Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ഖുദ്ദസിക്ഖാ-മൂലസിക്ഖാ • Khuddasikkhā-mūlasikkhā |
൪൦. അവേഭങ്ഗിയനിദ്ദേസവണ്ണനാ
40. Avebhaṅgiyaniddesavaṇṇanā
൩൨൨-൪. ആരാമാരാമവത്ഥൂനീതി ഏത്ഥ (ചൂളവ॰ ൩൨൧; ചൂളവ॰ അട്ഠ॰ ൩൨൧) ആരാമോ നാമ പുപ്ഫാരാമോ വാ ഫലാരാമോ വാ. മഞ്ചോ പീഠം ഭിസി ബിബ്ബോഹനാദിസയനാസനം. ലോഹകുമ്ഭീആദയോ കാളലോഹതമ്ബലോഹാദിമയാ. ഭാണകോ ഉദകചാടി. പഞ്ചേതേ അവിഭാജിയാതി ഭാജേത്വാ ന ഗഹേതബ്ബാ, ഗഹിതാപി സങ്ഘസന്തകാ ഏവാതി അത്ഥോ. ഏത്ഥ പന ആരാമോ ആരാമവത്ഥൂതി പഠമം, വിഹാരോ വിഹാരവത്ഥൂതി ദുതിയം, മഞ്ചോ പീഠം ഭിസി ബിബ്ബോഹനന്തി തതിയം, ലോഹകുമ്ഭീ…പേ॰… നിഖാദനന്തി ചതുത്ഥം, വല്ലി…പേ॰… ദാരുഭണ്ഡം മത്തികഭണ്ഡന്തി പഞ്ചമന്തി ഏവം ഇമാനി രാസിവസേന പഞ്ച ഹോന്തി, സരുപവസേന അനേകാനി ഹോന്തി. ഹോന്തി ചേത്ഥ –
322-4.Ārāmārāmavatthūnīti ettha (cūḷava. 321; cūḷava. aṭṭha. 321) ārāmo nāma pupphārāmo vā phalārāmo vā. Mañco pīṭhaṃ bhisi bibbohanādisayanāsanaṃ. Lohakumbhīādayo kāḷalohatambalohādimayā. Bhāṇako udakacāṭi. Pañcete avibhājiyāti bhājetvā na gahetabbā, gahitāpi saṅghasantakā evāti attho. Ettha pana ārāmo ārāmavatthūti paṭhamaṃ, vihāro vihāravatthūti dutiyaṃ, mañco pīṭhaṃ bhisi bibbohananti tatiyaṃ, lohakumbhī…pe… nikhādananti catutthaṃ, valli…pe… dārubhaṇḍaṃ mattikabhaṇḍanti pañcamanti evaṃ imāni rāsivasena pañca honti, sarupavasena anekāni honti. Honti cettha –
‘‘ദ്വിസങ്ഗഹാനി ദ്വേ ഹോന്തി, തതിയം ചതുസങ്ഗഹം;
‘‘Dvisaṅgahāni dve honti, tatiyaṃ catusaṅgahaṃ;
ചതുത്ഥം നവകോട്ഠാസം, പഞ്ചമം അട്ഠഭേദന’’ന്തി. (ചൂളവ॰ അട്ഠ॰ ൩൨൧);
Catutthaṃ navakoṭṭhāsaṃ, pañcamaṃ aṭṭhabhedana’’nti. (cūḷava. aṭṭha. 321);
൩൨൫. ‘‘പഞ്ചിമാനി, ഭിക്ഖവേ, അവിസ്സജ്ജിയാനി ന വിസ്സജ്ജേതബ്ബാനി സങ്ഘേന വാ ഗണേന വാ പുഗ്ഗലേന വാ, വിസ്സജ്ജിതാനിപി അവിസ്സജ്ജിതാനി ഹോന്തി. യോ വിസ്സജ്ജേയ്യ, ആപത്തി ഥുല്ലച്ചയസ്സാ’’തി (ചൂളവ॰ ൩൨൧) വുത്തത്താ ‘‘ഭാജിതാപി അഭാജിതാ’’തി വുത്തം. ഏതേതി വുത്തപ്പകാരാ പഞ്ചപി ‘‘ഗരുഭണ്ഡാനീ’’തി ച ‘‘അവിസ്സജ്ജിയാനീ’’തി ച ച-സദ്ദേന ‘‘അവേഭങ്ഗിയാനീ’’തി ച വുച്ചന്തീതി അത്ഥോ.
325. ‘‘Pañcimāni, bhikkhave, avissajjiyāni na vissajjetabbāni saṅghena vā gaṇena vā puggalena vā, vissajjitānipi avissajjitāni honti. Yo vissajjeyya, āpatti thullaccayassā’’ti (cūḷava. 321) vuttattā ‘‘bhājitāpi abhājitā’’ti vuttaṃ. Eteti vuttappakārā pañcapi ‘‘garubhaṇḍānī’’ti ca ‘‘avissajjiyānī’’ti ca ca-saddena ‘‘avebhaṅgiyānī’’ti ca vuccantīti attho.
൩൨൬-൮. ഇദാനി പുരിമേസു തീസു രാസീസു സബ്ബസ്സ ഗരുഭണ്ഡത്താ തേ അനാമസിത്വാ പച്ഛിമേസു ദ്വീസു രാസീസു ഏകച്ചസ്സ അഗരുഭണ്ഡസ്സാപി അത്ഥിതായ തം ദസ്സേതും ആരഭന്തോപി തേസു ദ്വീസു ബഹുവിസയം പഠമം ദസ്സേതും ‘‘വല്ലിഡ്ഢബാഹുമത്താപീ’’തിആദിമാഹാതി ഞാതബ്ബം. തസ്സായം സങ്ഖേപോ (ചൂളവ॰ അട്ഠ॰ ൩൨൧) – വല്ലി അഡ്ഢബാഹുമത്താപി വേളു അട്ഠങ്ഗുലായതോപി തിണാദി മുട്ഠിമത്തമ്പീതി ഏത്ഥ ആദി-സദ്ദേന മുഞ്ജപബ്ബജം സങ്ഗണ്ഹാതി, പണ്ണം ഏകമ്പി മത്തികാ പാകതാ വാ പഞ്ചവണ്ണാ വാ സുധാകങ്ഗുട്ഠആദികാതി ആദി-സദ്ദേന സജ്ജുലസജാതിഹിങ്ഗുലകാദി വാ താലപക്കപ്പമാണാപി യേഹി കേഹിചി സങ്ഘസ്സ ദിന്നാ വാ സങ്ഘികേ തിണഖേത്താദിമ്ഹി ജാതാ വാ രക്ഖിതഗോപിതഭൂമിഭാഗേ ഉപ്പന്നാ തത്ഥജാതകാ വാ സങ്ഘികാ രക്ഖിതാ ഏവ അഭാജിയാതി അത്ഥോ.
326-8. Idāni purimesu tīsu rāsīsu sabbassa garubhaṇḍattā te anāmasitvā pacchimesu dvīsu rāsīsu ekaccassa agarubhaṇḍassāpi atthitāya taṃ dassetuṃ ārabhantopi tesu dvīsu bahuvisayaṃ paṭhamaṃ dassetuṃ ‘‘valliḍḍhabāhumattāpī’’tiādimāhāti ñātabbaṃ. Tassāyaṃ saṅkhepo (cūḷava. aṭṭha. 321) – valli aḍḍhabāhumattāpi veḷu aṭṭhaṅgulāyatopi tiṇādi muṭṭhimattampīti ettha ādi-saddena muñjapabbajaṃ saṅgaṇhāti, paṇṇaṃ ekampi mattikā pākatā vā pañcavaṇṇā vā sudhākaṅguṭṭhaādikāti ādi-saddena sajjulasajātihiṅgulakādi vā tālapakkappamāṇāpi yehi kehici saṅghassa dinnā vā saṅghike tiṇakhettādimhi jātā vā rakkhitagopitabhūmibhāge uppannā tatthajātakā vā saṅghikā rakkhitā eva abhājiyāti attho.
ഇദാനി യേ ചേത്ഥ ഭാജിതബ്ബാ, തേ ദസ്സേതും ‘‘നിട്ഠിതേ’’തിആദിമാഹ, സങ്ഘസ്സ വാ ചേതിയസ്സ വാ കമ്മേ നിട്ഠിതേ ഭാജിയാതി അധിപ്പായോ. ഏത്ഥ പന യം കിഞ്ചി വല്ലിവേളുതിണപണ്ണമത്തികാദി സങ്ഘസ്സ ദിന്നം വാ സങ്ഘികേ തിണഖേത്താദിമ്ഹി ജാതകം വാ രക്ഖിതഗോപിതം ഗരുഭണ്ഡം, തം സങ്ഘകമ്മേ ച ചേതിയകമ്മേ ച നിട്ഠിതേ അവസേസം പുഗ്ഗലികകമ്മേപി ദാതും വട്ടതി, അഗരുഭണ്ഡത്താ ഭാജിതുമ്പി ലബ്ഭതി. സേനാസനത്ഥായ രക്ഖിതഗോപിതമേവ ഗരുഭണ്ഡം ഹോതി, ന ഇതരം. സീഹളദീപേ തുമൂലസോമവിഹാരേ സങ്ഘസ്സ പാകവത്തമ്പി താലപണ്ണം വിക്കിണിത്വാ കരീയതി. കസ്മാ? ന ഹി തത്ഥ പണ്ണേന അത്ഥോ അത്ഥി, സബ്ബേപി ഇട്ഠകച്ഛന്നാ പാസാദാദയോതി. ഏവം അഞ്ഞത്ഥാപി കരീയതി ഏവാതി വദന്തി.
Idāni ye cettha bhājitabbā, te dassetuṃ ‘‘niṭṭhite’’tiādimāha, saṅghassa vā cetiyassa vā kamme niṭṭhite bhājiyāti adhippāyo. Ettha pana yaṃ kiñci valliveḷutiṇapaṇṇamattikādi saṅghassa dinnaṃ vā saṅghike tiṇakhettādimhi jātakaṃ vā rakkhitagopitaṃ garubhaṇḍaṃ, taṃ saṅghakamme ca cetiyakamme ca niṭṭhite avasesaṃ puggalikakammepi dātuṃ vaṭṭati, agarubhaṇḍattā bhājitumpi labbhati. Senāsanatthāya rakkhitagopitameva garubhaṇḍaṃ hoti, na itaraṃ. Sīhaḷadīpe tumūlasomavihāre saṅghassa pākavattampi tālapaṇṇaṃ vikkiṇitvā karīyati. Kasmā? Na hi tattha paṇṇena attho atthi, sabbepi iṭṭhakacchannā pāsādādayoti. Evaṃ aññatthāpi karīyati evāti vadanti.
൩൨൯. ഇദാനി ലോഹഭണ്ഡാദീസു ഏകന്തഭാജേതബ്ബഭണ്ഡം ദസ്സേതും ‘‘പത്താദീ’’തിആദിമാഹ. ഏത്ഥ (ചൂളവ॰ അട്ഠ॰ ൨൨൧) പന ആദി-സദ്ദേന ലോഹഥാലകതമ്ബ കുണ്ഡികാ കടച്ഛു സരക അഞ്ജനി അഞ്ജനിസലാകാകണ്ണമലഹരണീസൂചിസണ്ഡാസകത്തരയട്ഠിആദീനി ഗഹിതാനേവ. തഥാതി ഭാജിയമേവാതി അത്ഥോ. വിപ്പകതഞ്ച അവിപ്പകതഞ്ച. പാദഗണ്ഹകന്തി മഗധനാളിയാ പഞ്ചനാളിയാ ഗണ്ഹനം.
329. Idāni lohabhaṇḍādīsu ekantabhājetabbabhaṇḍaṃ dassetuṃ ‘‘pattādī’’tiādimāha. Ettha (cūḷava. aṭṭha. 221) pana ādi-saddena lohathālakatamba kuṇḍikā kaṭacchu saraka añjani añjanisalākākaṇṇamalaharaṇīsūcisaṇḍāsakattarayaṭṭhiādīni gahitāneva. Tathāti bhājiyamevāti attho. Vippakatañca avippakatañca. Pādagaṇhakanti magadhanāḷiyā pañcanāḷiyā gaṇhanaṃ.
൩൩൧-൨. അനുഞ്ഞാതവാസി യം സക്കാ സിപാടികായ പക്ഖിപിത്വാ പരിഹരിതുന്തി വുത്താ. തച്ഛിതാനിട്ഠിതന്തി വിപ്പകതം. യദി തച്ഛിതം, ഗരുഭണ്ഡമേവ. ദന്തം പന അതച്ഛിതഞ്ച അനിട്ഠിതഞ്ച ഭാജിയമേവ. അനിട്ഠിതം മഞ്ചപാദാദികം ഗരുഭണ്ഡം. ഇദാനി മത്തികഭണ്ഡം ദസ്സേതും ‘‘ഭിക്ഖൂപകരണേ’’തിആദിമാഹ. പത്തഥാലകകുണ്ഡികാദിഭിക്ഖൂപകരണേ ച. പാദഘടകോതി പാദഗണ്ഹനകോ ഘടകോ ച മത്തികാമയോ ഭാജിയോ ഭാജേതബ്ബോതി അത്ഥോ. സങ്ഖഥാലകമ്പി ഭാജിയമേവ.
331-2.Anuññātavāsi yaṃ sakkā sipāṭikāya pakkhipitvā pariharitunti vuttā. Tacchitāniṭṭhitanti vippakataṃ. Yadi tacchitaṃ, garubhaṇḍameva. Dantaṃ pana atacchitañca aniṭṭhitañca bhājiyameva. Aniṭṭhitaṃ mañcapādādikaṃ garubhaṇḍaṃ. Idāni mattikabhaṇḍaṃ dassetuṃ ‘‘bhikkhūpakaraṇe’’tiādimāha. Pattathālakakuṇḍikādibhikkhūpakaraṇe ca. Pādaghaṭakoti pādagaṇhanako ghaṭako ca mattikāmayo bhājiyo bhājetabboti attho. Saṅkhathālakampi bhājiyameva.
൩൩൩-൪. മിഗചമ്മാദികം കപ്പിയചമ്മം ഭാജിയം, സീഹചമ്മാദികം അകപ്പിയചമ്മം ഗരുഭണ്ഡം. തം പന ഭൂമത്ഥരണം കാതും വട്ടതി. ഏളചമ്മം പന പച്ചത്ഥരണഗതികത്താ ഗരുഭണ്ഡം ഹോതി. ഇദാനി ഇമാനി പന പഞ്ച ചീവരപിണ്ഡപാതഭേസജ്ജാനം അത്ഥായ പരിവത്തേതും ന വട്ടതി, ഗരുഭണ്ഡേന പന ഗരുഭണ്ഡഞ്ച ഥാവരഞ്ച ഥാവരേന ഥാവരമേവ പരിവത്തേത്വാ പരിഭുഞ്ജിതബ്ബാനീതി ദസ്സേതും ‘‘ഗരുനാ’’തിആദിമാഹ. തത്ഥ (ചൂളവ॰ അട്ഠ॰ ൩൨൧) ഗരുനാതി ഗരുഭണ്ഡേന ഗരുഭണ്ഡഞ്ച ഥാവരഞ്ച പരിവത്തേയ്യാതി സമ്ബന്ധോ. ഥാവരേന ച ഥാവരമേവ പരിവത്തേയ്യ, ന ഗരുഭണ്ഡന്തി അധിപ്പായോ. പഞ്ചസു കോട്ഠാസേസു പച്ഛിമത്തയം ഗരുഭണ്ഡം, പുരിമദ്വയം ഥാവരന്തി വേദിതബ്ബം . തഥാ കത്വാ ച ഭുഞ്ജതൂതി ഏവം പരിവത്തേത്വാ തതോ ആഭതം കപ്പിയഭണ്ഡം പരിഭുഞ്ജതൂതി അത്ഥോ. കഥം ഞായതീതി ചേ? വുത്തഞ്ഹേതം പരിവാരേ-
333-4. Migacammādikaṃ kappiyacammaṃ bhājiyaṃ, sīhacammādikaṃ akappiyacammaṃ garubhaṇḍaṃ. Taṃ pana bhūmattharaṇaṃ kātuṃ vaṭṭati. Eḷacammaṃ pana paccattharaṇagatikattā garubhaṇḍaṃ hoti. Idāni imāni pana pañca cīvarapiṇḍapātabhesajjānaṃ atthāya parivattetuṃ na vaṭṭati, garubhaṇḍena pana garubhaṇḍañca thāvarañca thāvarena thāvarameva parivattetvā paribhuñjitabbānīti dassetuṃ ‘‘garunā’’tiādimāha. Tattha (cūḷava. aṭṭha. 321) garunāti garubhaṇḍena garubhaṇḍañca thāvarañca parivatteyyāti sambandho. Thāvarena ca thāvarameva parivatteyya, na garubhaṇḍanti adhippāyo. Pañcasu koṭṭhāsesu pacchimattayaṃ garubhaṇḍaṃ, purimadvayaṃ thāvaranti veditabbaṃ . Tathā katvā ca bhuñjatūti evaṃ parivattetvā tato ābhataṃ kappiyabhaṇḍaṃ paribhuñjatūti attho. Kathaṃ ñāyatīti ce? Vuttañhetaṃ parivāre-
‘‘അവിസ്സജ്ജിയം അവേഭങ്ഗിയം, പഞ്ച വുത്താ മഹേസിനാ;
‘‘Avissajjiyaṃ avebhaṅgiyaṃ, pañca vuttā mahesinā;
വിസ്സജ്ജേന്തസ്സ പരിഭുഞ്ജന്തസ്സ അനാപത്തി,
Vissajjentassa paribhuñjantassa anāpatti,
പഞ്ഹാ മേസാ കുസലേഹി ചിന്തിതാ’’തി. (പരി॰ ൪൭൯);
Pañhā mesā kusalehi cintitā’’ti. (pari. 479);
ഏത്ഥ പന ഗരുഭണ്ഡേന ഗരുഭണ്ഡഞ്ച ഥാവരഞ്ച ഥാവരേന ഥാവരമേവ പരിവത്തനവിധിം സന്ധായ ‘‘വിസ്സജ്ജന്തസ്സ അനാപത്തീ’’തി വുത്തം. പുന തതോ നിബ്ബത്തഞ്ച ചതുപച്ചയം പരിഭുഞ്ജിതും ലബ്ഭതീതി ദീപേതും ‘‘പരിഭുഞ്ജന്തസ്സ അനാപത്തീ’’തി വുത്തം. അയം ഇമിസ്സാ ഗാഥായ അധിപ്പായോ. സേസന്തി (ചൂളവ॰ അട്ഠ॰ ൩൨൧) ആരാമാദി അഭാജിയന്തി അത്ഥോ. അവേഭങ്ഗിയവിനിച്ഛയോ.
Ettha pana garubhaṇḍena garubhaṇḍañca thāvarañca thāvarena thāvarameva parivattanavidhiṃ sandhāya ‘‘vissajjantassa anāpattī’’ti vuttaṃ. Puna tato nibbattañca catupaccayaṃ paribhuñjituṃ labbhatīti dīpetuṃ ‘‘paribhuñjantassa anāpattī’’ti vuttaṃ. Ayaṃ imissā gāthāya adhippāyo. Sesanti (cūḷava. aṭṭha. 321) ārāmādi abhājiyanti attho. Avebhaṅgiyavinicchayo.
അവേഭങ്ഗിയനിദ്ദേസവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Avebhaṅgiyaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.