્તકોસે ઠિતં. કુપિતેતિ પિત્તકોસતો ચલિત્વા બહિ નિક્ખન્તે.
66.Paṭiññākaraṇaṃnatthīti pucchitabbābhāvato. Na hi dūsako ‘‘kena cittena vītikkamaṃ akāsi, jānitvā akāsi, udāhu ajānitvā’’ti evaṃ pucchāya arahati. Tatthevāti vesāliyaṃ mahāvane eva. Sabbaṅgagatanti ṭhapetvā kesalomadantanakhānaṃ maṃsavinimuttaṭṭhānañceva thaddhasukkhacammañca udakamiva telabindu avasesasabbasarīraṃ byāpetvā ṭhitaṃ. Sarīrakampādīnīti ādi-saddena akkhīnaṃ pītavaṇṇādiṃ saṅgaṇhāti. Pittakosake ṭhitanti hadayapapphāsānaṃ antare yakanamaṃsaṃ nissāya patiṭṭhite mahākosātakīkosasadise pittakose ṭhitaṃ. Kupiteti pittakosato calitvā bahi nikkhante.
વિસ્સટ્ઠચિત્તોતિ વિસ્સટ્ઠપકતિચિત્તો. યક્ખુમ્મત્તકોતિ યક્ખા કિર યસ્સ ચિત્તં ખિપિતુકામા હોન્તિ, તસ્સ સેતમુખં નીલોદરં સુરત્તહત્થપાદં મહાસીસં પજ્જલિતનેત્તં ભેરવં વા અત્તભાવં નિમ્મિનિત્વા દસ્સેન્તિ, ભેરવં વા સદ્દં સાવેન્તિ, કથેન્તસ્સેવ વા મુખેન હત્થં પક્ખિપિત્વા હદયમંસં મદ્દન્તિ, તેન સો સત્તો ઉમ્મત્તકો હોતિ ખિત્તચિત્તો. તેનેવાહ ‘‘ભેરવાનિ વા આરમ્મણાનિ દસ્સેત્વા’’તિઆદિ. તત્થ ભેરવાનીતિ દસ્સનમત્તેનેવ સત્તાનં ભયં છમ્ભિતત્તં લોમહંસં ઉપ્પાદેતું સમત્થાનિ. નિચ્ચમેવ ઉમ્મત્તકો હોતીતિ યસ્સ પિત્તકોસતો પિત્તં ચલિત્વા બહિ નિક્ખન્તં હોતિ, તં સન્ધાય વુત્તં. યસ્સ પન પિત્તં ચલિત્વા પિત્તકોસેયેવ ઠિતં હોતિ બહિ અનિક્ખન્તં, સો અન્તરન્તરા સઞ્ઞં પટિલભતિ, ન નિચ્ચમેવ ઉમ્મત્તકો હોતીતિ વેદિતબ્બં. ઞત્વાતિ સઞ્ઞાપટિલાભેન જાનિત્વા. અધિમત્તાયાતિ અધિકપ્પમાણાય.
Vissaṭṭhacittoti vissaṭṭhapakaticitto. Yakkhummattakoti yakkhā kira yassa cittaṃ khipitukāmā honti, tassa setamukhaṃ nīlodaraṃ surattahatthapādaṃ mahāsīsaṃ pajjalitanettaṃ bheravaṃ vā attabhāvaṃ nimminitvā dassenti, bheravaṃ vā saddaṃ sāventi, kathentasseva vā mukhena hatthaṃ pakkhipitvā hadayamaṃsaṃ maddanti, tena so satto ummattako hoti khittacitto. Tenevāha ‘‘bheravāni vā ārammaṇāni dassetvā’’tiādi. Tattha bheravānīti dassanamatteneva sattānaṃ bhayaṃ chambhitattaṃ lomahaṃsaṃ uppādetuṃ samatthāni. Niccameva ummattako hotīti yassa pittakosato pittaṃ calitvā bahi nikkhantaṃ hoti, taṃ sandhāya vuttaṃ. Yassa pana pittaṃ calitvā pittakoseyeva ṭhitaṃ hoti bahi anikkhantaṃ, so antarantarā saññaṃ paṭilabhati, na niccameva ummattako hotīti veditabbaṃ. Ñatvāti saññāpaṭilābhena jānitvā. Adhimattāyāti adhikappamāṇāya.
આપત્તાનાપત્તિવારવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Āpattānāpattivāravaṇṇanā niṭṭhitā.
પદભાજનીયવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Padabhājanīyavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / વિનયપિટક • Vinayapiṭaka / મહાવિભઙ્ગ • Mahāvibhaṅga / ૧. પઠમપારાજિકં • 1. Paṭhamapārājikaṃ
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / વિનયપિટક (અટ્ઠકથા) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / મહાવિભઙ્ગ-અટ્ઠકથા • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ૧. પઠમપારાજિકં • 1. Paṭhamapārājikaṃ
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વિમતિવિનોદની-ટીકા • Vimativinodanī-ṭīkā / આપત્તાનાપત્તિવારવણ્ણના • Āpattānāpattivāravaṇṇanā
