Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / సారత్థదీపనీ-టీకా • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
౮. అరిట్ఠసిక్ఖాపదవణ్ణనా
8. Ariṭṭhasikkhāpadavaṇṇanā
౪౧౭. అట్ఠమే బాధయింసూతి హనింసు. తంతంసమ్పత్తియా విబన్ధనవసేన సత్తసన్తానస్స అన్తరే వేమజ్ఝే ఏతి ఆగచ్ఛతీతి అన్తరాయో, దిట్ఠధమ్మికాదిఅనత్థో. అనతిక్కమనట్ఠేన తస్మిం అన్తరాయే నియుత్తా, అన్తరాయం వా ఫలం అరహన్తి, అన్తరాయస్స వా కరణసీలాతి అన్తరాయికా. తేనాహ ‘‘అన్తరాయం కరోన్తీతి అన్తరాయికా’’తి. ఆనన్తరియధమ్మాతి ఆనన్తరికసభావా చేతనాధమ్మా. తత్రాయం వచనత్థో – చుతిఅనన్తరఫలం అనన్తరం నామ, తస్మిం అనన్తరే నియుత్తా, తంనిబ్బత్తనేన అనన్తరకరణసీలా, అనన్తరప్పయోజనాతి వా ఆనన్తరికా, తే ఏవ ఆనన్తరియాతి వుత్తా. కమ్మాని ఏవ అన్తరాయికాతి కమ్మన్తరాయికా. మోక్ఖస్సేవ అన్తరాయం కరోతి, న సగ్గస్సాతి మిచ్ఛాచారలక్ఖణాభావతో వుత్తం. న హి భిక్ఖునియా ధమ్మరక్ఖితభావో అత్థి. పాకతికభిక్ఖునీవసేన చేతం వుత్తం. అరియాయ పన పవత్తం అపాయసంవత్తనికమేవ, నన్దమాణవకో చేత్థ నిదస్సనం. ఉభిన్నం సమానచ్ఛన్దతావసేన వా న సగ్గన్తరాయికతా , మోక్ఖన్తరాయికతా పన మోక్ఖత్థాయ పటిపత్తియా విదూసనతో. అభిభవిత్వా పన పవత్తియం సగ్గన్తరాయికతాపి న సక్కా నివారేతున్తి.
417. Aṭṭhame bādhayiṃsūti haniṃsu. Taṃtaṃsampattiyā vibandhanavasena sattasantānassa antare vemajjhe eti āgacchatīti antarāyo, diṭṭhadhammikādianattho. Anatikkamanaṭṭhena tasmiṃ antarāye niyuttā, antarāyaṃ vā phalaṃ arahanti, antarāyassa vā karaṇasīlāti antarāyikā. Tenāha ‘‘antarāyaṃ karontīti antarāyikā’’ti. Ānantariyadhammāti ānantarikasabhāvā cetanādhammā. Tatrāyaṃ vacanattho – cutianantaraphalaṃ anantaraṃ nāma, tasmiṃ anantare niyuttā, taṃnibbattanena anantarakaraṇasīlā, anantarappayojanāti vā ānantarikā, te eva ānantariyāti vuttā. Kammāni eva antarāyikāti kammantarāyikā. Mokkhasseva antarāyaṃ karoti, na saggassāti micchācāralakkhaṇābhāvato vuttaṃ. Na hi bhikkhuniyā dhammarakkhitabhāvo atthi. Pākatikabhikkhunīvasena cetaṃ vuttaṃ. Ariyāya pana pavattaṃ apāyasaṃvattanikameva, nandamāṇavako cettha nidassanaṃ. Ubhinnaṃ samānacchandatāvasena vā na saggantarāyikatā , mokkhantarāyikatā pana mokkhatthāya paṭipattiyā vidūsanato. Abhibhavitvā pana pavattiyaṃ saggantarāyikatāpi na sakkā nivāretunti.
అహేతుకదిట్ఠిఅకిరియదిట్ఠినత్థికదిట్ఠియోవ నియతభావం పత్తా నియతమిచ్ఛాదిట్ఠిధమ్మా. పటిసన్ధిధమ్మాతి పటిసన్ధిచిత్తుప్పాదమాహ. పణ్డకాదిగ్గహణఞ్చేత్థ నిదస్సనమత్తం సబ్బాయపి అహేతుకపటిసన్ధియా విపాకన్తరాయికభావతో. యాహి అరియే ఉపవదతి, తా చేతనా అరియూపవాదా జాతా. తతో పరన్తి ఖమాపనతో ఉపరి. యం పనేత్థ వత్తబ్బం, తం దిబ్బచక్ఖుకథాయం వుత్తమేవ. సఞ్చిచ్చ ఆపన్నా ఆపత్తియోతి సఞ్చిచ్చ వీతిక్కన్తా సత్త ఆపత్తిక్ఖన్ధా. సఞ్చిచ్చ వీతిక్కన్తఞ్హి అన్తమసో దుక్కటదుబ్భాసితమ్పి సగ్గమగ్గఫలానం అన్తరాయం కరోతి. యావ భిక్ఖుభావం పటిజానాతి పారాజికం ఆపన్నో, న వుట్ఠాతి సేసగరుకాపత్తిం ఆపన్నో, న దేసేతి లహుకాపత్తిం ఆపన్నో.
Ahetukadiṭṭhiakiriyadiṭṭhinatthikadiṭṭhiyova niyatabhāvaṃ pattā niyatamicchādiṭṭhidhammā. Paṭisandhidhammāti paṭisandhicittuppādamāha. Paṇḍakādiggahaṇañcettha nidassanamattaṃ sabbāyapi ahetukapaṭisandhiyā vipākantarāyikabhāvato. Yāhi ariye upavadati, tā cetanā ariyūpavādā jātā. Tato paranti khamāpanato upari. Yaṃ panettha vattabbaṃ, taṃ dibbacakkhukathāyaṃ vuttameva. Sañcicca āpannā āpattiyoti sañcicca vītikkantā satta āpattikkhandhā. Sañcicca vītikkantañhi antamaso dukkaṭadubbhāsitampi saggamaggaphalānaṃ antarāyaṃ karoti. Yāva bhikkhubhāvaṃ paṭijānāti pārājikaṃ āpanno, na vuṭṭhāti sesagarukāpattiṃ āpanno, na deseti lahukāpattiṃ āpanno.
అయం భిక్ఖూతి అరిట్ఠో భిక్ఖు. రసేన రసం సంసన్దిత్వాతి అనవజ్జేన పచ్చయపరిభుఞ్జనరసేన సావజ్జకామగుణపరిభోగరసం సమానేత్వా. యోనిసో పచ్చవేక్ఖణేన నత్థి ఏత్థ ఛన్దరాగోతి నిచ్ఛన్దరాగో, పచ్చయపరిభోగో. ఉపనేన్తో వియాతి బన్ధనం ఉపనేన్తో వియ. ‘‘ఘటేన్తో వియా’’తిపి పాఠో. ఉపసంహరన్తో వియాతి సదిసతం ఉపసంహరన్తో వియ ఏకన్తసావజ్జే అనవజ్జభావపక్ఖేపనతో. పాపకన్తి లామకట్ఠేన దుగ్గతిసమ్పాపనట్ఠేన చ పాపకం. మహాసముద్దం బన్ధన్తేన వియాతి సేతుకరణవసేన మహాసాగరం బన్ధన్తేన వియ. సబ్బఞ్ఞుతఞ్ఞాణేన సద్ధిం పటివిరుజ్ఝన్తోతి సబ్బఞ్ఞుతఞ్ఞాణేన ‘‘సావజ్జ’’న్తి దిట్ఠం ‘‘అనవజ్జ’’న్తి గహణేన తేన సహ పటివిరుజ్ఝన్తో. ఆణాచక్కేతి పఠమపారాజికసిక్ఖాపదసఙ్ఖాతే, ‘‘అబ్రహ్మచరియం పహాయా’’తిఆదిదేసనాసఙ్ఖాతే చ ఆణాచక్కే.
Ayaṃ bhikkhūti ariṭṭho bhikkhu. Rasena rasaṃ saṃsanditvāti anavajjena paccayaparibhuñjanarasena sāvajjakāmaguṇaparibhogarasaṃ samānetvā. Yoniso paccavekkhaṇena natthi ettha chandarāgoti nicchandarāgo, paccayaparibhogo. Upanento viyāti bandhanaṃ upanento viya. ‘‘Ghaṭento viyā’’tipi pāṭho. Upasaṃharanto viyāti sadisataṃ upasaṃharanto viya ekantasāvajje anavajjabhāvapakkhepanato. Pāpakanti lāmakaṭṭhena duggatisampāpanaṭṭhena ca pāpakaṃ. Mahāsamuddaṃ bandhantena viyāti setukaraṇavasena mahāsāgaraṃ bandhantena viya. Sabbaññutaññāṇena saddhiṃ paṭivirujjhantoti sabbaññutaññāṇena ‘‘sāvajja’’nti diṭṭhaṃ ‘‘anavajja’’nti gahaṇena tena saha paṭivirujjhanto. Āṇācakketi paṭhamapārājikasikkhāpadasaṅkhāte, ‘‘abrahmacariyaṃ pahāyā’’tiādidesanāsaṅkhāte ca āṇācakke.
అట్ఠికఙ్కలం నామ ఉరట్ఠి వా పిట్ఠికణ్టకం వా సీసట్ఠి వా. తఞ్హి నిమ్మంసత్తా ‘‘కఙ్కల’’న్తి వుచ్చతి. విగతమంసాయ హి అట్ఠిసఙ్ఖలికాయ ఏకట్ఠిమ్హి వా కఙ్కల-సద్దో నిరుళ్హో. అనుదహనట్ఠేనాతి అనుపాయపటిపత్తియా సమ్పతి ఆయతిఞ్చ అనుదహనట్ఠేన. మహాభితాపనట్ఠేన అనవట్ఠితసభావతాయ, ఇత్తరపచ్చుపట్ఠానట్ఠేన ముహుత్తకరణీయతాయ, తావకాలికట్ఠేన పరేహి అభిభవనతాయ, సబ్బఙ్గపచ్చఙ్గపలిభఞ్జనట్ఠేన భేదనాదిఅధికరణభావేన, ఉగ్ఘాటసదిసతాయ అధికుట్టనట్ఠేన, అవణే వణం ఉప్పాదేత్వా అన్తో అనుపవిసనభావతాయ వినివిజ్ఝనట్ఠేన, దిట్ఠధమ్మికసమ్పరాయికఅనత్థనిమిత్తతాయ సాసఙ్కసప్పటిభయట్ఠేన.
Aṭṭhikaṅkalaṃ nāma uraṭṭhi vā piṭṭhikaṇṭakaṃ vā sīsaṭṭhi vā. Tañhi nimmaṃsattā ‘‘kaṅkala’’nti vuccati. Vigatamaṃsāya hi aṭṭhisaṅkhalikāya ekaṭṭhimhi vā kaṅkala-saddo niruḷho. Anudahanaṭṭhenāti anupāyapaṭipattiyā sampati āyatiñca anudahanaṭṭhena. Mahābhitāpanaṭṭhena anavaṭṭhitasabhāvatāya, ittarapaccupaṭṭhānaṭṭhena muhuttakaraṇīyatāya, tāvakālikaṭṭhena parehi abhibhavanatāya, sabbaṅgapaccaṅgapalibhañjanaṭṭhena bhedanādiadhikaraṇabhāvena, ugghāṭasadisatāya adhikuṭṭanaṭṭhena, avaṇe vaṇaṃ uppādetvā anto anupavisanabhāvatāya vinivijjhanaṭṭhena, diṭṭhadhammikasamparāyikaanatthanimittatāya sāsaṅkasappaṭibhayaṭṭhena.
పాళియం ‘‘థామసా పరామాసా’’తిఆదీసు ఏవమత్థో వేదితబ్బో. థామసాతి దిట్ఠిథామేన, తస్సా దిట్ఠియా థామగతభావేనాతి అత్థో. పరామాసాతి దిట్ఠిపరామాసేన, దిట్ఠిసఙ్ఖాతపరామాసేనాతి అత్థో. దిట్ఠియేవ హి ధమ్మసభావం అతిక్కమిత్వా పరతో ఆమసనేన పరామాసో. అభినివిస్సాతి తణ్హాభినివేసపుబ్బఙ్గమేన దిట్ఠాభినివేసేన ‘‘ఇదమేత్థ సచ్చ’’న్తి అభినివిసిత్వా. వోహరతీతి కథేతి. యతో చ ఖో తే భిక్ఖూతి యదా తే భిక్ఖూ. ఏవంబ్యాఖో అహం, భన్తే, భగవతాతి ఇదం ఏస అత్తనో లద్ధిం నిగూహితుకామతాయ నత్థీతి వత్తుకామోపి భగవతో ఆనుభావేన సమ్పటిచ్ఛతి. బుద్ధానం కిర సమ్ముఖా ద్వే కథా కథేతుం సమత్థో నామ నత్థి. కస్స ను ఖో నామ త్వం మోఘపురిసాతి త్వం మోఘపురిస కస్స ఖత్తియస్స వా బ్రాహ్మణస్స వా వేస్సస్స వా సుద్దస్స వా గహట్ఠస్స వా పబ్బజితస్స వా దేవస్స వా మనుస్సస్స వా మయా ఏవం ధమ్మం దేసితం ఆజానాసి. సేసమేత్థ ఉత్తానమేవ. ధమ్మకమ్మతా, సమనుభాసనా, అప్పటినిస్సజ్జనన్తి ఇమాని పనేత్థ తీణి అఙ్గాని.
Pāḷiyaṃ ‘‘thāmasā parāmāsā’’tiādīsu evamattho veditabbo. Thāmasāti diṭṭhithāmena, tassā diṭṭhiyā thāmagatabhāvenāti attho. Parāmāsāti diṭṭhiparāmāsena, diṭṭhisaṅkhātaparāmāsenāti attho. Diṭṭhiyeva hi dhammasabhāvaṃ atikkamitvā parato āmasanena parāmāso. Abhinivissāti taṇhābhinivesapubbaṅgamena diṭṭhābhinivesena ‘‘idamettha sacca’’nti abhinivisitvā. Voharatīti katheti. Yato ca kho te bhikkhūti yadā te bhikkhū. Evaṃbyākho ahaṃ, bhante, bhagavatāti idaṃ esa attano laddhiṃ nigūhitukāmatāya natthīti vattukāmopi bhagavato ānubhāvena sampaṭicchati. Buddhānaṃ kira sammukhā dve kathā kathetuṃ samattho nāma natthi. Kassa nu kho nāma tvaṃ moghapurisāti tvaṃ moghapurisa kassa khattiyassa vā brāhmaṇassa vā vessassa vā suddassa vā gahaṭṭhassa vā pabbajitassa vā devassa vā manussassa vā mayā evaṃ dhammaṃ desitaṃ ājānāsi. Sesamettha uttānameva. Dhammakammatā, samanubhāsanā, appaṭinissajjananti imāni panettha tīṇi aṅgāni.
అరిట్ఠసిక్ఖాపదవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Ariṭṭhasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / వినయపిటక • Vinayapiṭaka / మహావిభఙ్గ • Mahāvibhaṅga / ౭. సప్పాణకవగ్గో • 7. Sappāṇakavaggo
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / వినయపిటక (అట్ఠకథా) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / మహావిభఙ్గ-అట్ఠకథా • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ౮. అరిట్ఠసిక్ఖాపదవణ్ణనా • 8. Ariṭṭhasikkhāpadavaṇṇanā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / వజిరబుద్ధి-టీకా • Vajirabuddhi-ṭīkā / ౮. అరిట్ఠసిక్ఖాపదవణ్ణనా • 8. Ariṭṭhasikkhāpadavaṇṇanā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / విమతివినోదనీ-టీకా • Vimativinodanī-ṭīkā / ౮. అరిట్ఠసిక్ఖాపదవణ్ణనా • 8. Ariṭṭhasikkhāpadavaṇṇanā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / పాచిత్యాదియోజనాపాళి • Pācityādiyojanāpāḷi / ౮. అరిట్ఠసిక్ఖాపదం • 8. Ariṭṭhasikkhāpadaṃ