Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / અઙ્ગુત્તરનિકાય (ટીકા) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā)

    ૧૦. અરકસુત્તવણ્ણના

    10. Arakasuttavaṇṇanā

    ૭૪. દસમે પરિત્તન્તિ ઇત્તરં. તેનાહ ‘‘અપ્પં થોક’’ન્તિ. પબન્ધાનુપચ્છેદસ્સ પચ્ચયભાવો ઇધ જીવિતસ્સ રસો કિચ્ચન્તિ અધિપ્પેતન્તિ આહ ‘‘સરસપરિત્તતાયપી’’તિ. તદધીનવુત્તિતાયપિ હિ ‘‘યો, ભિક્ખવે, ચિરં જીવતિ, સો વસ્સસતં અપ્પં વા ભિય્યો’’તિ વચનતો પરિત્તં ખણપરિત્તતાયપિ. પરમત્થતો હિ અતિપરિત્તો સત્તાનં જીવિતક્ખણો એકચિત્તક્ખણપ્પવત્તિમત્તોયેવ. યથા નામ રથચક્કં પવત્તમાનમ્પિ એકેનેવ નેમિપ્પદેસેન પવત્તતિ, તિટ્ઠમાનમ્પિ એકેનેવ તિટ્ઠતિ, એવમેવં એકચિત્તક્ખણિકં સત્તાનં જીવિતં તસ્મિં ચિત્તે નિરુદ્ધમત્તે સત્તો નિરુદ્ધોતિ વુચ્ચતિ. યથાહ ‘‘અતીતે ચિત્તક્ખણે જીવિત્થ ન જીવતિ ન જીવિસ્સતિ. અનાગતે ચિત્તક્ખણે ન જીવિત્થ ન જીવતિ જીવિસ્સતિ. પચ્ચુપ્પન્ને ચિત્તક્ખણે ન જીવિત્થ જીવતિ ન જીવિસ્સતિ.

    74. Dasame parittanti ittaraṃ. Tenāha ‘‘appaṃ thoka’’nti. Pabandhānupacchedassa paccayabhāvo idha jīvitassa raso kiccanti adhippetanti āha ‘‘sarasaparittatāyapī’’ti. Tadadhīnavuttitāyapi hi ‘‘yo, bhikkhave, ciraṃ jīvati, so vassasataṃ appaṃ vā bhiyyo’’ti vacanato parittaṃ khaṇaparittatāyapi. Paramatthato hi atiparitto sattānaṃ jīvitakkhaṇo ekacittakkhaṇappavattimattoyeva. Yathā nāma rathacakkaṃ pavattamānampi ekeneva nemippadesena pavattati, tiṭṭhamānampi ekeneva tiṭṭhati, evamevaṃ ekacittakkhaṇikaṃ sattānaṃ jīvitaṃ tasmiṃ citte niruddhamatte satto niruddhoti vuccati. Yathāha ‘‘atīte cittakkhaṇe jīvittha na jīvati na jīvissati. Anāgate cittakkhaṇe na jīvittha na jīvati jīvissati. Paccuppanne cittakkhaṇe na jīvittha jīvati na jīvissati.

    ‘‘જીવિતં અત્તભાવો ચ, સુખદુક્ખા ચ કેવલા;

    ‘‘Jīvitaṃ attabhāvo ca, sukhadukkhā ca kevalā;

    એકચિત્તસમાયુત્તા, લહુસો વત્તતે ખણો.

    Ekacittasamāyuttā, lahuso vattate khaṇo.

    ‘‘યે નિરુદ્ધા મરન્તસ્સ, તિટ્ઠમાનસ્સ વા ઇધ;

    ‘‘Ye niruddhā marantassa, tiṭṭhamānassa vā idha;

    સબ્બેપિ સદિસા ખન્ધા, ગતા અપ્પટિસન્ધિકા.

    Sabbepi sadisā khandhā, gatā appaṭisandhikā.

    ‘‘અનિબ્બત્તેન ન જાતો, પચ્ચુપ્પન્નેન જીવતિ;

    ‘‘Anibbattena na jāto, paccuppannena jīvati;

    ચિત્તભઙ્ગા મતો લોકો, પઞ્ઞત્તિ પરમત્થિયા’’તિ. (મહાનિ॰ ૧૦);

    Cittabhaṅgā mato loko, paññatti paramatthiyā’’ti. (mahāni. 10);

    લહુસન્તિ લહુકં. તેનાહ ‘‘લહું ઉપ્પજ્જિત્વા નિરુજ્ઝનતો લહુસ’’ન્તિ. પરિત્તં લહુસન્તિ ઉભયં પનેતં અપ્પકસ્સ વેવચનં. યઞ્હિ અપ્પકં, તં પરિત્તઞ્ચેવ લહુકઞ્ચ હોતિ. ઇધ પન આયુનો અધિપ્પેતત્તા રસ્સન્તિ વુત્તં હોતિ. મન્તાયન્તિ કરણત્થે એતં ભુમ્મવચનન્તિ આહ ‘‘મન્તાય બોદ્ધબ્બં, પઞ્ઞાય જાનિતબ્બન્તિ અત્થો’’તિ. મન્તાયન્તિ વા મન્તેય્યન્તિ વુત્તં હોતિ, મન્તેતબ્બં મન્તાય ઉપપરિક્ખિતબ્બન્તિ અત્થો. પઞ્ઞાય જાનિતબ્બન્તિ જાનિતબ્બં જીવિતસ્સ પરિત્તભાવો બહુદુક્ખાદિભાવો. જાનિત્વા ચ પન સબ્બપલિબોધે છિન્દિત્વા કત્તબ્બં કુસલં, ચરિતબ્બં બ્રહ્મચરિયં. યસ્મા ઇત્થિ જાતસ્સ અમરણં, અપ્પં વા ભિય્યો વસ્સસતતો ઉપરિ અપ્પં અઞ્ઞં વસ્સસતં અપ્પત્વા વીસં વા તિંસં વા ચત્તાલીસં વા પણ્ણાસં વા સટ્ઠિ વા વસ્સાનિ જીવતિ, એવંદીઘાયુકો પન અતિદુલ્લભો. ‘‘અસુકો હિ એવં ચિરં જીવતી’’તિ તત્થ તત્થ ગન્ત્વા દટ્ઠબ્બો હોતિ. તત્થ વિસાખા ઉપાસિકા વીસસતં જીવતિ, તથા પોક્ખરસાતિબ્રાહ્મણો, બ્રહ્માયુબ્રાહ્મણો, બાવરિયબ્રાહ્મણો, આનન્દત્થેરો, મહાકસ્સપત્થેરોતિ . અનુરુદ્ધત્થેરો પન વસ્સસતઞ્ચેવ પણ્ણાસઞ્ચ વસ્સાનિ. બાકુલત્થેરો વસ્સસતઞ્ચેવ સટ્ઠિ ચ વસ્સાનિ, અયં સબ્બદીઘાયુકો, સોપિ દ્વે વસ્સસતાનિ ન જીવિ.

    Lahusanti lahukaṃ. Tenāha ‘‘lahuṃ uppajjitvā nirujjhanato lahusa’’nti. Parittaṃ lahusanti ubhayaṃ panetaṃ appakassa vevacanaṃ. Yañhi appakaṃ, taṃ parittañceva lahukañca hoti. Idha pana āyuno adhippetattā rassanti vuttaṃ hoti. Mantāyanti karaṇatthe etaṃ bhummavacananti āha ‘‘mantāya boddhabbaṃ, paññāya jānitabbanti attho’’ti. Mantāyanti vā manteyyanti vuttaṃ hoti, mantetabbaṃ mantāya upaparikkhitabbanti attho. Paññāya jānitabbanti jānitabbaṃ jīvitassa parittabhāvo bahudukkhādibhāvo. Jānitvā ca pana sabbapalibodhe chinditvā kattabbaṃ kusalaṃ, caritabbaṃ brahmacariyaṃ. Yasmā itthi jātassa amaraṇaṃ, appaṃ vā bhiyyo vassasatato upari appaṃ aññaṃ vassasataṃ appatvā vīsaṃ vā tiṃsaṃ vā cattālīsaṃ vā paṇṇāsaṃ vā saṭṭhi vā vassāni jīvati, evaṃdīghāyuko pana atidullabho. ‘‘Asuko hi evaṃ ciraṃ jīvatī’’ti tattha tattha gantvā daṭṭhabbo hoti. Tattha visākhā upāsikā vīsasataṃ jīvati, tathā pokkharasātibrāhmaṇo, brahmāyubrāhmaṇo, bāvariyabrāhmaṇo, ānandatthero, mahākassapattheroti . Anuruddhatthero pana vassasatañceva paṇṇāsañca vassāni. Bākulatthero vassasatañceva saṭṭhi ca vassāni, ayaṃ sabbadīghāyuko, sopi dve vassasatāni na jīvi.

    અરકસુત્તવણ્ણના નિટ્ઠિતા.

    Arakasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.

    મહાવગ્ગવણ્ણના નિટ્ઠિતા.

    Mahāvaggavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / અઙ્ગુત્તરનિકાય • Aṅguttaranikāya / ૧૦. અરકસુત્તં • 10. Arakasuttaṃ

    અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / અઙ્ગુત્તરનિકાય (અટ્ઠકથા) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ૧૦. અરકસુત્તવણ્ણના • 10. Arakasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact