| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
੧੦. ਅਰਕਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
10. Arakasuttavaṇṇanā
੭੪. ਦਸਮੇ ਪਰਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਇਤ੍ਤਰਂ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਅਪ੍ਪਂ ਥੋਕ’’ਨ੍ਤਿ। ਪਬਨ੍ਧਾਨੁਪਚ੍ਛੇਦਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਭਾવੋ ਇਧ ਜੀવਿਤਸ੍ਸ ਰਸੋ ਕਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਰਸਪਰਿਤ੍ਤਤਾਯਪੀ’’ਤਿ। ਤਦਧੀਨવੁਤ੍ਤਿਤਾਯਪਿ ਹਿ ‘‘ਯੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਚਿਰਂ ਜੀવਤਿ, ਸੋ વਸ੍ਸਸਤਂ ਅਪ੍ਪਂ વਾ ਭਿਯ੍ਯੋ’’ਤਿ વਚਨਤੋ ਪਰਿਤ੍ਤਂ ਖਣਪਰਿਤ੍ਤਤਾਯਪਿ। ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਹਿ ਅਤਿਪਰਿਤ੍ਤੋ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਜੀવਿਤਕ੍ਖਣੋ ਏਕਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਪ੍ਪવਤ੍ਤਿਮਤ੍ਤੋਯੇવ। ਯਥਾ ਨਾਮ ਰਥਚਕ੍ਕਂ ਪવਤ੍ਤਮਾਨਮ੍ਪਿ ਏਕੇਨੇવ ਨੇਮਿਪ੍ਪਦੇਸੇਨ ਪવਤ੍ਤਤਿ, ਤਿਟ੍ਠਮਾਨਮ੍ਪਿ ਏਕੇਨੇવ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਏવਮੇવਂ ਏਕਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਿਕਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਜੀવਿਤਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਚਿਤ੍ਤੇ ਨਿਰੁਦ੍ਧਮਤ੍ਤੇ ਸਤ੍ਤੋ ਨਿਰੁਦ੍ਧੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਯਥਾਹ ‘‘ਅਤੀਤੇ ਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣੇ ਜੀવਿਤ੍ਥ ਨ ਜੀવਤਿ ਨ ਜੀવਿਸ੍ਸਤਿ। ਅਨਾਗਤੇ ਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣੇ ਨ ਜੀવਿਤ੍ਥ ਨ ਜੀવਤਿ ਜੀવਿਸ੍ਸਤਿ। ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣੇ ਨ ਜੀવਿਤ੍ਥ ਜੀવਤਿ ਨ ਜੀવਿਸ੍ਸਤਿ।
74. Dasame parittanti ittaraṃ. Tenāha ‘‘appaṃ thoka’’nti. Pabandhānupacchedassa paccayabhāvo idha jīvitassa raso kiccanti adhippetanti āha ‘‘sarasaparittatāyapī’’ti. Tadadhīnavuttitāyapi hi ‘‘yo, bhikkhave, ciraṃ jīvati, so vassasataṃ appaṃ vā bhiyyo’’ti vacanato parittaṃ khaṇaparittatāyapi. Paramatthato hi atiparitto sattānaṃ jīvitakkhaṇo ekacittakkhaṇappavattimattoyeva. Yathā nāma rathacakkaṃ pavattamānampi ekeneva nemippadesena pavattati, tiṭṭhamānampi ekeneva tiṭṭhati, evamevaṃ ekacittakkhaṇikaṃ sattānaṃ jīvitaṃ tasmiṃ citte niruddhamatte satto niruddhoti vuccati. Yathāha ‘‘atīte cittakkhaṇe jīvittha na jīvati na jīvissati. Anāgate cittakkhaṇe na jīvittha na jīvati jīvissati. Paccuppanne cittakkhaṇe na jīvittha jīvati na jīvissati.
‘‘ਜੀવਿਤਂ ਅਤ੍ਤਭਾવੋ ਚ, ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਾ ਚ ਕੇવਲਾ।
‘‘Jīvitaṃ attabhāvo ca, sukhadukkhā ca kevalā;
ਏਕਚਿਤ੍ਤਸਮਾਯੁਤ੍ਤਾ, ਲਹੁਸੋ વਤ੍ਤਤੇ ਖਣੋ॥
Ekacittasamāyuttā, lahuso vattate khaṇo.
‘‘ਯੇ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾ ਮਰਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਤਿਟ੍ਠਮਾਨਸ੍ਸ વਾ ਇਧ।
‘‘Ye niruddhā marantassa, tiṭṭhamānassa vā idha;
ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਸਦਿਸਾ ਖਨ੍ਧਾ, ਗਤਾ ਅਪ੍ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕਾ॥
Sabbepi sadisā khandhā, gatā appaṭisandhikā.
‘‘ਅਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਨ ਨ ਜਾਤੋ, ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇਨ ਜੀવਤਿ।
‘‘Anibbattena na jāto, paccuppannena jīvati;
ਚਿਤ੍ਤਭਙ੍ਗਾ ਮਤੋ ਲੋਕੋ, ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਪਰਮਤ੍ਥਿਯਾ’’ਤਿ॥ (ਮਹਾਨਿ॰ ੧੦)।
Cittabhaṅgā mato loko, paññatti paramatthiyā’’ti. (mahāni. 10);
ਲਹੁਸਨ੍ਤਿ ਲਹੁਕਂ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਲਹੁਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨਤੋ ਲਹੁਸ’’ਨ੍ਤਿ। ਪਰਿਤ੍ਤਂ ਲਹੁਸਨ੍ਤਿ ਉਭਯਂ ਪਨੇਤਂ ਅਪ੍ਪਕਸ੍ਸ વੇવਚਨਂ। ਯਞ੍ਹਿ ਅਪ੍ਪਕਂ, ਤਂ ਪਰਿਤ੍ਤਞ੍ਚੇવ ਲਹੁਕਞ੍ਚ ਹੋਤਿ। ਇਧ ਪਨ ਆਯੁਨੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ ਰਸ੍ਸਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਮਨ੍ਤਾਯਨ੍ਤਿ ਕਰਣਤ੍ਥੇ ਏਤਂ ਭੁਮ੍ਮવਚਨਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਮਨ੍ਤਾਯ ਬੋਦ੍ਧਬ੍ਬਂ, ਪਞ੍ਞਾਯ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ। ਮਨ੍ਤਾਯਨ੍ਤਿ વਾ ਮਨ੍ਤੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਮਨ੍ਤੇਤਬ੍ਬਂ ਮਨ੍ਤਾਯ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪਞ੍ਞਾਯ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬਂ ਜੀવਿਤਸ੍ਸ ਪਰਿਤ੍ਤਭਾવੋ ਬਹੁਦੁਕ੍ਖਾਦਿਭਾવੋ। ਜਾਨਿਤ੍વਾ ਚ ਪਨ ਸਬ੍ਬਪਲਿਬੋਧੇ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਕੁਸਲਂ, ਚਰਿਤਬ੍ਬਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ। ਯਸ੍ਮਾ ਇਤ੍ਥਿ ਜਾਤਸ੍ਸ ਅਮਰਣਂ, ਅਪ੍ਪਂ વਾ ਭਿਯ੍ਯੋ વਸ੍ਸਸਤਤੋ ਉਪਰਿ ਅਪ੍ਪਂ ਅਞ੍ਞਂ વਸ੍ਸਸਤਂ ਅਪ੍ਪਤ੍વਾ વੀਸਂ વਾ ਤਿਂਸਂ વਾ ਚਤ੍ਤਾਲੀਸਂ વਾ ਪਣ੍ਣਾਸਂ વਾ ਸਟ੍ਠਿ વਾ વਸ੍ਸਾਨਿ ਜੀવਤਿ, ਏવਂਦੀਘਾਯੁਕੋ ਪਨ ਅਤਿਦੁਲ੍ਲਭੋ। ‘‘ਅਸੁਕੋ ਹਿ ਏવਂ ਚਿਰਂ ਜੀવਤੀ’’ਤਿ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ ਹੋਤਿ। ਤਤ੍ਥ વਿਸਾਖਾ ਉਪਾਸਿਕਾ વੀਸਸਤਂ ਜੀવਤਿ, ਤਥਾ ਪੋਕ੍ਖਰਸਾਤਿਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਯੁਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ, ਬਾવਰਿਯਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ, ਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰੋ, ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਤ੍ਥੇਰੋਤਿ । ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਤ੍ਥੇਰੋ ਪਨ વਸ੍ਸਸਤਞ੍ਚੇવ ਪਣ੍ਣਾਸਞ੍ਚ વਸ੍ਸਾਨਿ। ਬਾਕੁਲਤ੍ਥੇਰੋ વਸ੍ਸਸਤਞ੍ਚੇવ ਸਟ੍ਠਿ ਚ વਸ੍ਸਾਨਿ, ਅਯਂ ਸਬ੍ਬਦੀਘਾਯੁਕੋ, ਸੋਪਿ ਦ੍વੇ વਸ੍ਸਸਤਾਨਿ ਨ ਜੀવਿ।
Lahusanti lahukaṃ. Tenāha ‘‘lahuṃ uppajjitvā nirujjhanato lahusa’’nti. Parittaṃ lahusanti ubhayaṃ panetaṃ appakassa vevacanaṃ. Yañhi appakaṃ, taṃ parittañceva lahukañca hoti. Idha pana āyuno adhippetattā rassanti vuttaṃ hoti. Mantāyanti karaṇatthe etaṃ bhummavacananti āha ‘‘mantāya boddhabbaṃ, paññāya jānitabbanti attho’’ti. Mantāyanti vā manteyyanti vuttaṃ hoti, mantetabbaṃ mantāya upaparikkhitabbanti attho. Paññāya jānitabbanti jānitabbaṃ jīvitassa parittabhāvo bahudukkhādibhāvo. Jānitvā ca pana sabbapalibodhe chinditvā kattabbaṃ kusalaṃ, caritabbaṃ brahmacariyaṃ. Yasmā itthi jātassa amaraṇaṃ, appaṃ vā bhiyyo vassasatato upari appaṃ aññaṃ vassasataṃ appatvā vīsaṃ vā tiṃsaṃ vā cattālīsaṃ vā paṇṇāsaṃ vā saṭṭhi vā vassāni jīvati, evaṃdīghāyuko pana atidullabho. ‘‘Asuko hi evaṃ ciraṃ jīvatī’’ti tattha tattha gantvā daṭṭhabbo hoti. Tattha visākhā upāsikā vīsasataṃ jīvati, tathā pokkharasātibrāhmaṇo, brahmāyubrāhmaṇo, bāvariyabrāhmaṇo, ānandatthero, mahākassapattheroti . Anuruddhatthero pana vassasatañceva paṇṇāsañca vassāni. Bākulatthero vassasatañceva saṭṭhi ca vassāni, ayaṃ sabbadīghāyuko, sopi dve vassasatāni na jīvi.
ਅਰਕਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Arakasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
ਮਹਾવਗ੍ਗવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Mahāvaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ • Aṅguttaranikāya / ੧੦. ਅਰਕਸੁਤ੍ਤਂ • 10. Arakasuttaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ੧੦. ਅਰਕਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 10. Arakasuttavaṇṇanā
