| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / કઙ્ખાવિતરણી-અભિનવ-ટીકા • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
૮. અટ્ઠવત્થુકાસિક્ખાપદવણ્ણના
8. Aṭṭhavatthukāsikkhāpadavaṇṇanā
લોકસ્સાદમિત્તસન્થવવસેનાતિ (સારત્થ॰ ટી॰ પાચિત્તિય ૩.૬૭૫) લોકસ્સાદસઙ્ખાતસ્સ મિત્તસન્થવસ્સ વસેન. કિં તન્તિ આહ ‘‘કાયસંસગ્ગરાગેના’’તિ. કાયસંસગ્ગરાગેનેવ તિન્તા ઇધ અવસ્સુતા નામ, ન મેથુનરાગેનાતિ. કથમેતં વિઞ્ઞાયતીતિ આહ ‘‘અયમેવ હી’’તિઆદિ. કિં પનેત્થ કારણન્તિ આહ ‘‘સમન્તપાસાદિકાયં પનસ્સ વિચારણા કતા’’તિ. તત્થાયં વિચારણા – એત્થ ચ અસદ્ધમ્મોતિ કાયસંસગ્ગોવ વેદિતબ્બો, ન મેથુનધમ્મો. ન હિ મેથુનસ્સ સામન્તા થુલ્લચ્ચયં હોતિ. ‘‘વિઞ્ઞૂ પટિબલો કાયસંસગ્ગં સમાપજ્જિતુ’’ન્તિ (પાચિ॰ ૬૭૬) વચનમ્પિ ચેત્થ સાધકન્તિ. યં યેન કતં, તં તસ્સેવ હોતીતિ. પુરિસપુગ્ગલસ્સાતિ સામિવચનન્તિ દસ્સેતું ‘‘યં પુરિસપુગ્ગલેના’’તિઆદિ વુત્તં. તત્થ હત્થોતિ અત્તનો હત્થો. ન કેવલઞ્ચેત્થ હત્થગ્ગહણન્તિ ‘‘હત્થો નામ કપ્પરં ઉપાદાય યાવ અગ્ગનખા’’તિ (પાચિ॰ ૬૭૬) વુત્તસ્સ હત્થસ્સેવ ગહણં, અથ ખો તસ્સ ચ અઞ્ઞસ્સપિ અપારાજિકખેત્તસ્સ ગહણં એકજ્ઝં કત્વા ‘‘હત્થગ્ગહણ’’ન્તિ વુત્તં. તથા સઙ્ઘાટિકણ્ણગ્ગહણન્તિ ન કેવલં સઙ્ઘાટિકણ્ણસ્સેવ ગહણં, અથ ખો તસ્સ ચ અઞ્ઞસ્સપિ યસ્સ કસ્સચિ ચીવરપ્પદેસસ્સ ગહણં વુત્તન્તિ દસ્સેતું ‘‘એત્થ ચ યસ્સ કસ્સચી’’તિઆદિ વુત્તં. ઇત્થન્નામં ઠાનન્તિ એવંનામકં ઠાનં. ‘‘પટિપાટિયા વા ઉપ્પટિપાટિયા વા પૂરેત્વા’’તિ ઇદં નિદસ્સનમત્તં. તસ્મા પટિપાટિયા વા ઉપ્પટિપાટિયા વા એકન્તરિકાય વા યેન તેન નયેન પૂરેત્વાતિ અત્થો.
Lokassādamittasanthavavasenāti (sārattha. ṭī. pācittiya 3.675) lokassādasaṅkhātassa mittasanthavassa vasena. Kiṃ tanti āha ‘‘kāyasaṃsaggarāgenā’’ti. Kāyasaṃsaggarāgeneva tintā idha avassutā nāma, na methunarāgenāti. Kathametaṃ viññāyatīti āha ‘‘ayameva hī’’tiādi. Kiṃ panettha kāraṇanti āha ‘‘samantapāsādikāyaṃ panassa vicāraṇā katā’’ti. Tatthāyaṃ vicāraṇā – ettha ca asaddhammoti kāyasaṃsaggova veditabbo, na methunadhammo. Na hi methunassa sāmantā thullaccayaṃ hoti. ‘‘Viññū paṭibalo kāyasaṃsaggaṃ samāpajjitu’’nti (pāci. 676) vacanampi cettha sādhakanti. Yaṃ yena kataṃ, taṃ tasseva hotīti. Purisapuggalassāti sāmivacananti dassetuṃ ‘‘yaṃ purisapuggalenā’’tiādi vuttaṃ. Tattha hatthoti attano hattho. Na kevalañcettha hatthaggahaṇanti ‘‘hattho nāma kapparaṃ upādāya yāva agganakhā’’ti (pāci. 676) vuttassa hatthasseva gahaṇaṃ, atha kho tassa ca aññassapi apārājikakhettassa gahaṇaṃ ekajjhaṃ katvā ‘‘hatthaggahaṇa’’nti vuttaṃ. Tathā saṅghāṭikaṇṇaggahaṇanti na kevalaṃ saṅghāṭikaṇṇasseva gahaṇaṃ, atha kho tassa ca aññassapi yassa kassaci cīvarappadesassa gahaṇaṃ vuttanti dassetuṃ ‘‘ettha ca yassa kassacī’’tiādi vuttaṃ. Itthannāmaṃ ṭhānanti evaṃnāmakaṃ ṭhānaṃ. ‘‘Paṭipāṭiyā vā uppaṭipāṭiyā vā pūretvā’’ti idaṃ nidassanamattaṃ. Tasmā paṭipāṭiyā vā uppaṭipāṭiyā vā ekantarikāya vā yena tena nayena pūretvāti attho.
તા આપત્તિયોતિ તા આપન્ના આપત્તિયો. યથા ચેકેકસ્મિં વત્થુસ્મિં એવં વિસું વિસું સત્તસુ વત્થૂસુ સતક્ખત્તુમ્પિ વીતિક્કન્તેસુ તા આપત્તિયો દેસેત્વા મુચ્ચતિ. ગણનૂપિકાતિ દેસિતગણનં ઉપગચ્છતિ. ધુરનિક્ખેપં કત્વાતિ ‘‘અઞ્ઞં વત્થું આપજ્જિસ્સામી’’તિ ઉસ્સાહં ઠપેત્વા.
Tā āpattiyoti tā āpannā āpattiyo. Yathā cekekasmiṃ vatthusmiṃ evaṃ visuṃ visuṃ sattasu vatthūsu satakkhattumpi vītikkantesu tā āpattiyo desetvā muccati. Gaṇanūpikāti desitagaṇanaṃ upagacchati. Dhuranikkhepaṃ katvāti ‘‘aññaṃ vatthuṃ āpajjissāmī’’ti ussāhaṃ ṭhapetvā.
અટ્ઠવત્થુકાસિક્ખાપદવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Aṭṭhavatthukāsikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
ઇતિ કઙ્ખાવિતરણિયા પાતિમોક્ખવણ્ણનાય
Iti kaṅkhāvitaraṇiyā pātimokkhavaṇṇanāya
વિનયત્થમઞ્જૂસાયં લીનત્થપ્પકાસનિયં
Vinayatthamañjūsāyaṃ līnatthappakāsaniyaṃ
ભિક્ખુનિપાતિમોક્ખે પારાજિકવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Bhikkhunipātimokkhe pārājikavaṇṇanā niṭṭhitā.
