| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਇਤਿવੁਤ੍ਤਕ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Itivuttaka-aṭṭhakathā |
੭. ਆਤਾਪੀਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
7. Ātāpīsuttavaṇṇanā
੩੪. ਸਤ੍ਤਮੇ ਅਨਾਤਾਪੀਤਿ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਆਤਾਪਨਟ੍ਠੇਨ ਆਤਾਪੋ, વੀਰਿਯਂ, ਸੋ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਆਤਾਪੀ, ਨ ਆਤਾਪੀ ਅਨਾਤਾਪੀ, ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨવਿਰਹਿਤੋ ਕੁਸੀਤੋਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਓਤ੍ਤਾਪੋ વੁਚ੍ਚਤਿ ਪਾਪੁਤ੍ਰਾਸੋ, ਸੋ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਓਤ੍ਤਾਪੀ, ਨ ਓਤ੍ਤਾਪੀ ਅਨੋਤ੍ਤਾਪੀ, ਓਤ੍ਤਾਪਰਹਿਤੋ। ਅਥ વਾ ਆਤਾਪਪ੍ਪਟਿਪਕ੍ਖੋ ਅਨਾਤਾਪੋ, ਕੋਸਜ੍ਜਂ ਸੋ ਅਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਅਨਾਤਾਪੀ। ਯਂ ‘‘ਨ ਓਤ੍ਤਪਤਿ ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਿਤਬ੍ਬੇਨ, ਨ ਓਤ੍ਤਪਤਿ ਪਾਪਕਾਨਂ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ’’ਤਿ ਏવਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਅਨੋਤ੍ਤਪ੍ਪਂ ਅਨੋਤ੍ਤਾਪੋ। ਸੋ ਅਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਅਨੋਤ੍ਤਾਪੀਤਿ ਏવਮੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।
34. Sattame anātāpīti kilesānaṃ ātāpanaṭṭhena ātāpo, vīriyaṃ, so etassa atthīti ātāpī, na ātāpī anātāpī, sammappadhānavirahito kusītoti vuttaṃ hoti. Ottāpo vuccati pāputrāso, so etassa atthīti ottāpī, na ottāpī anottāpī, ottāparahito. Atha vā ātāpappaṭipakkho anātāpo, kosajjaṃ so assa atthīti anātāpī. Yaṃ ‘‘na ottapati ottappitabbena, na ottapati pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ samāpattiyā’’ti evaṃ vuttaṃ, taṃ anottappaṃ anottāpo. So assa atthīti anottāpīti evamettha attho veditabbo.
ਅਭਬ੍ਬੋਤਿ ਅਨਰਹੋ। ਸਮ੍ਬੋਧਾਯਾਤਿ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਤ੍ਥਾਯ। ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਯਾਤਿ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤવੂਪਸਮਾਯ ਅਮਤਮਹਾਨਿਬ੍ਬਾਨਾਯ। ਅਨੁਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਯੋਗਕ੍ਖੇਮਸ੍ਸਾਤਿ ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਸ੍ਸ। ਤਞ੍ਹਿ ਉਤ੍ਤਰਿਤਰਸ੍ਸ ਅਭਾવਤੋ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ, ਚਤੂਹਿ ਯੋਗੇਹਿ ਅਨੁਪਦ੍ਦੁਤਤ੍ਤਾ ਖੇਮਂ ਨਿਬ੍ਭਯਨ੍ਤਿ ਯੋਗਕ੍ਖੇਮਨ੍ਤਿ ਚ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਅਧਿਗਮਾਯਾਤਿ ਪਤ੍ਤਿਯਾ। ਆਤਾਪੀਤਿ વੀਰਿਯવਾ। ਸੋ ਹਿ ‘‘ਆਰਦ੍ਧવੀਰਿਯੋ વਿਹਰਤਿ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਹਾਨਾਯ, ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਯ, ਥਾਮવਾ ਦਲ਼੍ਹਪਰਕ੍ਕਮੋ ਅਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਧੁਰੋ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੂ’’ਤਿ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ੩.੩੪੫) ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇਨ વੀਰਿਯਾਰਮ੍ਭੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਮੇવ ਆਤਾਪਨਸੀਲੋਤਿ ਆਤਾਪੀ। ਓਤ੍ਤਾਪੀਤਿ ‘‘ਯਂ ਓਤ੍ਤਪਤਿ ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਿਤਬ੍ਬੇਨ, ਓਤ੍ਤਪਤਿ ਪਾਪਕਾਨਂ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ’’ਤਿ (ਧ॰ ਸ॰ ੩੧) ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇਨ ਓਤ੍ਤਪ੍ਪੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਤ੍ਤਾ ਓਤ੍ਤਪਨਸੀਲੋਤਿ ਓਤ੍ਤਪ੍ਪੀ। ਅਯਞ੍ਹਿ ਓਤ੍ਤਾਪੀਤਿ વੁਤ੍ਤੋ। ਤਦવਿਨਾਭਾવਤੋ ਹਿਰਿਯਾ ਚ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਏવ ਹੋਤੀਤਿ ਹਿਰੋਤ੍ਤਪ੍ਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਅਣੁਮਤ੍ਤੇਪਿ વਜ੍ਜੇ ਭਯਦਸ੍ਸਾવੀ ਸੀਲੇਸੁ ਪਰਿਪੂਰਕਾਰੀ ਹੋਤਿ। ਇਚ੍ਚਸ੍ਸ ਸੀਲਸਮ੍ਪਦਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ। ਆਤਾਪੀਤਿ ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨਸ੍ਸ ਕਿਲੇਸਪਰਿਤਾਪਿਤਾਦੀਪਨੇਨ ਸਮਥવਿਪਸ੍ਸਨਾਭਾવਨਾਨੁਯੁਤ੍ਤਤਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ। ਯਥਾવੁਤ੍ਤਞ੍ਚ વੀਰਿਯਂ ਸਦ੍ਧਾਸਤਿਸਮਾਧਿਪਞ੍ਞਾਹਿ વਿਨਾ ਨ ਹੋਤੀਤਿ વਿਮੁਤ੍ਤਿਪਰਿਪਾਚਕਾਨਿ ਸਦ੍ਧਾਪਞ੍ਚਮਾਨਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਅਤ੍ਥਤੋ વੁਤ੍ਤਾਨੇવ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਤੇਸੁ ਚ ਸਿਦ੍ਧੇਸੁ ਅਨਿਚ੍ਚੇ ਅਨਿਚ੍ਚਸਞ੍ਞਾ, ਅਨਿਚ੍ਚੇ ਦੁਕ੍ਖਸਞ੍ਞਾ, ਦੁਕ੍ਖੇ ਅਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾ, ਪਹਾਨਸਞ੍ਞਾ, વਿਰਾਗਸਞ੍ਞਾ, ਨਿਰੋਧਸਞ੍ਞਾਤਿ ਛ ਨਿਬ੍ਬੇਧਭਾਗਿਯਾ ਸਞ੍ਞਾ ਸਿਦ੍ਧਾ ਏવਾਤਿ। ਏવਂ ਇਮੇਹਿ ਦ੍વੀਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਲੋਕਿਯਾਨਂ ਸੀਲਸਮਾਧਿਪਞ੍ਞਾਨਂ ਸਿਜ੍ਝਨਤੋ ਮਗ੍ਗਫਲਨਿਬ੍ਬਾਨਾਧਿਗਮਸ੍ਸ ਭਬ੍ਬਤਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਆਤਾਪੀ ਚ ਖੋ…ਪੇ॰… ਅਧਿਗਮਾਯਾ’’ਤਿ ਆਹ।
Abhabboti anaraho. Sambodhāyāti ariyamaggatthāya. Nibbānāyāti kilesānaṃ accantavūpasamāya amatamahānibbānāya. Anuttarassa yogakkhemassāti arahattaphalassa. Tañhi uttaritarassa abhāvato anuttaraṃ, catūhi yogehi anupaddutattā khemaṃ nibbhayanti yogakkhemanti ca vuccati. Adhigamāyāti pattiyā. Ātāpīti vīriyavā. So hi ‘‘āraddhavīriyo viharati akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya, kusalānaṃ dhammānaṃ upasampadāya, thāmavā daḷhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesū’’ti (dī. ni. 3.345) evaṃ vuttena vīriyārambhena samannāgato kilesānaṃ accantameva ātāpanasīloti ātāpī. Ottāpīti ‘‘yaṃ ottapati ottappitabbena, ottapati pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ samāpattiyā’’ti (dha. sa. 31) evaṃ vuttena ottappena samannāgatattā ottapanasīloti ottappī. Ayañhi ottāpīti vutto. Tadavinābhāvato hiriyā ca samannāgato eva hotīti hirottappasampanno aṇumattepi vajje bhayadassāvī sīlesu paripūrakārī hoti. Iccassa sīlasampadā dassitā. Ātāpīti iminā nayenassa kilesaparitāpitādīpanena samathavipassanābhāvanānuyuttatā dassitā. Yathāvuttañca vīriyaṃ saddhāsatisamādhipaññāhi vinā na hotīti vimuttiparipācakāni saddhāpañcamāni indriyāni atthato vuttāneva honti. Tesu ca siddhesu anicce aniccasaññā, anicce dukkhasaññā, dukkhe anattasaññā, pahānasaññā, virāgasaññā, nirodhasaññāti cha nibbedhabhāgiyā saññā siddhā evāti. Evaṃ imehi dvīhi dhammehi samannāgatassa lokiyānaṃ sīlasamādhipaññānaṃ sijjhanato maggaphalanibbānādhigamassa bhabbataṃ dassento ‘‘ātāpī ca kho…pe… adhigamāyā’’ti āha.
ਗਾਥਾਸੁ ਕੁਸੀਤੋਤਿ ਮਿਚ੍ਛਾવਿਤਕ੍ਕਬਹੁਲਤਾਯ ਕਾਮਬ੍ਯਾਪਾਦવਿਹਿਂਸਾવਿਤਕ੍ਕਸਙ੍ਖਾਤੇਹਿ ਕੁਚ੍ਛਿਤੇਹਿ ਪਾਪਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸਿਤੋ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਯੁਤ੍ਤੋਤਿ ਕੁਸੀਤੋ। ਕੁਚ੍ਛਿਤਂ વਾ ਸੀਦਤਿ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿਤੋ ਅવਸੀਦਤੀਤਿ ਕੁਸੀਤੋ, ਦ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਤ-ਕਾਰਂ ਕਤ੍વਾ। ਹੀਨવੀਰਿਯੋਤਿ ਨਿਬ੍ਬੀਰਿਯੋ, ਚਤੂਸੁਪਿ ਇਰਿਯਾਪਥੇਸੁ વੀਰਿਯਕਰਣਰਹਿਤੋ। ਅਨੁਸ੍ਸਾਹਸਂਹਨਨਸਭਾવਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਾਲਸਿਯਸ੍ਸ ਥਿਨਸ੍ਸ, ਅਸਤ੍ਤਿવਿਘਾਤਸਭਾવਸ੍ਸ ਕਾਯਾਲਸਿਯਸ੍ਸ ਮਿਦ੍ਧਸ੍ਸ ਚ ਅਭਿਣ੍ਹਪ੍ਪવਤ੍ਤਿਯਾ ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਬਹੁਲੋ। ਪਾਪਜਿਗੁਚ੍ਛਨਲਕ੍ਖਣਾਯ ਹਿਰਿਯਾ ਅਭਾવੇਨ ਤਪ੍ਪਟਿਪਕ੍ਖੇਨ ਅਹਿਰਿਕੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਤ੍ਤਾ ਚ ਅਹਿਰਿਕੋ। ਹਿਰੋਤ੍ਤਪ੍ਪવੀਰਿਯਾਨਂ ਅਭਾવੇਨੇવ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਂ ਨਤ੍ਥਿ ਏਤਸ੍ਸ ਆਦਰੋਤਿ ਅਨਾਦਰੋ। ਉਭਯਥਾਪਿ ਤਥਾ ਧਮ੍ਮਪੁਗ੍ਗਲੇਨ ਦੁવਿਧਕਿਰਿਯਾਕਰਣੇਨ ਅਨਾਦਰੋ। ਫੁਟ੍ਠੁਨ੍ਤਿ ਫੁਸਿਤੁਂ। ਸਮ੍ਬੋਧਿਮੁਤ੍ਤਮਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬੋਧਿਸਙ੍ਖਾਤਂ ਉਤ੍ਤਮਂ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਅਧਿਗਨ੍ਤੁਂ ਅਭਬ੍ਬੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
Gāthāsu kusītoti micchāvitakkabahulatāya kāmabyāpādavihiṃsāvitakkasaṅkhātehi kucchitehi pāpadhammehi sito sambandho yuttoti kusīto. Kucchitaṃ vā sīdati sammāpaṭipattito avasīdatīti kusīto, da-kārassa ta-kāraṃ katvā. Hīnavīriyoti nibbīriyo, catūsupi iriyāpathesu vīriyakaraṇarahito. Anussāhasaṃhananasabhāvassa cittālasiyassa thinassa, asattivighātasabhāvassa kāyālasiyassa middhassa ca abhiṇhappavattiyā thinamiddhabahulo. Pāpajigucchanalakkhaṇāya hiriyā abhāvena tappaṭipakkhena ahirikena samannāgatattā ca ahiriko. Hirottappavīriyānaṃ abhāveneva sammāpaṭipattiyaṃ natthi etassa ādaroti anādaro. Ubhayathāpi tathā dhammapuggalena duvidhakiriyākaraṇena anādaro. Phuṭṭhunti phusituṃ. Sambodhimuttamanti sambodhisaṅkhātaṃ uttamaṃ arahattaṃ adhigantuṃ abhabboti attho.
ਸਤਿਮਾਤਿ ਚਿਰਕਤਚਿਰਭਾਸਿਤਾਨਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਣੇ ਸਮਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸਤਿਨੇਪਕ੍ਕਸ੍ਸ ਭਾવੇਨ ਚਤੁਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਯੋਗੇਨ ਸਤਿਮਾ। ਨਿਪਕੋਤਿ ਸਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨਿਯਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਚੇવ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਪਰਿਹਰਣਪਞ੍ਞਾਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਚ ਨੇਪਕ੍ਕੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਤ੍ਤਾ ਨਿਪਕੋ। ਝਾਯੀਤਿ ਆਰਮ੍ਮਣੂਪਨਿਜ੍ਝਾਨੇਨ ਲਕ੍ਖਣੂਪਨਿਜ੍ਝਾਨੇਨ ਚਾਤਿ ਦ੍વੀਹਿਪਿ ਝਾਨੇਹਿ ਝਾਯੀ। ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋਤਿ ‘‘ਦਿવਸਂ ਚਙ੍ਕਮੇਨ ਨਿਸਜ੍ਜਾਯ ਆવਰਣਿਯੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਸੋਧੇਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਭਾવਨਾਯ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ। ਸਂਯੋਜਨਂ ਜਾਤਿਜਰਾਯ ਛੇਤ੍વਾਤਿ ਜਾਤਿਯਾ ਚੇવ ਜਰਾਯ ਚ ਸਤ੍ਤੇ ਸਂਯੋਜੇਤੀਤਿ ਸਂਯੋਜਨਨ੍ਤਿ ਲਦ੍ਧਨਾਮਂ ਕਾਮਰਾਗਾਦਿਕਂ ਦਸવਿਧਮ੍ਪਿ ਕਿਲੇਸਜਾਤਂ ਅਨੁਸਯਸਮੁਗ੍ਘਾਤવਸੇਨ ਮੂਲਤੋ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ। ਅਥ વਾ ਸਂਯੋਜਨਂ ਜਾਤਿਜਰਾਯ ਛੇਤ੍વਾਤਿ ਜਾਤਿਜਰਾਯ ਸਂਯੋਜਨਂ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ। ਯਸ੍ਸ ਹਿ ਸਂਯੋਜਨਾਨਿ ਅਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾਨਿ, ਤਸ੍ਸ ਜਾਤਿਜਰਾਯ ਅਚ੍ਛੇਦੋ ਅਸਮੁਗ੍ਘਾਤੋવ। ਯਸ੍ਸ ਪਨ ਤਾਨਿ ਛਿਨ੍ਨਾਨਿ, ਤਸ੍ਸ ਜਾਤਿਜਰਾਪਿ ਛਿਨ੍ਨਾવ ਕਾਰਣਸ੍ਸ ਸਮੁਗ੍ਘਾਤਿਤਤ੍ਤਾ। ਤਸ੍ਮਾ ਸਂਯੋਜਨਂ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤੋ ਏવ ਜਾਤਿਜਰਾਪਿ ਛਿਨ੍ਦਤਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਂਯੋਜਨਂ ਜਾਤਿਜਰਾਯ ਛੇਤ੍વਾ’’ਤਿ। ਇਧੇવ ਸਮ੍ਬੋਧਿਮਨੁਤ੍ਤਰਂ ਫੁਸੇਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਅਤ੍ਤਭਾવੇ ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗਂ ਅਰਹਤ੍ਤਂ વਾ ਫੁਸੇ ਪਾਪੁਣੇਯ੍ਯ।
Satimāti cirakatacirabhāsitānaṃ anussaraṇe samatthassa satinepakkassa bhāvena catusatipaṭṭhānayogena satimā. Nipakoti sattaṭṭhāniyasampajaññasaṅkhātena ceva kammaṭṭhānapariharaṇapaññāsaṅkhātena ca nepakkena samannāgatattā nipako. Jhāyīti ārammaṇūpanijjhānena lakkhaṇūpanijjhānena cāti dvīhipi jhānehi jhāyī. Appamattoti ‘‘divasaṃ caṅkamena nisajjāya āvaraṇiyehi dhammehi cittaṃ parisodhetī’’tiādinā nayena kammaṭṭhānabhāvanāya appamatto. Saṃyojanaṃ jātijarāya chetvāti jātiyā ceva jarāya ca satte saṃyojetīti saṃyojananti laddhanāmaṃ kāmarāgādikaṃ dasavidhampi kilesajātaṃ anusayasamugghātavasena mūlato chinditvā. Atha vā saṃyojanaṃ jātijarāya chetvāti jātijarāya saṃyojanaṃ chinditvā. Yassa hi saṃyojanāni acchinnāni, tassa jātijarāya acchedo asamugghātova. Yassa pana tāni chinnāni, tassa jātijarāpi chinnāva kāraṇassa samugghātitattā. Tasmā saṃyojanaṃ chindanto eva jātijarāpi chindati. Tena vuttaṃ ‘‘saṃyojanaṃ jātijarāya chetvā’’ti. Idheva sambodhimanuttaraṃ phuseti imasmiṃyeva attabhāve aggamaggaṃ arahattaṃ vā phuse pāpuṇeyya.
ਸਤ੍ਤਮਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Sattamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਇਤਿવੁਤ੍ਤਕਪਾਲ਼ਿ • Itivuttakapāḷi / ੭. ਆਤਾਪੀਸੁਤ੍ਤਂ • 7. Ātāpīsuttaṃ
