Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / મહાવિભઙ્ગ-અટ્ઠકથા • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā

    ૨. અત્થઙ્ગતસિક્ખાપદવણ્ણના

    2. Atthaṅgatasikkhāpadavaṇṇanā

    ૧૫૩. દુતિયસિક્ખાપદે – પરિયાયેનાતિ વારેન, પટિપાટિયાતિ અત્થો. અધિચેતસોતિ અધિચિત્તવતો , સબ્બચિત્તાનં અધિકેન અરહત્તફલચિત્તેન સમન્નાગતસ્સાતિ અત્થો. અપ્પમજ્જતોતિ નપ્પમજ્જતો, અપ્પમાદેન કુસલાનં ધમ્માનં સાતચ્ચકિરિયાય સમન્નાગતસ્સાતિ વુત્તં હોતિ. મુનિનોતિ ‘‘યો મુનાતિ ઉભો લોકે, મુનિ તેન પવુચ્ચતી’’તિ (ધ॰ પ॰ ૨૬૯) એવં ઉભયલોકમુનનેન વા, મોનં વુચ્ચતિ ઞાણં, તેન ઞાણેન સમન્નાગતત્તા વા ખીણાસવો મુનિ નામ વુચ્ચતિ, તસ્સ મુનિનો. મોનપથેસુ સિક્ખતોતિ અરહત્તઞાણસઙ્ખાતસ્સ મોનસ્સ પથેસુ સત્તતિંસબોધિપક્ખિયધમ્મેસુ તીસુ વા સિક્ખાસુ સિક્ખતો. ઇદઞ્ચ પુબ્બભાગપટિપદં ગહેત્વા વુત્તં, તસ્મા એવં પુબ્બભાગે સિક્ખતો ઇમાય સિક્ખાય મુનિભાવં પત્તસ્સ મુનિનોતિ એવમેત્થ અત્થો દટ્ઠબ્બો. સોકા ન ભવન્તિ તાદિનોતિ તાદિસસ્સ ખીણાસવમુનિનો અબ્ભન્તરે ઇટ્ઠવિયોગાદિવત્થુકા સોકા ન સન્તિ. અથ વા તાદિનોતિ તાદિલક્ખણસમન્નાગતસ્સ એવરૂપસ્સ મુનિનો સોકા ન ભવન્તીતિ અયમેત્થ અત્થો. ઉપસન્તસ્સાતિ રાગાદીનં ઉપસમેન ઉપસન્તસ્સ. સદા સતીમતોતિ સતિવેપુલ્લપ્પત્તત્તા નિચ્ચકાલં સતિયા અવિરહિતસ્સ . આકાસે અન્તલિક્ખેતિ અન્તલિક્ખસઙ્ખાતે આકાસે, ન કસિણુગ્ઘાટિમે, ન પન રૂપપરિચ્છેદે. ચઙ્કમતિપિ તિટ્ઠતિપીતિ તાસં ભિક્ખુનીનં કથં સુત્વા ‘‘ઇમા ભિક્ખુનિયો મં ‘એત્તકમેવ અયં જાનાતી’તિ અવમઞ્ઞન્તિ, હન્દ દાનિ એતાસં અત્તનો આનુભાવં દસ્સેમી’’તિ ધમ્મબહુમાનં ઉપ્પાદેત્વા અભિઞ્ઞાપાદકં ચતુત્થજ્ઝાનં સમાપજ્જિત્વા વુટ્ઠાય એવરૂપં ઇદ્ધિપાટિહારિયં દસ્સેસિ – ‘‘આકાસે અન્તલિક્ખે ચઙ્કમતિપિ…પે॰… અન્તરધાયતિપી’’તિ. તત્થ અન્તરધાયતિપીતિ અન્તરધાયતિપિ અદસ્સનમ્પિ ગચ્છતીતિ અત્થો. તઞ્ચેવ ઉદાનં ભણતિ અઞ્ઞઞ્ચ બહું બુદ્ધવચનન્તિ થેરો કિર અત્તનો ભાતુથેરસ્સ સન્તિકે –

    153. Dutiyasikkhāpade – pariyāyenāti vārena, paṭipāṭiyāti attho. Adhicetasoti adhicittavato , sabbacittānaṃ adhikena arahattaphalacittena samannāgatassāti attho. Appamajjatoti nappamajjato, appamādena kusalānaṃ dhammānaṃ sātaccakiriyāya samannāgatassāti vuttaṃ hoti. Muninoti ‘‘yo munāti ubho loke, muni tena pavuccatī’’ti (dha. pa. 269) evaṃ ubhayalokamunanena vā, monaṃ vuccati ñāṇaṃ, tena ñāṇena samannāgatattā vā khīṇāsavo muni nāma vuccati, tassa munino. Monapathesu sikkhatoti arahattañāṇasaṅkhātassa monassa pathesu sattatiṃsabodhipakkhiyadhammesu tīsu vā sikkhāsu sikkhato. Idañca pubbabhāgapaṭipadaṃ gahetvā vuttaṃ, tasmā evaṃ pubbabhāge sikkhato imāya sikkhāya munibhāvaṃ pattassa muninoti evamettha attho daṭṭhabbo. Sokā na bhavanti tādinoti tādisassa khīṇāsavamunino abbhantare iṭṭhaviyogādivatthukā sokā na santi. Atha vā tādinoti tādilakkhaṇasamannāgatassa evarūpassa munino sokā na bhavantīti ayamettha attho. Upasantassāti rāgādīnaṃ upasamena upasantassa. Sadā satīmatoti sativepullappattattā niccakālaṃ satiyā avirahitassa . Ākāse antalikkheti antalikkhasaṅkhāte ākāse, na kasiṇugghāṭime, na pana rūpaparicchede. Caṅkamatipi tiṭṭhatipīti tāsaṃ bhikkhunīnaṃ kathaṃ sutvā ‘‘imā bhikkhuniyo maṃ ‘ettakameva ayaṃ jānātī’ti avamaññanti, handa dāni etāsaṃ attano ānubhāvaṃ dassemī’’ti dhammabahumānaṃ uppādetvā abhiññāpādakaṃ catutthajjhānaṃ samāpajjitvā vuṭṭhāya evarūpaṃ iddhipāṭihāriyaṃ dassesi – ‘‘ākāse antalikkhe caṅkamatipi…pe… antaradhāyatipī’’ti. Tattha antaradhāyatipīti antaradhāyatipi adassanampi gacchatīti attho. Tañceva udānaṃ bhaṇati aññañca bahuṃ buddhavacananti thero kira attano bhātutherassa santike –

    ‘‘પદુમં યથા કોકનુદં સુગન્ધં,

    ‘‘Padumaṃ yathā kokanudaṃ sugandhaṃ,

    પાતો સિયા ફુલ્લમવીતગન્ધં;

    Pāto siyā phullamavītagandhaṃ;

    અઙ્ગીરસં પસ્સ વિરોચમાનં,

    Aṅgīrasaṃ passa virocamānaṃ,

    તપન્તમાદિચ્ચમિવન્તલિક્ખે’’તિ. (સં॰ નિ॰ ૧.૧૨૩);

    Tapantamādiccamivantalikkhe’’ti. (saṃ. ni. 1.123);

    ઇમં ગાથં ઉદ્દિસાપેત્વા ચત્તારો માસે સજ્ઝાયિ. ન ચ પગુણં કત્તુમસક્ખિ. તતો નં થેરો ‘‘અભબ્બો ત્વં ઇમસ્મિં સાસને’’તિ વિહારા નિક્કડ્ઢાપેસિ, સો રોદમાનો દ્વારકોટ્ઠકે અટ્ઠાસિ. અથ ભગવા બુદ્ધચક્ખુના વેનેય્યસત્તે ઓલોકેન્તો તં દિસ્વા વિહારચારિકં ચરમાનો વિય તસ્સ સન્તિકં ગન્ત્વા ‘‘ચૂળપન્થક, કસ્મા રોદસી’’તિ આહ. સો તમત્થં આરોચેસિ. અથસ્સ ભગવા સુદ્ધં પિલોતિકખણ્ડં દત્વા ‘‘ઇદં ‘રજોહરણં રજોહરણ’ન્તિ પરિમજ્જાહી’’તિ આહ. સો ‘‘સાધૂ’’તિ સમ્પટિચ્છિત્વા અત્તનો નિવાસટ્ઠાને નિસીદિત્વા તસ્સ એકમન્તં પરિમજ્જિ, પરિમજ્જિતટ્ઠાનં કાળકમહોસિ. સો ‘‘એવં પરિસુદ્ધમ્પિ નામ વત્થં ઇમં અત્તભાવં નિસ્સાય કાળકં જાત’’ન્તિ સંવેગં પટિલભિત્વા વિપસ્સનં આરભિ. અથસ્સ ભગવા આરદ્ધવીરિયભાવં ઞત્વા ‘‘અધિચેતસો’’તિ ઇમં ઓભાસગાથં અભાસિ. થેરો ગાથાપરિયોસાને અરહત્તં પાપુણિ. તસ્મા થેરો પકતિયાવ ઇમં ગાથં મમાયતિ, સો તં ઇમિસ્સા ગાથાય મમાયનભાવં જાનાપેતું તંયેવ ભણતિ. અઞ્ઞઞ્ચ અન્તરન્તરા આહરિત્વા બહું બુદ્ધવચનં. તેન વુત્તં – ‘‘તઞ્ચેવ ઉદાનં ભણતિ, અઞ્ઞઞ્ચ બહું બુદ્ધવચન’’ન્તિ.

    Imaṃ gāthaṃ uddisāpetvā cattāro māse sajjhāyi. Na ca paguṇaṃ kattumasakkhi. Tato naṃ thero ‘‘abhabbo tvaṃ imasmiṃ sāsane’’ti vihārā nikkaḍḍhāpesi, so rodamāno dvārakoṭṭhake aṭṭhāsi. Atha bhagavā buddhacakkhunā veneyyasatte olokento taṃ disvā vihāracārikaṃ caramāno viya tassa santikaṃ gantvā ‘‘cūḷapanthaka, kasmā rodasī’’ti āha. So tamatthaṃ ārocesi. Athassa bhagavā suddhaṃ pilotikakhaṇḍaṃ datvā ‘‘idaṃ ‘rajoharaṇaṃ rajoharaṇa’nti parimajjāhī’’ti āha. So ‘‘sādhū’’ti sampaṭicchitvā attano nivāsaṭṭhāne nisīditvā tassa ekamantaṃ parimajji, parimajjitaṭṭhānaṃ kāḷakamahosi. So ‘‘evaṃ parisuddhampi nāma vatthaṃ imaṃ attabhāvaṃ nissāya kāḷakaṃ jāta’’nti saṃvegaṃ paṭilabhitvā vipassanaṃ ārabhi. Athassa bhagavā āraddhavīriyabhāvaṃ ñatvā ‘‘adhicetaso’’ti imaṃ obhāsagāthaṃ abhāsi. Thero gāthāpariyosāne arahattaṃ pāpuṇi. Tasmā thero pakatiyāva imaṃ gāthaṃ mamāyati, so taṃ imissā gāthāya mamāyanabhāvaṃ jānāpetuṃ taṃyeva bhaṇati. Aññañca antarantarā āharitvā bahuṃ buddhavacanaṃ. Tena vuttaṃ – ‘‘tañceva udānaṃ bhaṇati, aññañca bahuṃ buddhavacana’’nti.

    ૧૫૬. એકતો ઉપસમ્પન્નાયાતિ ભિક્ખુનિસઙ્ઘે ઉપસમ્પન્નાય, ભિક્ખુસઙ્ઘે પન ઉપસમ્પન્નં ઓવદન્તસ્સ પાચિત્તિયં. સેસમેત્થ ઉત્તાનમેવ. ઇદમ્પિ ચ પદસોધમ્મસમુટ્ઠાનમેવ.

    156.Ekato upasampannāyāti bhikkhunisaṅghe upasampannāya, bhikkhusaṅghe pana upasampannaṃ ovadantassa pācittiyaṃ. Sesamettha uttānameva. Idampi ca padasodhammasamuṭṭhānameva.

    અત્થઙ્ગતસિક્ખાપદં દુતિયં.

    Atthaṅgatasikkhāpadaṃ dutiyaṃ.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / વિનયપિટક • Vinayapiṭaka / મહાવિભઙ્ગ • Mahāvibhaṅga / ૩. ઓવાદવગ્ગો • 3. Ovādavaggo

    ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / સારત્થદીપની-ટીકા • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ૨. અત્થઙ્ગતસિક્ખાપદવણ્ણના • 2. Atthaṅgatasikkhāpadavaṇṇanā

    ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વજિરબુદ્ધિ-ટીકા • Vajirabuddhi-ṭīkā / ૨. અત્થઙ્ગતસિક્ખાપદવણ્ણના • 2. Atthaṅgatasikkhāpadavaṇṇanā

    ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વિમતિવિનોદની-ટીકા • Vimativinodanī-ṭīkā / ૨. અત્થઙ્ગતસિક્ખાપદવણ્ણના • 2. Atthaṅgatasikkhāpadavaṇṇanā

    ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / પાચિત્યાદિયોજનાપાળિ • Pācityādiyojanāpāḷi / ૨. અત્થઙ્ગતસિક્ખાપદં • 2. Atthaṅgatasikkhāpadaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact