| Library / Tipiṭaka / д̇ибидага • Tipiṭaka / ж̇аад̇ага-адтагат̇аа • Jātaka-aṭṭhakathā |
[126] 6. асилагкан̣аж̇аад̇агаван̣н̣анаа
[126] 6. Asilakkhaṇajātakavaṇṇanā
д̇ат̇звзгасса галяаан̣анд̇и ид̣̇ам̣ сад̇т̇аа ж̇зд̇аванз вихаранд̇о госаларан̃н̃о асилагкан̣абаатагам̣ б̣раахман̣ам̣ аараб̣бха гат̇зси. со гира гаммаарзхи ран̃н̃о асийнам̣ аахадагаалз асим̣ убасин̇гхид̇ваа асилагкан̣ам̣ уд̣̇аахарад̇и. со язсам̣ хад̇т̇ад̇о лаабхам̣ лабхад̇и, д̇зсам̣ асим̣ ‘‘лагкан̣асамбанно ман̇г̇аласам̣яуд̇д̇о’’д̇и вад̣̇ад̇и. язсам̣ хад̇т̇ад̇о лаабхам̣ на лабхад̇и, д̇зсам̣ асим̣ ‘‘авалагкан̣о’’д̇и г̇арахад̇и. ат̇зго гаммааро асим̣ гад̇ваа госияам̣ сукумам̣ марижажун̣н̣ам̣ багкибид̇ваа ран̃н̃о асим̣ аахари. рааж̇аа б̣раахман̣ам̣ баггосаабзд̇ваа ‘‘асим̣ виймам̣саа’’д̇и ааха. б̣раахман̣асса асим̣ аагад̣дхид̇ваа убасин̇гханд̇асса марижажун̣н̣аани наасам̣ бависид̇ваа кибид̇угаамад̇ам̣ уббаад̣̇зсум̣. д̇асса кибанд̇асса наасигаа асид̇хаарааяа бадихад̇аа д̣̇вид̇хаа чиж̇ж̇и. д̇ассзвам̣ наасигааяа чиннабхааво бхигкусан̇гхз баагадо ж̇аад̇о. ат̇згад̣̇ивасам̣ д̇хаммасабхааяам̣ бхигкуу гат̇ам̣ самудтаабзсум̣ ‘‘аавусо, ран̃н̃о гира асилагкан̣абаатаго асим̣ убасин̇гханд̇о наасигам̣ чинд̣̇аабзсий’’д̇и. сад̇т̇аа ааг̇анд̇ваа ‘‘гааяа нуд̇т̇а, бхигкавз, зд̇арахи гат̇ааяа саннисиннаа’’д̇и бужчид̇ваа ‘‘имааяа наамаа’’д̇и вуд̇д̇з ‘‘на, бхигкавз, ид̣̇аанзва со б̣раахман̣о асим̣ убасин̇гханд̇о наасигаачзд̣̇ам̣ бад̇д̇о, буб̣б̣зби бад̇д̇оязваа’’д̇и вад̇ваа ад̇ийд̇ам̣ аахари.
Tathevekassa kalyāṇanti idaṃ satthā jetavane viharanto kosalarañño asilakkhaṇapāṭhakaṃ brāhmaṇaṃ ārabbha kathesi. So kira kammārehi rañño asīnaṃ āhaṭakāle asiṃ upasiṅghitvā asilakkhaṇaṃ udāharati. So yesaṃ hatthato lābhaṃ labhati, tesaṃ asiṃ ‘‘lakkhaṇasampanno maṅgalasaṃyutto’’ti vadati. Yesaṃ hatthato lābhaṃ na labhati, tesaṃ asiṃ ‘‘avalakkhaṇo’’ti garahati. Atheko kammāro asiṃ katvā kosiyaṃ sukhumaṃ maricacuṇṇaṃ pakkhipitvā rañño asiṃ āhari. Rājā brāhmaṇaṃ pakkosāpetvā ‘‘asiṃ vīmaṃsā’’ti āha. Brāhmaṇassa asiṃ ākaḍḍhitvā upasiṅghantassa maricacuṇṇāni nāsaṃ pavisitvā khipitukāmataṃ uppādesuṃ. Tassa khipantassa nāsikā asidhārāya paṭihatā dvidhā chijji. Tassevaṃ nāsikāya chinnabhāvo bhikkhusaṅghe pākaṭo jāto. Athekadivasaṃ dhammasabhāyaṃ bhikkhū kathaṃ samuṭṭhāpesuṃ ‘‘āvuso, rañño kira asilakkhaṇapāṭhako asiṃ upasiṅghanto nāsikaṃ chindāpesī’’ti. Satthā āgantvā ‘‘kāya nuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā’’ti pucchitvā ‘‘imāya nāmā’’ti vutte ‘‘na, bhikkhave, idāneva so brāhmaṇo asiṃ upasiṅghanto nāsikāchedaṃ patto, pubbepi pattoyevā’’ti vatvā atītaṃ āhari.
ад̇ийд̇з б̣аараан̣асияам̣ б̣рахмад̣̇ад̇д̇з раж̇ж̇ам̣ гаарзнд̇з д̇асса асилагкан̣абаатаго б̣раахман̣о ахосийд̇и саб̣б̣ам̣ бажжуббаннавад̇т̇усад̣̇исамзва. рааж̇аа бана д̇асса взж̇ж̇з д̣̇ад̇ваа наасигаагодим̣ паасугам̣ гаараабзд̇ваа лаакааяа бадинаасигам̣ гаарзд̇ваа буна д̇ам̣ убадтаагамзва агааси. б̣аараан̣асиран̃н̃о бана буд̇д̇о над̇т̇и, згаа д̇хийд̇аа жзва бхааг̇инзяяо жа ахзсум̣. со убхоби д̇з ад̇д̇ано санд̇игзязва вад̣дхаабзси. д̇з згад̇о вад̣дханд̇аа ан̃н̃аман̃н̃ам̣ бадиб̣ад̣̇д̇хажид̇д̇аа ахзсум̣. рааж̇ааби амажжз баггосаабзд̇ваа ‘‘маяхам̣ бхааг̇инзяяоби имасса раж̇ж̇асса саамигова, д̇хийд̇арам̣ зд̇ассзва д̣̇ад̇ваа абхисзгамасса гаромий’’д̇и вад̇ваа буна жинд̇зси ‘‘маяхам̣ бхааг̇инзяяо саб̣б̣ат̇ааби н̃аад̇агоязва, зд̇асса ан̃н̃ам̣ рааж̇ад̇хийд̇арам̣ аанзд̇ваа абхисзгам̣ гад̇ваа д̇хийд̇арам̣ ан̃н̃асса ран̃н̃о д̣̇ассаами, звам̣ но н̃аад̇агаа б̣ахуу бхависсанд̇и, д̣̇виннамби раж̇ж̇аанам̣ маяамзва саамигаа бхависсаамаа’’д̇и. со амажжзхи сад̣̇д̇хим̣ самманд̇зд̇ваа ‘‘убхобзд̇з висум̣ гаад̇ум̣ ваддад̇ий’’д̇и бхааг̇инзяяам̣ ан̃н̃асмим̣ нивзсанз, д̇хийд̇арам̣ ан̃н̃асмим̣ ваасзси.
Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente tassa asilakkhaṇapāṭhako brāhmaṇo ahosīti sabbaṃ paccuppannavatthusadisameva. Rājā pana tassa vejje datvā nāsikākoṭiṃ phāsukaṃ kārāpetvā lākhāya paṭināsikaṃ kāretvā puna taṃ upaṭṭhākameva akāsi. Bārāṇasirañño pana putto natthi, ekā dhītā ceva bhāgineyyo ca ahesuṃ. So ubhopi te attano santikeyeva vaḍḍhāpesi. Te ekato vaḍḍhantā aññamaññaṃ paṭibaddhacittā ahesuṃ. Rājāpi amacce pakkosāpetvā ‘‘mayhaṃ bhāgineyyopi imassa rajjassa sāmikova, dhītaraṃ etasseva datvā abhisekamassa karomī’’ti vatvā puna cintesi ‘‘mayhaṃ bhāgineyyo sabbathāpi ñātakoyeva, etassa aññaṃ rājadhītaraṃ ānetvā abhisekaṃ katvā dhītaraṃ aññassa rañño dassāmi, evaṃ no ñātakā bahū bhavissanti, dvinnampi rajjānaṃ mayameva sāmikā bhavissāmā’’ti. So amaccehi saddhiṃ sammantetvā ‘‘ubhopete visuṃ kātuṃ vaṭṭatī’’ti bhāgineyyaṃ aññasmiṃ nivesane, dhītaraṃ aññasmiṃ vāsesi.
д̇з сол̣асавассуд̣̇д̣̇зсигабхаавам̣ бад̇д̇аа ад̇ивияа бадиб̣ад̣̇д̇хажид̇д̇аа ахзсум̣. рааж̇агумааро ‘‘гзна ну ко убааязна маад̇улад̇хийд̇арам̣ рааж̇аг̇зхаа нийхараабзд̇ум̣ саггаа бхавзяяаа’’д̇и жинд̇знд̇о ‘‘ад̇т̇зго убааяо’’д̇и махааигкан̣игам̣ баггосаабзд̇ваа д̇ассаа сахассабхан̣д̣игам̣ д̣̇ад̇ваа ‘‘гим̣ маяаа гад̇д̇аб̣б̣а’’нд̇и вуд̇д̇з ‘‘амма, д̇аяи гаронд̇ияаа анибпад̇д̇и наама над̇т̇и, гин̃жид̣̇зва гааран̣ам̣ вад̇ваа яат̇аа мама маад̇уло рааж̇аа д̇хийд̇арам̣ анд̇ог̇зхаа нийхараабзд̇и, д̇ат̇аа гарохий’’д̇и ааха. саад̇ху, саами, ахам̣ рааж̇аанам̣ убасан̇гамид̇ваа звам̣ вагкаами ‘‘д̣̇зва, рааж̇ад̇хийд̇ааяа убари гаал̣аган̣н̣ий ад̇т̇и, зд̇д̇агам̣ гаалам̣ нивад̇д̇ид̇ваа ологзнд̇оби над̇т̇и, ахам̣ рааж̇ад̇хийд̇арам̣ асугад̣̇ивасз наама рат̇ам̣ ааробзд̇ваа б̣ахуаавуд̇хахад̇т̇з бурисз аад̣̇ааяа маханд̇зна бариваарзна сусаанам̣ г̇анд̇ваа ман̣д̣алабийтигааяа хздтааман̃жз мад̇амануссам̣ нибаж̇ж̇аабзд̇ваа убариман̃жз рааж̇ад̇хийд̇арам̣ табзд̇ваа г̇анд̇ход̣̇агагхадаанам̣ адтуд̇д̇арасад̇зна нхаабзд̇ваа гаал̣аган̣н̣им̣ баваахзссаамий’’д̇и звам̣ вад̇ваа рааж̇ад̇хийд̇арам̣ сусаанам̣ нзссаами, д̇вам̣ амхаагам̣ д̇ад̇т̇а г̇аманад̣̇ивасз амхзхи бурзд̇арамзва т̇огам̣ марижажун̣н̣ам̣ аад̣̇ааяа аавуд̇хахад̇т̇зхи ад̇д̇ано мануссзхи баривуд̇о рат̇ам̣ абхируяха сусаанам̣ г̇анд̇ваа рат̇ам̣ сусаанад̣̇ваарз згабад̣̇зсз табзд̇ваа аавуд̇хахад̇т̇з мануссз сусаанаванам̣ бзсзд̇ваа саяам̣ сусаанз ман̣д̣алабийтигам̣ басаарзд̇ваа мад̇аго вияа бадигуж̇ж̇о худ̇ваа нибаж̇ж̇а. ахам̣ д̇ад̇т̇а ааг̇анд̇ваа д̇ава убари ман̃жагам̣ ад̇т̇арид̇ваа рааж̇ад̇хийд̇арам̣ угкибид̇ваа ман̃жз саяаабзссаами, д̇вам̣ д̇асмим̣ кан̣з марижажун̣н̣ам̣ наасигааяа багкибид̇ваа д̣̇вз д̇аяо ваарз кибзяяааси. д̇аяаа кибид̇агаалз маяам̣ рааж̇ад̇хийд̇арам̣ бахааяа балааяиссаама. ат̇а д̇вам̣ рааж̇ад̇хийд̇арам̣ сийсам̣ нхаабзд̇ваа саяамби сийсам̣ нхааяид̇ваа д̇ам̣ аад̣̇ааяа ад̇д̇ано нивзсанам̣ г̇ажчзяяаасийд̇и. со ‘‘саад̇ху сунд̣̇аро убааяо’’д̇и самбадижчи.
Te soḷasavassuddesikabhāvaṃ pattā ativiya paṭibaddhacittā ahesuṃ. Rājakumāro ‘‘kena nu kho upāyena mātuladhītaraṃ rājagehā nīharāpetuṃ sakkā bhaveyyā’’ti cintento ‘‘attheko upāyo’’ti mahāikkhaṇikaṃ pakkosāpetvā tassā sahassabhaṇḍikaṃ datvā ‘‘kiṃ mayā kattabba’’nti vutte ‘‘amma, tayi karontiyā anipphatti nāma natthi, kiñcideva kāraṇaṃ vatvā yathā mama mātulo rājā dhītaraṃ antogehā nīharāpeti, tathā karohī’’ti āha. Sādhu, sāmi, ahaṃ rājānaṃ upasaṅkamitvā evaṃ vakkhāmi ‘‘deva, rājadhītāya upari kāḷakaṇṇī atthi, ettakaṃ kālaṃ nivattitvā olokentopi natthi, ahaṃ rājadhītaraṃ asukadivase nāma rathaṃ āropetvā bahuāvudhahatthe purise ādāya mahantena parivārena susānaṃ gantvā maṇḍalapīṭhikāya heṭṭhāmañce matamanussaṃ nipajjāpetvā uparimañce rājadhītaraṃ ṭhapetvā gandhodakaghaṭānaṃ aṭṭhuttarasatena nhāpetvā kāḷakaṇṇiṃ pavāhessāmī’’ti evaṃ vatvā rājadhītaraṃ susānaṃ nessāmi, tvaṃ amhākaṃ tattha gamanadivase amhehi puretarameva thokaṃ maricacuṇṇaṃ ādāya āvudhahatthehi attano manussehi parivuto rathaṃ abhiruyha susānaṃ gantvā rathaṃ susānadvāre ekapadese ṭhapetvā āvudhahatthe manusse susānavanaṃ pesetvā sayaṃ susāne maṇḍalapīṭhikaṃ pasāretvā matako viya paṭikujjo hutvā nipajja. Ahaṃ tattha āgantvā tava upari mañcakaṃ attharitvā rājadhītaraṃ ukkhipitvā mañce sayāpessāmi, tvaṃ tasmiṃ khaṇe maricacuṇṇaṃ nāsikāya pakkhipitvā dve tayo vāre khipeyyāsi. Tayā khipitakāle mayaṃ rājadhītaraṃ pahāya palāyissāma. Atha tvaṃ rājadhītaraṃ sīsaṃ nhāpetvā sayampi sīsaṃ nhāyitvā taṃ ādāya attano nivesanaṃ gaccheyyāsīti. So ‘‘sādhu sundaro upāyo’’ti sampaṭicchi.
сааби г̇анд̇ваа ран̃н̃о д̇амад̇т̇ам̣ аарожзси, рааж̇ааби самбадижчи. рааж̇ад̇хийд̇ааяаби д̇ам̣ анд̇арам̣ аажигки, сааби самбадижчи. саа нигкаманад̣̇ивасз гумаарасса сан̃н̃ам̣ д̣̇ад̇ваа маханд̇зна бариваарзна сусаанам̣ г̇ажчанд̇ий аарагкамануссаанам̣ бхаяаж̇ананад̇т̇ам̣ ааха – ‘‘маяаа рааж̇ад̇хийд̇ааяа ман̃жз табид̇агаалз хздтааман̃жз мад̇абурисо кибиссад̇и, кибид̇ваа жа хздтааман̃жаа нигкамид̇ваа яам̣ батамам̣ бассиссад̇и , д̇амзва г̇ахзссад̇и, аббамад̇д̇аа бхавзяяаат̇аа’’д̇и. рааж̇агумааро бурзд̇арам̣ г̇анд̇ваа вуд̇д̇анаязнзва д̇ад̇т̇а нибаж̇ж̇и. махааигкан̣игаа рааж̇ад̇хийд̇арам̣ угкибид̇ваа ман̣д̣алабийтигаатаанам̣ г̇ажчанд̇ий ‘‘маа бхааяий’’д̇и сан̃н̃аабзд̇ваа ман̃жз табзси. д̇асмим̣ кан̣з гумааро марижажун̣н̣ам̣ наасааяа багкибид̇ваа киби. д̇зна кибид̇амад̇д̇зязва махааигкан̣игаа рааж̇ад̇хийд̇арам̣ бахааяа махааравам̣ равамаанаа саб̣б̣абатамам̣ балааяи, д̇ассаа балаад̇агаалад̇о бадтааяа згоби таад̇ум̣ самад̇т̇о наама наахоси, г̇ахид̇аг̇ахид̇аани аавуд̇хаани чад̣д̣зд̇ваа саб̣б̣з балааяим̣су. гумааро яат̇аасамманд̇ид̇ам̣ саб̣б̣ам̣ гад̇ваа рааж̇ад̇хийд̇арам̣ аад̣̇ааяа ад̇д̇ано нивзсанам̣ аг̇амааси.
Sāpi gantvā rañño tamatthaṃ ārocesi, rājāpi sampaṭicchi. Rājadhītāyapi taṃ antaraṃ ācikkhi, sāpi sampaṭicchi. Sā nikkhamanadivase kumārassa saññaṃ datvā mahantena parivārena susānaṃ gacchantī ārakkhamanussānaṃ bhayajananatthaṃ āha – ‘‘mayā rājadhītāya mañce ṭhapitakāle heṭṭhāmañce matapuriso khipissati, khipitvā ca heṭṭhāmañcā nikkhamitvā yaṃ paṭhamaṃ passissati , tameva gahessati, appamattā bhaveyyāthā’’ti. Rājakumāro puretaraṃ gantvā vuttanayeneva tattha nipajji. Mahāikkhaṇikā rājadhītaraṃ ukkhipitvā maṇḍalapīṭhikāṭhānaṃ gacchantī ‘‘mā bhāyī’’ti saññāpetvā mañce ṭhapesi. Tasmiṃ khaṇe kumāro maricacuṇṇaṃ nāsāya pakkhipitvā khipi. Tena khipitamatteyeva mahāikkhaṇikā rājadhītaraṃ pahāya mahāravaṃ ravamānā sabbapaṭhamaṃ palāyi, tassā palātakālato paṭṭhāya ekopi ṭhātuṃ samattho nāma nāhosi, gahitagahitāni āvudhāni chaḍḍetvā sabbe palāyiṃsu. Kumāro yathāsammantitaṃ sabbaṃ katvā rājadhītaraṃ ādāya attano nivesanaṃ agamāsi.
игкан̣игаа г̇анд̇ваа д̇ам̣ гааран̣ам̣ ран̃н̃о аарожзси. рааж̇аа ‘‘багад̇ияааби саа маяаа д̇ассзвад̇т̇ааяа будтаа, бааяаасз чад̣д̣ид̇асабби вияа ж̇аад̇а’’нд̇и самбадижчид̇ваа абарабхааг̇з бхааг̇инзяяасса раж̇ж̇ам̣ д̣̇ад̇ваа д̇хийд̇арам̣ махаад̣̇звим̣ гаарзси. со д̇ааяа сад̣̇д̇хим̣ самаг̇г̇аваасам̣ васамаано д̇хаммзна раж̇ж̇ам̣ гаарзси. соби асилагкан̣абаатаго д̇ассзва убадтааго ахоси. д̇ассзгад̣̇ивасам̣ рааж̇уубадтаанам̣ ааг̇анд̇ваа бадисуурияам̣ тад̇ваа убадтаханд̇асса лаакаа вилийяи, бадинаасигаа бхуумияам̣ бад̇и. со лаж̇ж̇ааяа ад̇хомуко адтааси. ат̇а нам̣ рааж̇аа барихасанд̇о ‘‘аажарияа, маа жинд̇аяид̇т̇а, кибид̇ам̣ наама згасса галяаан̣ам̣ ход̇и, згасса баабагам̣. д̇умхзхи кибид̇зна наасигаа чиж̇ж̇ийяид̇т̇а, маяам̣ бана кибанд̇аа маад̇улад̇хийд̇арам̣ лабхид̇ваа раж̇ж̇ам̣ баабун̣имхаа’’д̇и вад̇ваа имам̣ г̇аат̇амааха –
Ikkhaṇikā gantvā taṃ kāraṇaṃ rañño ārocesi. Rājā ‘‘pakatiyāpi sā mayā tassevatthāya puṭṭhā, pāyāse chaḍḍitasappi viya jāta’’nti sampaṭicchitvā aparabhāge bhāgineyyassa rajjaṃ datvā dhītaraṃ mahādeviṃ kāresi. So tāya saddhiṃ samaggavāsaṃ vasamāno dhammena rajjaṃ kāresi. Sopi asilakkhaṇapāṭhako tasseva upaṭṭhāko ahosi. Tassekadivasaṃ rājūpaṭṭhānaṃ āgantvā paṭisūriyaṃ ṭhatvā upaṭṭhahantassa lākhā vilīyi, paṭināsikā bhūmiyaṃ pati. So lajjāya adhomukho aṭṭhāsi. Atha naṃ rājā parihasanto ‘‘ācariya, mā cintayittha, khipitaṃ nāma ekassa kalyāṇaṃ hoti, ekassa pāpakaṃ. Tumhehi khipitena nāsikā chijjīyittha, mayaṃ pana khipantā mātuladhītaraṃ labhitvā rajjaṃ pāpuṇimhā’’ti vatvā imaṃ gāthamāha –
126.
126.
‘‘д̇ат̇звзгасса галяаан̣ам̣, д̇ат̇звзгасса баабагам̣;
‘‘Tathevekassa kalyāṇaṃ, tathevekassa pāpakaṃ;
д̇асмаа саб̣б̣ам̣ на галяаан̣ам̣, саб̣б̣ам̣ вааби на баабага’’нд̇и.
Tasmā sabbaṃ na kalyāṇaṃ, sabbaṃ vāpi na pāpaka’’nti.
д̇ад̇т̇а д̇ат̇звзгассаад̇и д̇ад̣̇звзгасса. аяамзва ваа баато. д̣̇уд̇ияабад̣̇зби зсзва наяо.
Tattha tathevekassāti tadevekassa. Ayameva vā pāṭho. Dutiyapadepi eseva nayo.
ид̇и со имааяа г̇аат̇ааяа д̇ам̣ гааран̣ам̣ аахарид̇ваа д̣̇аанаад̣̇ийни бун̃н̃аани гад̇ваа яат̇аагаммам̣ г̇ад̇о.
Iti so imāya gāthāya taṃ kāraṇaṃ āharitvā dānādīni puññāni katvā yathākammaṃ gato.
сад̇т̇аа имааяа д̣̇зсанааяа логасаммад̇аанам̣ галяаан̣абаабагаанам̣ анзгам̣сигабхаавам̣ багаасзд̇ваа ж̇аад̇агам̣ самод̇хаанзси – ‘‘д̇ад̣̇аа асилагкан̣абаатагова зд̇арахи асилагкан̣абаатаго, бхааг̇инзяяарааж̇аа бана ахамзва ахоси’’нд̇и.
Satthā imāya desanāya lokasammatānaṃ kalyāṇapāpakānaṃ anekaṃsikabhāvaṃ pakāsetvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā asilakkhaṇapāṭhakova etarahi asilakkhaṇapāṭhako, bhāgineyyarājā pana ahameva ahosi’’nti.
асилагкан̣аж̇аад̇агаван̣н̣анаа чадтаа.
Asilakkhaṇajātakavaṇṇanā chaṭṭhā.
Related texts:
д̇ибидага (муула) • Tipiṭaka (Mūla) / суд̇д̇абидага • Suttapiṭaka / куд̣̇д̣̇аганигааяа • Khuddakanikāya / ж̇аад̇агабаал̣и • Jātakapāḷi / 126. асилагкан̣аж̇аад̇агам̣ • 126. Asilakkhaṇajātakaṃ
