| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಪಞ್ಚಪಕರಣ-ಅನುಟೀಕಾ • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā |
೨೧. ಅತ್ಥಿಪಚ್ಚಯನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ
21. Atthipaccayaniddesavaṇṇanā
೨೧. ಯಸ್ಮಿಂ ಸತಿ ಯಂ ಹೋತಿ, ಅಸತಿ ಚ ನ ಹೋತಿ, ಸೋ ತಸ್ಸ ಪಚ್ಚಯೋತಿ ಯದಿದಂ ಸಮಾಸತೋ ಪಚ್ಚಯಲಕ್ಖಣಂ ಯಂ ಸನ್ಧಾಯ ಸುತ್ತೇ ವುತ್ತಂ ‘‘ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸತಿ ಇದಂ ಹೋತಿ, ಇಮಸ್ಮಿಂ ಅಸತಿ ಇದಂ ನ ಹೋತೀ’’ತಿ, ತಯಿದಂ ಅತ್ಥಿಪಚ್ಚಯೇ ಯೋಜೇತ್ವಾ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಯೋ ಹೀ’’ತಿಆದಿಂ ವತ್ವಾ ಅಯಞ್ಚ ನಯೋ ನಿಬ್ಬಾನೇ ನ ಲಬ್ಭತಿ, ತಸ್ಮಾ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಅತ್ಥಿಪಚ್ಚಯಭಾವೇನ ನ ಉದ್ಧಟನ್ತಿ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ನಿಬ್ಬಾನಞ್ಚ…ಪೇ॰… ಉಪಕಾರಕಂ ಹೋತೀ’’ತಿ ಆಹ। ತೇನ ಪಚ್ಚಯಧಮ್ಮಾನಂ ಪಚ್ಚಯಭಾವೋ ವಿಸೇಸತೋ ಬ್ಯತಿರೇಕಮುಖೇನ ಪಾಕಟೋ ಹೋತೀತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ನತ್ಥಿಭಾವೋಪಕಾರಕತಾವಿರುದ್ಧೋತಿ ನತ್ಥಿಪಚ್ಚಯಭಾವವಿರುದ್ಧೋ। ವಿಗತಾವಿಗತಪಚ್ಚಯಾ ವಿಯ ಹಿ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಉಜುಪಚ್ಚನೀಕಭಾವೇನ ಠಿತಾ ನತ್ಥಿಅತ್ಥಿಪಚ್ಚಯಾ। ನ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಅತ್ಥಿಪಚ್ಚಯೋ ನತ್ಥಿಭಾವೋಪಕಾರಕತಾಅವಿರೋಧತೋ। ಯೇ ಹಿ ಅತ್ಥಿಪಚ್ಚಯಧಮ್ಮಾ, ತೇ ನತ್ಥಿಭಾವೋಪಕಾರಕತಾವಿರುದ್ಧಾ ಏವ ದಿಟ್ಠಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ।
21. Yasmiṃ sati yaṃ hoti, asati ca na hoti, so tassa paccayoti yadidaṃ samāsato paccayalakkhaṇaṃ yaṃ sandhāya sutte vuttaṃ ‘‘imasmiṃ sati idaṃ hoti, imasmiṃ asati idaṃ na hotī’’ti, tayidaṃ atthipaccaye yojetvā dassento ‘‘yo hī’’tiādiṃ vatvā ayañca nayo nibbāne na labbhati, tasmā nibbānaṃ atthipaccayabhāvena na uddhaṭanti dassetuṃ ‘‘nibbānañca…pe… upakārakaṃ hotī’’ti āha. Tena paccayadhammānaṃ paccayabhāvo visesato byatirekamukhena pākaṭo hotīti dasseti. Natthibhāvopakārakatāviruddhoti natthipaccayabhāvaviruddho. Vigatāvigatapaccayā viya hi aññamaññaṃ ujupaccanīkabhāvena ṭhitā natthiatthipaccayā. Na nibbānaṃ atthipaccayo natthibhāvopakārakatāavirodhato. Ye hi atthipaccayadhammā, te natthibhāvopakārakatāviruddhā eva diṭṭhāti adhippāyo.
ಸತಿ ಚ ಉಪ್ಪನ್ನತ್ತೇತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಯೇಸಂ ಪಚ್ಚಯಾ ಹೋನ್ತಿ ಆಹಾರಿನ್ದ್ರಿಯಾತಿ ಯೋಜನಾ। ಏಕತೋತಿ ಸಹ। ಸಹಜಾತಾದಿಪಚ್ಚಯತ್ತಾಭಾವತೋತಿ ಸಹಜಾತಪುರೇಜಾತಪಚ್ಛಾಜಾತಪಚ್ಚಯತ್ತಾಭಾವತೋ। ತದಭಾವೋತಿ ಸಹಜಾತಾದಿಪಚ್ಚಯತ್ತಾಭಾವೋ। ಏತೇಸನ್ತಿ ಅತ್ಥಿಪಚ್ಚಯತಾವಸೇನ ಪವತ್ತಮಾನಾನಂ ಆಹಾರಿನ್ದ್ರಿಯಾನಂ। ಧಮ್ಮಸಭಾವವಸೇನಾತಿ ಧಮ್ಮತಾವಸೇನ। ಧಮ್ಮತಾ ಹೇಸಾ, ಯದಿದಂ ಪಚ್ಚಯುಪ್ಪನ್ನೇಹಿ ಸಹ ಪುರೇತರಂ ಪಚ್ಛಾ ಚ ಲಬ್ಭಮಾನಾ ಆಹಾರಿನ್ದ್ರಿಯಾ ತೇಸಂ ಅತ್ಥಿಪಚ್ಚಯಾ ಹೋನ್ತಿ, ನ ಸಹಜಾತಾದಿಪಚ್ಚಯಾತಿ। ಯಥಾ ವಾ ಚಕ್ಖಾದಿದ್ವಾರಾನಂ ರೂಪಾದಿಆರಮ್ಮಣಾನಂ ಸತಿಪಿ ನಿಯತವುತ್ತಿತಾಯ ದ್ವಾರಾರಮ್ಮಣತೋ ವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ಛಬ್ಬಿಧಭಾವೇ ಆರಮ್ಮಣಮನಾಮಸಿತ್ವಾ, ದ್ವಾರತೋ ದ್ವಾರಮನಾಮಸಿತ್ವಾ ಆರಮ್ಮಣತೋ ಛಬ್ಬಿಧತಾ ವುಚ್ಚತಿ, ಏವಮಿಧಾಪಿ ಆಹಾರಿನ್ದ್ರಿಯಾನಂ ಪಚ್ಚಯುಪ್ಪನ್ನೇಹಿ ಸತಿಪಿ ಸಹಜಾತಾದಿಭಾವೇ ಅರೂಪಕ್ಖನ್ಧಾದಿವಸೇನ ಸಹಜಾತಾದಿಭೇದಭಿನ್ನಸ್ಸ ಅತ್ಥಿಪಚ್ಚಯಸ್ಸ ದಸ್ಸಿತತ್ತಾ ಪಞ್ಹಾವಾರೇ ಆಹಾರಿನ್ದ್ರಿಯಾನಂ ವಸೇನ ಆಗತೇ ಚತುತ್ಥಪಞ್ಚಮಕೋಟ್ಠಾಸಭೂತೇ ಅತ್ಥಿಪಚ್ಚಯವಿಸೇಸೇ ಸಹಜಾತಾದಿಭೇದಂ ಆಮಸಿತುಂ ನ ಲಬ್ಭತೀತಿ ದಸ್ಸೇತುಂ ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ‘‘ಆಹಾರೋ ಇನ್ದ್ರಿಯಞ್ಚ ಸಹಜಾತಾದಿಭೇದಂ ನ ಲಭತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ, ನ ಪನ ಆಹಾರಿನ್ದ್ರಿಯೇಸು ಸಹಜಾತಾದಿಭಾವಸ್ಸ ಅಭಾವತೋ। ಏವಮ್ಪೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ।
Sati ca uppannatteti sambandho. Yesaṃ paccayā honti āhārindriyāti yojanā. Ekatoti saha. Sahajātādipaccayattābhāvatoti sahajātapurejātapacchājātapaccayattābhāvato. Tadabhāvoti sahajātādipaccayattābhāvo. Etesanti atthipaccayatāvasena pavattamānānaṃ āhārindriyānaṃ. Dhammasabhāvavasenāti dhammatāvasena. Dhammatā hesā, yadidaṃ paccayuppannehi saha puretaraṃ pacchā ca labbhamānā āhārindriyā tesaṃ atthipaccayā honti, na sahajātādipaccayāti. Yathā vā cakkhādidvārānaṃ rūpādiārammaṇānaṃ satipi niyatavuttitāya dvārārammaṇato viññāṇassa chabbidhabhāve ārammaṇamanāmasitvā, dvārato dvāramanāmasitvā ārammaṇato chabbidhatā vuccati, evamidhāpi āhārindriyānaṃ paccayuppannehi satipi sahajātādibhāve arūpakkhandhādivasena sahajātādibhedabhinnassa atthipaccayassa dassitattā pañhāvāre āhārindriyānaṃ vasena āgate catutthapañcamakoṭṭhāsabhūte atthipaccayavisese sahajātādibhedaṃ āmasituṃ na labbhatīti dassetuṃ aṭṭhakathāyaṃ ‘‘āhāro indriyañca sahajātādibhedaṃ na labhatī’’ti vuttaṃ, na pana āhārindriyesu sahajātādibhāvassa abhāvato. Evampettha attho daṭṭhabbo.
ಅತ್ಥಿಪಚ್ಚಯನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Atthipaccayaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ • Abhidhammapiṭaka / ಪಟ್ಠಾನಪಾಳಿ • Paṭṭhānapāḷi / (೨) ಪಚ್ಚಯನಿದ್ದೇಸೋ • (2) Paccayaniddeso
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ಪಞ್ಚಪಕರಣ-ಮೂಲಟೀಕಾ • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ೨೧. ಅತ್ಥಿಪಚ್ಚಯನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ • 21. Atthipaccayaniddesavaṇṇanā
