Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / અઙ્ગુત્તરનિકાય (ટીકા) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
૩. અસુભસુત્તવણ્ણના
3. Asubhasuttavaṇṇanā
૧૬૩. તતિયે ‘‘યથા એતં, તથા ઇદ’’ન્તિ ઇમિના નયેનાતિ એતેન –
163. Tatiye ‘‘yathā etaṃ, tathā ida’’nti iminā nayenāti etena –
‘‘યથા ઇદં તથા એતં, યથા એતં તથા ઇદં;
‘‘Yathā idaṃ tathā etaṃ, yathā etaṃ tathā idaṃ;
અજ્ઝત્તઞ્ચ બહિદ્ધા ચ, કાયે છન્દં વિરાજયે’’તિ. (સુ॰ નિ॰ ૨૦૫); –
Ajjhattañca bahiddhā ca, kāye chandaṃ virājaye’’ti. (su. ni. 205); –
ઇમં દેસનાનયં સઙ્ગણ્હાતિ. તસ્સત્થો – યથા ઇદં સવિઞ્ઞાણકાસુભં આયુઉસ્માવિઞ્ઞાણાનં અનપગમા ચરતિ તિટ્ઠતિ નિસીદતિ સયતિ, તથા એતં એતરહિ સુસાને સયિતં અવિઞ્ઞાણકમ્પિ પુબ્બે તેસં ધમ્માનં અનપગમા અહોસિ. યથા ચ એતં એતરહિ મતસરીરં તેસં ધમ્માનં અપગમા ન ચરતિ ન તિટ્ઠતિ ન નિસીદતિ ન સેય્યં કપ્પેતિ, તથા ઇદં સવિઞ્ઞાણકમ્પિ તેસં ધમ્માનં અપગમા ભવિસ્સતિ. યથા ચ ઇદં સવિઞ્ઞાણકં નેતરહિ સુસાને મતં સેતિ ન ઉદ્ધુમાતકાદિભાવમુપગતં, તથા એતં એતરહિ મતસરીરમ્પિ પુબ્બે અહોસિ. યથા પનેતં એતરહિ અવિઞ્ઞાણકાસુભં મતકસુસાને સેતિ ઉદ્ધુમાતકાદિભાવઞ્ચ ઉપગતં, તથા ઇદં સવિઞ્ઞાણકમ્પિ ભવિસ્સતીતિ. તત્થ યથા ઇદં તથા એતન્તિ અત્તના મતસરીરસ્સ સમાનભાવં કરોન્તો બાહિરે દોસં પજહતિ. યથા એતં તથા ઇદન્તિ મતસરીરેન અત્તનો સમાનભાવં કરોન્તો અજ્ઝત્તિકે રાગં પજહતિ. યેનાકારેન ઉભયં સમં કરોતિ, તં સમ્પજાનન્તો ઉભયત્થ મોહં પજહતિ.
Imaṃ desanānayaṃ saṅgaṇhāti. Tassattho – yathā idaṃ saviññāṇakāsubhaṃ āyuusmāviññāṇānaṃ anapagamā carati tiṭṭhati nisīdati sayati, tathā etaṃ etarahi susāne sayitaṃ aviññāṇakampi pubbe tesaṃ dhammānaṃ anapagamā ahosi. Yathā ca etaṃ etarahi matasarīraṃ tesaṃ dhammānaṃ apagamā na carati na tiṭṭhati na nisīdati na seyyaṃ kappeti, tathā idaṃ saviññāṇakampi tesaṃ dhammānaṃ apagamā bhavissati. Yathā ca idaṃ saviññāṇakaṃ netarahi susāne mataṃ seti na uddhumātakādibhāvamupagataṃ, tathā etaṃ etarahi matasarīrampi pubbe ahosi. Yathā panetaṃ etarahi aviññāṇakāsubhaṃ matakasusāne seti uddhumātakādibhāvañca upagataṃ, tathā idaṃ saviññāṇakampi bhavissatīti. Tattha yathā idaṃ tathā etanti attanā matasarīrassa samānabhāvaṃ karonto bāhire dosaṃ pajahati. Yathā etaṃ tathā idanti matasarīrena attano samānabhāvaṃ karonto ajjhattike rāgaṃ pajahati. Yenākārena ubhayaṃ samaṃ karoti, taṃ sampajānanto ubhayattha mohaṃ pajahati.
બહિદ્ધા દિટ્ઠાનન્તિ બહિદ્ધા સુસાનાદીસુ દિટ્ઠાનં ઉદ્ધુમાતકાદિદસન્નં અસુભાનં. ‘‘નવન્નં પાટિકુલ્યાનં વસેના’’તિ કસ્મા વુત્તં, નનુ અન્તિમજીવિકાભાવતો પિણ્ડપાતસ્સ અલાભલાભેસુ પરિતસ્સનગેધાદિસમુપ્પત્તિતો ભત્તસ્સ સમ્મદજનનતો કિમિકુલસંવદ્ધનતોતિ એવમાદીહિપિ આકારેહિ આહારેપટિકૂલતા પચ્ચવેક્ખિતબ્બા. વુત્તઞ્હેતં – ‘‘અન્તમિદં, ભિક્ખવે, જીવિકાનં યદિદં પિણ્ડોલ્યં અતિપાપોયં લોકસ્મિં યદિદં પિણ્ડોલ્યો વિચરતિ પત્તપાણીતિ (સં॰ નિ॰ ૩.૮૦; ઇતિવુ॰ ૯૧). અલદ્ધા ચ પિણ્ડપાતં પરિતસ્સતિ, લદ્ધા ચ પિણ્ડપાતં ગધિતો મુચ્છિતો અજ્ઝોપન્નો અનાદીનવદસ્સાવી અનિસ્સરણપઞ્ઞો પરિભુઞ્જતીતિ (અ॰ નિ॰ ૩.૧૨૪). ભુત્તો ચ આહારો કસ્સચિ કદાચિ મરણં વા મરણમત્તં વા દુક્ખં આવહતી’’તિ.
Bahiddhā diṭṭhānanti bahiddhā susānādīsu diṭṭhānaṃ uddhumātakādidasannaṃ asubhānaṃ. ‘‘Navannaṃ pāṭikulyānaṃ vasenā’’ti kasmā vuttaṃ, nanu antimajīvikābhāvato piṇḍapātassa alābhalābhesu paritassanagedhādisamuppattito bhattassa sammadajananato kimikulasaṃvaddhanatoti evamādīhipi ākārehi āhārepaṭikūlatā paccavekkhitabbā. Vuttañhetaṃ – ‘‘antamidaṃ, bhikkhave, jīvikānaṃ yadidaṃ piṇḍolyaṃ atipāpoyaṃ lokasmiṃ yadidaṃ piṇḍolyo vicarati pattapāṇīti (saṃ. ni. 3.80; itivu. 91). Aladdhā ca piṇḍapātaṃ paritassati, laddhā ca piṇḍapātaṃ gadhito mucchito ajjhopanno anādīnavadassāvī anissaraṇapañño paribhuñjatīti (a. ni. 3.124). Bhutto ca āhāro kassaci kadāci maraṇaṃ vā maraṇamattaṃ vā dukkhaṃ āvahatī’’ti.
કટુકીટકાદયો દ્વત્તિંસકુલપ્પભેદા કિમિયો નં ઉપનિસ્સાય જીવન્તીતિ? વુચ્ચતે – અન્તિમજીવિકાભાવો તાવ ચિત્તસંકિલેસવિસોધનત્થં કમ્મટ્ઠાનાભિનિવેસનતો પગેવ મનસિ કાતબ્બો ‘‘માહં છવાલાતસદિસો ભવેય્ય’’ન્તિ. તથા પિણ્ડપાતસ્સ અલાભલાભેસુ પરિતસ્સનગેધાદિસમુપ્પત્તિનિવારણં પગેવ અનુટ્ઠાતબ્બં સુપરિસુદ્ધસીલસ્સ પટિસઙ્ખાનવતો તદભાવતો. ભત્તસમ્મદો અનેકન્તિકો પરિભોગે અન્તોગધોવાતિ વેદિતબ્બો. કિમિકુલસંવદ્ધનં પન સઙ્ગહેતબ્બં, સઙ્ગહિતમેવ વા ‘‘નવન્નં પાટિકુલ્યાનં વસેના’’તિ એત્થ નિયમસ્સ અકતત્તા. ઇમિના વા નયેન ઇતરેસમ્પેત્થ સઙ્ગહો દટ્ઠબ્બો યથાસમ્ભવમેત્થ પટિકૂલતાપચ્ચવેક્ખણસ્સ અધિપ્પેતત્તા.
Kaṭukīṭakādayo dvattiṃsakulappabhedā kimiyo naṃ upanissāya jīvantīti? Vuccate – antimajīvikābhāvo tāva cittasaṃkilesavisodhanatthaṃ kammaṭṭhānābhinivesanato pageva manasi kātabbo ‘‘māhaṃ chavālātasadiso bhaveyya’’nti. Tathā piṇḍapātassa alābhalābhesu paritassanagedhādisamuppattinivāraṇaṃ pageva anuṭṭhātabbaṃ suparisuddhasīlassa paṭisaṅkhānavato tadabhāvato. Bhattasammado anekantiko paribhoge antogadhovāti veditabbo. Kimikulasaṃvaddhanaṃ pana saṅgahetabbaṃ, saṅgahitameva vā ‘‘navannaṃ pāṭikulyānaṃ vasenā’’ti ettha niyamassa akatattā. Iminā vā nayena itaresampettha saṅgaho daṭṭhabbo yathāsambhavamettha paṭikūlatāpaccavekkhaṇassa adhippetattā.
એવઞ્ચ કત્વા વિસુદ્ધિમગ્ગે (વિસુદ્ધિ॰ ૧.૨૯૪-૨૯૫) દસહિ આકારેહિ પટિકૂલતા વેદિતબ્બા. સેય્યથિદં – ગમનતો, પરિયેસનતો, પરિભોગતો, આસયતો, નિધાનતો, અપરિપક્કતો, પરિપક્કતો, ફલતો, નિસ્સન્દતો, સમ્મક્ખનતોતિ. એવં દસન્નં વસેન પાટિકુલ્યવચનેનપિ ઇધ ‘‘નવન્ન’’ન્તિ વચનં ન વિરુજ્ઝતિ, સમ્મક્ખનસ્સ પરિભોગાદીસુ લબ્ભમાનભાવા વિસું તં અગ્ગહેત્વા ન વદન્તિ. વિસુદ્ધિમગ્ગે (વિસુદ્ધિ॰ ૧.૩૦૪) પન સમ્મક્ખનં પરિભોગાદીસુ લબ્ભમાનમ્પિ નિસ્સન્દવસેન વિસેસતો પટિકૂલન્તિ દસ્સેતું સબ્બપચ્છા ઠપિતા.
Evañca katvā visuddhimagge (visuddhi. 1.294-295) dasahi ākārehi paṭikūlatā veditabbā. Seyyathidaṃ – gamanato, pariyesanato, paribhogato, āsayato, nidhānato, aparipakkato, paripakkato, phalato, nissandato, sammakkhanatoti. Evaṃ dasannaṃ vasena pāṭikulyavacanenapi idha ‘‘navanna’’nti vacanaṃ na virujjhati, sammakkhanassa paribhogādīsu labbhamānabhāvā visuṃ taṃ aggahetvā na vadanti. Visuddhimagge (visuddhi. 1.304) pana sammakkhanaṃ paribhogādīsu labbhamānampi nissandavasena visesato paṭikūlanti dassetuṃ sabbapacchā ṭhapitā.
ઉક્કણ્ઠિતસઞ્ઞાય સમન્નાગતોતિ તીસુ ભવેસુ અરુચ્ચનવસેન પવત્તાય વિપસ્સનાપઞ્ઞાય સમન્નાગતો. નિબ્બિદાનુપસ્સના હેસા સઞ્ઞાસીસેન વુત્તા. સેસમેત્થ ઉત્તાનમેવ.
Ukkaṇṭhitasaññāya samannāgatoti tīsu bhavesu aruccanavasena pavattāya vipassanāpaññāya samannāgato. Nibbidānupassanā hesā saññāsīsena vuttā. Sesamettha uttānameva.
અસુભસુત્તવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Asubhasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / અઙ્ગુત્તરનિકાય • Aṅguttaranikāya / ૩. અસુભસુત્તં • 3. Asubhasuttaṃ
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / અઙ્ગુત્તરનિકાય (અટ્ઠકથા) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ૩. અસુભસુત્તવણ્ણના • 3. Asubhasuttavaṇṇanā