| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / દીઘનિકાય • Dīghanikāya |
૯. આટાનાટિયસુત્તં
9. Āṭānāṭiyasuttaṃ
પઠમભાણવારો
Paṭhamabhāṇavāro
૨૭૫. એવં મે સુતં – એકં સમયં ભગવા રાજગહે વિહરતિ ગિજ્ઝકૂટે પબ્બતે. અથ ખો ચત્તારો મહારાજા 1 મહતિયા ચ યક્ખસેનાય મહતિયા ચ ગન્ધબ્બસેનાય મહતિયા ચ કુમ્ભણ્ડસેનાય મહતિયા ચ નાગસેનાય ચતુદ્દિસં રક્ખં ઠપેત્વા ચતુદ્દિસં ગુમ્બં ઠપેત્વા ચતુદ્દિસં ઓવરણં ઠપેત્વા અભિક્કન્તાય રત્તિયા અભિક્કન્તવણ્ણા કેવલકપ્પં ગિજ્ઝકૂટં પબ્બતં ઓભાસેત્વા 2 યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિંસુ; ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવન્તં અભિવાદેત્વા એકમન્તં નિસીદિંસુ. તેપિ ખો યક્ખા અપ્પેકચ્ચે ભગવન્તં અભિવાદેત્વા એકમન્તં નિસીદિંસુ, અપ્પેકચ્ચે ભગવતા સદ્ધિં સમ્મોદિંસુ, સમ્મોદનીયં કથં સારણીયં વીતિસારેત્વા એકમન્તં નિસીદિંસુ, અપ્પેકચ્ચે યેન ભગવા તેનઞ્જલિં પણામેત્વા એકમન્તં નિસીદિંસુ, અપ્પેકચ્ચે નામગોત્તં સાવેત્વા એકમન્તં નિસીદિંસુ, અપ્પેકચ્ચે તુણ્હીભૂતા એકમન્તં નિસીદિંસુ.
275. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati gijjhakūṭe pabbate. Atha kho cattāro mahārājā 3 mahatiyā ca yakkhasenāya mahatiyā ca gandhabbasenāya mahatiyā ca kumbhaṇḍasenāya mahatiyā ca nāgasenāya catuddisaṃ rakkhaṃ ṭhapetvā catuddisaṃ gumbaṃ ṭhapetvā catuddisaṃ ovaraṇaṃ ṭhapetvā abhikkantāya rattiyā abhikkantavaṇṇā kevalakappaṃ gijjhakūṭaṃ pabbataṃ obhāsetvā 4 yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Tepi kho yakkhā appekacce bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu, appekacce bhagavatā saddhiṃ sammodiṃsu, sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdiṃsu, appekacce yena bhagavā tenañjaliṃ paṇāmetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu, appekacce nāmagottaṃ sāvetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu, appekacce tuṇhībhūtā ekamantaṃ nisīdiṃsu.
૨૭૬. એકમન્તં નિસિન્નો ખો વેસ્સવણો મહારાજા ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘સન્તિ હિ, ભન્તે, ઉળારા યક્ખા ભગવતો અપ્પસન્ના. સન્તિ હિ, ભન્તે, ઉળારા યક્ખા ભગવતો પસન્ના. સન્તિ હિ , ભન્તે, મજ્ઝિમા યક્ખા ભગવતો અપ્પસન્ના. સન્તિ હિ, ભન્તે, મજ્ઝિમા યક્ખા ભગવતો પસન્ના. સન્તિ હિ, ભન્તે, નીચા યક્ખા ભગવતો અપ્પસન્ના. સન્તિ હિ, ભન્તે, નીચા યક્ખા ભગવતો પસન્ના. યેભુય્યેન ખો પન, ભન્તે, યક્ખા અપ્પસન્નાયેવ ભગવતો. તં કિસ્સ હેતુ? ભગવા હિ, ભન્તે, પાણાતિપાતા વેરમણિયા ધમ્મં દેસેતિ, અદિન્નાદાના વેરમણિયા ધમ્મં દેસેતિ, કામેસુમિચ્છાચારા વેરમણિયા ધમ્મં દેસેતિ, મુસાવાદા વેરમણિયા ધમ્મં દેસેતિ, સુરામેરયમજ્જપ્પમાદટ્ઠાના વેરમણિયા ધમ્મં દેસેતિ. યેભુય્યેન ખો પન, ભન્તે, યક્ખા અપ્પટિવિરતાયેવ પાણાતિપાતા, અપ્પટિવિરતા અદિન્નાદાના, અપ્પટિવિરતા કામેસુમિચ્છાચારા, અપ્પટિવિરતા મુસાવાદા, અપ્પટિવિરતા સુરામેરયમજ્જપ્પમાદટ્ઠાના . તેસં તં હોતિ અપ્પિયં અમનાપં. સન્તિ હિ, ભન્તે, ભગવતો સાવકા અરઞ્ઞવનપત્થાનિ પન્તાનિ સેનાસનાનિ પટિસેવન્તિ અપ્પસદ્દાનિ અપ્પનિગ્ઘોસાનિ વિજનવાતાનિ મનુસ્સરાહસ્સેય્યકાનિ 5 પટિસલ્લાનસારુપ્પાનિ. તત્થ સન્તિ ઉળારા યક્ખા નિવાસિનો, યે ઇમસ્મિં ભગવતો પાવચને અપ્પસન્ના. તેસં પસાદાય ઉગ્ગણ્હાતુ, ભન્તે, ભગવા આટાનાટિયં રક્ખં ભિક્ખૂનં ભિક્ખુનીનં ઉપાસકાનં ઉપાસિકાનં ગુત્તિયા રક્ખાય અવિહિંસાય ફાસુવિહારાયા’’તિ. અધિવાસેસિ ભગવા તુણ્હીભાવેન.
276. Ekamantaṃ nisinno kho vessavaṇo mahārājā bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘santi hi, bhante, uḷārā yakkhā bhagavato appasannā. Santi hi, bhante, uḷārā yakkhā bhagavato pasannā. Santi hi , bhante, majjhimā yakkhā bhagavato appasannā. Santi hi, bhante, majjhimā yakkhā bhagavato pasannā. Santi hi, bhante, nīcā yakkhā bhagavato appasannā. Santi hi, bhante, nīcā yakkhā bhagavato pasannā. Yebhuyyena kho pana, bhante, yakkhā appasannāyeva bhagavato. Taṃ kissa hetu? Bhagavā hi, bhante, pāṇātipātā veramaṇiyā dhammaṃ deseti, adinnādānā veramaṇiyā dhammaṃ deseti, kāmesumicchācārā veramaṇiyā dhammaṃ deseti, musāvādā veramaṇiyā dhammaṃ deseti, surāmerayamajjappamādaṭṭhānā veramaṇiyā dhammaṃ deseti. Yebhuyyena kho pana, bhante, yakkhā appaṭiviratāyeva pāṇātipātā, appaṭiviratā adinnādānā, appaṭiviratā kāmesumicchācārā, appaṭiviratā musāvādā, appaṭiviratā surāmerayamajjappamādaṭṭhānā . Tesaṃ taṃ hoti appiyaṃ amanāpaṃ. Santi hi, bhante, bhagavato sāvakā araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevanti appasaddāni appanigghosāni vijanavātāni manussarāhasseyyakāni 6 paṭisallānasāruppāni. Tattha santi uḷārā yakkhā nivāsino, ye imasmiṃ bhagavato pāvacane appasannā. Tesaṃ pasādāya uggaṇhātu, bhante, bhagavā āṭānāṭiyaṃ rakkhaṃ bhikkhūnaṃ bhikkhunīnaṃ upāsakānaṃ upāsikānaṃ guttiyā rakkhāya avihiṃsāya phāsuvihārāyā’’ti. Adhivāsesi bhagavā tuṇhībhāvena.
અથ ખો વેસ્સવણો મહારાજા ભગવતો અધિવાસનં વિદિત્વા તાયં વેલાયં ઇમં આટાનાટિયં રક્ખં અભાસિ –
Atha kho vessavaṇo mahārājā bhagavato adhivāsanaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ āṭānāṭiyaṃ rakkhaṃ abhāsi –
૨૭૭. ‘‘વિપસ્સિસ્સ ચ 7 નમત્થુ, ચક્ખુમન્તસ્સ સિરીમતો.
277. ‘‘Vipassissa ca 8 namatthu, cakkhumantassa sirīmato.
નમત્થુ કકુસન્ધસ્સ, મારસેનાપમદ્દિનો.
Namatthu kakusandhassa, mārasenāpamaddino.
‘‘કોણાગમનસ્સ નમત્થુ, બ્રાહ્મણસ્સ વુસીમતો;
‘‘Koṇāgamanassa namatthu, brāhmaṇassa vusīmato;
‘‘અઙ્ગીરસસ્સ નમત્થુ, સક્યપુત્તસ્સ સિરીમતો;
‘‘Aṅgīrasassa namatthu, sakyaputtassa sirīmato;
‘‘યે ચાપિ નિબ્બુતા લોકે, યથાભૂતં વિપસ્સિસું;
‘‘Ye cāpi nibbutā loke, yathābhūtaṃ vipassisuṃ;
‘‘હિતં દેવમનુસ્સાનં, યં નમસ્સન્તિ ગોતમં;
‘‘Hitaṃ devamanussānaṃ, yaṃ namassanti gotamaṃ;
વિજ્જાચરણસમ્પન્નં, મહન્તં વીતસારદં.
Vijjācaraṇasampannaṃ, mahantaṃ vītasāradaṃ.
૨૭૮. ‘‘યતો ઉગ્ગચ્છતિ સૂરિયો 19, આદિચ્ચો મણ્ડલી મહા.
278. ‘‘Yato uggacchati sūriyo 20, ādicco maṇḍalī mahā.
યસ્સ ચુગ્ગચ્છમાનસ્સ, સંવરીપિ નિરુજ્ઝતિ;
Yassa cuggacchamānassa, saṃvarīpi nirujjhati;
યસ્સ ચુગ્ગતે સૂરિયે, ‘દિવસો’તિ પવુચ્ચતિ.
Yassa cuggate sūriye, ‘divaso’ti pavuccati.
‘‘રહદોપિ તત્થ ગમ્ભીરો, સમુદ્દો સરિતોદકો;
‘‘Rahadopi tattha gambhīro, samuddo saritodako;
એવં તં તત્થ જાનન્તિ, ‘સમુદ્દો સરિતોદકો’.
Evaṃ taṃ tattha jānanti, ‘samuddo saritodako’.
‘‘ઇતો ‘સા પુરિમા દિસા’, ઇતિ નં આચિક્ખતી જનો;
‘‘Ito ‘sā purimā disā’, iti naṃ ācikkhatī jano;
યં દિસં અભિપાલેતિ, મહારાજા યસસ્સિ સો.
Yaṃ disaṃ abhipāleti, mahārājā yasassi so.
રમતી નચ્ચગીતેહિ, ગન્ધબ્બેહિ પુરક્ખતો.
Ramatī naccagītehi, gandhabbehi purakkhato.
‘‘પુત્તાપિ તસ્સ બહવો, એકનામાતિ મે સુતં;
‘‘Puttāpi tassa bahavo, ekanāmāti me sutaṃ;
અસીતિ દસ એકો ચ, ઇન્દનામા મહબ્બલા.
Asīti dasa eko ca, indanāmā mahabbalā.
તે ચાપિ બુદ્ધં દિસ્વાન, બુદ્ધં આદિચ્ચબન્ધુનં;
Te cāpi buddhaṃ disvāna, buddhaṃ ādiccabandhunaṃ;
દૂરતોવ નમસ્સન્તિ, મહન્તં વીતસારદં.
Dūratova namassanti, mahantaṃ vītasāradaṃ.
‘‘નમો તે પુરિસાજઞ્ઞ, નમો તે પુરિસુત્તમ;
‘‘Namo te purisājañña, namo te purisuttama;
કુસલેન સમેક્ખસિ, અમનુસ્સાપિ તં વન્દન્તિ;
Kusalena samekkhasi, amanussāpi taṃ vandanti;
સુતં નેતં અભિણ્હસો, તસ્મા એવં વદેમસે.
Sutaṃ netaṃ abhiṇhaso, tasmā evaṃ vademase.
‘‘‘જિનં વન્દથ ગોતમં, જિનં વન્દામ ગોતમં;
‘‘‘Jinaṃ vandatha gotamaṃ, jinaṃ vandāma gotamaṃ;
વિજ્જાચરણસમ્પન્નં, બુદ્ધં વન્દામ ગોતમં’.
Vijjācaraṇasampannaṃ, buddhaṃ vandāma gotamaṃ’.
૨૭૯. ‘‘યેન પેતા પવુચ્ચન્તિ, પિસુણા પિટ્ઠિમંસિકા.
279. ‘‘Yena petā pavuccanti, pisuṇā piṭṭhimaṃsikā.
‘‘ઇતો ‘સા દક્ખિણા દિસા’, ઇતિ નં આચિક્ખતી જનો;
‘‘Ito ‘sā dakkhiṇā disā’, iti naṃ ācikkhatī jano;
યં દિસં અભિપાલેતિ, મહારાજા યસસ્સિ સો.
Yaṃ disaṃ abhipāleti, mahārājā yasassi so.
‘‘કુમ્ભણ્ડાનં અધિપતિ, ‘વિરૂળ્હો’ ઇતિ નામસો;
‘‘Kumbhaṇḍānaṃ adhipati, ‘virūḷho’ iti nāmaso;
રમતી નચ્ચગીતેહિ, કુમ્ભણ્ડેહિ પુરક્ખતો.
Ramatī naccagītehi, kumbhaṇḍehi purakkhato.
‘‘પુત્તાપિ તસ્સ બહવો, એકનામાતિ મે સુતં;
‘‘Puttāpi tassa bahavo, ekanāmāti me sutaṃ;
અસીતિ દસ એકો ચ, ઇન્દનામા મહબ્બલા.
Asīti dasa eko ca, indanāmā mahabbalā.
તે ચાપિ બુદ્ધં દિસ્વાન, બુદ્ધં આદિચ્ચબન્ધુનં;
Te cāpi buddhaṃ disvāna, buddhaṃ ādiccabandhunaṃ;
દૂરતોવ નમસ્સન્તિ, મહન્તં વીતસારદં.
Dūratova namassanti, mahantaṃ vītasāradaṃ.
‘‘નમો તે પુરિસાજઞ્ઞ, નમો તે પુરિસુત્તમ;
‘‘Namo te purisājañña, namo te purisuttama;
કુસલેન સમેક્ખસિ, અમનુસ્સાપિ તં વન્દન્તિ;
Kusalena samekkhasi, amanussāpi taṃ vandanti;
સુતં નેતં અભિણ્હસો, તસ્મા એવં વદેમસે.
Sutaṃ netaṃ abhiṇhaso, tasmā evaṃ vademase.
‘‘‘જિનં વન્દથ ગોતમં, જિનં વન્દામ ગોતમં;
‘‘‘Jinaṃ vandatha gotamaṃ, jinaṃ vandāma gotamaṃ;
વિજ્જાચરણસમ્પન્નં, બુદ્ધં વન્દામ ગોતમં’.
Vijjācaraṇasampannaṃ, buddhaṃ vandāma gotamaṃ’.
૨૮૦. ‘‘યત્થ ચોગ્ગચ્છતિ સૂરિયો, આદિચ્ચો મણ્ડલી મહા.
280. ‘‘Yattha coggacchati sūriyo, ādicco maṇḍalī mahā.
યસ્સ ચોગ્ગચ્છમાનસ્સ, દિવસોપિ નિરુજ્ઝતિ;
Yassa coggacchamānassa, divasopi nirujjhati;
યસ્સ ચોગ્ગતે સૂરિયે, ‘સંવરી’તિ પવુચ્ચતિ.
Yassa coggate sūriye, ‘saṃvarī’ti pavuccati.
‘‘રહદોપિ તત્થ ગમ્ભીરો, સમુદ્દો સરિતોદકો;
‘‘Rahadopi tattha gambhīro, samuddo saritodako;
એવં તં તત્થ જાનન્તિ, ‘સમુદ્દો સરિતોદકો’.
Evaṃ taṃ tattha jānanti, ‘samuddo saritodako’.
‘‘ઇતો ‘સા પચ્છિમા દિસા’, ઇતિ નં આચિક્ખતી જનો;
‘‘Ito ‘sā pacchimā disā’, iti naṃ ācikkhatī jano;
યં દિસં અભિપાલેતિ, મહારાજા યસસ્સિ સો.
Yaṃ disaṃ abhipāleti, mahārājā yasassi so.
‘‘નાગાનઞ્ચ અધિપતિ, ‘વિરૂપક્ખો’તિ નામસો;
‘‘Nāgānañca adhipati, ‘virūpakkho’ti nāmaso;
રમતી નચ્ચગીતેહિ, નાગેહેવ પુરક્ખતો.
Ramatī naccagītehi, nāgeheva purakkhato.
‘‘પુત્તાપિ તસ્સ બહવો, એકનામાતિ મે સુતં;
‘‘Puttāpi tassa bahavo, ekanāmāti me sutaṃ;
અસીતિ દસ એકો ચ, ઇન્દનામા મહબ્બલા.
Asīti dasa eko ca, indanāmā mahabbalā.
તે ચાપિ બુદ્ધં દિસ્વાન, બુદ્ધં આદિચ્ચબન્ધુનં;
Te cāpi buddhaṃ disvāna, buddhaṃ ādiccabandhunaṃ;
દૂરતોવ નમસ્સન્તિ, મહન્તં વીતસારદં.
Dūratova namassanti, mahantaṃ vītasāradaṃ.
‘‘નમો તે પુરિસાજઞ્ઞ, નમો તે પુરિસુત્તમ;
‘‘Namo te purisājañña, namo te purisuttama;
કુસલેન સમેક્ખસિ, અમનુસ્સાપિ તં વન્દન્તિ;
Kusalena samekkhasi, amanussāpi taṃ vandanti;
સુતં નેતં અભિણ્હસો, તસ્મા એવં વદેમસે.
Sutaṃ netaṃ abhiṇhaso, tasmā evaṃ vademase.
‘‘‘જિનં વન્દથ ગોતમં, જિનં વન્દામ ગોતમં;
‘‘‘Jinaṃ vandatha gotamaṃ, jinaṃ vandāma gotamaṃ;
વિજ્જાચરણસમ્પન્નં, બુદ્ધં વન્દામ ગોતમં’.
Vijjācaraṇasampannaṃ, buddhaṃ vandāma gotamaṃ’.
મનુસ્સા તત્થ જાયન્તિ, અમમા અપરિગ્ગહા.
Manussā tattha jāyanti, amamā apariggahā.
‘‘ન તે બીજં પવપન્તિ, નપિ નીયન્તિ નઙ્ગલા;
‘‘Na te bījaṃ pavapanti, napi nīyanti naṅgalā;
અકટ્ઠપાકિમં સાલિં, પરિભુઞ્જન્તિ માનુસા.
Akaṭṭhapākimaṃ sāliṃ, paribhuñjanti mānusā.
‘‘અકણં અથુસં સુદ્ધં, સુગન્ધં તણ્ડુલપ્ફલં;
‘‘Akaṇaṃ athusaṃ suddhaṃ, sugandhaṃ taṇḍulapphalaṃ;
તુણ્ડિકીરે પચિત્વાન, તતો ભુઞ્જન્તિ ભોજનં.
Tuṇḍikīre pacitvāna, tato bhuñjanti bhojanaṃ.
‘‘ગાવિં એકખુરં કત્વા, અનુયન્તિ દિસોદિસં;
‘‘Gāviṃ ekakhuraṃ katvā, anuyanti disodisaṃ;
પસું એકખુરં કત્વા, અનુયન્તિ દિસોદિસં.
Pasuṃ ekakhuraṃ katvā, anuyanti disodisaṃ.
પુરિસં વાહનં કત્વા, અનુયન્તિ દિસોદિસં.
Purisaṃ vāhanaṃ katvā, anuyanti disodisaṃ.
‘‘કુમારિં વાહનં કત્વા, અનુયન્તિ દિસોદિસં;
‘‘Kumāriṃ vāhanaṃ katvā, anuyanti disodisaṃ;
કુમારં વાહનં કત્વા, અનુયન્તિ દિસોદિસં.
Kumāraṃ vāhanaṃ katvā, anuyanti disodisaṃ.
‘‘તે યાને અભિરુહિત્વા,
‘‘Te yāne abhiruhitvā,
પચારા તસ્સ રાજિનો.
Pacārā tassa rājino.
‘‘હત્થિયાનં અસ્સયાનં, દિબ્બં યાનં ઉપટ્ઠિતં;
‘‘Hatthiyānaṃ assayānaṃ, dibbaṃ yānaṃ upaṭṭhitaṃ;
પાસાદા સિવિકા ચેવ, મહારાજસ્સ યસસ્સિનો.
Pāsādā sivikā ceva, mahārājassa yasassino.
‘‘તસ્સ ચ નગરા અહુ,
‘‘Tassa ca nagarā ahu,
અન્તલિક્ખે સુમાપિતા;
Antalikkhe sumāpitā;
આટાનાટા કુસિનાટા પરકુસિનાટા,
Āṭānāṭā kusināṭā parakusināṭā,
જનોઘમપરેન ચ;
Janoghamaparena ca;
નવનવુતિયો અમ્બરઅમ્બરવતિયો,
Navanavutiyo ambaraambaravatiyo,
આળકમન્દા નામ રાજધાની.
Āḷakamandā nāma rājadhānī.
‘‘કુવેરસ્સ ખો પન, મારિસ, મહારાજસ્સ વિસાણા નામ રાજધાની;
‘‘Kuverassa kho pana, mārisa, mahārājassa visāṇā nāma rājadhānī;
તસ્મા કુવેરો મહારાજા, ‘વેસ્સવણો’તિ પવુચ્ચતિ.
Tasmā kuvero mahārājā, ‘vessavaṇo’ti pavuccati.
‘‘પચ્ચેસન્તો પકાસેન્તિ, તતોલા તત્તલા તતોતલા;
‘‘Paccesanto pakāsenti, tatolā tattalā tatotalā;
ઓજસિ તેજસિ તતોજસી, સૂરો રાજા અરિટ્ઠો નેમિ.
Ojasi tejasi tatojasī, sūro rājā ariṭṭho nemi.
‘‘રહદોપિ તત્થ ધરણી નામ, યતો મેઘા પવસ્સન્તિ;
‘‘Rahadopi tattha dharaṇī nāma, yato meghā pavassanti;
વસ્સા યતો પતાયન્તિ, સભાપિ તત્થ સાલવતી 35 નામ.
Vassā yato patāyanti, sabhāpi tattha sālavatī 36 nāma.
‘‘યત્થ યક્ખા પયિરુપાસન્તિ, તત્થ નિચ્ચફલા રુક્ખા;
‘‘Yattha yakkhā payirupāsanti, tattha niccaphalā rukkhā;
નાના દિજગણા યુતા, મયૂરકોઞ્ચાભિરુદા;
Nānā dijagaṇā yutā, mayūrakoñcābhirudā;
કોકિલાદીહિ વગ્ગુહિ.
Kokilādīhi vagguhi.
‘‘જીવઞ્જીવકસદ્દેત્થ, અથો ઓટ્ઠવચિત્તકા;
‘‘Jīvañjīvakasaddettha, atho oṭṭhavacittakā;
‘‘સુકસાળિકસદ્દેત્થ, દણ્ડમાણવકાનિ ચ;
‘‘Sukasāḷikasaddettha, daṇḍamāṇavakāni ca;
સોભતિ સબ્બકાલં સા, કુવેરનળિની સદા.
Sobhati sabbakālaṃ sā, kuveranaḷinī sadā.
‘‘ઇતો ‘સા ઉત્તરા દિસા’, ઇતિ નં આચિક્ખતી જનો;
‘‘Ito ‘sā uttarā disā’, iti naṃ ācikkhatī jano;
યં દિસં અભિપાલેતિ, મહારાજા યસસ્સિ સો.
Yaṃ disaṃ abhipāleti, mahārājā yasassi so.
‘‘યક્ખાનઞ્ચ અધિપતિ, ‘કુવેરો’ ઇતિ નામસો;
‘‘Yakkhānañca adhipati, ‘kuvero’ iti nāmaso;
રમતી નચ્ચગીતેહિ, યક્ખેહેવ પુરક્ખતો.
Ramatī naccagītehi, yakkheheva purakkhato.
‘‘પુત્તાપિ તસ્સ બહવો, એકનામાતિ મે સુતં;
‘‘Puttāpi tassa bahavo, ekanāmāti me sutaṃ;
અસીતિ દસ એકો ચ, ઇન્દનામા મહબ્બલા.
Asīti dasa eko ca, indanāmā mahabbalā.
‘‘તે ચાપિ બુદ્ધં દિસ્વાન, બુદ્ધં આદિચ્ચબન્ધુનં;
‘‘Te cāpi buddhaṃ disvāna, buddhaṃ ādiccabandhunaṃ;
દૂરતોવ નમસ્સન્તિ, મહન્તં વીતસારદં.
Dūratova namassanti, mahantaṃ vītasāradaṃ.
‘‘નમો તે પુરિસાજઞ્ઞ, નમો તે પુરિસુત્તમ;
‘‘Namo te purisājañña, namo te purisuttama;
કુસલેન સમેક્ખસિ, અમનુસ્સાપિ તં વન્દન્તિ;
Kusalena samekkhasi, amanussāpi taṃ vandanti;
સુતં નેતં અભિણ્હસો, તસ્મા એવં વદેમસે.
Sutaṃ netaṃ abhiṇhaso, tasmā evaṃ vademase.
‘‘‘જિનં વન્દથ ગોતમં, જિનં વન્દામ ગોતમં;
‘‘‘Jinaṃ vandatha gotamaṃ, jinaṃ vandāma gotamaṃ;
વિજ્જાચરણસમ્પન્નં, બુદ્ધં વન્દામ ગોતમ’’’ન્તિ.
Vijjācaraṇasampannaṃ, buddhaṃ vandāma gotama’’’nti.
‘‘અયં ખો સા, મારિસ, આટાનાટિયા રક્ખા ભિક્ખૂનં ભિક્ખુનીનં ઉપાસકાનં ઉપાસિકાનં ગુત્તિયા રક્ખાય અવિહિંસાય ફાસુવિહારાય.
‘‘Ayaṃ kho sā, mārisa, āṭānāṭiyā rakkhā bhikkhūnaṃ bhikkhunīnaṃ upāsakānaṃ upāsikānaṃ guttiyā rakkhāya avihiṃsāya phāsuvihārāya.
૨૮૨. ‘‘યસ્સ કસ્સચિ, મારિસ, ભિક્ખુસ્સ વા ભિક્ખુનિયા વા ઉપાસકસ્સ વા ઉપાસિકાય વા અયં આટાનાટિયા રક્ખા સુગ્ગહિતા ભવિસ્સતિ સમત્તા પરિયાપુતા 39. તં ચે અમનુસ્સો યક્ખો વા યક્ખિની વા યક્ખપોતકો વા યક્ખપોતિકા વા યક્ખમહામત્તો વા યક્ખપારિસજ્જો વા યક્ખપચારો વા, ગન્ધબ્બો વા ગન્ધબ્બી વા ગન્ધબ્બપોતકો વા ગન્ધબ્બપોતિકા વા ગન્ધબ્બમહામત્તો વા ગન્ધબ્બપારિસજ્જો વા ગન્ધબ્બપચારો વા, કુમ્ભણ્ડો વા કુમ્ભણ્ડી વા કુમ્ભણ્ડપોતકો વા કુમ્ભણ્ડપોતિકા વા કુમ્ભણ્ડમહામત્તો વા કુમ્ભણ્ડપારિસજ્જો વા કુમ્ભણ્ડપચારો વા, નાગો વા નાગી વા નાગપોતકો વા નાગપોતિકા વા નાગમહામત્તો વા નાગપારિસજ્જો વા નાગપચારો વા, પદુટ્ઠચિત્તો ભિક્ખું વા ભિક્ખુનિં વા ઉપાસકં વા ઉપાસિકં વા ગચ્છન્તં વા અનુગચ્છેય્ય, ઠિતં વા ઉપતિટ્ઠેય્ય, નિસિન્નં વા ઉપનિસીદેય્ય, નિપન્નં વા ઉપનિપજ્જેય્ય. ન મે સો, મારિસ, અમનુસ્સો લભેય્ય ગામેસુ વા નિગમેસુ વા સક્કારં વા ગરુકારં વા. ન મે સો, મારિસ, અમનુસ્સો લભેય્ય આળકમન્દાય નામ રાજધાનિયા વત્થું વા વાસં વા. ન મે સો, મારિસ, અમનુસ્સો લભેય્ય યક્ખાનં સમિતિં ગન્તું. અપિસ્સુ નં, મારિસ, અમનુસ્સા અનાવય્હમ્પિ નં કરેય્યું અવિવય્હં. અપિસ્સુ નં, મારિસ, અમનુસ્સા અત્તાહિપિ પરિપુણ્ણાહિ પરિભાસાહિ પરિભાસેય્યું. અપિસ્સુ નં, મારિસ, અમનુસ્સા રિત્તંપિસ્સ પત્તં સીસે નિક્કુજ્જેય્યું. અપિસ્સુ નં, મારિસ, અમનુસ્સા સત્તધાપિસ્સ મુદ્ધં ફાલેય્યું.
282. ‘‘Yassa kassaci, mārisa, bhikkhussa vā bhikkhuniyā vā upāsakassa vā upāsikāya vā ayaṃ āṭānāṭiyā rakkhā suggahitā bhavissati samattā pariyāputā 40. Taṃ ce amanusso yakkho vā yakkhinī vā yakkhapotako vā yakkhapotikā vā yakkhamahāmatto vā yakkhapārisajjo vā yakkhapacāro vā, gandhabbo vā gandhabbī vā gandhabbapotako vā gandhabbapotikā vā gandhabbamahāmatto vā gandhabbapārisajjo vā gandhabbapacāro vā, kumbhaṇḍo vā kumbhaṇḍī vā kumbhaṇḍapotako vā kumbhaṇḍapotikā vā kumbhaṇḍamahāmatto vā kumbhaṇḍapārisajjo vā kumbhaṇḍapacāro vā, nāgo vā nāgī vā nāgapotako vā nāgapotikā vā nāgamahāmatto vā nāgapārisajjo vā nāgapacāro vā, paduṭṭhacitto bhikkhuṃ vā bhikkhuniṃ vā upāsakaṃ vā upāsikaṃ vā gacchantaṃ vā anugaccheyya, ṭhitaṃ vā upatiṭṭheyya, nisinnaṃ vā upanisīdeyya, nipannaṃ vā upanipajjeyya. Na me so, mārisa, amanusso labheyya gāmesu vā nigamesu vā sakkāraṃ vā garukāraṃ vā. Na me so, mārisa, amanusso labheyya āḷakamandāya nāma rājadhāniyā vatthuṃ vā vāsaṃ vā. Na me so, mārisa, amanusso labheyya yakkhānaṃ samitiṃ gantuṃ. Apissu naṃ, mārisa, amanussā anāvayhampi naṃ kareyyuṃ avivayhaṃ. Apissu naṃ, mārisa, amanussā attāhipi paripuṇṇāhi paribhāsāhi paribhāseyyuṃ. Apissu naṃ, mārisa, amanussā rittaṃpissa pattaṃ sīse nikkujjeyyuṃ. Apissu naṃ, mārisa, amanussā sattadhāpissa muddhaṃ phāleyyuṃ.
‘‘સન્તિ હિ, મારિસ, અમનુસ્સા ચણ્ડા રુદ્ધા 41 રભસા, તે નેવ મહારાજાનં આદિયન્તિ, ન મહારાજાનં પુરિસકાનં આદિયન્તિ, ન મહારાજાનં પુરિસકાનં પુરિસકાનં આદિયન્તિ. તે ખો તે, મારિસ, અમનુસ્સા મહારાજાનં અવરુદ્ધા નામ વુચ્ચન્તિ. સેય્યથાપિ, મારિસ, રઞ્ઞો માગધસ્સ વિજિતે મહાચોરા. તે નેવ રઞ્ઞો માગધસ્સ આદિયન્તિ, ન રઞ્ઞો માગધસ્સ પુરિસકાનં આદિયન્તિ, ન રઞ્ઞો માગધસ્સ પુરિસકાનં પુરિસકાનં આદિયન્તિ. તે ખો તે, મારિસ, મહાચોરા રઞ્ઞો માગધસ્સ અવરુદ્ધા નામ વુચ્ચન્તિ. એવમેવ ખો, મારિસ, સન્તિ અમનુસ્સા ચણ્ડા રુદ્ધા રભસા, તે નેવ મહારાજાનં આદિયન્તિ, ન મહારાજાનં પુરિસકાનં આદિયન્તિ, ન મહારાજાનં પુરિસકાનં પુરિસકાનં આદિયન્તિ. તે ખો તે, મારિસ, અમનુસ્સા મહારાજાનં અવરુદ્ધા નામ વુચ્ચન્તિ. યો હિ કોચિ, મારિસ, અમનુસ્સો યક્ખો વા યક્ખિની વા…પે॰… ગન્ધબ્બો વા ગન્ધબ્બી વા … કુમ્ભણ્ડો વા કુમ્ભણ્ડી વા… નાગો વા નાગી વા નાગપોતકો વા નાગપોતિકા વા નાગમહામત્તો વા નાગપારિસજ્જો વા નાગપચારો વા પદુટ્ઠચિત્તો ભિક્ખું વા ભિક્ખુનિં વા ઉપાસકં વા ઉપાસિકં વા ગચ્છન્તં વા અનુગચ્છેય્ય, ઠિતં વા ઉપતિટ્ઠેય્ય, નિસિન્નં વા ઉપનિસીદેય્ય, નિપન્નં વા ઉપનિપજ્જેય્ય. ઇમેસં યક્ખાનં મહાયક્ખાનં સેનાપતીનં મહાસેનાપતીનં ઉજ્ઝાપેતબ્બં વિક્કન્દિતબ્બં વિરવિતબ્બં – ‘અયં યક્ખો ગણ્હાતિ, અયં યક્ખો આવિસતિ, અયં યક્ખો હેઠેતિ, અયં યક્ખો વિહેઠેતિ, અયં યક્ખો હિંસતિ, અયં યક્ખો વિહિંસતિ, અયં યક્ખો ન મુઞ્ચતી’તિ.
‘‘Santi hi, mārisa, amanussā caṇḍā ruddhā 42 rabhasā, te neva mahārājānaṃ ādiyanti, na mahārājānaṃ purisakānaṃ ādiyanti, na mahārājānaṃ purisakānaṃ purisakānaṃ ādiyanti. Te kho te, mārisa, amanussā mahārājānaṃ avaruddhā nāma vuccanti. Seyyathāpi, mārisa, rañño māgadhassa vijite mahācorā. Te neva rañño māgadhassa ādiyanti, na rañño māgadhassa purisakānaṃ ādiyanti, na rañño māgadhassa purisakānaṃ purisakānaṃ ādiyanti. Te kho te, mārisa, mahācorā rañño māgadhassa avaruddhā nāma vuccanti. Evameva kho, mārisa, santi amanussā caṇḍā ruddhā rabhasā, te neva mahārājānaṃ ādiyanti, na mahārājānaṃ purisakānaṃ ādiyanti, na mahārājānaṃ purisakānaṃ purisakānaṃ ādiyanti. Te kho te, mārisa, amanussā mahārājānaṃ avaruddhā nāma vuccanti. Yo hi koci, mārisa, amanusso yakkho vā yakkhinī vā…pe… gandhabbo vā gandhabbī vā … kumbhaṇḍo vā kumbhaṇḍī vā… nāgo vā nāgī vā nāgapotako vā nāgapotikā vā nāgamahāmatto vā nāgapārisajjo vā nāgapacāro vā paduṭṭhacitto bhikkhuṃ vā bhikkhuniṃ vā upāsakaṃ vā upāsikaṃ vā gacchantaṃ vā anugaccheyya, ṭhitaṃ vā upatiṭṭheyya, nisinnaṃ vā upanisīdeyya, nipannaṃ vā upanipajjeyya. Imesaṃ yakkhānaṃ mahāyakkhānaṃ senāpatīnaṃ mahāsenāpatīnaṃ ujjhāpetabbaṃ vikkanditabbaṃ viravitabbaṃ – ‘ayaṃ yakkho gaṇhāti, ayaṃ yakkho āvisati, ayaṃ yakkho heṭheti, ayaṃ yakkho viheṭheti, ayaṃ yakkho hiṃsati, ayaṃ yakkho vihiṃsati, ayaṃ yakkho na muñcatī’ti.
૨૮૩. ‘‘કતમેસં યક્ખાનં મહાયક્ખાનં સેનાપતીનં મહાસેનાપતીનં?
283. ‘‘Katamesaṃ yakkhānaṃ mahāyakkhānaṃ senāpatīnaṃ mahāsenāpatīnaṃ?
‘‘ઇન્દો સોમો વરુણો ચ, ભારદ્વાજો પજાપતિ;
‘‘Indo somo varuṇo ca, bhāradvājo pajāpati;
ચન્દનો કામસેટ્ઠો ચ, કિન્નુઘણ્ડુ નિઘણ્ડુ ચ.
Candano kāmaseṭṭho ca, kinnughaṇḍu nighaṇḍu ca.
‘‘પનાદો ઓપમઞ્ઞો ચ, દેવસૂતો ચ માતલિ;
‘‘Panādo opamañño ca, devasūto ca mātali;
‘‘સાતાગિરો હેમવતો, પુણ્ણકો કરતિયો ગુળો;
‘‘Sātāgiro hemavato, puṇṇako karatiyo guḷo;
સિવકો મુચલિન્દો ચ, વેસ્સામિત્તો યુગન્ધરો.
Sivako mucalindo ca, vessāmitto yugandharo.
પઞ્ચાલચણ્ડો આળવકો, પજ્જુન્નો સુમનો સુમુખો;
Pañcālacaṇḍo āḷavako, pajjunno sumano sumukho;
‘‘ઇમેસં યક્ખાનં મહાયક્ખાનં સેનાપતીનં મહાસેનાપતીનં ઉજ્ઝાપેતબ્બં વિક્કન્દિતબ્બં વિરવિતબ્બં – ‘અયં યક્ખો ગણ્હાતિ, અયં યક્ખો આવિસતિ, અયં યક્ખો હેઠેતિ, અયં યક્ખો વિહેઠેતિ, અયં યક્ખો હિંસતિ, અયં યક્ખો વિહિંસતિ, અયં યક્ખો ન મુઞ્ચતી’તિ.
‘‘Imesaṃ yakkhānaṃ mahāyakkhānaṃ senāpatīnaṃ mahāsenāpatīnaṃ ujjhāpetabbaṃ vikkanditabbaṃ viravitabbaṃ – ‘ayaṃ yakkho gaṇhāti, ayaṃ yakkho āvisati, ayaṃ yakkho heṭheti, ayaṃ yakkho viheṭheti, ayaṃ yakkho hiṃsati, ayaṃ yakkho vihiṃsati, ayaṃ yakkho na muñcatī’ti.
‘‘અયં ખો સા, મારિસ, આટાનાટિયા રક્ખા ભિક્ખૂનં ભિક્ખુનીનં ઉપાસકાનં ઉપાસિકાનં ગુત્તિયા રક્ખાય અવિહિંસાય ફાસુવિહારાય. હન્દ ચ દાનિ મયં, મારિસ, ગચ્છામ બહુકિચ્ચા મયં બહુકરણીયા’’તિ. ‘‘યસ્સદાનિ તુમ્હે મહારાજાનો કાલં મઞ્ઞથા’’તિ.
‘‘Ayaṃ kho sā, mārisa, āṭānāṭiyā rakkhā bhikkhūnaṃ bhikkhunīnaṃ upāsakānaṃ upāsikānaṃ guttiyā rakkhāya avihiṃsāya phāsuvihārāya. Handa ca dāni mayaṃ, mārisa, gacchāma bahukiccā mayaṃ bahukaraṇīyā’’ti. ‘‘Yassadāni tumhe mahārājāno kālaṃ maññathā’’ti.
૨૮૪. અથ ખો ચત્તારો મહારાજા ઉટ્ઠાયાસના ભગવન્તં અભિવાદેત્વા પદક્ખિણં કત્વા તત્થેવન્તરધાયિંસુ. તેપિ ખો યક્ખા ઉટ્ઠાયાસના અપ્પેકચ્ચે ભગવન્તં અભિવાદેત્વા પદક્ખિણં કત્વા તત્થેવન્તરધાયિંસુ. અપ્પેકચ્ચે ભગવતા સદ્ધિં સમ્મોદિંસુ, સમ્મોદનીયં કથં સારણીયં વીતિસારેત્વા તત્થેવન્તરધાયિંસુ . અપ્પેકચ્ચે યેન ભગવા તેનઞ્જલિં પણામેત્વા તત્થેવન્તરધાયિંસુ. અપ્પેકચ્ચે નામગોત્તં સાવેત્વા તત્થેવન્તરધાયિંસુ. અપ્પેકચ્ચે તુણ્હીભૂતા તત્થેવન્તરધાયિંસૂતિ.
284. Atha kho cattāro mahārājā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā tatthevantaradhāyiṃsu. Tepi kho yakkhā uṭṭhāyāsanā appekacce bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā tatthevantaradhāyiṃsu. Appekacce bhagavatā saddhiṃ sammodiṃsu, sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā tatthevantaradhāyiṃsu . Appekacce yena bhagavā tenañjaliṃ paṇāmetvā tatthevantaradhāyiṃsu. Appekacce nāmagottaṃ sāvetvā tatthevantaradhāyiṃsu. Appekacce tuṇhībhūtā tatthevantaradhāyiṃsūti.
પઠમભાણવારો નિટ્ઠિતો.
Paṭhamabhāṇavāro niṭṭhito.
દુતિયભાણવારો
Dutiyabhāṇavāro
૨૮૫. અથ ખો ભગવા તસ્સા રત્તિયા અચ્ચયેન ભિક્ખૂ આમન્તેસિ – ‘‘ઇમં, ભિક્ખવે, રત્તિં ચત્તારો મહારાજા મહતિયા ચ યક્ખસેનાય મહતિયા ચ ગન્ધબ્બસેનાય મહતિયા ચ કુમ્ભણ્ડસેનાય મહતિયા ચ નાગસેનાય ચતુદ્દિસં રક્ખં ઠપેત્વા ચતુદ્દિસં ગુમ્બં ઠપેત્વા ચતુદ્દિસં ઓવરણં ઠપેત્વા અભિક્કન્તાય રત્તિયા અભિક્કન્તવણ્ણા કેવલકપ્પં ગિજ્ઝકૂટં પબ્બતં ઓભાસેત્વા યેનાહં તેનુપસઙ્કમિંસુ; ઉપસઙ્કમિત્વા મં અભિવાદેત્વા એકમન્તં નિસીદિંસુ. તેપિ ખો, ભિક્ખવે, યક્ખા અપ્પેકચ્ચે મં અભિવાદેત્વા એકમન્તં નિસીદિંસુ. અપ્પેકચ્ચે મયા સદ્ધિં સમ્મોદિંસુ, સમ્મોદનીયં કથં સારણીયં વીતિસારેત્વા એકમન્તં નિસીદિંસુ. અપ્પેકચ્ચે યેનાહં તેનઞ્જલિં પણામેત્વા એકમન્તં નિસીદિંસુ. અપ્પેકચ્ચે નામગોત્તં સાવેત્વા એકમન્તં નિસીદિંસુ. અપ્પેકચ્ચે તુણ્હીભૂતા એકમન્તં નિસીદિંસુ.
285. Atha kho bhagavā tassā rattiyā accayena bhikkhū āmantesi – ‘‘imaṃ, bhikkhave, rattiṃ cattāro mahārājā mahatiyā ca yakkhasenāya mahatiyā ca gandhabbasenāya mahatiyā ca kumbhaṇḍasenāya mahatiyā ca nāgasenāya catuddisaṃ rakkhaṃ ṭhapetvā catuddisaṃ gumbaṃ ṭhapetvā catuddisaṃ ovaraṇaṃ ṭhapetvā abhikkantāya rattiyā abhikkantavaṇṇā kevalakappaṃ gijjhakūṭaṃ pabbataṃ obhāsetvā yenāhaṃ tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā maṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Tepi kho, bhikkhave, yakkhā appekacce maṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Appekacce mayā saddhiṃ sammodiṃsu, sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Appekacce yenāhaṃ tenañjaliṃ paṇāmetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Appekacce nāmagottaṃ sāvetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Appekacce tuṇhībhūtā ekamantaṃ nisīdiṃsu.
૨૮૬. ‘‘એકમન્તં નિસિન્નો ખો, ભિક્ખવે, વેસ્સવણો મહારાજા મં એતદવોચ – ‘સન્તિ હિ, ભન્તે, ઉળારા યક્ખા ભગવતો અપ્પસન્ના…પે॰… સન્તિ હિ , ભન્તે નીચા યક્ખા ભગવતો પસન્ના. યેભુય્યેન ખો પન, ભન્તે, યક્ખા અપ્પસન્નાયેવ ભગવતો. તં કિસ્સ હેતુ? ભગવા હિ, ભન્તે, પાણાતિપાતા વેરમણિયા ધમ્મં દેસેતિ… સુરામેરયમજ્જપ્પમાદટ્ઠાના વેરમણિયા ધમ્મં દેસેતિ. યેભુય્યેન ખો પન, ભન્તે, યક્ખા અપ્પટિવિરતાયેવ પાણાતિપાતા… અપ્પટિવિરતા સુરામેરયમજ્જપ્પમાદટ્ઠાના. તેસં તં હોતિ અપ્પિયં અમનાપં. સન્તિ હિ, ભન્તે, ભગવતો સાવકા અરઞ્ઞવનપત્થાનિ પન્તાનિ સેનાસનાનિ પટિસેવન્તિ અપ્પસદ્દાનિ અપ્પનિગ્ઘોસાનિ વિજનવાતાનિ મનુસ્સરાહસ્સેય્યકાનિ પટિસલ્લાનસારુપ્પાનિ. તત્થ સન્તિ ઉળારા યક્ખા નિવાસિનો, યે ઇમસ્મિં ભગવતો પાવચને અપ્પસન્ના, તેસં પસાદાય ઉગ્ગણ્હાતુ, ભન્તે, ભગવા આટાનાટિયં રક્ખં ભિક્ખૂનં ભિક્ખુનીનં ઉપાસકાનં ઉપાસિકાનં ગુત્તિયા રક્ખાય અવિહિંસાય ફાસુવિહારાયા’તિ. અધિવાસેસિં ખો અહં, ભિક્ખવે, તુણ્હીભાવેન. અથ ખો, ભિક્ખવે, વેસ્સવણો મહારાજા મે અધિવાસનં વિદિત્વા તાયં વેલાયં ઇમં આટાનાટિયં રક્ખં અભાસિ –
286. ‘‘Ekamantaṃ nisinno kho, bhikkhave, vessavaṇo mahārājā maṃ etadavoca – ‘santi hi, bhante, uḷārā yakkhā bhagavato appasannā…pe… santi hi , bhante nīcā yakkhā bhagavato pasannā. Yebhuyyena kho pana, bhante, yakkhā appasannāyeva bhagavato. Taṃ kissa hetu? Bhagavā hi, bhante, pāṇātipātā veramaṇiyā dhammaṃ deseti… surāmerayamajjappamādaṭṭhānā veramaṇiyā dhammaṃ deseti. Yebhuyyena kho pana, bhante, yakkhā appaṭiviratāyeva pāṇātipātā… appaṭiviratā surāmerayamajjappamādaṭṭhānā. Tesaṃ taṃ hoti appiyaṃ amanāpaṃ. Santi hi, bhante, bhagavato sāvakā araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevanti appasaddāni appanigghosāni vijanavātāni manussarāhasseyyakāni paṭisallānasāruppāni. Tattha santi uḷārā yakkhā nivāsino, ye imasmiṃ bhagavato pāvacane appasannā, tesaṃ pasādāya uggaṇhātu, bhante, bhagavā āṭānāṭiyaṃ rakkhaṃ bhikkhūnaṃ bhikkhunīnaṃ upāsakānaṃ upāsikānaṃ guttiyā rakkhāya avihiṃsāya phāsuvihārāyā’ti. Adhivāsesiṃ kho ahaṃ, bhikkhave, tuṇhībhāvena. Atha kho, bhikkhave, vessavaṇo mahārājā me adhivāsanaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ āṭānāṭiyaṃ rakkhaṃ abhāsi –
૨૮૭. ‘વિપસ્સિસ્સ ચ નમત્થુ, ચક્ખુમન્તસ્સ સિરીમતો.
287. ‘Vipassissa ca namatthu, cakkhumantassa sirīmato.
સિખિસ્સપિ ચ નમત્થુ, સબ્બભૂતાનુકમ્પિનો.
Sikhissapi ca namatthu, sabbabhūtānukampino.
‘વેસ્સભુસ્સ ચ નમત્થુ, ન્હાતકસ્સ તપસ્સિનો;
‘Vessabhussa ca namatthu, nhātakassa tapassino;
નમત્થુ કકુસન્ધસ્સ, મારસેનાપમદ્દિનો.
Namatthu kakusandhassa, mārasenāpamaddino.
‘કોણાગમનસ્સ નમત્થુ, બ્રાહ્મણસ્સ વુસીમતો;
‘Koṇāgamanassa namatthu, brāhmaṇassa vusīmato;
કસ્સપસ્સ ચ નમત્થુ, વિપ્પમુત્તસ્સ સબ્બધિ.
Kassapassa ca namatthu, vippamuttassa sabbadhi.
‘અઙ્ગીરસસ્સ નમત્થુ, સક્યપુત્તસ્સ સિરીમતો;
‘Aṅgīrasassa namatthu, sakyaputtassa sirīmato;
યો ઇમં ધમ્મં દેસેસિ, સબ્બદુક્ખાપનૂદનં.
Yo imaṃ dhammaṃ desesi, sabbadukkhāpanūdanaṃ.
‘યે ચાપિ નિબ્બુતા લોકે, યથાભૂતં વિપસ્સિસું;
‘Ye cāpi nibbutā loke, yathābhūtaṃ vipassisuṃ;
તે જના અપિસુણાથ, મહન્તા વીતસારદા.
Te janā apisuṇātha, mahantā vītasāradā.
‘હિતં દેવમનુસ્સાનં, યં નમસ્સન્તિ ગોતમં;
‘Hitaṃ devamanussānaṃ, yaṃ namassanti gotamaṃ;
વિજ્જાચરણસમ્પન્નં, મહન્તં વીતસારદં.
Vijjācaraṇasampannaṃ, mahantaṃ vītasāradaṃ.
૨૮૮. ‘યતો ઉગ્ગચ્છતિ સૂરિયો, આદિચ્ચો મણ્ડલી મહા.
288. ‘Yato uggacchati sūriyo, ādicco maṇḍalī mahā.
યસ્સ ચુગ્ગચ્છમાનસ્સ, સંવરીપિ નિરુજ્ઝતિ;
Yassa cuggacchamānassa, saṃvarīpi nirujjhati;
યસ્સ ચુગ્ગતે સૂરિયે, ‘‘દિવસો’’તિ પવુચ્ચતિ.
Yassa cuggate sūriye, ‘‘divaso’’ti pavuccati.
‘રહદોપિ તત્થ ગમ્ભીરો, સમુદ્દો સરિતોદકો;
‘Rahadopi tattha gambhīro, samuddo saritodako;
એવં તં તત્થ જાનન્તિ, ‘‘સમુદ્દો સરિતોદકો’’.
Evaṃ taṃ tattha jānanti, ‘‘samuddo saritodako’’.
‘ઇતો ‘‘સા પુરિમા દિસા’’, ઇતિ નં આચિક્ખતી જનો;
‘Ito ‘‘sā purimā disā’’, iti naṃ ācikkhatī jano;
યં દિસં અભિપાલેતિ, મહારાજા યસસ્સિ સો.
Yaṃ disaṃ abhipāleti, mahārājā yasassi so.
‘ગન્ધબ્બાનં અધિપતિ, ‘‘ધતરટ્ઠો’’તિ નામસો;
‘Gandhabbānaṃ adhipati, ‘‘dhataraṭṭho’’ti nāmaso;
રમતી નચ્ચગીતેહિ, ગન્ધબ્બેહિ પુરક્ખતો.
Ramatī naccagītehi, gandhabbehi purakkhato.
‘પુત્તાપિ તસ્સ બહવો, એકનામાતિ મે સુતં;
‘Puttāpi tassa bahavo, ekanāmāti me sutaṃ;
અસીતિ દસ એકો ચ, ઇન્દનામા મહબ્બલા.
Asīti dasa eko ca, indanāmā mahabbalā.
‘તે ચાપિ બુદ્ધં દિસ્વાન, બુદ્ધં આદિચ્ચબન્ધુનં;
‘Te cāpi buddhaṃ disvāna, buddhaṃ ādiccabandhunaṃ;
દૂરતોવ નમસ્સન્તિ, મહન્તં વીતસારદં.
Dūratova namassanti, mahantaṃ vītasāradaṃ.
‘નમો તે પુરિસાજઞ્ઞ, નમો તે પુરિસુત્તમ;
‘Namo te purisājañña, namo te purisuttama;
કુસલેન સમેક્ખસિ, અમનુસ્સાપિ તં વન્દન્તિ;
Kusalena samekkhasi, amanussāpi taṃ vandanti;
સુતં નેતં અભિણ્હસો, તસ્સા એવં વદેમસે.
Sutaṃ netaṃ abhiṇhaso, tassā evaṃ vademase.
‘‘જિનં વન્દથ ગોતમં, જિનં વન્દામ ગોતમં;
‘‘Jinaṃ vandatha gotamaṃ, jinaṃ vandāma gotamaṃ;
વિજ્જાચરણસમ્પન્નં, બુદ્ધં વન્દામ ગોતમં’’.
Vijjācaraṇasampannaṃ, buddhaṃ vandāma gotamaṃ’’.
૨૮૯. ‘યેન પેતા પવુચ્ચન્તિ, પિસુણા પિટ્ઠિમંસિકા.
289. ‘Yena petā pavuccanti, pisuṇā piṭṭhimaṃsikā.
પાણાતિપાતિનો લુદ્દા, ચોરા નેકતિકા જના.
Pāṇātipātino luddā, corā nekatikā janā.
‘ઇતો ‘‘સા દક્ખિણા દિસા’’, ઇતિ નં આચિક્ખતી જનો;
‘Ito ‘‘sā dakkhiṇā disā’’, iti naṃ ācikkhatī jano;
યં દિસં અભિપાલેતિ, મહારાજા યસસ્સિ સો.
Yaṃ disaṃ abhipāleti, mahārājā yasassi so.
‘કુમ્ભણ્ડાનં અધિપતિ, ‘‘વિરૂળ્હો’’ ઇતિ નામસો;
‘Kumbhaṇḍānaṃ adhipati, ‘‘virūḷho’’ iti nāmaso;
રમતી નચ્ચગીતેહિ, કુમ્ભણ્ડેહિ પુરક્ખતો.
Ramatī naccagītehi, kumbhaṇḍehi purakkhato.
‘પુત્તાપિ તસ્સ બહવો, એકનામાતિ મે સુતં;
‘Puttāpi tassa bahavo, ekanāmāti me sutaṃ;
અસીતિ દસ એકો ચ, ઇન્દનામા મહબ્બલા.
Asīti dasa eko ca, indanāmā mahabbalā.
‘તે ચાપિ બુદ્ધં દિસ્વાન, બુદ્ધં આદિચ્ચબન્ધુનં;
‘Te cāpi buddhaṃ disvāna, buddhaṃ ādiccabandhunaṃ;
દૂરતોવ નમસ્સન્તિ, મહન્તં વીતસારદં.
Dūratova namassanti, mahantaṃ vītasāradaṃ.
‘નમો તે પુરિસાજઞ્ઞ, નમો તે પુરિસુત્તમ;
‘Namo te purisājañña, namo te purisuttama;
કુસલેન સમેક્ખસિ, અમનુસ્સાપિ તં વન્દન્તિ;
Kusalena samekkhasi, amanussāpi taṃ vandanti;
સુતં નેતં અભિણ્હસો, તસ્મા એવં વદેમસે.
Sutaṃ netaṃ abhiṇhaso, tasmā evaṃ vademase.
‘‘જિનં વન્દથ ગોતમં, જિનં વન્દામ ગોતમં;
‘‘Jinaṃ vandatha gotamaṃ, jinaṃ vandāma gotamaṃ;
વિજ્જાચરણસમ્પન્નં, બુદ્ધં વન્દામ ગોતમં’’.
Vijjācaraṇasampannaṃ, buddhaṃ vandāma gotamaṃ’’.
૨૯૦. ‘યત્થ ચોગ્ગચ્છતિ સૂરિયો, આદિચ્ચો મણ્ડલી મહા.
290. ‘Yattha coggacchati sūriyo, ādicco maṇḍalī mahā.
યસ્સ ચોગ્ગચ્છમાનસ્સ, દિવસોપિ નિરુજ્ઝતિ;
Yassa coggacchamānassa, divasopi nirujjhati;
યસ્સ ચોગ્ગતે સૂરિયે, ‘‘સંવરી’’તિ પવુચ્ચતિ.
Yassa coggate sūriye, ‘‘saṃvarī’’ti pavuccati.
‘રહદોપિ તત્થ ગમ્ભીરો, સમુદ્દો સરિતોદકો;
‘Rahadopi tattha gambhīro, samuddo saritodako;
એવં તં તત્થ જાનન્તિ, સમુદ્દો સરિતોદકો.
Evaṃ taṃ tattha jānanti, samuddo saritodako.
‘ઇતો ‘‘સા પચ્છિમા દિસા’’, ઇતિ નં આચિક્ખતી જનો;
‘Ito ‘‘sā pacchimā disā’’, iti naṃ ācikkhatī jano;
યં દિસં અભિપાલેતિ, મહારાજા યસસ્સિ સો.
Yaṃ disaṃ abhipāleti, mahārājā yasassi so.
‘નાગાનઞ્ચ અધિપતિ, ‘‘વિરૂપક્ખો’’તિ નામસો;
‘Nāgānañca adhipati, ‘‘virūpakkho’’ti nāmaso;
રમતી નચ્ચગીતેહિ, નાગેહેવ પુરક્ખતો.
Ramatī naccagītehi, nāgeheva purakkhato.
‘પુત્તાપિ તસ્સ બહવો, એકનામાતિ મે સુતં;
‘Puttāpi tassa bahavo, ekanāmāti me sutaṃ;
અસીતિ દસ એકો ચ, ઇન્દનામા મહબ્બલા.
Asīti dasa eko ca, indanāmā mahabbalā.
‘તે ચાપિ બુદ્ધં દિસ્વાન, બુદ્ધં આદિચ્ચબન્ધુનં;
‘Te cāpi buddhaṃ disvāna, buddhaṃ ādiccabandhunaṃ;
દૂરતોવ નમસ્સન્તિ, મહન્તં વીતસારદં.
Dūratova namassanti, mahantaṃ vītasāradaṃ.
‘નમો તે પુરિસાજઞ્ઞ, નમો તે પુરિસુત્તમ;
‘Namo te purisājañña, namo te purisuttama;
કુસલેન સમેક્ખસિ, અમનુસ્સાપિ તં વન્દન્તિ;
Kusalena samekkhasi, amanussāpi taṃ vandanti;
સુતં નેતં અભિણ્હસો, તસ્મા એવં વદેમસે.
Sutaṃ netaṃ abhiṇhaso, tasmā evaṃ vademase.
‘‘જિનં વન્દથ ગોતમં, જિનં વન્દામ ગોતમં;
‘‘Jinaṃ vandatha gotamaṃ, jinaṃ vandāma gotamaṃ;
વિજ્જાચરણસમ્પન્નં, બુદ્ધં વન્દામ ગોતમં’’.
Vijjācaraṇasampannaṃ, buddhaṃ vandāma gotamaṃ’’.
૨૯૧. ‘યેન ઉત્તરકુરુવ્હો, મહાનેરુ સુદસ્સનો.
291. ‘Yena uttarakuruvho, mahāneru sudassano.
મનુસ્સા તત્થ જાયન્તિ, અમમા અપરિગ્ગહા.
Manussā tattha jāyanti, amamā apariggahā.
‘ન તે બીજં પવપન્તિ, નાપિ નીયન્તિ નઙ્ગલા;
‘Na te bījaṃ pavapanti, nāpi nīyanti naṅgalā;
અકટ્ઠપાકિમં સાલિં, પરિભુઞ્જન્તિ માનુસા.
Akaṭṭhapākimaṃ sāliṃ, paribhuñjanti mānusā.
‘અકણં અથુસં સુદ્ધં, સુગન્ધં તણ્ડુલપ્ફલં;
‘Akaṇaṃ athusaṃ suddhaṃ, sugandhaṃ taṇḍulapphalaṃ;
તુણ્ડિકીરે પચિત્વાન, તતો ભુઞ્જન્તિ ભોજનં.
Tuṇḍikīre pacitvāna, tato bhuñjanti bhojanaṃ.
‘ગાવિં એકખુરં કત્વા, અનુયન્તિ દિસોદિસં;
‘Gāviṃ ekakhuraṃ katvā, anuyanti disodisaṃ;
પસું એકખુરં કત્વા, અનુયન્તિ દિસોદિસં.
Pasuṃ ekakhuraṃ katvā, anuyanti disodisaṃ.
‘ઇત્થિં વા વાહનં કત્વા, અનુયન્તિ દિસોદિસં;
‘Itthiṃ vā vāhanaṃ katvā, anuyanti disodisaṃ;
પુરિસં વાહનં કત્વા, અનુયન્તિ દિસોદિસં.
Purisaṃ vāhanaṃ katvā, anuyanti disodisaṃ.
‘કુમારિં વાહનં કત્વા, અનુયન્તિ દિસોદિસં;
‘Kumāriṃ vāhanaṃ katvā, anuyanti disodisaṃ;
કુમારં વાહનં કત્વા, અનુયન્તિ દિસોદિસં.
Kumāraṃ vāhanaṃ katvā, anuyanti disodisaṃ.
‘તે યાને અભિરુહિત્વા,
‘Te yāne abhiruhitvā,
સબ્બા દિસા અનુપરિયાયન્તિ;
Sabbā disā anupariyāyanti;
પચારા તસ્સ રાજિનો.
Pacārā tassa rājino.
‘હત્થિયાનં અસ્સયાનં,
‘Hatthiyānaṃ assayānaṃ,
દિબ્બં યાનં ઉપટ્ઠિતં;
Dibbaṃ yānaṃ upaṭṭhitaṃ;
પાસાદા સિવિકા ચેવ,
Pāsādā sivikā ceva,
મહારાજસ્સ યસસ્સિનો.
Mahārājassa yasassino.
‘તસ્સ ચ નગરા અહુ,
‘Tassa ca nagarā ahu,
અન્તલિક્ખે સુમાપિતા;
Antalikkhe sumāpitā;
આટાનાટા કુસિનાટા પરકુસિનાટા,
Āṭānāṭā kusināṭā parakusināṭā,
નાટસુરિયા પરકુસિટનાટા.
Nāṭasuriyā parakusiṭanāṭā.
‘ઉત્તરેન કસિવન્તો,
‘Uttarena kasivanto,
જનોઘમપરેન ચ;
Janoghamaparena ca;
નવનવુતિયો અમ્બરઅમ્બરવતિયો,
Navanavutiyo ambaraambaravatiyo,
આળકમન્દા નામ રાજધાની.
Āḷakamandā nāma rājadhānī.
‘કુવેરસ્સ ખો પન, મારિસ, મહારાજસ્સ વિસાણા નામ રાજધાની;
‘Kuverassa kho pana, mārisa, mahārājassa visāṇā nāma rājadhānī;
તસ્મા કુવેરો મહારાજા, ‘‘વેસ્સવણો’’તિ પવુચ્ચતિ.
Tasmā kuvero mahārājā, ‘‘vessavaṇo’’ti pavuccati.
‘પચ્ચેસન્તો પકાસેન્તિ, તતોલા તત્તલા તતોતલા;
‘Paccesanto pakāsenti, tatolā tattalā tatotalā;
ઓજસિ તેજસિ તતોજસી, સૂરો રાજા અરિટ્ઠો નેમિ.
Ojasi tejasi tatojasī, sūro rājā ariṭṭho nemi.
‘રહદોપિ તત્થ ધરણી નામ, યતો મેઘા પવસ્સન્તિ;
‘Rahadopi tattha dharaṇī nāma, yato meghā pavassanti;
વસ્સા યતો પતાયન્તિ, સભાપિ તત્થ સાલવતી નામ.
Vassā yato patāyanti, sabhāpi tattha sālavatī nāma.
‘યત્થ યક્ખા પયિરુપાસન્તિ, તત્થ નિચ્ચફલા રુક્ખા;
‘Yattha yakkhā payirupāsanti, tattha niccaphalā rukkhā;
નાના દિજગણા યુતા, મયૂરકોઞ્ચાભિરુદા;
Nānā dijagaṇā yutā, mayūrakoñcābhirudā;
કોકિલાદીહિ વગ્ગુહિ.
Kokilādīhi vagguhi.
‘જીવઞ્જીવકસદ્દેત્થ, અથો ઓટ્ઠવચિત્તકા;
‘Jīvañjīvakasaddettha, atho oṭṭhavacittakā;
કુક્કુટકા કુળીરકા, વને પોક્ખરસાતકા.
Kukkuṭakā kuḷīrakā, vane pokkharasātakā.
‘સુકસાળિક સદ્દેત્થ, દણ્ડમાણવકાનિ ચ;
‘Sukasāḷika saddettha, daṇḍamāṇavakāni ca;
સોભતિ સબ્બકાલં સા, કુવેરનળિની સદા.
Sobhati sabbakālaṃ sā, kuveranaḷinī sadā.
‘ઇતો ‘‘સા ઉત્તરા દિસા’’, ઇતિ નં આચિક્ખતી જનો;
‘Ito ‘‘sā uttarā disā’’, iti naṃ ācikkhatī jano;
યં દિસં અભિપાલેતિ, મહારાજા યસસ્સિ સો.
Yaṃ disaṃ abhipāleti, mahārājā yasassi so.
‘યક્ખાનઞ્ચ અધિપતિ, ‘‘કુવેરો’’ ઇતિ નામસો;
‘Yakkhānañca adhipati, ‘‘kuvero’’ iti nāmaso;
રમતી નચ્ચગીતેહિ, યક્ખેહેવ પુરક્ખતો.
Ramatī naccagītehi, yakkheheva purakkhato.
‘પુત્તાપિ તસ્સ બહવો, એકનામાતિ મે સુતં;
‘Puttāpi tassa bahavo, ekanāmāti me sutaṃ;
અસીતિ દસ એકો ચ, ઇન્દનામા મહબ્બલા.
Asīti dasa eko ca, indanāmā mahabbalā.
‘તે ચાપિ બુદ્ધં દિસ્વાન, બુદ્ધં આદિચ્ચબન્ધુનં;
‘Te cāpi buddhaṃ disvāna, buddhaṃ ādiccabandhunaṃ;
દૂરતોવ નમસ્સન્તિ, મહન્તં વીતસારદં.
Dūratova namassanti, mahantaṃ vītasāradaṃ.
‘નમો તે પુરિસાજઞ્ઞ, નમો તે પુરિસુત્તમ;
‘Namo te purisājañña, namo te purisuttama;
કુસલેન સમેક્ખસિ, અમનુસ્સાપિ તં વન્દન્તિ;
Kusalena samekkhasi, amanussāpi taṃ vandanti;
સુતં નેતં અભિણ્હસો, તસ્મા એવં વદેમસે.
Sutaṃ netaṃ abhiṇhaso, tasmā evaṃ vademase.
‘‘જિનં વન્દથ ગોતમં, જિનં વન્દામ ગોતમં;
‘‘Jinaṃ vandatha gotamaṃ, jinaṃ vandāma gotamaṃ;
વિજ્જાચરણસમ્પન્નં, બુદ્ધં વન્દામ ગોતમ’’ન્તિ.
Vijjācaraṇasampannaṃ, buddhaṃ vandāma gotama’’nti.
૨૯૨. ‘અયં ખો સા, મારિસ , આટાનાટિયા રક્ખા ભિક્ખૂનં ભિક્ખુનીનં ઉપાસકાનં ઉપાસિકાનં ગુત્તિયા રક્ખાય અવિહિંસાય ફાસુવિહારાય. યસ્સ કસ્સચિ, મારિસ, ભિક્ખુસ્સ વા ભિક્ખુનિયા વા ઉપાસકસ્સ વા ઉપાસિકાય વા અયં આટાનાટિયા રક્ખા સુગ્ગહિતા ભવિસ્સતિ સમત્તા પરિયાપુતા તં ચે અમનુસ્સો યક્ખો વા યક્ખિની વા…પે॰… ગન્ધબ્બો વા ગન્ધબ્બી વા…પે॰… કુમ્ભણ્ડો વા કુમ્ભણ્ડી વા…પે॰… નાગો વા નાગી વા નાગપોતકો વા નાગપોતિકા વા નાગમહામત્તો વા નાગપારિસજ્જો વા નાગપચારો વા, પદુટ્ઠચિત્તો ભિક્ખું વા ભિક્ખુનિં વા ઉપાસકં વા ઉપાસિકં વા ગચ્છન્તં વા અનુગચ્છેય્ય, ઠિતં વા ઉપતિટ્ઠેય્ય, નિસિન્નં વા ઉપનિસીદેય્ય, નિપન્નં વા ઉપનિપજ્જેય્ય. ન મે સો, મારિસ, અમનુસ્સો લભેય્ય ગામેસુ વા નિગમેસુ વા સક્કારં વા ગરુકારં વા. ન મે સો, મારિસ, અમનુસ્સો લભેય્ય આળકમન્દાય નામ રાજધાનિયા વત્થું વા વાસં વા. ન મે સો, મારિસ, અમનુસ્સો લભેય્ય યક્ખાનં સમિતિં ગન્તું. અપિસ્સુ નં, મારિસ, અમનુસ્સા અનાવય્હમ્પિ નં કરેય્યું અવિવય્હં. અપિસ્સુ નં, મારિસ, અમનુસ્સા અત્તાહિ પરિપુણ્ણાહિ પરિભાસાહિ પરિભાસેય્યું. અપિસ્સુ નં, મારિસ, અમનુસ્સા રિત્તંપિસ્સ પત્તં સીસે નિક્કુજ્જેય્યું. અપિસ્સુ નં, મારિસ, અમનુસ્સા સત્તધાપિસ્સ મુદ્ધં ફાલેય્યું. સન્તિ હિ, મારિસ, અમનુસ્સા ચણ્ડા રુદ્ધા રભસા, તે નેવ મહારાજાનં આદિયન્તિ, ન મહારાજાનં પુરિસકાનં આદિયન્તિ, ન મહારાજાનં પુરિસકાનં પુરિસકાનં આદિયન્તિ. તે ખો તે, મારિસ, અમનુસ્સા મહારાજાનં અવરુદ્ધા નામ વુચ્ચન્તિ. સેય્યથાપિ, મારિસ, રઞ્ઞો માગધસ્સ વિજિતે મહાચોરા. તે નેવ રઞ્ઞો માગધસ્સ આદિયન્તિ, ન રઞ્ઞો માગધસ્સ પુરિસકાનં આદિયન્તિ, ન રઞ્ઞો માગધસ્સ પુરિસકાનં પુરિસકાનં આદિયન્તિ. તે ખો તે, મારિસ, મહાચોરા રઞ્ઞો માગધસ્સ અવરુદ્ધા નામ વુચ્ચન્તિ. એવમેવ ખો, મારિસ, સન્તિ અમનુસ્સા ચણ્ડા રુદ્ધા રભસા, તે નેવ મહારાજાનં આદિયન્તિ, ન મહારાજાનં પુરિસકાનં આદિયન્તિ, ન મહારાજાનં પુરિસકાનં પુરિસકાનં આદિયન્તિ. તે ખો તે, મારિસ, અમનુસ્સા મહારાજાનં અવરુદ્ધા નામ વુચ્ચન્તિ. યો હિ કોચિ, મારિસ, અમનુસ્સો યક્ખો વા યક્ખિની વા…પે॰… ગન્ધબ્બો વા ગન્ધબ્બી વા…પે॰… કુમ્ભણ્ડો વા કુમ્ભણ્ડી વા…પે॰… નાગો વા નાગી વા…પે॰… પદુટ્ઠચિત્તો ભિક્ખું વા ભિક્ખુનિં વા ઉપાસકં વા ઉપાસિકં વા ગચ્છન્તં વા ઉપગચ્છેય્ય, ઠિતં વા ઉપતિટ્ઠેય્ય, નિસિન્નં વા ઉપનિસીદેય્ય, નિપન્નં વા ઉપનિપજ્જેય્ય. ઇમેસં યક્ખાનં મહાયક્ખાનં સેનાપતીનં મહાસેનાપતીનં ઉજ્ઝાપેતબ્બં વિક્કન્દિતબ્બં વિરવિતબ્બં – ‘અયં યક્ખો ગણ્હાતિ, અયં યક્ખો આવિસતિ, અયં યક્ખો હેઠેતિ, અયં યક્ખો વિહેઠેતિ, અયં યક્ખો હિંસતિ, અયં યક્ખો વિહિંસતિ, અયં યક્ખો ન મુઞ્ચતી’તિ.
292. ‘Ayaṃ kho sā, mārisa , āṭānāṭiyā rakkhā bhikkhūnaṃ bhikkhunīnaṃ upāsakānaṃ upāsikānaṃ guttiyā rakkhāya avihiṃsāya phāsuvihārāya. Yassa kassaci, mārisa, bhikkhussa vā bhikkhuniyā vā upāsakassa vā upāsikāya vā ayaṃ āṭānāṭiyā rakkhā suggahitā bhavissati samattā pariyāputā taṃ ce amanusso yakkho vā yakkhinī vā…pe… gandhabbo vā gandhabbī vā…pe… kumbhaṇḍo vā kumbhaṇḍī vā…pe… nāgo vā nāgī vā nāgapotako vā nāgapotikā vā nāgamahāmatto vā nāgapārisajjo vā nāgapacāro vā, paduṭṭhacitto bhikkhuṃ vā bhikkhuniṃ vā upāsakaṃ vā upāsikaṃ vā gacchantaṃ vā anugaccheyya, ṭhitaṃ vā upatiṭṭheyya, nisinnaṃ vā upanisīdeyya, nipannaṃ vā upanipajjeyya. Na me so, mārisa, amanusso labheyya gāmesu vā nigamesu vā sakkāraṃ vā garukāraṃ vā. Na me so, mārisa, amanusso labheyya āḷakamandāya nāma rājadhāniyā vatthuṃ vā vāsaṃ vā. Na me so, mārisa, amanusso labheyya yakkhānaṃ samitiṃ gantuṃ. Apissu naṃ, mārisa, amanussā anāvayhampi naṃ kareyyuṃ avivayhaṃ. Apissu naṃ, mārisa, amanussā attāhi paripuṇṇāhi paribhāsāhi paribhāseyyuṃ. Apissu naṃ, mārisa, amanussā rittaṃpissa pattaṃ sīse nikkujjeyyuṃ. Apissu naṃ, mārisa, amanussā sattadhāpissa muddhaṃ phāleyyuṃ. Santi hi, mārisa, amanussā caṇḍā ruddhā rabhasā, te neva mahārājānaṃ ādiyanti, na mahārājānaṃ purisakānaṃ ādiyanti, na mahārājānaṃ purisakānaṃ purisakānaṃ ādiyanti. Te kho te, mārisa, amanussā mahārājānaṃ avaruddhā nāma vuccanti. Seyyathāpi, mārisa, rañño māgadhassa vijite mahācorā. Te neva rañño māgadhassa ādiyanti, na rañño māgadhassa purisakānaṃ ādiyanti, na rañño māgadhassa purisakānaṃ purisakānaṃ ādiyanti. Te kho te, mārisa, mahācorā rañño māgadhassa avaruddhā nāma vuccanti. Evameva kho, mārisa, santi amanussā caṇḍā ruddhā rabhasā, te neva mahārājānaṃ ādiyanti, na mahārājānaṃ purisakānaṃ ādiyanti, na mahārājānaṃ purisakānaṃ purisakānaṃ ādiyanti. Te kho te, mārisa, amanussā mahārājānaṃ avaruddhā nāma vuccanti. Yo hi koci, mārisa, amanusso yakkho vā yakkhinī vā…pe… gandhabbo vā gandhabbī vā…pe… kumbhaṇḍo vā kumbhaṇḍī vā…pe… nāgo vā nāgī vā…pe… paduṭṭhacitto bhikkhuṃ vā bhikkhuniṃ vā upāsakaṃ vā upāsikaṃ vā gacchantaṃ vā upagaccheyya, ṭhitaṃ vā upatiṭṭheyya, nisinnaṃ vā upanisīdeyya, nipannaṃ vā upanipajjeyya. Imesaṃ yakkhānaṃ mahāyakkhānaṃ senāpatīnaṃ mahāsenāpatīnaṃ ujjhāpetabbaṃ vikkanditabbaṃ viravitabbaṃ – ‘ayaṃ yakkho gaṇhāti, ayaṃ yakkho āvisati, ayaṃ yakkho heṭheti, ayaṃ yakkho viheṭheti, ayaṃ yakkho hiṃsati, ayaṃ yakkho vihiṃsati, ayaṃ yakkho na muñcatī’ti.
૨૯૩. ‘કતમેસં યક્ખાનં મહાયક્ખાનં સેનાપતીનં મહાસેનાપતીનં?
293. ‘Katamesaṃ yakkhānaṃ mahāyakkhānaṃ senāpatīnaṃ mahāsenāpatīnaṃ?
‘ઇન્દો સોમો વરુણો ચ, ભારદ્વાજો પજાપતિ;
‘Indo somo varuṇo ca, bhāradvājo pajāpati;
ચન્દનો કામસેટ્ઠો ચ, કિન્નુઘણ્ડુ નિઘણ્ડુ ચ.
Candano kāmaseṭṭho ca, kinnughaṇḍu nighaṇḍu ca.
‘પનાદો ઓપમઞ્ઞો ચ, દેવસૂતો ચ માતલિ;
‘Panādo opamañño ca, devasūto ca mātali;
ચિત્તસેનો ચ ગન્ધબ્બો, નળો રાજા જનેસભો.
Cittaseno ca gandhabbo, naḷo rājā janesabho.
‘સાતાગિરો હેવમતો, પુણ્ણકો કરતિયો ગુળો;
‘Sātāgiro hevamato, puṇṇako karatiyo guḷo;
સિવકો મુચલિન્દો ચ, વેસ્સામિત્તો યુગન્ધરો.
Sivako mucalindo ca, vessāmitto yugandharo.
‘ગોપાલો સુપ્પરોધો ચ, હિરિ નેત્તિ ચ મન્દિયો;
‘Gopālo supparodho ca, hiri netti ca mandiyo;
પઞ્ચાલચણ્ડો આળવકો, પજ્જુન્નો સુમનો સુમુખો;
Pañcālacaṇḍo āḷavako, pajjunno sumano sumukho;
દધિમુખો મણિ માણિવરો દીઘો, અથો સેરીસકો સહ.
Dadhimukho maṇi māṇivaro dīgho, atho serīsako saha.
‘ઇમેસં યક્ખાનં મહાયક્ખાનં સેનાપતીનં મહાસેનાપતીનં ઉજ્ઝાપેતબ્બં વિક્કન્દિતબ્બં વિરવિતબ્બં – ‘‘અયં યક્ખો ગણ્હાતિ, અયં યક્ખો આવિસતિ, અયં યક્ખો હેઠેતિ, અયં યક્ખો વિહેઠેતિ, અયં યક્ખો હિંસતિ, અયં યક્ખો વિહિંસતિ, અયં યક્ખો ન મુઞ્ચતી’’તિ. અયં ખો, મારિસ, આટાનાટિયા રક્ખા ભિક્ખૂનં ભિક્ખુનીનં ઉપાસકાનં ઉપાસિકાનં ગુત્તિયા રક્ખાય અવિહિંસાય ફાસુવિહારાય. હન્દ ચ દાનિ મયં, મારિસ, ગચ્છામ, બહુકિચ્ચા મયં બહુકરણીયા’’’તિ. ‘‘‘યસ્સ દાનિ તુમ્હે મહારાજાનો કાલં મઞ્ઞથા’’’તિ.
‘Imesaṃ yakkhānaṃ mahāyakkhānaṃ senāpatīnaṃ mahāsenāpatīnaṃ ujjhāpetabbaṃ vikkanditabbaṃ viravitabbaṃ – ‘‘ayaṃ yakkho gaṇhāti, ayaṃ yakkho āvisati, ayaṃ yakkho heṭheti, ayaṃ yakkho viheṭheti, ayaṃ yakkho hiṃsati, ayaṃ yakkho vihiṃsati, ayaṃ yakkho na muñcatī’’ti. Ayaṃ kho, mārisa, āṭānāṭiyā rakkhā bhikkhūnaṃ bhikkhunīnaṃ upāsakānaṃ upāsikānaṃ guttiyā rakkhāya avihiṃsāya phāsuvihārāya. Handa ca dāni mayaṃ, mārisa, gacchāma, bahukiccā mayaṃ bahukaraṇīyā’’’ti. ‘‘‘Yassa dāni tumhe mahārājāno kālaṃ maññathā’’’ti.
૨૯૪. ‘‘અથ ખો, ભિક્ખવે, ચત્તારો મહારાજા ઉટ્ઠાયાસના મં અભિવાદેત્વા પદક્ખિણં કત્વા તત્થેવન્તરધાયિંસુ. તેપિ ખો, ભિક્ખવે, યક્ખા ઉટ્ઠાયાસના અપ્પેકચ્ચે મં અભિવાદેત્વા પદક્ખિણં કત્વા તત્થેવન્તરધાયિંસુ. અપ્પેકચ્ચે મયા સદ્ધિં સમ્મોદિંસુ, સમ્મોદનીયં કથં સારણીયં વીતિસારેત્વા તત્થેવન્તરધાયિંસુ. અપ્પેકચ્ચે યેનાહં તેનઞ્જલિં પણામેત્વા તત્થેવન્તરધાયિંસુ. અપ્પેકચ્ચે નામગોત્તં સાવેત્વા તત્થેવન્તરધાયિંસુ. અપ્પેકચ્ચે તુણ્હીભૂતા તત્થેવન્તરધાયિંસુ.
294. ‘‘Atha kho, bhikkhave, cattāro mahārājā uṭṭhāyāsanā maṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā tatthevantaradhāyiṃsu. Tepi kho, bhikkhave, yakkhā uṭṭhāyāsanā appekacce maṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā tatthevantaradhāyiṃsu. Appekacce mayā saddhiṃ sammodiṃsu, sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā tatthevantaradhāyiṃsu. Appekacce yenāhaṃ tenañjaliṃ paṇāmetvā tatthevantaradhāyiṃsu. Appekacce nāmagottaṃ sāvetvā tatthevantaradhāyiṃsu. Appekacce tuṇhībhūtā tatthevantaradhāyiṃsu.
૨૯૫. ‘‘ઉગ્ગણ્હાથ , ભિક્ખવે, આટાનાટિયં રક્ખં. પરિયાપુણાથ, ભિક્ખવે, આટાનાટિયં રક્ખં. ધારેથ, ભિક્ખવે, આટાનાટિયં રક્ખં. અત્થસંહિતા 51, ભિક્ખવે, આટાનાટિયા રક્ખા ભિક્ખૂનં ભિક્ખુનીનં ઉપાસકાનં ઉપાસિકાનં ગુત્તિયા રક્ખાય અવિહિંસાય ફાસુવિહારાયા’’તિ. ઇદમવોચ ભગવા. અત્તમના તે ભિક્ખૂ ભગવતો ભાસિતં અભિનન્દુન્તિ.
295. ‘‘Uggaṇhātha , bhikkhave, āṭānāṭiyaṃ rakkhaṃ. Pariyāpuṇātha, bhikkhave, āṭānāṭiyaṃ rakkhaṃ. Dhāretha, bhikkhave, āṭānāṭiyaṃ rakkhaṃ. Atthasaṃhitā 52, bhikkhave, āṭānāṭiyā rakkhā bhikkhūnaṃ bhikkhunīnaṃ upāsakānaṃ upāsikānaṃ guttiyā rakkhāya avihiṃsāya phāsuvihārāyā’’ti. Idamavoca bhagavā. Attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.
આટાનાટિયસુત્તં નિટ્ઠિતં નવમં.
Āṭānāṭiyasuttaṃ niṭṭhitaṃ navamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / દીઘ નિકાય (અટ્ઠકથા) • Dīgha nikāya (aṭṭhakathā) / ૯. આટાનાટિયસુત્તવણ્ણના • 9. Āṭānāṭiyasuttavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / દીઘનિકાય (ટીકા) • Dīghanikāya (ṭīkā) / ૯. આટાનાટિયસુત્તવણ્ણના • 9. Āṭānāṭiyasuttavaṇṇanā
