| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
೧೦. ಅರಕಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
10. Arakasuttavaṇṇanā
೭೪. ದಸಮೇ ಪರಿತ್ತನ್ತಿ ಇತ್ತರಂ। ತೇನಾಹ ‘‘ಅಪ್ಪಂ ಥೋಕ’’ನ್ತಿ। ಪಬನ್ಧಾನುಪಚ್ಛೇದಸ್ಸ ಪಚ್ಚಯಭಾವೋ ಇಧ ಜೀವಿತಸ್ಸ ರಸೋ ಕಿಚ್ಚನ್ತಿ ಅಧಿಪ್ಪೇತನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಸರಸಪರಿತ್ತತಾಯಪೀ’’ತಿ। ತದಧೀನವುತ್ತಿತಾಯಪಿ ಹಿ ‘‘ಯೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚಿರಂ ಜೀವತಿ, ಸೋ ವಸ್ಸಸತಂ ಅಪ್ಪಂ ವಾ ಭಿಯ್ಯೋ’’ತಿ ವಚನತೋ ಪರಿತ್ತಂ ಖಣಪರಿತ್ತತಾಯಪಿ। ಪರಮತ್ಥತೋ ಹಿ ಅತಿಪರಿತ್ತೋ ಸತ್ತಾನಂ ಜೀವಿತಕ್ಖಣೋ ಏಕಚಿತ್ತಕ್ಖಣಪ್ಪವತ್ತಿಮತ್ತೋಯೇವ। ಯಥಾ ನಾಮ ರಥಚಕ್ಕಂ ಪವತ್ತಮಾನಮ್ಪಿ ಏಕೇನೇವ ನೇಮಿಪ್ಪದೇಸೇನ ಪವತ್ತತಿ, ತಿಟ್ಠಮಾನಮ್ಪಿ ಏಕೇನೇವ ತಿಟ್ಠತಿ, ಏವಮೇವಂ ಏಕಚಿತ್ತಕ್ಖಣಿಕಂ ಸತ್ತಾನಂ ಜೀವಿತಂ ತಸ್ಮಿಂ ಚಿತ್ತೇ ನಿರುದ್ಧಮತ್ತೇ ಸತ್ತೋ ನಿರುದ್ಧೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಯಥಾಹ ‘‘ಅತೀತೇ ಚಿತ್ತಕ್ಖಣೇ ಜೀವಿತ್ಥ ನ ಜೀವತಿ ನ ಜೀವಿಸ್ಸತಿ। ಅನಾಗತೇ ಚಿತ್ತಕ್ಖಣೇ ನ ಜೀವಿತ್ಥ ನ ಜೀವತಿ ಜೀವಿಸ್ಸತಿ। ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನೇ ಚಿತ್ತಕ್ಖಣೇ ನ ಜೀವಿತ್ಥ ಜೀವತಿ ನ ಜೀವಿಸ್ಸತಿ।
74. Dasame parittanti ittaraṃ. Tenāha ‘‘appaṃ thoka’’nti. Pabandhānupacchedassa paccayabhāvo idha jīvitassa raso kiccanti adhippetanti āha ‘‘sarasaparittatāyapī’’ti. Tadadhīnavuttitāyapi hi ‘‘yo, bhikkhave, ciraṃ jīvati, so vassasataṃ appaṃ vā bhiyyo’’ti vacanato parittaṃ khaṇaparittatāyapi. Paramatthato hi atiparitto sattānaṃ jīvitakkhaṇo ekacittakkhaṇappavattimattoyeva. Yathā nāma rathacakkaṃ pavattamānampi ekeneva nemippadesena pavattati, tiṭṭhamānampi ekeneva tiṭṭhati, evamevaṃ ekacittakkhaṇikaṃ sattānaṃ jīvitaṃ tasmiṃ citte niruddhamatte satto niruddhoti vuccati. Yathāha ‘‘atīte cittakkhaṇe jīvittha na jīvati na jīvissati. Anāgate cittakkhaṇe na jīvittha na jīvati jīvissati. Paccuppanne cittakkhaṇe na jīvittha jīvati na jīvissati.
‘‘ಜೀವಿತಂ ಅತ್ತಭಾವೋ ಚ, ಸುಖದುಕ್ಖಾ ಚ ಕೇವಲಾ।
‘‘Jīvitaṃ attabhāvo ca, sukhadukkhā ca kevalā;
ಏಕಚಿತ್ತಸಮಾಯುತ್ತಾ, ಲಹುಸೋ ವತ್ತತೇ ಖಣೋ॥
Ekacittasamāyuttā, lahuso vattate khaṇo.
‘‘ಯೇ ನಿರುದ್ಧಾ ಮರನ್ತಸ್ಸ, ತಿಟ್ಠಮಾನಸ್ಸ ವಾ ಇಧ।
‘‘Ye niruddhā marantassa, tiṭṭhamānassa vā idha;
ಸಬ್ಬೇಪಿ ಸದಿಸಾ ಖನ್ಧಾ, ಗತಾ ಅಪ್ಪಟಿಸನ್ಧಿಕಾ॥
Sabbepi sadisā khandhā, gatā appaṭisandhikā.
‘‘ಅನಿಬ್ಬತ್ತೇನ ನ ಜಾತೋ, ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನೇನ ಜೀವತಿ।
‘‘Anibbattena na jāto, paccuppannena jīvati;
ಚಿತ್ತಭಙ್ಗಾ ಮತೋ ಲೋಕೋ, ಪಞ್ಞತ್ತಿ ಪರಮತ್ಥಿಯಾ’’ತಿ॥ (ಮಹಾನಿ॰ ೧೦)।
Cittabhaṅgā mato loko, paññatti paramatthiyā’’ti. (mahāni. 10);
ಲಹುಸನ್ತಿ ಲಹುಕಂ। ತೇನಾಹ ‘‘ಲಹುಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ನಿರುಜ್ಝನತೋ ಲಹುಸ’’ನ್ತಿ। ಪರಿತ್ತಂ ಲಹುಸನ್ತಿ ಉಭಯಂ ಪನೇತಂ ಅಪ್ಪಕಸ್ಸ ವೇವಚನಂ। ಯಞ್ಹಿ ಅಪ್ಪಕಂ, ತಂ ಪರಿತ್ತಞ್ಚೇವ ಲಹುಕಞ್ಚ ಹೋತಿ। ಇಧ ಪನ ಆಯುನೋ ಅಧಿಪ್ಪೇತತ್ತಾ ರಸ್ಸನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಮನ್ತಾಯನ್ತಿ ಕರಣತ್ಥೇ ಏತಂ ಭುಮ್ಮವಚನನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಮನ್ತಾಯ ಬೋದ್ಧಬ್ಬಂ, ಪಞ್ಞಾಯ ಜಾನಿತಬ್ಬನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ’’ತಿ। ಮನ್ತಾಯನ್ತಿ ವಾ ಮನ್ತೇಯ್ಯನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ, ಮನ್ತೇತಬ್ಬಂ ಮನ್ತಾಯ ಉಪಪರಿಕ್ಖಿತಬ್ಬನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪಞ್ಞಾಯ ಜಾನಿತಬ್ಬನ್ತಿ ಜಾನಿತಬ್ಬಂ ಜೀವಿತಸ್ಸ ಪರಿತ್ತಭಾವೋ ಬಹುದುಕ್ಖಾದಿಭಾವೋ। ಜಾನಿತ್ವಾ ಚ ಪನ ಸಬ್ಬಪಲಿಬೋಧೇ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಕತ್ತಬ್ಬಂ ಕುಸಲಂ, ಚರಿತಬ್ಬಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ। ಯಸ್ಮಾ ಇತ್ಥಿ ಜಾತಸ್ಸ ಅಮರಣಂ, ಅಪ್ಪಂ ವಾ ಭಿಯ್ಯೋ ವಸ್ಸಸತತೋ ಉಪರಿ ಅಪ್ಪಂ ಅಞ್ಞಂ ವಸ್ಸಸತಂ ಅಪ್ಪತ್ವಾ ವೀಸಂ ವಾ ತಿಂಸಂ ವಾ ಚತ್ತಾಲೀಸಂ ವಾ ಪಣ್ಣಾಸಂ ವಾ ಸಟ್ಠಿ ವಾ ವಸ್ಸಾನಿ ಜೀವತಿ, ಏವಂದೀಘಾಯುಕೋ ಪನ ಅತಿದುಲ್ಲಭೋ। ‘‘ಅಸುಕೋ ಹಿ ಏವಂ ಚಿರಂ ಜೀವತೀ’’ತಿ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಗನ್ತ್ವಾ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ ಹೋತಿ। ತತ್ಥ ವಿಸಾಖಾ ಉಪಾಸಿಕಾ ವೀಸಸತಂ ಜೀವತಿ, ತಥಾ ಪೋಕ್ಖರಸಾತಿಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ, ಬ್ರಹ್ಮಾಯುಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ, ಬಾವರಿಯಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ, ಆನನ್ದತ್ಥೇರೋ, ಮಹಾಕಸ್ಸಪತ್ಥೇರೋತಿ । ಅನುರುದ್ಧತ್ಥೇರೋ ಪನ ವಸ್ಸಸತಞ್ಚೇವ ಪಣ್ಣಾಸಞ್ಚ ವಸ್ಸಾನಿ। ಬಾಕುಲತ್ಥೇರೋ ವಸ್ಸಸತಞ್ಚೇವ ಸಟ್ಠಿ ಚ ವಸ್ಸಾನಿ, ಅಯಂ ಸಬ್ಬದೀಘಾಯುಕೋ, ಸೋಪಿ ದ್ವೇ ವಸ್ಸಸತಾನಿ ನ ಜೀವಿ।
Lahusanti lahukaṃ. Tenāha ‘‘lahuṃ uppajjitvā nirujjhanato lahusa’’nti. Parittaṃ lahusanti ubhayaṃ panetaṃ appakassa vevacanaṃ. Yañhi appakaṃ, taṃ parittañceva lahukañca hoti. Idha pana āyuno adhippetattā rassanti vuttaṃ hoti. Mantāyanti karaṇatthe etaṃ bhummavacananti āha ‘‘mantāya boddhabbaṃ, paññāya jānitabbanti attho’’ti. Mantāyanti vā manteyyanti vuttaṃ hoti, mantetabbaṃ mantāya upaparikkhitabbanti attho. Paññāya jānitabbanti jānitabbaṃ jīvitassa parittabhāvo bahudukkhādibhāvo. Jānitvā ca pana sabbapalibodhe chinditvā kattabbaṃ kusalaṃ, caritabbaṃ brahmacariyaṃ. Yasmā itthi jātassa amaraṇaṃ, appaṃ vā bhiyyo vassasatato upari appaṃ aññaṃ vassasataṃ appatvā vīsaṃ vā tiṃsaṃ vā cattālīsaṃ vā paṇṇāsaṃ vā saṭṭhi vā vassāni jīvati, evaṃdīghāyuko pana atidullabho. ‘‘Asuko hi evaṃ ciraṃ jīvatī’’ti tattha tattha gantvā daṭṭhabbo hoti. Tattha visākhā upāsikā vīsasataṃ jīvati, tathā pokkharasātibrāhmaṇo, brahmāyubrāhmaṇo, bāvariyabrāhmaṇo, ānandatthero, mahākassapattheroti . Anuruddhatthero pana vassasatañceva paṇṇāsañca vassāni. Bākulatthero vassasatañceva saṭṭhi ca vassāni, ayaṃ sabbadīghāyuko, sopi dve vassasatāni na jīvi.
ಅರಕಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Arakasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
ಮಹಾವಗ್ಗವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Mahāvaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ • Aṅguttaranikāya / ೧೦. ಅರಕಸುತ್ತಂ • 10. Arakasuttaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ೧೦. ಅರಕಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 10. Arakasuttavaṇṇanā
