| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / परिवार-अट्ठकथा • Parivāra-aṭṭhakathā |
अत्थवसवग्गादिवण्णना
Atthavasavaggādivaṇṇanā
४९८. इदानि यानि तानि तेसं कम्मानं वत्थुभूतानि सिक्खापदानि, तेसं पञ्ञत्तियं आनिसंसं दस्सेतुं ‘‘द्वे अत्थवसे पटिच्चा’’तिआदि आरद्धं। तत्थ दिट्ठधम्मिकानं वेरानं संवरायाति पाणातिपातादीनं पञ्चन्नं दिट्ठधम्मिकवेरानं संवरत्थाय पिदहनत्थाय। सम्परायिकानं वेरानं पटिघातायाति विपाकदुक्खसङ्खातानं सम्परायिकवेरानं पटिघातत्थाय, समुच्छेदनत्थाय अनुप्पज्जनत्थाय। दिट्ठधम्मिकानं वज्जानं संवरायाति तेसंयेव पञ्चन्नं वेरानं संवरत्थाय। सम्परायिकानं वज्जानन्ति तेसंयेव विपाकदुक्खानं। विपाकदुक्खानेव हि इध वज्जनीयभावतो वज्जानीति वुत्तानि। दिट्ठधम्मिकानं भयानन्ति गरहा उपवादो तज्जनीयादीनि कम्मानि उपोसथपवारणानं ठपनं अकित्तिपकासनीयकम्मन्ति एतानि दिट्ठधम्मिकभयानि नाम, एतेसं संवरत्थाय। सम्परायिकभयानि पन विपाकदुक्खानियेव , तेसं पटिघातत्थाय। दिट्ठधम्मिकानं अकुसलानन्ति पञ्चवेरदसअकुसलकम्मपथप्पभेदानं अकुसलानं संवरत्थाय। विपाकदुक्खानेव पन अक्खमट्ठेन सम्परायिकअकुसलानीति वुच्चन्ति, तेसं पटिघातत्थाय। गिहीनं अनुकम्पायाति अगारिकानं सद्धारक्खणवसेन अनुकम्पनत्थाय। पापिच्छानं पक्खुपच्छेदायाति पापिच्छपुग्गलानं गणबन्धभेदनत्थाय गणभोजनसिक्खापदं पञ्ञत्तं। सेसं सब्बत्थ उत्तानमेव। यञ्हेत्थ वत्तब्बं सिया, तं सब्बं पठमपाराजिकवण्णनायमेव वुत्तन्ति।
498. Idāni yāni tāni tesaṃ kammānaṃ vatthubhūtāni sikkhāpadāni, tesaṃ paññattiyaṃ ānisaṃsaṃ dassetuṃ ‘‘dve atthavase paṭiccā’’tiādi āraddhaṃ. Tattha diṭṭhadhammikānaṃ verānaṃ saṃvarāyāti pāṇātipātādīnaṃ pañcannaṃ diṭṭhadhammikaverānaṃ saṃvaratthāya pidahanatthāya. Samparāyikānaṃ verānaṃ paṭighātāyāti vipākadukkhasaṅkhātānaṃ samparāyikaverānaṃ paṭighātatthāya, samucchedanatthāya anuppajjanatthāya. Diṭṭhadhammikānaṃ vajjānaṃ saṃvarāyāti tesaṃyeva pañcannaṃ verānaṃ saṃvaratthāya. Samparāyikānaṃ vajjānanti tesaṃyeva vipākadukkhānaṃ. Vipākadukkhāneva hi idha vajjanīyabhāvato vajjānīti vuttāni. Diṭṭhadhammikānaṃ bhayānanti garahā upavādo tajjanīyādīni kammāni uposathapavāraṇānaṃ ṭhapanaṃ akittipakāsanīyakammanti etāni diṭṭhadhammikabhayāni nāma, etesaṃ saṃvaratthāya. Samparāyikabhayāni pana vipākadukkhāniyeva , tesaṃ paṭighātatthāya. Diṭṭhadhammikānaṃ akusalānanti pañcaveradasaakusalakammapathappabhedānaṃ akusalānaṃ saṃvaratthāya. Vipākadukkhāneva pana akkhamaṭṭhena samparāyikaakusalānīti vuccanti, tesaṃ paṭighātatthāya. Gihīnaṃ anukampāyāti agārikānaṃ saddhārakkhaṇavasena anukampanatthāya. Pāpicchānaṃ pakkhupacchedāyāti pāpicchapuggalānaṃ gaṇabandhabhedanatthāya gaṇabhojanasikkhāpadaṃ paññattaṃ. Sesaṃ sabbattha uttānameva. Yañhettha vattabbaṃ siyā, taṃ sabbaṃ paṭhamapārājikavaṇṇanāyameva vuttanti.
सिक्खापदेसु अत्थवसेन वण्णना निट्ठिता।
Sikkhāpadesu atthavasena vaṇṇanā niṭṭhitā.
४९९. पातिमोक्खादीसु पातिमोक्खुद्देसोति भिक्खूनं पञ्चविधो भिक्खुनीनं चतुब्बिधो। परिवासदानादीसु ओसारणीयं पञ्ञत्तन्ति अट्ठारससु वा तेचत्तालीसाय वा वत्तेसु वत्तमानस्स ओसारणीयं पञ्ञत्तं। येन कम्मेन ओसारीयति, तं कम्मं पञ्ञत्तन्ति अत्थो। निस्सारणीयं पञ्ञत्तन्ति भण्डनकारकादयो येन कम्मेन निस्सारीयन्ति, तं कम्मं पञ्ञत्तन्ति अत्थो।
499. Pātimokkhādīsu pātimokkhuddesoti bhikkhūnaṃ pañcavidho bhikkhunīnaṃ catubbidho. Parivāsadānādīsu osāraṇīyaṃ paññattanti aṭṭhārasasu vā tecattālīsāya vā vattesu vattamānassa osāraṇīyaṃ paññattaṃ. Yena kammena osārīyati, taṃ kammaṃ paññattanti attho. Nissāraṇīyaṃ paññattanti bhaṇḍanakārakādayo yena kammena nissārīyanti, taṃ kammaṃ paññattanti attho.
५००. अपञ्ञत्तेतिआदीसु अपञ्ञत्ते पञ्ञत्तन्ति सत्तापत्तिक्खन्धा ककुसन्धञ्च सम्मासम्बुद्धं कोणागमनञ्च कस्सपञ्च सम्मासम्बुद्धं ठपेत्वा अन्तरा केनचि अपञ्ञत्ते सिक्खापदे पञ्ञत्तं नाम। मक्कटिवत्थुआदिविनीतकथा सिक्खापदे पञ्ञत्ते अनुपञ्ञत्तं नाम। सेसं सब्बत्थ उत्तानमेवाति।
500. Apaññattetiādīsu apaññatte paññattanti sattāpattikkhandhā kakusandhañca sammāsambuddhaṃ koṇāgamanañca kassapañca sammāsambuddhaṃ ṭhapetvā antarā kenaci apaññatte sikkhāpade paññattaṃ nāma. Makkaṭivatthuādivinītakathā sikkhāpade paññatte anupaññattaṃ nāma. Sesaṃ sabbattha uttānamevāti.
आनिसंसवग्गवण्णना निट्ठिता।
Ānisaṃsavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
५०१. इदानि सब्बसिक्खापदानं एकेकेन आकारेन नवधा सङ्गहं दस्सेतुं ‘‘नव सङ्गहा’’तिआदिमाह। तत्थ वत्थुसङ्गहोति वत्थुना सङ्गहो। एवं सेसेसुपि पदत्थो वेदितब्बो। अयं पनेत्थ अत्थयोजना – यस्मा हि एकसिक्खापदम्पि अवत्थुस्मिं पञ्ञत्तं नत्थि, तस्मा सब्बानि वत्थुना सङ्गहितानीति एवं ताव वत्थुसङ्गहो वेदितब्बो।
501. Idāni sabbasikkhāpadānaṃ ekekena ākārena navadhā saṅgahaṃ dassetuṃ ‘‘nava saṅgahā’’tiādimāha. Tattha vatthusaṅgahoti vatthunā saṅgaho. Evaṃ sesesupi padattho veditabbo. Ayaṃ panettha atthayojanā – yasmā hi ekasikkhāpadampi avatthusmiṃ paññattaṃ natthi, tasmā sabbāni vatthunā saṅgahitānīti evaṃ tāva vatthusaṅgaho veditabbo.
यस्मा पन द्वे आपत्तिक्खन्धा सीलविपत्तिया सङ्गहिता, पञ्चापत्तिक्खन्धा आचारविपत्तिया, छ सिक्खापदानि आजीवविपत्तिया सङ्गहितानि, तस्मा सब्बानिपि विपत्तिया सङ्गहितानीति एवं विपत्तिसङ्गहो वेदितब्बो।
Yasmā pana dve āpattikkhandhā sīlavipattiyā saṅgahitā, pañcāpattikkhandhā ācāravipattiyā, cha sikkhāpadāni ājīvavipattiyā saṅgahitāni, tasmā sabbānipi vipattiyā saṅgahitānīti evaṃ vipattisaṅgaho veditabbo.
यस्मा पन सत्तहापत्तीहि मुत्तं एकसिक्खापदम्पि नत्थि, तस्मा सब्बानि आपत्तिया सङ्गहितानीति एवं आपत्तिसङ्गहो वेदितब्बो।
Yasmā pana sattahāpattīhi muttaṃ ekasikkhāpadampi natthi, tasmā sabbāni āpattiyā saṅgahitānīti evaṃ āpattisaṅgaho veditabbo.
सब्बानि च सत्तसु नगरेसु पञ्ञत्तानीति निदानेन सङ्गहितानीति एवं निदानसङ्गहो वेदितब्बो।
Sabbāni ca sattasu nagaresu paññattānīti nidānena saṅgahitānīti evaṃ nidānasaṅgaho veditabbo.
यस्मा पन एकसिक्खापदम्पि अज्झाचारिकपुग्गले असति पञ्ञत्तं नत्थि, तस्मा सब्बानि पुग्गलेन सङ्गहितानीति एवं पुग्गलसङ्गहो वेदितब्बो।
Yasmā pana ekasikkhāpadampi ajjhācārikapuggale asati paññattaṃ natthi, tasmā sabbāni puggalena saṅgahitānīti evaṃ puggalasaṅgaho veditabbo.
सब्बानि पन पञ्चहि चेव सत्तहि च आपत्तिक्खन्धेहि सङ्गहितानि, सब्बानि न विना छहि समुट्ठानेहि समुट्ठन्तीति समुट्ठानेन सङ्गहितानि। सब्बानि च चतूसु अधिकरणेसु आपत्ताधिकरणेन सङ्गहितानि। सब्बानि सत्तहि समथेहि समथं गच्छन्तीति समथेहि सङ्गहितानि। एवमेत्थ खन्धसमुट्ठानअधिकरणसमथसङ्गहापि वेदितब्बा। सेसं पुब्बे वुत्तनयमेवाति।
Sabbāni pana pañcahi ceva sattahi ca āpattikkhandhehi saṅgahitāni, sabbāni na vinā chahi samuṭṭhānehi samuṭṭhantīti samuṭṭhānena saṅgahitāni. Sabbāni ca catūsu adhikaraṇesu āpattādhikaraṇena saṅgahitāni. Sabbāni sattahi samathehi samathaṃ gacchantīti samathehi saṅgahitāni. Evamettha khandhasamuṭṭhānaadhikaraṇasamathasaṅgahāpi veditabbā. Sesaṃ pubbe vuttanayamevāti.
समन्तपासादिकाय विनयसंवण्णनाय
Samantapāsādikāya vinayasaṃvaṇṇanāya
नवसङ्गहितवग्गवण्णना निट्ठिता।
Navasaṅgahitavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
निट्ठिता च परिवारस्स अनुत्तानत्थपदवण्णनाति।
Niṭṭhitā ca parivārassa anuttānatthapadavaṇṇanāti.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / परिवारपाळि • Parivārapāḷi
२. अत्थवसवग्गो • 2. Atthavasavaggo
३. पञ्ञत्तवग्गो • 3. Paññattavaggo
४. अपञ्ञत्ते पञ्ञत्तवग्गो • 4. Apaññatte paññattavaggo
५. नवसङ्गहवग्गो • 5. Navasaṅgahavaggo
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / अपञ्ञत्ते पञ्ञत्तवग्गवण्णना • Apaññatte paññattavaggavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā / अपञ्ञत्तेपञ्ञत्तवग्गवण्णना • Apaññattepaññattavaggavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā / अत्थवसवग्गादिवण्णना • Atthavasavaggādivaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi / अत्थवसवग्गादिवण्णना • Atthavasavaggādivaṇṇanā
