| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / चूळवग्गपाळि • Cūḷavaggapāḷi |
आसनप्पटिबाहनादि
Āsanappaṭibāhanādi
३१६. तेन खो पन समयेन अञ्ञतरस्स आजीवकसावकस्स महामत्तस्स सङ्घभत्तं होति। आयस्मा उपनन्दो सक्यपुत्तो पच्छा आगन्त्वा विप्पकतभोजनं आनन्तरिकं भिक्खुं वुट्ठापेसि। भत्तग्गं कोलाहलं अहोसि। अथ खो सो महामत्तो उज्झायति खिय्यति विपाचेति – ‘‘कथञ्हि नाम समणा सक्यपुत्तिया पच्छा आगन्त्वा विप्पकतभोजनं आनन्तरिकं भिक्खुं वुट्ठापेस्सन्ति! भत्तग्गं कोलाहलं अहोसि। ननु नाम लब्भा अञ्ञत्रापि निसिन्नेन यावदत्थं भुञ्जितु’’न्ति? अस्सोसुं खो भिक्खू तस्स महामत्तस्स उज्झायन्तस्स खिय्यन्तस्स विपाचेन्तस्स। ये ते भिक्खू अप्पिच्छा…पे॰… ते उज्झायन्ति खिय्यन्ति विपाचेन्ति – ‘‘कथञ्हि नाम आयस्मा उपनन्दो सक्यपुत्तो पच्छा आगन्त्वा विप्पकतभोजनं आनन्तरिकं भिक्खुं वुट्ठापेस्सति! भत्तग्गं कोलाहलं अहोसी’’ति। अथ खो ते भिक्खू भगवतो एतमत्थं आरोचेसुं। ‘‘सच्चं किर त्वं, उपनन्द, पच्छा आगन्त्वा विप्पकतभोजनं आनन्तरिकं भिक्खुं वुट्ठापेसि, भत्तग्गं कोलाहलं अहोसी’’ति? ‘‘सच्चं भगवा’’ति। विगरहि बुद्धो भगवा…पे॰… ‘‘कथञ्हि नाम त्वं, मोघपुरिस, पच्छा आगन्त्वा विप्पकतभोजनं आनन्तरिकं भिक्खुं वुट्ठापेस्ससि? भत्तग्गं कोलाहलं अहोसि। नेतं, मोघपुरिस, अप्पसन्नानं वा पसादाय…पे॰… विगरहित्वा…पे॰… धम्मिं कथं कत्वा भिक्खू आमन्तेसि – ‘‘न, भिक्खवे, विप्पकतभोजनो 1 भिक्खु वुट्ठापेतब्बो। यो वुट्ठापेय्य, आपत्ति दुक्कटस्स। सचे वुट्ठापेति, पवारितो च होति, ‘गच्छ उदकं आहरा’ति वत्तब्बो। एवञ्चेतं लभेथ, इच्चेतं कुसलं। नो चे लभेथ, साधुकं सित्थानि गिलित्वा वुड्ढतरस्स भिक्खुनो आसनं दातब्बं। न त्वेवाहं, भिक्खवे, केनचि परियायेन वुड्ढतरस्स भिक्खुनो आसनं पटिबाहितब्बन्ति वदामि। यो पटिबाहेय्य, आपत्ति दुक्कटस्साति’’।
316. Tena kho pana samayena aññatarassa ājīvakasāvakassa mahāmattassa saṅghabhattaṃ hoti. Āyasmā upanando sakyaputto pacchā āgantvā vippakatabhojanaṃ ānantarikaṃ bhikkhuṃ vuṭṭhāpesi. Bhattaggaṃ kolāhalaṃ ahosi. Atha kho so mahāmatto ujjhāyati khiyyati vipāceti – ‘‘kathañhi nāma samaṇā sakyaputtiyā pacchā āgantvā vippakatabhojanaṃ ānantarikaṃ bhikkhuṃ vuṭṭhāpessanti! Bhattaggaṃ kolāhalaṃ ahosi. Nanu nāma labbhā aññatrāpi nisinnena yāvadatthaṃ bhuñjitu’’nti? Assosuṃ kho bhikkhū tassa mahāmattassa ujjhāyantassa khiyyantassa vipācentassa. Ye te bhikkhū appicchā…pe… te ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma āyasmā upanando sakyaputto pacchā āgantvā vippakatabhojanaṃ ānantarikaṃ bhikkhuṃ vuṭṭhāpessati! Bhattaggaṃ kolāhalaṃ ahosī’’ti. Atha kho te bhikkhū bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. ‘‘Saccaṃ kira tvaṃ, upananda, pacchā āgantvā vippakatabhojanaṃ ānantarikaṃ bhikkhuṃ vuṭṭhāpesi, bhattaggaṃ kolāhalaṃ ahosī’’ti? ‘‘Saccaṃ bhagavā’’ti. Vigarahi buddho bhagavā…pe… ‘‘kathañhi nāma tvaṃ, moghapurisa, pacchā āgantvā vippakatabhojanaṃ ānantarikaṃ bhikkhuṃ vuṭṭhāpessasi? Bhattaggaṃ kolāhalaṃ ahosi. Netaṃ, moghapurisa, appasannānaṃ vā pasādāya…pe… vigarahitvā…pe… dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi – ‘‘na, bhikkhave, vippakatabhojano 2 bhikkhu vuṭṭhāpetabbo. Yo vuṭṭhāpeyya, āpatti dukkaṭassa. Sace vuṭṭhāpeti, pavārito ca hoti, ‘gaccha udakaṃ āharā’ti vattabbo. Evañcetaṃ labhetha, iccetaṃ kusalaṃ. No ce labhetha, sādhukaṃ sitthāni gilitvā vuḍḍhatarassa bhikkhuno āsanaṃ dātabbaṃ. Na tvevāhaṃ, bhikkhave, kenaci pariyāyena vuḍḍhatarassa bhikkhuno āsanaṃ paṭibāhitabbanti vadāmi. Yo paṭibāheyya, āpatti dukkaṭassāti’’.
तेन खो पन समयेन छब्बग्गिया भिक्खू गिलाने भिक्खू वुट्ठापेन्ति। गिलाना एवं वदेन्ति – ‘‘न मयं, आवुसो, सक्कोम वुट्ठातुं, गिलानाम्हा’’ति। ‘‘मयं आयस्मन्ते वुट्ठापेस्सामा’’ति परिग्गहेत्वा वुट्ठापेत्वा ठितके मुञ्चन्ति। गिलाना मुच्छिता पपतन्ति। भगवतो एतमत्थं आरोचेसुं । ‘‘न, भिक्खवे, गिलानो वुट्ठापेतब्बो। यो वुट्ठापेय्य, आपत्ति दुक्कटस्सा’’ति।
Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū gilāne bhikkhū vuṭṭhāpenti. Gilānā evaṃ vadenti – ‘‘na mayaṃ, āvuso, sakkoma vuṭṭhātuṃ, gilānāmhā’’ti. ‘‘Mayaṃ āyasmante vuṭṭhāpessāmā’’ti pariggahetvā vuṭṭhāpetvā ṭhitake muñcanti. Gilānā mucchitā papatanti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ . ‘‘Na, bhikkhave, gilāno vuṭṭhāpetabbo. Yo vuṭṭhāpeyya, āpatti dukkaṭassā’’ti.
तेन खो पन समयेन छब्बग्गिया भिक्खू ‘गिलाना मयम्हा अवुट्ठापनीया’ति वरसेय्यायो पलिबुद्धेन्ति 3। भगवतो एतमत्थं आरोचेसुं। ‘‘अनुजानामि, भिक्खवे, गिलानस्स पतिरूपं सेय्यं दातु’’न्ति।
Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū ‘gilānā mayamhā avuṭṭhāpanīyā’ti varaseyyāyo palibuddhenti 4. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. ‘‘Anujānāmi, bhikkhave, gilānassa patirūpaṃ seyyaṃ dātu’’nti.
तेन खो पन समयेन छब्बग्गिया भिक्खू लेसकप्पेन सेनासनं पटिबाहन्ति। भगवतो एतमत्थं आरोचेसुं। ‘‘न, भिक्खवे, लेसकप्पेन सेनासनं पटिबाहितब्बं। यो पटिबाहेय्य, आपत्ति दुक्कटस्सा’’ति।
Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū lesakappena senāsanaṃ paṭibāhanti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. ‘‘Na, bhikkhave, lesakappena senāsanaṃ paṭibāhitabbaṃ. Yo paṭibāheyya, āpatti dukkaṭassā’’ti.
5 तेन खो पन समयेन सत्तरसवग्गिया भिक्खू अञ्ञतरं पच्चन्तिमं महाविहारं पटिसङ्खरोन्ति – ‘इध मयं वस्सं वसिस्सामा’ति। अद्दसंसु 6 खो छब्बग्गिया भिक्खू सत्तरसवग्गिये भिक्खू विहारं 7 पटिसङ्खरोन्ते। दिस्वान एवमाहंसु – ‘‘इमे, आवुसो, सत्तरसवग्गिया भिक्खू विहारं पटिसङ्खरोन्ति। हन्द ने वुट्ठापेस्सामा’’ति। एकच्चे एवमाहंसु – ‘‘आगमेथावुसो, याव पटिसङ्खरोन्ति, पटिसङ्खते वुट्ठापेस्सामा’’ति। अथ खो छब्बग्गिया भिक्खू सत्तरसवग्गिये भिक्खू एतदवोचुं – ‘‘उट्ठेथावुसो, अम्हाकं विहारो पापुणाती’’ति। ‘‘ननु, आवुसो, पटिकच्चेव आचिक्खितब्बं? मयञ्चञ्ञं पटिसङ्खरेय्यामा’’ति। ‘‘ननु, आवुसो, सङ्घिको विहारो’’ति? ‘‘आमावुसो, सङ्घिको विहारो’’ति। ‘‘उट्ठेथावुसो, अम्हाकं विहारो पापुणाती’’ति। ‘‘महल्लको, आवुसो, विहारो; तुम्हेपि वसथ, मयम्पि वसिस्सामा’’ति। ‘‘उट्ठेथावुसो, अम्हाकं विहारो पापुणाती’’ति कुपिता अनत्तमना गीवायं गहेत्वा निक्कड्ढन्ति। ते निक्कड्ढियमाना रोदन्ति। भिक्खू एवमाहंसु – ‘‘किस्स तुम्हे, आवुसो, रोदथा’’ति? ‘‘इमे, आवुसो, छब्बग्गिया भिक्खू कुपिता अनत्तमना अम्हे सङ्घिका विहारा निक्कड्ढन्ती’’ति। ये ते भिक्खू अप्पिच्छा…पे॰… ते उज्झायन्ति खिय्यन्ति विपाचेन्ति – ‘‘कथञ्हि नाम छब्बग्गिया भिक्खू कुपिता अनत्तमना भिक्खू सङ्घिका विहारा निक्कड्ढिस्सन्ती’’ति! अथ खो ते भिक्खू भगवतो एतमत्थं आरोचेसुं…पे॰… ‘‘सच्चं किर, तुम्हे भिक्खवे, कुपिता अनत्तमना सङ्घिका विहारा भिक्खू निक्कड्ढथा’’ति? ‘‘सच्चं भगवा’’ति…पे॰… विगरहित्वा…पे॰… धम्मिं कथं कत्वा भिक्खू आमन्तेसि – ‘‘न, भिक्खवे, कुपितेन अनत्तमनेन भिक्खु सङ्घिका विहारा निक्कड्ढितब्बो। यो निक्कड्ढेय्य, यथाधम्मो कारेतब्बो। अनुजानामि, भिक्खवे, सेनासनं गाहेतु’’न्ति।
8 Tena kho pana samayena sattarasavaggiyā bhikkhū aññataraṃ paccantimaṃ mahāvihāraṃ paṭisaṅkharonti – ‘idha mayaṃ vassaṃ vasissāmā’ti. Addasaṃsu 9 kho chabbaggiyā bhikkhū sattarasavaggiye bhikkhū vihāraṃ 10 paṭisaṅkharonte. Disvāna evamāhaṃsu – ‘‘ime, āvuso, sattarasavaggiyā bhikkhū vihāraṃ paṭisaṅkharonti. Handa ne vuṭṭhāpessāmā’’ti. Ekacce evamāhaṃsu – ‘‘āgamethāvuso, yāva paṭisaṅkharonti, paṭisaṅkhate vuṭṭhāpessāmā’’ti. Atha kho chabbaggiyā bhikkhū sattarasavaggiye bhikkhū etadavocuṃ – ‘‘uṭṭhethāvuso, amhākaṃ vihāro pāpuṇātī’’ti. ‘‘Nanu, āvuso, paṭikacceva ācikkhitabbaṃ? Mayañcaññaṃ paṭisaṅkhareyyāmā’’ti. ‘‘Nanu, āvuso, saṅghiko vihāro’’ti? ‘‘Āmāvuso, saṅghiko vihāro’’ti. ‘‘Uṭṭhethāvuso, amhākaṃ vihāro pāpuṇātī’’ti. ‘‘Mahallako, āvuso, vihāro; tumhepi vasatha, mayampi vasissāmā’’ti. ‘‘Uṭṭhethāvuso, amhākaṃ vihāro pāpuṇātī’’ti kupitā anattamanā gīvāyaṃ gahetvā nikkaḍḍhanti. Te nikkaḍḍhiyamānā rodanti. Bhikkhū evamāhaṃsu – ‘‘kissa tumhe, āvuso, rodathā’’ti? ‘‘Ime, āvuso, chabbaggiyā bhikkhū kupitā anattamanā amhe saṅghikā vihārā nikkaḍḍhantī’’ti. Ye te bhikkhū appicchā…pe… te ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma chabbaggiyā bhikkhū kupitā anattamanā bhikkhū saṅghikā vihārā nikkaḍḍhissantī’’ti! Atha kho te bhikkhū bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ…pe… ‘‘saccaṃ kira, tumhe bhikkhave, kupitā anattamanā saṅghikā vihārā bhikkhū nikkaḍḍhathā’’ti? ‘‘Saccaṃ bhagavā’’ti…pe… vigarahitvā…pe… dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi – ‘‘na, bhikkhave, kupitena anattamanena bhikkhu saṅghikā vihārā nikkaḍḍhitabbo. Yo nikkaḍḍheyya, yathādhammo kāretabbo. Anujānāmi, bhikkhave, senāsanaṃ gāhetu’’nti.
Footnotes:
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / चूळवग्ग-अट्ठकथा • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / आसनप्पटिबाहनादिकथा • Āsanappaṭibāhanādikathā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi / आसनप्पटिबाहनादिकथा • Āsanappaṭibāhanādikathā
