Tipiṭaka / Tipiṭaka (English) / Majjhima Nikāya, English translation |
มชฺฌิม นิกาย ๑๓๙
The Middle-Length Suttas Collection 139
อรณวิภงฺคสุตฺต
The Analysis of Non-Conflict
เอวํ เม สุตํ—เอกํ สมยํ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเมฯ ตตฺร โข ภควา ภิกฺขู อามนฺเตสิ: “ภิกฺขโว”ติฯ
So I have heard. At one time the Buddha was staying near Sāvatthī in Jeta’s Grove, Anāthapiṇḍika’s monastery. There the Buddha addressed the bhikkhus, “Bhikkhus!”
“ภทนฺเต”ติ เต ภิกฺขู ภควโต ปจฺจโสฺสสุํฯ ภควา เอตทโวจ:
“Venerable sir,” they replied. The Buddha said this:
“อรณวิภงฺคํ โว, ภิกฺขเว, เทเสสฺสามิฯ ตํ สุณาถ, สาธุกํ มนสิ กโรถ, ภาสิสฺสามี”ติฯ
“Bhikkhus, I shall teach you the analysis of non-conflict. Listen and apply your mind well, I will speak.”
“เอวํ, ภนฺเต”ติ โข เต ภิกฺขู ภควโต ปจฺจโสฺสสุํฯ ภควา เอตทโวจ:
“Yes, sir,” they replied. The Buddha said this:
“น กามสุขมนุยุญฺเชยฺย หีนํ คมฺมํ โปถุชฺชนิกํ อนริยํ อนตฺถสํหิตํ, น จ อตฺตกิลมถานุโยคมนุยุญฺเชยฺย ทุกฺขํ อนริยํ อนตฺถสํหิตํฯ เอเต โข, ภิกฺขเว, อุโภ อนฺเต อนุปคมฺม มชฺฌิมา ปฏิปทา ตถาคเตน อภิสมฺพุทฺธา, จกฺขุกรณี ญาณกรณี อุปสมาย อภิญฺญาย สมฺโพธาย นิพฺพานาย สํวตฺตติฯ อุสฺสาทนญฺจ ชญฺญา, อปสาทนญฺจ ชญฺญา; อุสฺสาทนญฺจ ญตฺวา อปสาทนญฺจ ญตฺวา เนวุสฺสาเทยฺย, น อปสาเทยฺย, ธมฺมเมว เทเสยฺยฯ สุขวินิจฺฉยํ ชญฺญา; สุขวินิจฺฉยํ ญตฺวา อชฺฌตฺตํ สุขมนุยุญฺเชยฺยฯ รโหวาทํ น ภาเสยฺย, สมฺมุขา น ขีณํ ภเณฯ อตรมาโนว ภาเสยฺย, โน ตรมาโนฯ ชนปทนิรุตฺตึ นาภินิเวเสยฺย, สมญฺญํ นาติธาเวยฺยาติ—อยมุทฺเทโส อรณวิภงฺคสฺสฯ
“Don’t indulge in sensual pleasures, which are low, crude, ordinary, ignoble, and pointless. And don’t indulge in self-mortification, which is painful, ignoble, and pointless. Avoiding these two extremes, the Realized One woke up by understanding the middle way of practice, which gives vision and knowledge, and leads to peace, direct knowledge, awakening, and Nibbana. Know what it means to flatter and to rebuke. Knowing these, avoid them, and just teach Dhamma. Know how to assess different kinds of pleasure. Knowing this, pursue inner bliss. Don’t talk behind people’s backs, and don’t speak sharply in their presence. Don’t speak hurriedly. Don’t insist on local terminology and don’t override normal usage. This is the recitation passage for the analysis of non-conflict.
‘น กามสุขมนุยุญฺเชยฺย หีนํ คมฺมํ โปถุชฺชนิกํ อนริยํ อนตฺถสํหิตํ, น จ อตฺตกิลมถานุโยคมนุยุญฺเชยฺย ทุกฺขํ อนริยํ อนตฺถสํหิตนฺ'ติ—อิติ โข ปเนตํ วุตฺตํ; กิญฺเจตํ ปฏิจฺจ วุตฺตํ? โย กามปฏิสนฺธิสุขิโน โสมนสฺสานุโยโค หีโน คมฺโม โปถุชฺชนิโก อนริโย อนตฺถสํหิโต, สทุกฺโข เอโส ธมฺโม เสาปฆาโต เสาปายาโส สปริฬาโห; มิจฺฉาปฏิปทาฯ โย กามปฏิสนฺธิสุขิโน โสมนสฺสานุโยคํ อนนุโยโค หีนํ คมฺมํ โปถุชฺชนิกํ อนริยํ อนตฺถสํหิตํ, อทุกฺโข เอโส ธมฺโม อนุปฆาโต อนุปายาโส อปริฬาโห; สมฺมาปฏิปทาฯ โย อตฺตกิลมถานุโยโค ทุกฺโข อนริโย อนตฺถสํหิโต, สทุกฺโข เอโส ธมฺโม เสาปฆาโต เสาปายาโส สปริฬาโห; มิจฺฉาปฏิปทาฯ โย อตฺตกิลมถานุโยคํ อนนุโยโค ทุกฺขํ อนริยํ อนตฺถสํหิตํ, อทุกฺโข เอโส ธมฺโม อนุปฆาโต อนุปายาโส อปริฬาโห; สมฺมาปฏิปทาฯ ‘น กามสุขมนุยุญฺเชยฺย หีนํ คมฺมํ โปถุชฺชนิกํ อนริยํ อนตฺถสํหิตํ, น จ อตฺตกิลมถานุโยคํ อนุยุญฺเชยฺย ทุกฺขํ อนริยํ อนตฺถสํหิตนฺ'ติ—อิติ ยํ ตํ วุตฺตํ อิทเมตํ ปฏิจฺจ วุตฺตํฯ
‘Don’t indulge in sensual pleasures, which are low, crude, ordinary, ignoble, and pointless. And don’t indulge in self-mortification, which is painful, ignoble, and pointless.’ That’s what I said, but why did I say it? Pleasure linked to sensuality is low, crude, ordinary, ignoble, and pointless. Indulging in such happiness is a principle beset by pain, harm, stress, and fever, and it is the wrong way. Breaking off such indulgence is a principle free of pain, harm, stress, and fever, and it is the right way. Indulging in self-mortification is painful, ignoble, and pointless. It is a principle beset by pain, harm, stress, and fever, and it is the wrong way. Breaking off such indulgence is a principle free of pain, harm, stress, and fever, and it is the right way. ‘Don’t indulge in sensual pleasures, which are low, crude, ordinary, ignoble, and pointless. And don’t indulge in self-mortification, which is painful, ignoble, and pointless.’ That’s what I said, and this is why I said it.
‘เอเต โข อุโภ อนฺเต อนุปคมฺม มชฺฌิมา ปฏิปทา ตถาคเตน อภิสมฺพุทฺธา, จกฺขุกรณี ญาณกรณี อุปสมาย อภิญฺญาย สมฺโพธาย นิพฺพานาย สํวตฺตตี'ติ—อิติ โข ปเนตํ วุตฺตํฯ กิญฺเจตํ ปฏิจฺจ วุตฺตํ? อยเมว อริโย อฏฺฐงฺคิโก มคฺโค, เสยฺยถิทํ—สมฺมาทิฏฺฐิ, สมฺมาสงฺกปฺโป, สมฺมาวาจา, สมฺมากมฺมนฺโต, สมฺมาอาชีโว, สมฺมาวายาโม, สมฺมาสติ, สมฺมาสมาธิฯ ‘เอเต โข อุโภ อนฺเต อนุปคมฺม มชฺฌิมา ปฏิปทา ตถาคเตน อภิสมฺพุทฺธา, จกฺขุกรณี ญาณกรณี อุปสมาย อภิญฺญาย สมฺโพธาย นิพฺพานาย สํวตฺตตี'ติ—อิติ ยํ ตํ วุตฺตํ, อิทเมตํ ปฏิจฺจ วุตฺตํฯ
‘Avoiding these two extremes, the Realized One woke up by understanding the middle way of practice, which gives vision and knowledge, and leads to peace, direct knowledge, awakening, and Nibbana.’ That’s what I said, but why did I say it? It is simply this noble eightfold path, that is: right view, right thought, right speech, right action, right livelihood, right effort, right mindfulness, and right immersion. ‘Avoiding these two extremes, the Realized One woke up by understanding the middle way of practice, which gives vision and knowledge, and leads to peace, direct knowledge, awakening, and Nibbana.’ That’s what I said, and this is why I said it.
‘อุสฺสาทนญฺจ ชญฺญา, อปสาทนญฺจ ชญฺญา; อุสฺสาทนญฺจ ญตฺวา อปสาทนญฺจ ญตฺวา เนวุสฺสาเทยฺย, น อปสาเทยฺย, ธมฺมเมว เทเสยฺยา'ติ—อิติ โข ปเนตํ วุตฺตํฯ กิญฺเจตํ ปฏิจฺจ วุตฺตํ?
‘Know what it means to flatter and to rebuke. Knowing these, avoid them, and just teach Dhamma.’ That’s what I said, but why did I say it?
กถญฺจ, ภิกฺขเว, อุสฺสาทนา จ โหติ อปสาทนา จ, โน จ ธมฺมเทสนา? ‘เย กามปฏิสนฺธิสุขิโน โสมนสฺสานุโยคํ อนุยุตฺตา หีนํ คมฺมํ โปถุชฺชนิกํ อนริยํ อนตฺถสํหิตํ, สพฺเพ เต สทุกฺขา เสาปฆาตา เสาปายาสา สปริฬาหา มิจฺฉาปฏิปนฺนา'ติ—อิติ วทํ อิตฺเถเก อปสาเทติฯ
And how is there flattering and rebuking without teaching Dhamma? In speaking like this, some are rebuked: ‘Pleasure linked to sensuality is low, crude, ordinary, ignoble, and pointless. All those who indulge in such happiness are beset by pain, harm, stress, and fever, and they are practicing the wrong way.’
‘เย กามปฏิสนฺธิสุขิโน โสมนสฺสานุโยคํ อนนุยุตฺตา หีนํ คมฺมํ โปถุชฺชนิกํ อนริยํ อนตฺถสํหิตํ, สพฺเพ เต อทุกฺขา อนุปฆาตา อนุปายาสา อปริฬาหา สมฺมาปฏิปนฺนา'ติ—อิติ วทํ อิตฺเถเก อุสฺสาเทติฯ
In speaking like this, some are flattered: ‘Pleasure linked to sensuality is low, crude, ordinary, ignoble, and pointless. All those who have broken off such indulgence are free of pain, harm, stress, and fever, and they are practicing the right way.’
‘เย อตฺตกิลมถานุโยคํ อนุยุตฺตา ทุกฺขํ อนริยํ อนตฺถสํหิตํ, สพฺเพ เต สทุกฺขา เสาปฆาตา เสาปายาสา สปริฬาหา มิจฺฉาปฏิปนฺนา'ติ—อิติ วทํ อิตฺเถเก อปสาเทติฯ
In speaking like this, some are rebuked: ‘Indulging in self-mortification is painful, ignoble, and pointless. All those who indulge in it are beset by pain, harm, stress, and fever, and they are practicing the wrong way.’
‘เย อตฺตกิลมถานุโยคํ อนนุยุตฺตา ทุกฺขํ อนริยํ อนตฺถสํหิตํ, สพฺเพ เต อทุกฺขา อนุปฆาตา อนุปายาสา อปริฬาหา สมฺมาปฏิปนฺนา'ติ—อิติ วทํ อิตฺเถเก อุสฺสาเทติฯ
In speaking like this, some are flattered: ‘Indulging in self-mortification is painful, ignoble, and pointless. All those who have broken off such indulgence are free of pain, harm, stress, and fever, and they are practicing the right way.’
‘เยสํ เกสญฺจิ ภวสํโยชนํ อปฺปหีนํ, สพฺเพ เต สทุกฺขา เสาปฆาตา เสาปายาสา สปริฬาหา มิจฺฉาปฏิปนฺนา'ติ—อิติ วทํ อิตฺเถเก อปสาเทติฯ
In speaking like this, some are rebuked: ‘All those who have not given up the fetters of rebirth are beset by pain, harm, stress, and fever, and they are practicing the wrong way.’
‘เยสํ เกสญฺจิ ภวสํโยชนํ ปหีนํ, สพฺเพ เต อทุกฺขา อนุปฆาตา อนุปายาสา อปริฬาหา สมฺมาปฏิปนฺนา'ติ—อิติ วทํ อิตฺเถเก อุสฺสาเทติฯ เอวํ โข, ภิกฺขเว, อุสฺสาทนา จ โหติ อปสาทนา จ, โน จ ธมฺมเทสนาฯ
In speaking like this, some are flattered: ‘All those who have given up the fetters of rebirth are free of pain, harm, stress, and fever, and they are practicing the right way.’ That’s how there is flattering and rebuking without teaching Dhamma.
กถญฺจ, ภิกฺขเว, เนวุสฺสาทนา โหติ น อปสาทนา, ธมฺมเทสนา จ? ‘เย กามปฏิสนฺธิสุขิโน โสมนสฺสานุโยคํ อนุยุตฺตา หีนํ คมฺมํ โปถุชฺชนิกํ อนริยํ อนตฺถสํหิตํ, สพฺเพ เต สทุกฺขา เสาปฆาตา เสาปายาสา สปริฬาหา มิจฺฉาปฏิปนฺนา'ติ—น เอวมาหฯ ‘อนุโยโค จ โข สทุกฺโข เอโส ธมฺโม เสาปฆาโต เสาปายาโส สปริฬาโห; มิจฺฉาปฏิปทา'ติ—อิติ วทํ ธมฺมเมว เทเสติฯ
And how is there neither flattering nor rebuking, and just teaching Dhamma? You don’t say: ‘Pleasure linked to sensuality is low, crude, ordinary, ignoble, and pointless. All those who indulge in such happiness are beset by pain, harm, stress, and fever, and they are practicing the wrong way.’ Rather, by saying this you just teach Dhamma: ‘The indulgence is a principle beset by pain, harm, stress, and fever, and it is the wrong way.’
‘เย กามปฏิสนฺธิสุขิโน โสมนสฺสานุโยคํ อนนุยุตฺตา หีนํ คมฺมํ โปถุชฺชนิกํ อนริยํ อนตฺถสํหิตํ, สพฺเพ เต อทุกฺขา อนุปฆาตา อนุปายาสา อปริฬาหา สมฺมาปฏิปนฺนา'ติ—น เอวมาหฯ ‘อนนุโยโค จ โข อทุกฺโข เอโส ธมฺโม อนุปฆาโต อนุปายาโส อปริฬาโห; สมฺมาปฏิปทา'ติ—อิติ วทํ ธมฺมเมว เทเสติฯ
You don’t say: ‘Pleasure linked to sensuality is low, crude, ordinary, ignoble, and pointless. All those who have broken off such indulgence are free of pain, harm, stress, and fever, and they are practicing the right way.’ Rather, by saying this you just teach Dhamma: ‘Breaking off the indulgence is a principle free of pain, harm, stress, and fever, and it is the right way.’
‘เย อตฺตกิลมถานุโยคํ อนุยุตฺตา ทุกฺขํ อนริยํ อนตฺถสํหิตํ, สพฺเพ เต สทุกฺขา เสาปฆาตา เสาปายาสา สปริฬาหา มิจฺฉาปฏิปนฺนา'ติ—น เอวมาหฯ ‘อนุโยโค จ โข สทุกฺโข เอโส ธมฺโม เสาปฆาโต เสาปายาโส สปริฬาโห; มิจฺฉาปฏิปทา'ติ—อิติ วทํ ธมฺมเมว เทเสติฯ
You don’t say: ‘Indulging in self-mortification is painful, ignoble, and pointless. All those who indulge in it are beset by pain, harm, stress, and fever, and they are practicing the wrong way.’ Rather, by saying this you just teach Dhamma: ‘The indulgence is a principle beset by pain, harm, stress, and fever, and it is the wrong way.’
‘เย อตฺตกิลมถานุโยคํ อนนุยุตฺตา ทุกฺขํ อนริยํ อนตฺถสํหิตํ, สพฺเพ เต อทุกฺขา อนุปฆาตา อนุปายาสา อปริฬาหา สมฺมาปฏิปนฺนา'ติ—น เอวมาหฯ ‘อนนุโยโค จ โข อทุกฺโข เอโส ธมฺโม อนุปฆาโต อนุปายาโส อปริฬาโห; สมฺมาปฏิปทา'ติ—อิติ วทํ ธมฺมเมว เทเสติฯ
You don’t say: ‘Indulging in self-mortification is painful, ignoble, and pointless. All those who have broken off such indulgence are free of pain, harm, stress, and fever, and they are practicing the right way.’ Rather, by saying this you just teach Dhamma: ‘Breaking off the indulgence is a principle free of pain, harm, stress, and fever, and it is the right way.’
‘เยสํ เกสญฺจิ ภวสํโยชนํ อปฺปหีนํ, สพฺเพ เต สทุกฺขา เสาปฆาตา เสาปายาสา สปริฬาหา มิจฺฉาปฏิปนฺนา'ติ—น เอวมาหฯ ‘ภวสํโยชเน จ โข อปฺปหีเน ภโวปิ อปฺปหีโน โหตี'ติ—อิติ วทํ ธมฺมเมว เทเสติฯ
You don’t say: ‘All those who have not given up the fetters of rebirth are beset by pain, harm, stress, and fever, and they are practicing the wrong way.’ Rather, by saying this you just teach Dhamma: ‘When the fetter of rebirth is not given up, rebirth is also not given up.’
‘เยสํ เกสญฺจิ ภวสํโยชนํ ปหีนํ, สพฺเพ เต อทุกฺขา อนุปฆาตา อนุปายาสา อปริฬาหา สมฺมาปฏิปนฺนา'ติ—น เอวมาหฯ ‘ภวสํโยชเน จ โข ปหีเน ภโวปิ ปหีโน โหตี'ติ—อิติ วทํ ธมฺมเมว เทเสติฯ เอวํ โข, ภิกฺขเว, เนวุสฺสาทนา โหติ น อปสาทนา, ธมฺมเทสนา จฯ ‘อุสฺสาทนญฺจ ชญฺญา, อปสาทนญฺจ ชญฺญา; อุสฺสาทนญฺจ ญตฺวา อปสาทนญฺจ ญตฺวา เนวุสฺสาเทยฺย, น อปสาเทยฺย, ธมฺมเมว เทเสยฺยา'ติ—อิติ ยํ ตํ วุตฺตํ อิทเมตํ ปฏิจฺจ วุตฺตํฯ
You don’t say: ‘All those who have given up the fetters of rebirth are free of pain, harm, stress, and fever, and they are practicing the right way.’ Rather, by saying this you just teach Dhamma: ‘When the fetter of rebirth is given up, rebirth is also given up.’ That’s how there is neither flattering nor rebuking, and just teaching Dhamma. ‘Know what it means to flatter and to rebuke. Knowing these, avoid them, and just teach Dhamma.’ That’s what I said, and this is why I said it.
‘สุขวินิจฺฉยํ ชญฺญา; สุขวินิจฺฉยํ ญตฺวา อชฺฌตฺตํ สุขมนุยุญฺเชยฺยา'ติ—อิติ โข ปเนตํ วุตฺตํฯ กิญฺเจตํ ปฏิจฺจ วุตฺตํ? ปญฺจิเม, ภิกฺขเว, กามคุณาฯ กตเม ปญฺจ? จกฺขุวิญฺเญยฺยา รูปา อิฏฺฐา กนฺตา มนาปา ปิยรูปา กามูปสํหิตา รชนียา, โสตวิญฺเญยฺยา สทฺทา … ฆานวิญฺเญยฺยา คนฺธา … ชิวฺหาวิญฺเญยฺยา รสา … กายวิญฺเญยฺยา โผฏฺฐพฺพา อิฏฺฐา กนฺตา มนาปา ปิยรูปา กามูปสํหิตา รชนียา—อิเม โข, ภิกฺขเว, ปญฺจ กามคุณาฯ ยํ โข, ภิกฺขเว, อิเม ปญฺจ กามคุเณ ปฏิจฺจ อุปฺปชฺชติ สุขํ โสมนสฺสํ อิทํ วุจฺจติ กามสุขํ มีฬฺหสุขํ ปุถุชฺชนสุขํ อนริยสุขํฯ ‘น อาเสวิตพฺพํ, น ภาเวตพฺพํ, น พหุลีกาตพฺพํ, ภายิตพฺพํ เอตสฺส สุขสฺสา'ติ—วทามิฯ อิธ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ วิวิจฺเจว กาเมหิ วิวิจฺจ อกุสเลหิ ธมฺเมหิ สวิตกฺกํ สวิจารํ วิเวกชํ ปีติสุขํ ปฐมํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรติฯ วิตกฺกวิจารานํ วูปสมา อชฺฌตฺตํ สมฺปสาทนํ เจตโส เอโกทิภาวํ อวิตกฺกํ อวิจารํ สมาธิชํ ปีติสุขํ ทุติยํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรติฯ ปีติยา จ วิราคา อุเปกฺขโก จ วิหรติ …เป… ตติยํ ฌานํ …เป… จตุตฺถํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรติฯ อิทํ วุจฺจติ เนกฺขมฺมสุขํ ปวิเวกสุขํ อุปสมสุขํ สมฺโพธิสุขํฯ ‘อาเสวิตพฺพํ, ภาเวตพฺพํ, พหุลีกาตพฺพํ, น ภายิตพฺพํ เอตสฺส สุขสฺสา'ติ—วทามิฯ ‘สุขวินิจฺฉยํ ชญฺญา; สุขวินิจฺฉยํ ญตฺวา อชฺฌตฺตํ สุขมนุยุญฺเชยฺยา'ติ—อิติ ยํ ตํ วุตฺตํ อิทเมตํ ปฏิจฺจ วุตฺตํฯ
‘Know how to assess different kinds of pleasure. Knowing this, pursue inner bliss.’ That’s what I said, but why did I say it? There are these five kinds of sensual stimulation. What five? Sights known by the eye that are likable, desirable, agreeable, pleasant, sensual, and arousing. Sounds known by the ear … Smells known by the nose … Tastes known by the tongue … Touches known by the body that are likable, desirable, agreeable, pleasant, sensual, and arousing. These are the five kinds of sensual stimulation. The pleasure and happiness that arise from these five kinds of sensual stimulation is called sensual pleasure—a filthy, common, ignoble pleasure. Such pleasure should not be cultivated or developed, but should be feared, I say. Now, take a bhikkhu who, quite secluded from sensual pleasures, secluded from unskillful qualities, enters and remains in the first jhāna, which has the rapture and bliss born of seclusion, while placing the mind and keeping it connected. As the placing of the mind and keeping it connected are stilled, they enter and remain in the second jhāna … third jhāna … fourth jhāna. This is called the pleasure of renunciation, the pleasure of seclusion, the pleasure of peace, the pleasure of awakening. Such pleasure should be cultivated and developed, and should not be feared, I say. ‘Know how to assess different kinds of pleasure. Knowing this, pursue inner bliss.’ That’s what I said, and this is why I said it.
‘รโหวาทํ น ภาเสยฺย, สมฺมุขา น ขีณํ ภเณ'ติ—อิติ โข ปเนตํ วุตฺตํฯ กิญฺเจตํ ปฏิจฺจ วุตฺตํ? ตตฺร, ภิกฺขเว, ยํ ชญฺญา รโหวาทํ อภูตํ อตจฺฉํ อนตฺถสํหิตํ สสกฺกํ ตํ รโหวาทํ น ภาเสยฺยฯ ยมฺปิ ชญฺญา รโหวาทํ ภูตํ ตจฺฉํ อนตฺถสํหิตํ ตสฺสปิ สิกฺเขยฺย อวจนายฯ ยญฺจ โข ชญฺญา รโหวาทํ ภูตํ ตจฺฉํ อตฺถสํหิตํ ตตฺร กาลญฺญู อสฺส ตสฺส รโหวาทสฺส วจนายฯ ตตฺร, ภิกฺขเว, ยํ ชญฺญา สมฺมุขา ขีณวาทํ อภูตํ อตจฺฉํ อนตฺถสํหิตํ สสกฺกํ ตํ สมฺมุขา ขีณวาทํ น ภาเสยฺยฯ ยมฺปิ ชญฺญา สมฺมุขา ขีณวาทํ ภูตํ ตจฺฉํ อนตฺถสํหิตํ ตสฺสปิ สิกฺเขยฺย อวจนายฯ ยญฺจ โข ชญฺญา สมฺมุขา ขีณวาทํ ภูตํ ตจฺฉํ อตฺถสํหิตํ ตตฺร กาลญฺญู อสฺส ตสฺส สมฺมุขา ขีณวาทสฺส วจนายฯ ‘รโหวาทํ น ภาเสยฺย, สมฺมุขา น ขีณํ ภเณ'ติ—อิติ ยํ ตํ วุตฺตํ, อิทเมตํ ปฏิจฺจ วุตฺตํฯ
‘Don’t talk behind people’s backs, and don’t speak sharply in their presence.’ That’s what I said, but why did I say it? When you know that what you say behind someone’s back is untrue, false, and pointless, then if at all possible you should not speak. When you know that what you say behind someone’s back is true and correct, but pointless, then you should train yourself not to speak. When you know that what you say behind someone’s back is true, correct, and beneficial, then you should know the right time to speak. When you know that your sharp words in someone’s presence are untrue, false, and pointless, then if at all possible you should not speak. When you know that your sharp words in someone’s presence are true and correct, but pointless, then you should train yourself not to speak. When you know that your sharp words in someone’s presence are true, correct, and beneficial, then you should know the right time to speak. ‘Don’t talk behind people’s backs, and don’t speak sharply in their presence.’ That’s what I said, and this is why I said it.
‘อตรมาโนว ภาเสยฺย โน ตรมาโน'ติ—อิติ โข ปเนตํ วุตฺตํฯ กิญฺเจตํ ปฏิจฺจ วุตฺตํ? ตตฺร, ภิกฺขเว, ตรมานสฺส ภาสโต กาโยปิ กิลมติ, จิตฺตมฺปิ อุปหญฺญติ, สโรปิ อุปหญฺญติ, กณฺโฐปิ อาตุรียติ, อวิสฏฺฐมฺปิ โหติ อวิญฺเญยฺยํ ตรมานสฺส ภาสิตํฯ ตตฺร, ภิกฺขเว, อตรมานสฺส ภาสโต กาโยปิ น กิลมติ, จิตฺตมฺปิ น อุปหญฺญติ, สโรปิ น อุปหญฺญติ, กณฺโฐปิ น อาตุรียติ, วิสฏฺฐมฺปิ โหติ วิญฺเญยฺยํ อตรมานสฺส ภาสิตํฯ ‘อตรมาโนว ภาเสยฺย, โน ตรมาโน'ติ—อิติ ยํ ตํ วุตฺตํ, อิทเมตํ ปฏิจฺจ วุตฺตํฯ
‘Don’t speak hurriedly.’ That’s what I said, but why did I say it? When speaking hurriedly, your body gets tired, your mind gets stressed, your voice gets stressed, your throat gets sore, and your words become unclear and hard to understand. When not speaking hurriedly, your body doesn’t get tired, your mind doesn’t get stressed, your voice doesn’t get stressed, your throat doesn’t get sore, and your words are clear and easy to understand. ‘Don’t speak hurriedly.’ That’s what I said, and this is why I said it.
‘ชนปทนิรุตฺตึ นาภินิเวเสยฺย, สมญฺญํ นาติธาเวยฺยา'ติ—อิติ โข ปเนตํ วุตฺตํฯ กิญฺเจตํ ปฏิจฺจ วุตฺตํ? กถญฺจ, ภิกฺขเว, ชนปทนิรุตฺติยา จ อภินิเวโส โหติ สมญฺญาย จ อติสาโร? อิธ, ภิกฺขเว, ตเทเวกจฺเจสุ ชนปเทสุ ‘ปาตี'ติ สญฺชานนฺติ, ‘ปตฺตนฺ'ติ สญฺชานนฺติ, ‘วิตฺตนฺ'ติ สญฺชานนฺติ, ‘สราวนฺ'ติ สญฺชานนฺติ ‘ธาโรปนฺ'ติ สญฺชานนฺติ, ‘โปณนฺ'ติ สญฺชานนฺติ, ‘ปิสีลวนฺ'ติ สญฺชานนฺติฯ อิติ ยถา ยถา นํ เตสุ เตสุ ชนปเทสุ สญฺชานนฺติ ตถา ตถา ถามสา ปรามาสา อภินิวิสฺส โวหรติ: ‘อิทเมว สจฺจํ, โมฆมญฺญนฺ'ติฯ เอวํ โข, ภิกฺขเว, ชนปทนิรุตฺติยา จ อภินิเวโส โหติ สมญฺญาย จ อติสาโรฯ
‘Don’t insist on local terminology and don’t override normal usage.’ That’s what I said, but why did I say it? And how do you insist on local terminology and override normal usage? It’s when in different localities the same thing is known as a ‘plate’, a ‘bowl’, a ‘cup’, a ‘dish’, a ‘basin’, a ‘tureen’, or a ‘porringer’. And however it is known in those various localities, you speak accordingly, obstinately sticking to that and insisting: ‘This is the only truth, other ideas are silly.’ That’s how you insist on local terminology and override normal usage.
กถญฺจ, ภิกฺขเว, ชนปทนิรุตฺติยา จ อนภินิเวโส โหติ สมญฺญาย จ อนติสาโร? อิธ, ภิกฺขเว, ตเทเวกจฺเจสุ ชนปเทสุ ‘ปาตี'ติ สญฺชานนฺติ, ‘ปตฺตนฺ'ติ สญฺชานนฺติ, ‘วิตฺตนฺ'ติ สญฺชานนฺติ, ‘สราวนฺ'ติ สญฺชานนฺติ, ‘ธาโรปนฺ'ติ สญฺชานนฺติ, ‘โปณนฺ'ติ สญฺชานนฺติ, ‘ปิสีลวนฺ'ติ สญฺชานนฺติฯ อิติ ยถา ยถา นํ เตสุ เตสุ ชนปเทสุ สญฺชานนฺติ ‘อิทํ กิร เม อายสฺมนฺโต สนฺธาย โวหรนฺตี'ติ ตถา ตถา โวหรติ อปรามสํฯ เอวํ โข, ภิกฺขเว, ชนปทนิรุตฺติยา จ อนภินิเวโส โหติ, สมญฺญาย จ อนติสาโรฯ ‘ชนปทนิรุตฺตึ นาภินิเวเสยฺย สมญฺญํ นาติธาเวยฺยา'ติ—อิติ ยํ ตํ วุตฺตํ, อิทเมตํ ปฏิจฺจ วุตฺตํฯ
And how do you not insist on local terminology and not override normal usage? It’s when in different localities the same thing is known as a ‘plate’, a ‘bowl’, a ‘cup’, a ‘dish’, a ‘basin’, a ‘tureen’, or a ‘porringer’. And however it is known in those various localities, you speak accordingly, thinking: ‘It seems that the venerables are referring to this.’ That’s how you don’t insist on local terminology and don’t override normal usage. ‘Don’t insist on local terminology and don’t override normal usage.’ That’s what I said, and this is why I said it.
ตตฺร, ภิกฺขเว, โย กามปฏิสนฺธิสุขิโน โสมนสฺสานุโยโค หีโน คมฺโม โปถุชฺชนิโก อนริโย อนตฺถสํหิโต, สทุกฺโข เอโส ธมฺโม เสาปฆาโต เสาปายาโส สปริฬาโห; มิจฺฉาปฏิปทาฯ ตสฺมา เอโส ธมฺโม สรโณฯ ตตฺร, ภิกฺขเว, โย กามปฏิสนฺธิสุขิโน โสมนสฺสานุโยคํ อนนุโยโค หีนํ คมฺมํ โปถุชฺชนิกํ อนริยํ อนตฺถสํหิตํ, อทุกฺโข เอโส ธมฺโม อนุปฆาโต อนุปายาโส อปริฬาโห; สมฺมาปฏิปทาฯ ตสฺมา เอโส ธมฺโม อรโณฯ
Now, bhikkhus, pleasure linked to sensuality is low, crude, ordinary, ignoble, and pointless. Indulging in such happiness is a principle beset by pain, harm, stress, and fever, and it is the wrong way. That’s why this is a principle beset by conflict. Breaking off such indulgence is a principle free of pain, harm, stress, and fever, and it is the right way. That’s why this is a principle free of conflict.
ตตฺร, ภิกฺขเว, โย อตฺตกิลมถานุโยโค ทุกฺโข อนริโย อนตฺถสํหิโต, สทุกฺโข เอโส ธมฺโม เสาปฆาโต เสาปายาโส สปริฬาโห; มิจฺฉาปฏิปทาฯ ตสฺมา เอโส ธมฺโม สรโณฯ ตตฺร, ภิกฺขเว, โย อตฺตกิลมถานุโยคํ อนนุโยโค ทุกฺขํ อนริยํ อนตฺถสํหิตํ, อทุกฺโข เอโส ธมฺโม อนุปฆาโต อนุปายาโส อปริฬาโห; สมฺมาปฏิปทาฯ ตสฺมา เอโส ธมฺโม อรโณฯ
Indulging in self-mortification is painful, ignoble, and pointless. It is a principle beset by pain, harm, stress, and fever, and it is the wrong way. That’s why this is a principle beset by conflict. Breaking off such indulgence is a principle free of pain, harm, stress, and fever, and it is the right way. That’s why this is a principle free of conflict.
ตตฺร, ภิกฺขเว, ยายํ มชฺฌิมา ปฏิปทา ตถาคเตน อภิสมฺพุทฺธา, จกฺขุกรณี ญาณกรณี อุปสมาย อภิญฺญาย สมฺโพธาย นิพฺพานาย สํวตฺตติ, อทุกฺโข เอโส ธมฺโม อนุปฆาโต อนุปายาโส อปริฬาโห; สมฺมาปฏิปทาฯ ตสฺมา เอโส ธมฺโม อรโณฯ
The middle way of practice by which the Realized One was awakened gives vision and knowledge, and leads to peace, direct knowledge, awakening, and Nibbana. It is a principle free of pain, harm, stress, and fever, and it is the right way. That’s why this is a principle free of conflict.
ตตฺร, ภิกฺขเว, ยายํ อุสฺสาทนา จ อปสาทนา จ โน จ ธมฺมเทสนา, สทุกฺโข เอโส ธมฺโม เสาปฆาโต เสาปายาโส สปริฬาโห; มิจฺฉาปฏิปทาฯ ตสฺมา เอโส ธมฺโม สรโณฯ ตตฺร, ภิกฺขเว, ยายํ เนวุสฺสาทนา จ น อปสาทนา จ ธมฺมเทสนา จ, อทุกฺโข เอโส ธมฺโม อนุปฆาโต อนุปายาโส อปริฬาโห; สมฺมาปฏิปทาฯ ตสฺมา เอโส ธมฺโม อรโณฯ
Flattering and rebuking without teaching Dhamma is a principle beset by pain, harm, stress, and fever, and it is the wrong way. That’s why this is a principle beset by conflict. Neither flattering nor rebuking, and just teaching Dhamma is a principle free of pain, harm, stress, and fever, and it is the right way. That’s why this is a principle free of conflict.
ตตฺร, ภิกฺขเว, ยมิทํ กามสุขํ มีฬฺหสุขํ โปถุชฺชนสุขํ อนริยสุขํ, สทุกฺโข เอโส ธมฺโม เสาปฆาโต เสาปายาโส สปริฬาโห; มิจฺฉาปฏิปทาฯ ตสฺมา เอโส ธมฺโม สรโณฯ ตตฺร, ภิกฺขเว, ยมิทํ เนกฺขมฺมสุขํ ปวิเวกสุขํ อุปสมสุขํ สมฺโพธิสุขํ, อทุกฺโข เอโส ธมฺโม อนุปฆาโต อนุปายาโส อปริฬาโห; สมฺมาปฏิปทาฯ ตสฺมา เอโส ธมฺโม อรโณฯ
Sensual pleasure—a filthy, common, ignoble pleasure—is a principle beset by pain, harm, stress, and fever, and it is the wrong way. That’s why this is a principle beset by conflict. The pleasure of renunciation, the pleasure of seclusion, the pleasure of peace, the pleasure of awakening is a principle free of pain, harm, stress, and fever, and it is the right way. That’s why this is a principle free of conflict.
ตตฺร, ภิกฺขเว, ยฺวายํ รโหวาโท อภูโต อตจฺโฉ อนตฺถสํหิโต, สทุกฺโข เอโส ธมฺโม เสาปฆาโต เสาปายาโส สปริฬาโห; มิจฺฉาปฏิปทาฯ ตสฺมา เอโส ธมฺโม สรโณฯ ตตฺร, ภิกฺขเว, ยฺวายํ รโหวาโท ภูโต ตจฺโฉ อนตฺถสํหิโต, สทุกฺโข เอโส ธมฺโม เสาปฆาโต เสาปายาโส สปริฬาโห; มิจฺฉาปฏิปทาฯ ตสฺมา เอโส ธมฺโม สรโณฯ ตตฺร, ภิกฺขเว, ยฺวายํ รโหวาโท ภูโต ตจฺโฉ อตฺถสํหิโต, อทุกฺโข เอโส ธมฺโม อนุปฆาโต อนุปายาโส อปริฬาโห; สมฺมาปฏิปทาฯ ตสฺมา เอโส ธมฺโม อรโณฯ
Saying untrue, false, and pointless things behind someone’s back is a principle beset by pain, harm, stress, and fever, and it is the wrong way. That’s why this is a principle beset by conflict. Saying true and correct, but pointless things behind someone’s back is a principle beset by pain, harm, stress, and fever, and it is the wrong way. That’s why this is a principle beset by conflict. Saying true, correct, and beneficial things behind someone’s back is a principle free of pain, harm, stress, and fever, and it is the right way. That’s why this is a principle free of conflict.
ตตฺร, ภิกฺขเว, ยฺวายํ สมฺมุขา ขีณวาโท อภูโต อตจฺโฉ อนตฺถสํหิโต, สทุกฺโข เอโส ธมฺโม เสาปฆาโต เสาปายาโส สปริฬาโห; มิจฺฉาปฏิปทาฯ ตสฺมา เอโส ธมฺโม สรโณฯ ตตฺร, ภิกฺขเว, ยฺวายํ สมฺมุขา ขีณวาโท ภูโต ตจฺโฉ อนตฺถสํหิโต, สทุกฺโข เอโส ธมฺโม เสาปฆาโต เสาปายาโส สปริฬาโห; มิจฺฉาปฏิปทาฯ ตสฺมา เอโส ธมฺโม สรโณฯ ตตฺร, ภิกฺขเว, ยฺวายํ สมฺมุขา ขีณวาโท ภูโต ตจฺโฉ อตฺถสํหิโต, อทุกฺโข เอโส ธมฺโม อนุปฆาโต อนุปายาโส อปริฬาโห; สมฺมาปฏิปทาฯ ตสฺมา เอโส ธมฺโม อรโณฯ
Saying untrue, false, and pointless things in someone’s presence is a principle beset by pain, harm, stress, and fever, and it is the wrong way. That’s why this is a principle beset by conflict. Saying true and correct, but pointless things in someone’s presence is a principle beset by pain, harm, stress, and fever, and it is the wrong way. That’s why this is a principle beset by conflict. Saying true, correct, and beneficial things in someone’s presence is a principle free of pain, harm, stress, and fever, and it is the right way. That’s why this is a principle free of conflict.
ตตฺร, ภิกฺขเว, ยมิทํ ตรมานสฺส ภาสิตํ, สทุกฺโข เอโส ธมฺโม เสาปฆาโต เสาปายาโส สปริฬาโห; มิจฺฉาปฏิปทาฯ ตสฺมา เอโส ธมฺโม สรโณฯ ตตฺร, ภิกฺขเว, ยมิทํ อตรมานสฺส ภาสิตํ, อทุกฺโข เอโส ธมฺโม อนุปฆาโต อนุปายาโส อปริฬาโห; สมฺมาปฏิปทาฯ ตสฺมา เอโส ธมฺโม อรโณฯ
Speaking hurriedly is a principle beset by pain, harm, stress, and fever, and it is the wrong way. That’s why this is a principle beset by conflict. Speaking unhurriedly is a principle free of pain, harm, stress, and fever, and it is the right way. That’s why this is a principle free of conflict.
ตตฺร, ภิกฺขเว, ยฺวายํ ชนปทนิรุตฺติยา จ อภินิเวโส สมญฺญาย จ อติสาโร, สทุกฺโข เอโส ธมฺโม เสาปฆาโต เสาปายาโส สปริฬาโห; มิจฺฉาปฏิปทาฯ ตสฺมา เอโส ธมฺโม สรโณฯ ตตฺร, ภิกฺขเว, ยฺวายํ ชนปทนิรุตฺติยา จ อนภินิเวโส สมญฺญาย จ อนติสาโร, อทุกฺโข เอโส ธมฺโม อนุปฆาโต อนุปายาโส อปริฬาโห; สมฺมาปฏิปทาฯ ตสฺมา เอโส ธมฺโม อรโณฯ
Insisting on local terminology and overriding normal usage is a principle beset by pain, harm, stress, and fever, and it is the wrong way. That’s why this is a principle beset by conflict. Not insisting on local terminology and not overriding normal usage is a principle free of pain, harm, stress, and fever, and it is the right way. That’s why this is a principle free of conflict.
ตสฺมาติห, ภิกฺขเว, ‘สรณญฺจ ธมฺมํ ชานิสฺสาม, อรณญฺจ ธมฺมํ ชานิสฺสาม; สรณญฺจ ธมฺมํ ญตฺวา อรณญฺจ ธมฺมํ ญตฺวา อรณปฏิปทํ ปฏิปชฺชิสฺสามา'ติ เอวญฺหิ โว, ภิกฺขเว, สิกฺขิตพฺพํฯ
So you should train like this: ‘We shall know the principles beset by conflict and the principles free of conflict. Knowing this, we will practice the way free of conflict.’
สุภูติ จ ปน, ภิกฺขเว, กุลปุตฺโต อรณปฏิปทํ ปฏิปนฺโน”ติฯ
And, bhikkhus, Subhūti, the gentleman, practices the way of non-conflict.”
อิทมโวจ ภควาฯ อตฺตมนา เต ภิกฺขู ภควโต ภาสิตํ อภินนฺทุนฺติฯ
That is what the Buddha said. Satisfied, the bhikkhus approved what the Buddha said.
อรณวิภงฺคสุตฺตํ นิฏฺฐิตํ นวมํฯ
The authoritative text of the Majjhima Nikāya is the Pāli text. The English translation is provided as an aid to the study of the original Pāli text. [CREDITS »]