Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / સારત્થદીપની-ટીકા • Sāratthadīpanī-ṭīkā

    અટ્ઠગરુધમ્મકથાવણ્ણના

    Aṭṭhagarudhammakathāvaṇṇanā

    ૪૦૩. સત્થાપિ ‘‘ઇત્થિયો નામ પરિત્તસદ્ધા, એકાયાચિતમત્તેયેવ પબ્બજ્જાય અનુઞ્ઞાતાય ન મમ સાસનં ગરું કત્વા ગણ્હિસ્સન્તી’’તિ તિક્ખત્તું પટિક્ખિપિત્વા ઇદાનિ ગરું કત્વા ગાહાપેતુકામતાય ‘‘સચે, આનન્દ, મહાપજાપતિ ગોતમી અટ્ઠ ગરુધમ્મે પટિગ્ગણ્હાતિ, સાવસ્સા હોતુ ઉપસમ્પદા’’તિઆદિમાહ. તત્થ સાવસ્સાતિ સા એવ અસ્સા પબ્બજ્જાપિ ઉપસમ્પદાપિ હોતુ.

    403. Satthāpi ‘‘itthiyo nāma parittasaddhā, ekāyācitamatteyeva pabbajjāya anuññātāya na mama sāsanaṃ garuṃ katvā gaṇhissantī’’ti tikkhattuṃ paṭikkhipitvā idāni garuṃ katvā gāhāpetukāmatāya ‘‘sace, ānanda, mahāpajāpati gotamī aṭṭha garudhamme paṭiggaṇhāti, sāvassā hotu upasampadā’’tiādimāha. Tattha sāvassāti sā eva assā pabbajjāpi upasampadāpi hotu.

    તદહુપસમ્પન્નસ્સાતિ તં દિવસમ્પિ ઉપસમ્પન્નસ્સ. અભિવાદનં પચ્ચુટ્ઠાનં અઞ્જલિકમ્મં સામીચિકમ્મં કાતબ્બન્તિ માનાતિમાનં અકત્વા પઞ્ચપતિટ્ઠિતેન અભિવાદનં, આસના ઉટ્ઠાય પચ્ચુગ્ગમનવસેન પચ્ચુટ્ઠાનં, દસનખે સમોધાનેત્વા અઞ્જલિકમ્મં, આસનપઞ્ઞાપનબીજનાદિકં અનુચ્છવિકકમ્મસઙ્ખાતં સામીચિકમ્મઞ્ચ કત્તબ્બં. અભિક્ખુકે આવાસેતિ યત્થ વસન્તિયા અનન્તરાયેન ઓવાદત્થાય ઉપસઙ્કમનારહે ઠાને ઓવાદદાયકો આચરિયો નત્થિ, અયં અભિક્ખુકો આવાસો નામ, એવરૂપે આવાસે વસ્સં ન ઉપગન્તબ્બં. અન્વદ્ધમાસન્તિ અનુપોસથિકં. ઓવાદૂપસઙ્કમનન્તિ ઓવાદત્થાય ઉપસઙ્કમનં. દિટ્ઠેનાતિ ચક્ખુના દિટ્ઠેન. સુતેનાતિ સોતેન સુતેન. પરિસઙ્કાયાતિ દિટ્ઠસુતવસેન પરિસઙ્કિતેન. ગરુધમ્મન્તિ ગરુકં સઙ્ઘાદિસેસાપત્તિં. પક્ખમાનત્તન્તિ અનૂનાનિ પન્નરસ દિવસાનિ માનત્તં. છસુ ધમ્મેસૂતિ વિકાલભોજનચ્છટ્ઠેસુ સિક્ખાપદેસુ. સિક્ખિતસિક્ખાયાતિ એકસિક્ખમ્પિ અખણ્ડં કત્વા પૂરિતસિક્ખાય.

    Tadahupasampannassāti taṃ divasampi upasampannassa. Abhivādanaṃ paccuṭṭhānaṃ añjalikammaṃ sāmīcikammaṃ kātabbanti mānātimānaṃ akatvā pañcapatiṭṭhitena abhivādanaṃ, āsanā uṭṭhāya paccuggamanavasena paccuṭṭhānaṃ, dasanakhe samodhānetvā añjalikammaṃ, āsanapaññāpanabījanādikaṃ anucchavikakammasaṅkhātaṃ sāmīcikammañca kattabbaṃ. Abhikkhuke āvāseti yattha vasantiyā anantarāyena ovādatthāya upasaṅkamanārahe ṭhāne ovādadāyako ācariyo natthi, ayaṃ abhikkhuko āvāso nāma, evarūpe āvāse vassaṃ na upagantabbaṃ. Anvaddhamāsanti anuposathikaṃ. Ovādūpasaṅkamananti ovādatthāya upasaṅkamanaṃ. Diṭṭhenāti cakkhunā diṭṭhena. Sutenāti sotena sutena. Parisaṅkāyāti diṭṭhasutavasena parisaṅkitena. Garudhammanti garukaṃ saṅghādisesāpattiṃ. Pakkhamānattanti anūnāni pannarasa divasāni mānattaṃ. Chasu dhammesūti vikālabhojanacchaṭṭhesu sikkhāpadesu. Sikkhitasikkhāyāti ekasikkhampi akhaṇḍaṃ katvā pūritasikkhāya.

    ન અક્કોસિતબ્બો ન પરિભાસિતબ્બોતિ દસન્નં અક્કોસવત્થૂનં અઞ્ઞતરેન અક્કોસવત્થુના ન અક્કોસિતબ્બો, ભયુપદંસનાય કાયચિ પરિભાસાય ન પરિભાસિતબ્બો. ઓવટો ભિક્ખુનીનં ભિક્ખૂસુ વચનપથોતિ ઓવાદાનુસાસનિધમ્મકથાસઙ્ખાતો વચનપથો ભિક્ખુનીનં ભિક્ખૂસુ ઓવટો પિહિતો, ન ભિક્ખુનિયા કોચિ ભિક્ખુ ઓવદિતબ્બો વા અનુસાસિતબ્બો વા, ‘‘ભન્તે પોરાણકત્થેરા ઇદઞ્ચિદઞ્ચ વત્તં પૂરયિંસૂ’’તિ એવં પન પવેણિવસેન કથેતું વટ્ટતિ. અનોવટો ભિક્ખૂનં ભિક્ખુનીસૂતિ ભિક્ખૂનં પન ભિક્ખુનીસુ વચનપથો અનિવારિતો, યથારુચિયા ઓવદન્તુ અનુસાસન્તુ ધમ્મકથં કથેન્તૂતિ અયમેત્થ સઙ્ખેપો, વિત્થારતો પનેસા ગરુધમ્મકથા મહાવિભઙ્ગે વુત્તનયેનેવ વેદિતબ્બા.

    Na akkositabbo na paribhāsitabboti dasannaṃ akkosavatthūnaṃ aññatarena akkosavatthunā na akkositabbo, bhayupadaṃsanāya kāyaci paribhāsāya na paribhāsitabbo. Ovaṭo bhikkhunīnaṃ bhikkhūsu vacanapathoti ovādānusāsanidhammakathāsaṅkhāto vacanapatho bhikkhunīnaṃ bhikkhūsu ovaṭo pihito, na bhikkhuniyā koci bhikkhu ovaditabbo vā anusāsitabbo vā, ‘‘bhante porāṇakattherā idañcidañca vattaṃ pūrayiṃsū’’ti evaṃ pana paveṇivasena kathetuṃ vaṭṭati. Anovaṭo bhikkhūnaṃ bhikkhunīsūti bhikkhūnaṃ pana bhikkhunīsu vacanapatho anivārito, yathāruciyā ovadantu anusāsantu dhammakathaṃ kathentūti ayamettha saṅkhepo, vitthārato panesā garudhammakathā mahāvibhaṅge vuttanayeneva veditabbā.

    ઇમે પન અટ્ઠ ગરુધમ્મે સત્થુ સન્તિકે ઉગ્ગહેત્વા થેરેન અત્તનો આરોચિયમાને સુત્વા મહાપજાપતિયા તાવમહન્તં દોમનસ્સં ખણેન પટિપ્પસ્સમ્ભિ. અનોતત્તદહતો આહટેન સીતુદકસ્સ ઘટસતેન મત્થકે પરિસિત્તા વિય વિગતપરિળાહા અત્તમના હુત્વા ગરુધમ્મપટિગ્ગહણેન ઉપ્પન્નપીતિપામોજ્જં આવિ કરોન્તી ‘‘સેય્યથાપિ, ભન્તે’’તિઆદિકં ઉદાનં ઉદાનેસિ. તત્થ દહરોતિ તરુણો. યુવાતિ યોબ્બઞ્ઞભાવે ઠિતો. મણ્ડનકજાતિકોતિ અલઙ્કારસભાવો. તત્થ કોચિ તરુણોપિ યુવા ન હોતિ યથા અતિતરુણો. કોચિ યુવાપિ મણ્ડનકજાતિકો ન હોતિ યથા ઉપસન્તસભાવો આલસિયબ્યસનાદીહિ વા અભિભૂતો, ઇધ પન દહરો ચેવ યુવા ચ મણ્ડનકજાતિકો ચ અધિપ્પેતો, તસ્મા એવમાહ. ઉપ્પલાદીનિ લોકસમ્મતત્તા વુત્તાનિ. ઇતો પરં યં યં વત્તબ્બં, તં તં અટ્ઠકથાયં દસ્સિતમેવ.

    Ime pana aṭṭha garudhamme satthu santike uggahetvā therena attano ārociyamāne sutvā mahāpajāpatiyā tāvamahantaṃ domanassaṃ khaṇena paṭippassambhi. Anotattadahato āhaṭena sītudakassa ghaṭasatena matthake parisittā viya vigatapariḷāhā attamanā hutvā garudhammapaṭiggahaṇena uppannapītipāmojjaṃ āvi karontī ‘‘seyyathāpi, bhante’’tiādikaṃ udānaṃ udānesi. Tattha daharoti taruṇo. Yuvāti yobbaññabhāve ṭhito. Maṇḍanakajātikoti alaṅkārasabhāvo. Tattha koci taruṇopi yuvā na hoti yathā atitaruṇo. Koci yuvāpi maṇḍanakajātiko na hoti yathā upasantasabhāvo ālasiyabyasanādīhi vā abhibhūto, idha pana daharo ceva yuvā ca maṇḍanakajātiko ca adhippeto, tasmā evamāha. Uppalādīni lokasammatattā vuttāni. Ito paraṃ yaṃ yaṃ vattabbaṃ, taṃ taṃ aṭṭhakathāyaṃ dassitameva.

    તત્થ માતુગામસ્સ પબ્બજિતત્તાતિ ઇદં પઞ્ચવસ્સસતતો ઉદ્ધં અટ્ઠત્વા પઞ્ચસુયેવ વસ્સસતેસુ સદ્ધમ્મટ્ઠિતિયા કારણનિદસ્સનં. પટિસમ્ભિદાપભેદપ્પત્તખીણાસવવસેનેવ વુત્તન્તિ એત્થ ‘‘પટિસમ્ભિદાપત્તખીણાસવગ્ગહણેન ઝાનાનિપિ ગહિતાનેવ હોન્તિ. ન હિ નિજ્ઝાનકાનં સબ્બપ્પકારસમ્પત્તિ ઇજ્ઝતી’’તિ ગણ્ઠિપદેસુ વુત્તં. સુક્ખવિપસ્સકખીણાસવવસેન વસ્સસહસ્સન્તિઆદિના ચ યં વુત્તં. તં ખન્ધકભાણકાનં મતેન વુત્તન્તિ વેદિતબ્બં. દીઘનિકાયટ્ઠકથાયં (દી॰ નિ॰ અટ્ઠ॰ ૩.૧૬૧) પન એવં વુત્તં –

    Tattha mātugāmassa pabbajitattāti idaṃ pañcavassasatato uddhaṃ aṭṭhatvā pañcasuyeva vassasatesu saddhammaṭṭhitiyā kāraṇanidassanaṃ. Paṭisambhidāpabhedappattakhīṇāsavavaseneva vuttanti ettha ‘‘paṭisambhidāpattakhīṇāsavaggahaṇena jhānānipi gahitāneva honti. Na hi nijjhānakānaṃ sabbappakārasampatti ijjhatī’’ti gaṇṭhipadesu vuttaṃ. Sukkhavipassakakhīṇāsavavasena vassasahassantiādinā ca yaṃ vuttaṃ. Taṃ khandhakabhāṇakānaṃ matena vuttanti veditabbaṃ. Dīghanikāyaṭṭhakathāyaṃ (dī. ni. aṭṭha. 3.161) pana evaṃ vuttaṃ –

    ‘‘પટિસમ્ભિદાપત્તેહિ વસ્સસહસ્સં અટ્ઠાસિ, છળભિઞ્ઞેહિ વસ્સસહસ્સં, તેવિજ્જેહિ વસ્સસહસ્સં, સુક્ખવિપસ્સકેહિ વસ્સસહસ્સં, પાતિમોક્ખેન વસ્સસહસ્સં અટ્ઠાસી’’તિ.

    ‘‘Paṭisambhidāpattehi vassasahassaṃ aṭṭhāsi, chaḷabhiññehi vassasahassaṃ, tevijjehi vassasahassaṃ, sukkhavipassakehi vassasahassaṃ, pātimokkhena vassasahassaṃ aṭṭhāsī’’ti.

    અઙ્ગુત્તરનિકાયટ્ઠકથાયમ્પિ (અ॰ નિ॰ અટ્ઠ॰ ૧.૧.૧૩૦) –

    Aṅguttaranikāyaṭṭhakathāyampi (a. ni. aṭṭha. 1.1.130) –

    ‘‘બુદ્ધાનઞ્હિ પરિનિબ્બાનતો વસ્સસહસ્સમેવ પટિસમ્ભિદા નિબ્બત્તેતું સક્કોન્તિ, તતો પરં છ અભિઞ્ઞા, તતો તાપિ નિબ્બત્તેતું અસક્કોન્તા તિસ્સો વિજ્જા નિબ્બત્તેન્તિ, ગચ્છન્તે ગચ્છન્તે કાલે તાપિ નિબ્બત્તેતું અસક્કોન્તા સુક્ખવિપસ્સકા હોન્તિ. એતેનેવ ઉપાયેન અનાગામિનો સકદાગામિનો સોતાપન્ના’’તિ –

    ‘‘Buddhānañhi parinibbānato vassasahassameva paṭisambhidā nibbattetuṃ sakkonti, tato paraṃ cha abhiññā, tato tāpi nibbattetuṃ asakkontā tisso vijjā nibbattenti, gacchante gacchante kāle tāpi nibbattetuṃ asakkontā sukkhavipassakā honti. Eteneva upāyena anāgāmino sakadāgāmino sotāpannā’’ti –

    વુત્તં.

    Vuttaṃ.

    સંયુત્તનિકાયટ્ઠકથાયં પન (સં॰ નિ॰ અટ્ઠ॰ ૨.૩.૧૫૬) –

    Saṃyuttanikāyaṭṭhakathāyaṃ pana (saṃ. ni. aṭṭha. 2.3.156) –

    ‘‘પઠમબોધિયઞ્હિ ભિક્ખૂ પટિસમ્ભિદાપત્તા અહેસું. અથ કાલે ગચ્છન્તે પટિસમ્ભિદા પાપુણિતું ન સક્ખિંસુ, છળભિઞ્ઞા અહેસું, તતો છ અભિઞ્ઞા પત્તું અસક્કોન્તા તિસ્સો વિજ્જા પાપુણિંસુ. ઇદાનિ કાલે ગચ્છન્તે તિસ્સો વિજ્જા પાપુણિતું અસક્કોન્તા આસવક્ખયમત્તં પાપુણિસ્સન્તિ, તમ્પિ અસક્કોન્તા અનાગામિફલં, તમ્પિ અસક્કોન્તા સકદાગામિફલં, તમ્પિ અસક્કોન્તા સોતાપત્તિફલં, ગચ્છન્તે કાલે સોતાપત્તિફલમ્પિ પત્તું ન સક્ખિસ્સન્તી’’તિ –

    ‘‘Paṭhamabodhiyañhi bhikkhū paṭisambhidāpattā ahesuṃ. Atha kāle gacchante paṭisambhidā pāpuṇituṃ na sakkhiṃsu, chaḷabhiññā ahesuṃ, tato cha abhiññā pattuṃ asakkontā tisso vijjā pāpuṇiṃsu. Idāni kāle gacchante tisso vijjā pāpuṇituṃ asakkontā āsavakkhayamattaṃ pāpuṇissanti, tampi asakkontā anāgāmiphalaṃ, tampi asakkontā sakadāgāmiphalaṃ, tampi asakkontā sotāpattiphalaṃ, gacchante kāle sotāpattiphalampi pattuṃ na sakkhissantī’’ti –

    વુત્તં.

    Vuttaṃ.

    યસ્મા ચેતં સબ્બં અઞ્ઞમઞ્ઞપટિવિરુદ્ધં, તસ્મા તેસં તેસં ભાણકાનં મતમેવ આચરિયેન તત્થ તત્થ દસ્સિતન્તિ ગહેતબ્બં. અઞ્ઞથા હિ આચરિયસ્સેવ પુબ્બાપરવિરોધપ્પસઙ્ગો સિયાતિ.

    Yasmā cetaṃ sabbaṃ aññamaññapaṭiviruddhaṃ, tasmā tesaṃ tesaṃ bhāṇakānaṃ matameva ācariyena tattha tattha dassitanti gahetabbaṃ. Aññathā hi ācariyasseva pubbāparavirodhappasaṅgo siyāti.

    તાનિયેવાતિ તાનિયેવ પઞ્ચ વસ્સસહસ્સાનિ. પરિયત્તિમૂલકં સાસનન્તિ આહ ‘‘ન હિ પરિયત્તિયા અસતિ પટિવેધો અત્થી’’તિઆદિ. પરિયત્તિયા હિ અન્તરહિતાય પટિપત્તિ અન્તરધાયતિ, પટિપત્તિયા અન્તરહિતાય અધિગમો અન્તરધાયતિ. કિંકારણા? અયઞ્હિ પરિયત્તિ પટિપત્તિયા પચ્ચયો હોતિ, પટિપત્તિ અધિગમસ્સ, ઇતિ પટિપત્તિતોપિ પરિયત્તિયેવ પમાણં. તત્થ પટિવેધો ચ પટિપત્તિ ચ હોતિપિ ન હોતિપિ. એકસ્મિઞ્હિ કાલે પટિવેધકરા ભિક્ખૂ બહૂ હોન્તિ, ‘‘એસ ભિક્ખુ પુથુજ્જનો’’તિ અઙ્ગુલિં પસારેત્વા દસ્સેતબ્બો હોતિ, ઇમસ્મિંયેવ દીપે એકવારં પુથુજ્જનભિક્ખુ નામ નાહોસિ. પટિપત્તિપૂરકાપિ કદાચિ બહૂ હોન્તિ, કદાચિ અપ્પા, ઇતિ પટિવેધો ચ પટિપત્તિ ચ હોતિપિ ન હોતિપિ. સાસનટ્ઠિતિયા પન પરિયત્તિયેવ પમાણં. પણ્ડિતો હિ તેપિટકં સુત્વા દ્વેપિ પૂરેતિ. યથા અમ્હાકં બોધિસત્તો આળારસ્સ સન્તિકે પઞ્ચાભિઞ્ઞા સત્ત ચ સમાપત્તિયો નિબ્બત્તેત્વા નેવસઞ્ઞાનાસઞ્ઞાયતનસમાપત્તિયા પરિકમ્મં પુચ્છિ, સો ‘‘ન જાનામી’’તિ આહ, તતો ઉદકસ્સ સન્તિકં ગન્ત્વા અધિગતવિસેસં સંસન્દિત્વા નેવસઞ્ઞાનાસઞ્ઞાયતનસ્સ પરિકમ્મં પુચ્છિ, સો આચિક્ખિ, તસ્સ વચનસમનન્તરમેવ મહાસત્તો તં સમ્પાદેસિ, એવમેવ પઞ્ઞવા ભિક્ખુ પરિયત્તિં સુત્વા દ્વેપિ પૂરેતિ, તસ્મા પરિયત્તિયા ઠિતાય સાસનં ઠિતં હોતિ. યથાપિ મહતો તળાકસ્સ પાળિયા થિરાય ઉદકં ન ઠસ્સતીતિ ન વત્તબ્બં, ઉદકે સતિ પદુમાદીનિ પુપ્ફાનિ ન પુપ્ફિસ્સન્તીતિ ન વત્તબ્બં, એવમેવ મહાતળાકસ્સ થિરપાળિસદિસે તેપિટકે બુદ્ધવચને સતિ મહાતળાકે ઉદકસદિસા પટિપત્તિપૂરકા કુલપુત્તા નત્થીતિ ન વત્તબ્બં, તેસુ સતિ મહાતળાકે પદુમાદીનિ પુપ્ફાનિ વિય સોતાપન્નાદયો અરિયપુગ્ગલા નત્થીતિ ન વત્તબ્બં. એવં એકન્તતો પરિયત્તિયેવ પમાણં.

    Tāniyevāti tāniyeva pañca vassasahassāni. Pariyattimūlakaṃ sāsananti āha ‘‘na hi pariyattiyā asati paṭivedho atthī’’tiādi. Pariyattiyā hi antarahitāya paṭipatti antaradhāyati, paṭipattiyā antarahitāya adhigamo antaradhāyati. Kiṃkāraṇā? Ayañhi pariyatti paṭipattiyā paccayo hoti, paṭipatti adhigamassa, iti paṭipattitopi pariyattiyeva pamāṇaṃ. Tattha paṭivedho ca paṭipatti ca hotipi na hotipi. Ekasmiñhi kāle paṭivedhakarā bhikkhū bahū honti, ‘‘esa bhikkhu puthujjano’’ti aṅguliṃ pasāretvā dassetabbo hoti, imasmiṃyeva dīpe ekavāraṃ puthujjanabhikkhu nāma nāhosi. Paṭipattipūrakāpi kadāci bahū honti, kadāci appā, iti paṭivedho ca paṭipatti ca hotipi na hotipi. Sāsanaṭṭhitiyā pana pariyattiyeva pamāṇaṃ. Paṇḍito hi tepiṭakaṃ sutvā dvepi pūreti. Yathā amhākaṃ bodhisatto āḷārassa santike pañcābhiññā satta ca samāpattiyo nibbattetvā nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā parikammaṃ pucchi, so ‘‘na jānāmī’’ti āha, tato udakassa santikaṃ gantvā adhigatavisesaṃ saṃsanditvā nevasaññānāsaññāyatanassa parikammaṃ pucchi, so ācikkhi, tassa vacanasamanantarameva mahāsatto taṃ sampādesi, evameva paññavā bhikkhu pariyattiṃ sutvā dvepi pūreti, tasmā pariyattiyā ṭhitāya sāsanaṃ ṭhitaṃ hoti. Yathāpi mahato taḷākassa pāḷiyā thirāya udakaṃ na ṭhassatīti na vattabbaṃ, udake sati padumādīni pupphāni na pupphissantīti na vattabbaṃ, evameva mahātaḷākassa thirapāḷisadise tepiṭake buddhavacane sati mahātaḷāke udakasadisā paṭipattipūrakā kulaputtā natthīti na vattabbaṃ, tesu sati mahātaḷāke padumādīni pupphāni viya sotāpannādayo ariyapuggalā natthīti na vattabbaṃ. Evaṃ ekantato pariyattiyeva pamāṇaṃ.

    પરિયત્તિયા અન્તરહિતાયાતિ એત્થ પરિયત્તીતિ (અ॰ નિ॰ અટ્ઠ॰ ૧.૧.૧૩૦) તેપિટકં બુદ્ધવચનં સાટ્ઠકથા પાળિ. યાવ સા તિટ્ઠતિ, તાવ પરિયત્તિ પરિપુણ્ણા નામ હોતિ. ગચ્છન્તે ગચ્છન્તે કાલે કલિયુગરાજાનો અધમ્મિકા હોન્તિ, તેસુ અધમ્મિકેસુ તેસમ્પિ અમચ્ચાદયો અધમ્મિકા હોન્તિ, તતો રટ્ઠજનપદવાસિનોતિ તેસં અધમ્મિકતાય ન દેવો સમ્મા વસ્સતિ, તતો સસ્સાનિ ન સમ્પજ્જન્તિ, તેસુ અસમ્પજ્જન્તેસુ પચ્ચયદાયકા ભિક્ખુસઙ્ઘસ્સ પચ્ચયે દાતું ન સક્કોન્તિ, ભિક્ખૂ પચ્ચયેહિ કિલમન્તા અન્તેવાસિકે સઙ્ગહેતું ન સક્કોન્તિ. ગચ્છન્તે ગચ્છન્તે કાલે પરિયત્તિ પરિહાયતિ, અત્થવસેન ધારેતું ન સક્કોન્તિ, પાળિવસેનેવ ધારેન્તિ. તતો કાલે ગચ્છન્તે પાળિમ્પિ સકલં ધારેતું ન સક્કોન્તિ, પઠમં અભિધમ્મપિટકં પરિહાયતિ, પરિહાયમાનં મત્થકતો પટ્ઠાય પરિહાયતિ. પઠમમેવ હિ મહાપકરણં પરિહાયતિ, તસ્મિં પરિહીને યમકં, કથાવત્થુ, પુગ્ગલપઞ્ઞત્તિ, ધાતુકથા, વિભઙ્ગો, ધમ્મસઙ્ગહોતિ.

    Pariyattiyā antarahitāyāti ettha pariyattīti (a. ni. aṭṭha. 1.1.130) tepiṭakaṃ buddhavacanaṃ sāṭṭhakathā pāḷi. Yāva sā tiṭṭhati, tāva pariyatti paripuṇṇā nāma hoti. Gacchante gacchante kāle kaliyugarājāno adhammikā honti, tesu adhammikesu tesampi amaccādayo adhammikā honti, tato raṭṭhajanapadavāsinoti tesaṃ adhammikatāya na devo sammā vassati, tato sassāni na sampajjanti, tesu asampajjantesu paccayadāyakā bhikkhusaṅghassa paccaye dātuṃ na sakkonti, bhikkhū paccayehi kilamantā antevāsike saṅgahetuṃ na sakkonti. Gacchante gacchante kāle pariyatti parihāyati, atthavasena dhāretuṃ na sakkonti, pāḷivaseneva dhārenti. Tato kāle gacchante pāḷimpi sakalaṃ dhāretuṃ na sakkonti, paṭhamaṃ abhidhammapiṭakaṃ parihāyati, parihāyamānaṃ matthakato paṭṭhāya parihāyati. Paṭhamameva hi mahāpakaraṇaṃ parihāyati, tasmiṃ parihīne yamakaṃ, kathāvatthu, puggalapaññatti, dhātukathā, vibhaṅgo, dhammasaṅgahoti.

    એવં અભિધમ્મપિટકે પરિહીને મત્થકતો પટ્ઠાય સુત્તન્તપિટકં પરિહાયતિ. પઠમઞ્હિ અઙ્ગુત્તરનિકાયો પરિહાયતિ, તસ્મિમ્પિ પઠમં એકાદસકનિપાતો…પે॰… તતો એકકનિપાતોતિ. એવં અઙ્ગુત્તરનિકાયે પરિહીને મત્થકતો પટ્ઠાય સંયુત્તનિકાયો પરિહાયતિ. પઠમઞ્હિ મહાવગ્ગો પરિહાયતિ, તતો સળાયતનવગ્ગો, ખન્ધકવગ્ગો, નિદાનવગ્ગો, સગાથાવગ્ગોતિ. એવં સંયુત્તનિકાયે પરિહીને મત્થકતો પટ્ઠાય મજ્ઝિમનિકાયો પરિહાયતિ. પઠમઞ્હિ ઉપરિપણ્ણાસકો પરિહાયતિ, તતો મજ્ઝિમપણ્ણાસકો, તતો મૂલપણ્ણાસકોતિ. એવં મજ્ઝિમનિકાયે પરિહીને મત્થકતો પટ્ઠાય દીઘનિકાયો પરિહાયતિ. પઠમઞ્હિ પાથિકવગ્ગો પરિહાયતિ, તતો મહાવગ્ગો, તતો સીલક્ખન્ધવગ્ગોતિ. એવં દીઘનિકાયે પરિહીને સુત્તન્તપિટકં પરિહીનં નામ હોતિ. વિનયપિટકેન સદ્ધિં જાતકમેવ ધારેન્તિ. વિનયપિટકઞ્હિ લજ્જિનો ધારેન્તિ, લાભકામા પન ‘‘સુત્તન્તે કથિતેપિ સલ્લક્ખેન્તા નત્થી’’તિ જાતકમેવ ધારેન્તિ. ગચ્છન્તે કાલે જાતકમ્પિ ધારેતું ન સક્કોન્તિ. અથ નેસં પઠમં વેસ્સન્તરજાતકં પરિહાયતિ, તતો પટિલોમક્કમેન પુણ્ણકજાતકં, મહાનારદજાતકન્તિ પરિયોસાને અપણ્ણકજાતકં પરિહાયતિ, વિનયપિટકમેવ ધારેન્તિ.

    Evaṃ abhidhammapiṭake parihīne matthakato paṭṭhāya suttantapiṭakaṃ parihāyati. Paṭhamañhi aṅguttaranikāyo parihāyati, tasmimpi paṭhamaṃ ekādasakanipāto…pe… tato ekakanipātoti. Evaṃ aṅguttaranikāye parihīne matthakato paṭṭhāya saṃyuttanikāyo parihāyati. Paṭhamañhi mahāvaggo parihāyati, tato saḷāyatanavaggo, khandhakavaggo, nidānavaggo, sagāthāvaggoti. Evaṃ saṃyuttanikāye parihīne matthakato paṭṭhāya majjhimanikāyo parihāyati. Paṭhamañhi uparipaṇṇāsako parihāyati, tato majjhimapaṇṇāsako, tato mūlapaṇṇāsakoti. Evaṃ majjhimanikāye parihīne matthakato paṭṭhāya dīghanikāyo parihāyati. Paṭhamañhi pāthikavaggo parihāyati, tato mahāvaggo, tato sīlakkhandhavaggoti. Evaṃ dīghanikāye parihīne suttantapiṭakaṃ parihīnaṃ nāma hoti. Vinayapiṭakena saddhiṃ jātakameva dhārenti. Vinayapiṭakañhi lajjino dhārenti, lābhakāmā pana ‘‘suttante kathitepi sallakkhentā natthī’’ti jātakameva dhārenti. Gacchante kāle jātakampi dhāretuṃ na sakkonti. Atha nesaṃ paṭhamaṃ vessantarajātakaṃ parihāyati, tato paṭilomakkamena puṇṇakajātakaṃ, mahānāradajātakanti pariyosāne apaṇṇakajātakaṃ parihāyati, vinayapiṭakameva dhārenti.

    ગચ્છન્તે કાલે તમ્પિ મત્થકતો પટ્ઠાય પરિહાયતિ. પઠમઞ્હિ પરિવારો પરિહાયતિ, તતો ખન્ધકો, ભિક્ખુનીવિભઙ્ગો, મહાવિભઙ્ગોતિ અનુક્કમેન ઉપોસથક્ખન્ધકમત્તમેવ ધારેન્તિ. તદાપિ પરિયત્તિ અનન્તરહિતાવ હોતિ. યાવ પન મનુસ્સેસુ ચતુપ્પદિકગાથાપિ પવત્તતિ, તાવ પરિયત્તિ અનન્તરહિતાવ હોતિ. યદા સદ્ધો પસન્નો રાજા હત્થિક્ખન્ધે સુવણ્ણચઙ્કોટકમ્હિ સહસ્સત્થવિકં ઠપાપેત્વા ‘‘બુદ્ધેહિ કથિતં ચતુપ્પદિકં ગાથં જાનન્તો ઇમં સહસ્સં ગણ્હતૂ’’તિ નગરે ભેરિં ચરાપેત્વા ગણ્હનકં અલભિત્વા ‘‘એકવારં ચરાપિતે નામં સુણન્તાપિ હોન્તિ અસુણન્તાપી’’તિ યાવતતિયં ચરાપેત્વા ગણ્હનકં અલભિત્વા રાજપુરિસા સહસ્સત્થવિકં પુન રાજકુલં પવેસેન્તિ, તદા પરિયત્તિ અન્તરહિતા નામ હોતિ.

    Gacchante kāle tampi matthakato paṭṭhāya parihāyati. Paṭhamañhi parivāro parihāyati, tato khandhako, bhikkhunīvibhaṅgo, mahāvibhaṅgoti anukkamena uposathakkhandhakamattameva dhārenti. Tadāpi pariyatti anantarahitāva hoti. Yāva pana manussesu catuppadikagāthāpi pavattati, tāva pariyatti anantarahitāva hoti. Yadā saddho pasanno rājā hatthikkhandhe suvaṇṇacaṅkoṭakamhi sahassatthavikaṃ ṭhapāpetvā ‘‘buddhehi kathitaṃ catuppadikaṃ gāthaṃ jānanto imaṃ sahassaṃ gaṇhatū’’ti nagare bheriṃ carāpetvā gaṇhanakaṃ alabhitvā ‘‘ekavāraṃ carāpite nāmaṃ suṇantāpi honti asuṇantāpī’’ti yāvatatiyaṃ carāpetvā gaṇhanakaṃ alabhitvā rājapurisā sahassatthavikaṃ puna rājakulaṃ pavesenti, tadā pariyatti antarahitā nāma hoti.

    ચિરં પવત્તિસ્સતીતિ પરિયત્તિયા અન્તરહિતાયપિ લિઙ્ગમત્તં અદ્ધાનં પવત્તિસ્સતિ. કથં? ગચ્છન્તે ગચ્છન્તે હિ કાલે ચીવરગ્ગહણં પત્તગ્ગહણં સમિઞ્જનપસારણં આલોકિતવિલોકિતં ન પાસાદિકં હોતિ, નિગણ્ઠસમણા વિય અલાબુપત્તં ભિક્ખૂ પત્તં અગ્ગબાહાય પરિક્ખિપિત્વા આદાય વિચરન્તિ, એત્તાવતાપિ લિઙ્ગં અનન્તરહિતમેવ હોતિ. ગચ્છન્તે પન કાલે અગ્ગબાહતો ઓતારેત્વા હત્થેન વા સિક્કાય વા ઓલમ્બેત્વા વિચરન્તિ, ચીવરમ્પિ રજનસારુપ્પં અકત્વા ઓટ્ઠટ્ઠિવણ્ણં કત્વા રજન્તિ. ગચ્છન્તે કાલે રજનમ્પિ ન હોતિ, દસચ્છિન્દનં ઓવટ્ટિકાવિજ્ઝનં કપ્પમત્તઞ્ચ કત્વા વળઞ્જન્તિ, પુન ઓવટ્ટિકં વિજ્ઝિત્વા કપ્પં ન કરોન્તિ. તતો ઉભયમ્પિ અકત્વા દસા છેત્વા પરિબ્બાજકા વિય ચરન્તિ. ગચ્છન્તે કાલે ‘‘કો ઇમિના અમ્હાકં અત્થો’’તિ ખુદ્દકં કાસાવખણ્ડં હત્થે વા ગીવાયં વા બન્ધન્તિ, કેસેસુ વા અલ્લીયાપેન્તિ, દારભરણં કરોન્તા કસિત્વા વપિત્વા જીવિકં કપ્પેત્વા વિચરન્તિ, તદા દક્ખિણં દેન્તો જનો સઙ્ઘં ઉદ્દિસ્સ એતેસમ્પિ દેતિ. ઇદં સન્ધાય ભગવતા વુત્તં ‘‘ભવિસ્સન્તિ ખો પનાનન્દ, અનાગતમદ્ધાનં ગોત્રભુનો કાસાવકણ્ઠા દુસ્સીલા પાપધમ્મા, તેસુ દુસ્સીલેસુ સઙ્ઘં ઉદ્દિસ્સ દાનં દસ્સન્તિ, તદાપાહં, આનન્દ, સઙ્ઘગતં દક્ખિણં અસઙ્ખ્યેય્યં અપ્પમેય્યં વદામી’’તિ (મ॰ નિ॰ ૩.૩૮૦). તતો ગચ્છન્તે કાલે નાનાવિધાનિ કમ્માનિ કરોન્તા ‘‘પપઞ્ચો એસ, કિં ઇમિના અમ્હાક’’ન્તિ કાસાવખણ્ડં છિન્દિત્વા અરઞ્ઞે ખિપન્તિ, તસ્મિં કાલે લિઙ્ગં અન્તરહિતં નામ હોતિ. કસ્સપદસબલસ્સ કિર કાલતો પટ્ઠાય યોનકાનં સેતવત્થાનિ પારુપિત્વા ચરણચારિત્તં જાતં. એવં પરિયત્તિયા અન્તરહિતાયપિ લિઙ્ગમત્તં ચિરં પવત્તિસ્સતીતિ વેદિતબ્બં.

    Ciraṃ pavattissatīti pariyattiyā antarahitāyapi liṅgamattaṃ addhānaṃ pavattissati. Kathaṃ? Gacchante gacchante hi kāle cīvaraggahaṇaṃ pattaggahaṇaṃ samiñjanapasāraṇaṃ ālokitavilokitaṃ na pāsādikaṃ hoti, nigaṇṭhasamaṇā viya alābupattaṃ bhikkhū pattaṃ aggabāhāya parikkhipitvā ādāya vicaranti, ettāvatāpi liṅgaṃ anantarahitameva hoti. Gacchante pana kāle aggabāhato otāretvā hatthena vā sikkāya vā olambetvā vicaranti, cīvarampi rajanasāruppaṃ akatvā oṭṭhaṭṭhivaṇṇaṃ katvā rajanti. Gacchante kāle rajanampi na hoti, dasacchindanaṃ ovaṭṭikāvijjhanaṃ kappamattañca katvā vaḷañjanti, puna ovaṭṭikaṃ vijjhitvā kappaṃ na karonti. Tato ubhayampi akatvā dasā chetvā paribbājakā viya caranti. Gacchante kāle ‘‘ko iminā amhākaṃ attho’’ti khuddakaṃ kāsāvakhaṇḍaṃ hatthe vā gīvāyaṃ vā bandhanti, kesesu vā allīyāpenti, dārabharaṇaṃ karontā kasitvā vapitvā jīvikaṃ kappetvā vicaranti, tadā dakkhiṇaṃ dento jano saṅghaṃ uddissa etesampi deti. Idaṃ sandhāya bhagavatā vuttaṃ ‘‘bhavissanti kho panānanda, anāgatamaddhānaṃ gotrabhuno kāsāvakaṇṭhā dussīlā pāpadhammā, tesu dussīlesu saṅghaṃ uddissa dānaṃ dassanti, tadāpāhaṃ, ānanda, saṅghagataṃ dakkhiṇaṃ asaṅkhyeyyaṃ appameyyaṃ vadāmī’’ti (ma. ni. 3.380). Tato gacchante kāle nānāvidhāni kammāni karontā ‘‘papañco esa, kiṃ iminā amhāka’’nti kāsāvakhaṇḍaṃ chinditvā araññe khipanti, tasmiṃ kāle liṅgaṃ antarahitaṃ nāma hoti. Kassapadasabalassa kira kālato paṭṭhāya yonakānaṃ setavatthāni pārupitvā caraṇacārittaṃ jātaṃ. Evaṃ pariyattiyā antarahitāyapi liṅgamattaṃ ciraṃ pavattissatīti veditabbaṃ.

    અટ્ઠગરુધમ્મકથાવણ્ણના નિટ્ઠિતા.

    Aṭṭhagarudhammakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / વિનયપિટક • Vinayapiṭaka / ચૂળવગ્ગપાળિ • Cūḷavaggapāḷi / અટ્ઠગરુધમ્મા • Aṭṭhagarudhammā

    અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / વિનયપિટક (અટ્ઠકથા) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ચૂળવગ્ગ-અટ્ઠકથા • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / મહાપજાપતિગોતમીવત્થુકથા • Mahāpajāpatigotamīvatthukathā

    ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વજિરબુદ્ધિ-ટીકા • Vajirabuddhi-ṭīkā / મહાપજાપતિગોતમીવત્થુકથાવણ્ણના • Mahāpajāpatigotamīvatthukathāvaṇṇanā

    ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વિમતિવિનોદની-ટીકા • Vimativinodanī-ṭīkā / મહાપજાપતિગોતમીવત્થુકથાવણ્ણના • Mahāpajāpatigotamīvatthukathāvaṇṇanā

    ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / પાચિત્યાદિયોજનાપાળિ • Pācityādiyojanāpāḷi / મહાપજાપતિગોતમીવત્થુકથા • Mahāpajāpatigotamīvatthukathā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact