| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ပဋိသမ္ဘိဒာမဂ္ဂပာဠိ • Paṭisambhidāmaggapāḷi |
၆၉. အာသယာနုသယဉာဏနိဒ္ဒေသော
69. Āsayānusayañāṇaniddeso
၁၁၃. ကတမံ တထာဂတသ္သ သတ္တာနံ အာသယာနုသယေ ဉာဏံ? ဣဓ တထာဂတော သတ္တာနံ အာသယံ ဇာနာတိ, အနုသယံ ဇာနာတိ, စရိတံ ဇာနာတိ , အဓိမုတ္တိံ ဇာနာတိ, ဘဗ္ဗာဘဗ္ဗေ သတ္တေ ပဇာနာတိ။ ကတမော 1 သတ္တာနံ အာသယော? ‘‘သသ္သတော လောကော’’တိ ဝာ, ‘‘အသသ္သတော လောကော’’တိ ဝာ, ‘‘အန္တဝာ လောကော’’တိ ဝာ, ‘‘အနန္တဝာ လောကော’’တိ ဝာ, ‘‘တံ ဇီဝံ တံ သရီရ’’န္တိ ဝာ, ‘‘အညံ ဇီဝံ အညံ သရီရ’’န္တိ ဝာ, ‘‘ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’’တိ ဝာ, ‘‘န ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’’တိ ဝာ, ‘‘ဟောတိ စ န စ ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’’တိ ဝာ, ‘‘နေဝ ဟောတိ န န ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’’တိ ဝာ။ ဣတိ ဘဝဒိဋ္ဌိသန္နိသ္သိတာ ဝာ သတ္တာ ဟောန္တိ ဝိဘဝဒိဋ္ဌိသန္နိသ္သိတာ ဝာ။
113. Katamaṃ tathāgatassa sattānaṃ āsayānusaye ñāṇaṃ? Idha tathāgato sattānaṃ āsayaṃ jānāti, anusayaṃ jānāti, caritaṃ jānāti , adhimuttiṃ jānāti, bhabbābhabbe satte pajānāti. Katamo 2 sattānaṃ āsayo? ‘‘Sassato loko’’ti vā, ‘‘asassato loko’’ti vā, ‘‘antavā loko’’ti vā, ‘‘anantavā loko’’ti vā, ‘‘taṃ jīvaṃ taṃ sarīra’’nti vā, ‘‘aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīra’’nti vā, ‘‘hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti vā, ‘‘na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti vā, ‘‘hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti vā, ‘‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti vā. Iti bhavadiṭṭhisannissitā vā sattā honti vibhavadiṭṭhisannissitā vā.
ဧတေ ဝာ ပန ဥဘော အန္တေ အနုပဂမ္မ ဣဒပ္ပစ္စယတာပဋိစ္စသမုပ္ပန္နေသု ဓမ္မေသု အနုလောမိကာ ခန္တိ ပဋိလဒ္ဓာ ဟောတိ, ယထာဘူတံ ဝာ ဉာဏံ။ ကာမံ သေဝန္တညေဝ ဇာနာတိ – ‘‘အယံ ပုဂ္ဂလော ကာမဂရုကော ကာမာသယော ကာမာဓိမုတ္တော’’တိ။ ကာမံ သေဝန္တညေဝ ဇာနာတိ – ‘‘အယံ ပုဂ္ဂလော နေက္ခမ္မဂရုကော နေက္ခမ္မာသယော နေက္ခမ္မာဓိမုတ္တော’’တိ။ နေက္ခမ္မံ သေဝန္တညေဝ ဇာနာတိ – ‘‘အယံ ပုဂ္ဂလော (နေက္ခမ္မဂရုကော နေက္ခမ္မာသယော နေက္ခမ္မာဓိမုတ္တော’’တိ။ နေက္ခမ္မံ သေဝန္တညေဝ ဇာနာတိ – ‘‘အယံ ပုဂ္ဂလော ကာမဂရုကော ကာမာသယော ကာမာဓိမုတ္တော’’တိ။ ဗ္ယာပာဒံ သေဝန္တညေဝ ဇာနာတိ) 3 – ‘‘အယံ ပုဂ္ဂလော ဗ္ယာပာဒဂရုကော ဗ္ယာပာဒာသယော ဗ္ယာပာဒာဓိမုတ္တော’’တိ။ ဗ္ယာပာဒံ သေဝန္တညေဝ ဇာနာတိ – ‘‘အယံ ပုဂ္ဂလော (အဗ္ယာပာဒဂရုကော အဗ္ယာပာဒာသယော အဗ္ယာပာဒာဓိမုတ္တော’’တိ။ အဗ္ယာပာဒံ သေဝန္တညေဝ ဇာနာတိ – ‘‘အယံ ပုဂ္ဂလော အဗ္ယာပာဒဂရုကော အဗ္ယာပာဒာသယော အဗ္ယာပာဒာဓိမုတ္တော’’တိ။ အဗ္ယာပာဒံ သေဝန္တညေဝ ဇာနာတိ – ‘‘အယံ ပုဂ္ဂလော ဗ္ယာပာဒဂရုကော ဗ္ယာပာဒာသယော ဗ္ယာပာဒာဓိမုတ္တော’’တိ။ ထိနမိဒ္ဓံ သေဝန္တညေဝ ဇာနာတိ) – ‘‘အယံ ပုဂ္ဂလော ထိနမိဒ္ဓဂရုကော ထိနမိဒ္ဓာသယော ထိနမိဒ္ဓာဓိမုတ္တော’’တိ။ ထိနမိဒ္ဓံ သေဝန္တညေဝ ဇာနာတိ – ‘‘အယံ ပုဂ္ဂလော အာလောကသညာဂရုကော အာလောကသညာသယော အာလောကသညာဓိမုတ္တော’’တိ။ အာလောကသညံ သေဝန္တညေဝ ဇာနာတိ – ‘‘အယံ ပုဂ္ဂလော (အာလောကသညာဂရုကော အာလောကသညာသယော အာလောကသညာဓိမုတ္တော’’တိ။ အာလောကသညံ သေဝန္တညေဝ ဇာနာတိ – ‘‘အယံ ပုဂ္ဂလော ထိနမိဒ္ဓဂရုကော ထိနမိဒ္ဓာသယော ထိနမိဒ္ဓာဓိမုတ္တော’’တိ။) အယံ သတ္တာနံ အာသယော။
Ete vā pana ubho ante anupagamma idappaccayatāpaṭiccasamuppannesu dhammesu anulomikā khanti paṭiladdhā hoti, yathābhūtaṃ vā ñāṇaṃ. Kāmaṃ sevantaññeva jānāti – ‘‘ayaṃ puggalo kāmagaruko kāmāsayo kāmādhimutto’’ti. Kāmaṃ sevantaññeva jānāti – ‘‘ayaṃ puggalo nekkhammagaruko nekkhammāsayo nekkhammādhimutto’’ti. Nekkhammaṃ sevantaññeva jānāti – ‘‘ayaṃ puggalo (nekkhammagaruko nekkhammāsayo nekkhammādhimutto’’ti. Nekkhammaṃ sevantaññeva jānāti – ‘‘ayaṃ puggalo kāmagaruko kāmāsayo kāmādhimutto’’ti. Byāpādaṃ sevantaññeva jānāti) 4 – ‘‘ayaṃ puggalo byāpādagaruko byāpādāsayo byāpādādhimutto’’ti. Byāpādaṃ sevantaññeva jānāti – ‘‘ayaṃ puggalo (abyāpādagaruko abyāpādāsayo abyāpādādhimutto’’ti. Abyāpādaṃ sevantaññeva jānāti – ‘‘ayaṃ puggalo abyāpādagaruko abyāpādāsayo abyāpādādhimutto’’ti. Abyāpādaṃ sevantaññeva jānāti – ‘‘ayaṃ puggalo byāpādagaruko byāpādāsayo byāpādādhimutto’’ti. Thinamiddhaṃ sevantaññeva jānāti) – ‘‘ayaṃ puggalo thinamiddhagaruko thinamiddhāsayo thinamiddhādhimutto’’ti. Thinamiddhaṃ sevantaññeva jānāti – ‘‘ayaṃ puggalo ālokasaññāgaruko ālokasaññāsayo ālokasaññādhimutto’’ti. Ālokasaññaṃ sevantaññeva jānāti – ‘‘ayaṃ puggalo (ālokasaññāgaruko ālokasaññāsayo ālokasaññādhimutto’’ti. Ālokasaññaṃ sevantaññeva jānāti – ‘‘ayaṃ puggalo thinamiddhagaruko thinamiddhāsayo thinamiddhādhimutto’’ti.) Ayaṃ sattānaṃ āsayo.
၁၁၄. ကတမော စ သတ္တာနံ အနုသယော? သတ္တာနုသယာ – ကာမရာဂာနုသယော, ပဋိဃာနုသယော, မာနာနုသယော, ဒိဋ္ဌာနုသယော, ဝိစိကိစ္ဆာနုသယော, ဘဝရာဂာနုသယော , အဝိဇ္ဇာနုသယော။ ယံ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ, ဧတ္ထ သတ္တာနံ ကာမရာဂာနုသယော အနုသေတိ။ ယံ လောကေ အပ္ပိယရူပံ အသာတရူပံ , ဧတ္ထ သတ္တာနံ ပဋိဃာနုသယော အနုသေတိ။ ဣတိ ဣမေသု ဒ္ဝီသု ဓမ္မေသု အဝိဇ္ဇာ အနုပတိတာ, တဒေကဋ္ဌော မာနော စ ဒိဋ္ဌိ စ ဝိစိကိစ္ဆာ စ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ အယံ သတ္တာနံ အနုသယော။
114. Katamo ca sattānaṃ anusayo? Sattānusayā – kāmarāgānusayo, paṭighānusayo, mānānusayo, diṭṭhānusayo, vicikicchānusayo, bhavarāgānusayo , avijjānusayo. Yaṃ loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, ettha sattānaṃ kāmarāgānusayo anuseti. Yaṃ loke appiyarūpaṃ asātarūpaṃ , ettha sattānaṃ paṭighānusayo anuseti. Iti imesu dvīsu dhammesu avijjā anupatitā, tadekaṭṭho māno ca diṭṭhi ca vicikicchā ca daṭṭhabbā. Ayaṃ sattānaṃ anusayo.
ကတမဉ္စ သတ္တာနံ စရိတံ? ပုညာဘိသင္ခာရော အပုညာဘိသင္ခာရော အာနေဉ္ဇာဘိသင္ခာရော ပရိတ္တဘူမကော ဝာ မဟာဘူမကော ဝာ။ ဣဒံ သတ္တာနံ စရိတံ။
Katamañca sattānaṃ caritaṃ? Puññābhisaṅkhāro apuññābhisaṅkhāro āneñjābhisaṅkhāro parittabhūmako vā mahābhūmako vā. Idaṃ sattānaṃ caritaṃ.
၁၁၅. ကတမာ စ သတ္တာနံ အဓိမုတ္တိ? သန္တိ သတ္တာ ဟီနာဓိမုတ္တိကာ, သန္တိ သတ္တာ ပဏီတာဓိမုတ္တိကာ။ ဟီနာဓိမုတ္တိကာ သတ္တာ ဟီနာဓိမုတ္တိကေ သတ္တေ သေဝန္တိ ဘဇန္တိ ပယိရုပာသန္တိ။ ပဏီတာဓိမုတ္တိကာ သတ္တာ ပဏီတာဓိမုတ္တိကေ သတ္တေ သေဝန္တိ ဘဇန္တိ ပယိရုပာသန္တိ။ အတီတမ္ပိ အဒ္ဓာနံ ဟီနာဓိမုတ္တိကာ သတ္တာ ဟီနာဓိမုတ္တိကေ သတ္တေ သေဝိံသု ဘဇိံသု ပယိရုပာသိံသု; ပဏီတာဓိမုတ္တိကာ သတ္တာ ပဏီတာဓိမုတ္တိကေ သတ္တေ သေဝိံသု ဘဇိံသု ပယိရုပာသိံသု။ အနာဂတမ္ပိ အဒ္ဓာနံ ဟီနာဓိမုတ္တိကာ သတ္တာ ဟီနာဓိမုတ္တိကေ သတ္တေ သေဝိသ္သန္တိ ဘဇိသ္သန္တိ ပယိရုပာသိသ္သန္တိ; ပဏီတာဓိမုတ္တိကာ သတ္တာ ပဏီတာဓိမုတ္တိကေ သတ္တေ သေဝိသ္သန္တိ ဘဇိသ္သန္တိ ပယိရုပာသိသ္သန္တိ။ အယံ သတ္တာနံ အဓိမုတ္တိ။
115. Katamā ca sattānaṃ adhimutti? Santi sattā hīnādhimuttikā, santi sattā paṇītādhimuttikā. Hīnādhimuttikā sattā hīnādhimuttike satte sevanti bhajanti payirupāsanti. Paṇītādhimuttikā sattā paṇītādhimuttike satte sevanti bhajanti payirupāsanti. Atītampi addhānaṃ hīnādhimuttikā sattā hīnādhimuttike satte seviṃsu bhajiṃsu payirupāsiṃsu; paṇītādhimuttikā sattā paṇītādhimuttike satte seviṃsu bhajiṃsu payirupāsiṃsu. Anāgatampi addhānaṃ hīnādhimuttikā sattā hīnādhimuttike satte sevissanti bhajissanti payirupāsissanti; paṇītādhimuttikā sattā paṇītādhimuttike satte sevissanti bhajissanti payirupāsissanti. Ayaṃ sattānaṃ adhimutti.
ကတမေ သတ္တာ အဘဗ္ဗာ? ယေ တေ သတ္တာ ကမ္မာဝရဏေန သမန္နာဂတာ, ကိလေသာဝရဏေန သမန္နာဂတာ, ဝိပာကာဝရဏေန သမန္နာဂတာ , အသ္သဒ္ဓာ အစ္ဆန္ဒိကာ ဒုပ္ပညာ, အဘဗ္ဗာ နိယာမံ ဩက္ကမိတုံ ကုသလေသု ဓမ္မေသု သမ္မတ္တံ – ဣမေ တေ သတ္တာ အဘဗ္ဗာ။
Katame sattā abhabbā? Ye te sattā kammāvaraṇena samannāgatā, kilesāvaraṇena samannāgatā, vipākāvaraṇena samannāgatā , assaddhā acchandikā duppaññā, abhabbā niyāmaṃ okkamituṃ kusalesu dhammesu sammattaṃ – ime te sattā abhabbā.
ကတမေ သတ္တာ ဘဗ္ဗာ? ယေ တေ သတ္တာ န ကမ္မာဝရဏေန သမန္နာဂတာ, န ကိလေသာဝရဏေန သမန္နာဂတာ, န ဝိပာကာဝရဏေန သမန္နာဂတာ, သဒ္ဓာ ဆန္ဒိကာ ပညဝန္တော, ဘဗ္ဗာ နိယာမံ ဩက္ကမိတုံ ကုသလေသု ဓမ္မေသု သမ္မတ္တံ – ဣမေ တေ သတ္တာ ဘဗ္ဗာ။ ဣဒံ တထာဂတသ္သ သတ္တာနံ အာသယာနုသယေ ဉာဏံ။
Katame sattā bhabbā? Ye te sattā na kammāvaraṇena samannāgatā, na kilesāvaraṇena samannāgatā, na vipākāvaraṇena samannāgatā, saddhā chandikā paññavanto, bhabbā niyāmaṃ okkamituṃ kusalesu dhammesu sammattaṃ – ime te sattā bhabbā. Idaṃ tathāgatassa sattānaṃ āsayānusaye ñāṇaṃ.
အာသယာနုသယဉာဏနိဒ္ဒေသော နဝသဋ္ဌိမော။
Āsayānusayañāṇaniddeso navasaṭṭhimo.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ခုဒ္ဒကနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ပဋိသမ္ဘိဒာမဂ္ဂ-အဋ္ဌကထာ • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā / ၆၉. အာသယာနုသယဉာဏနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ • 69. Āsayānusayañāṇaniddesavaṇṇanā
