Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ഖുദ്ദസിക്ഖാ-മൂലസിക്ഖാ • Khuddasikkhā-mūlasikkhā |
൪൦. അവേഭങ്ഗിയനിദ്ദേസവണ്ണനാ
40. Avebhaṅgiyaniddesavaṇṇanā
൩൨൨-൫. ആരാമാ…പേ॰… മത്തികഭണ്ഡാനീതി ഏതേ പഞ്ച അവിഭാജിയാതി സമ്ബന്ധിതബ്ബം . പഞ്ചാതി ‘‘ആരാമാരാമവത്ഥൂനി ഏക’’ന്തിആദിനാ രാസിവസേന പഞ്ച, സരൂപവസേന പനേതാനി പണ്ണം തിണേ പക്ഖിപിത്വാ പഞ്ചവീസതിവിധാനി ഹോന്തി. തഥാ ചാഹ –
322-5. Ārāmā…pe… mattikabhaṇḍānīti ete pañca avibhājiyāti sambandhitabbaṃ . Pañcāti ‘‘ārāmārāmavatthūni eka’’ntiādinā rāsivasena pañca, sarūpavasena panetāni paṇṇaṃ tiṇe pakkhipitvā pañcavīsatividhāni honti. Tathā cāha –
‘‘ദ്വിസങ്ഗഹാനി ദ്വേ ഹോന്തി, തതിയം ചതുസങ്ഗഹം;
‘‘Dvisaṅgahāni dve honti, tatiyaṃ catusaṅgahaṃ;
ചതുത്ഥം നവകോട്ഠാസം, പഞ്ചമം അട്ഠഭേദനം.
Catutthaṃ navakoṭṭhāsaṃ, pañcamaṃ aṭṭhabhedanaṃ.
‘‘ഇതി പഞ്ചഹി രാസീഹി, പഞ്ചനിമ്മലലോചനോ;
‘‘Iti pañcahi rāsīhi, pañcanimmalalocano;
പഞ്ചവീസവിധം നാഥോ, ഗരുഭണ്ഡം പകാസയീ’’തി. (ചൂളവ॰ അട്ഠ॰ ൩൨൧);
Pañcavīsavidhaṃ nātho, garubhaṇḍaṃ pakāsayī’’ti. (cūḷava. aṭṭha. 321);
തത്ഥ ആരാമോ നാമ പുപ്ഫാരാമോ വാ ഫലാരാമോ വാ. ആരാമവത്ഥു നാമ തേസംയേവ പതിട്ഠാനോകാസോ, വിനട്ഠേസു വാ തേസു പോരാണകഭൂമിഭാഗോ. വിഹാരോ നാമ പാസാദാദി യം കിഞ്ചി സേനാസനം. ലോഹകുമ്ഭീ നാമ കാളലോഹേന വാ തമ്ബലോഹേന വാ കതകുമ്ഭീ. കടാഹാദീസുപി ഏസേവ നയോ. ഏത്ഥ ഭാണകന്തി അരഞ്ജരോ വുച്ചതി. വാരകോതി ഘടോ. രാസിം അപേക്ഖിത്വാ ഏതേതി പുല്ലിങ്ഗനിദ്ദേസോ. അവിഭാജിയാതി മൂലച്ഛേജ്ജവസേന അവേഭങ്ഗിയാ. പരിവത്തനവസേന പന പരിഭുഞ്ജന്തസ്സ വിസ്സജ്ജേന്തസ്സ ച അനാപത്തി. അവിസ്സജ്ജിയാനി ചാതി ച-സദ്ദേന അവേഭങ്ഗിയാനി ചാതി അവുത്തം സമ്പിണ്ഡേതി.
Tattha ārāmo nāma pupphārāmo vā phalārāmo vā. Ārāmavatthu nāma tesaṃyeva patiṭṭhānokāso, vinaṭṭhesu vā tesu porāṇakabhūmibhāgo. Vihāro nāma pāsādādi yaṃ kiñci senāsanaṃ. Lohakumbhī nāma kāḷalohena vā tambalohena vā katakumbhī. Kaṭāhādīsupi eseva nayo. Ettha bhāṇakanti arañjaro vuccati. Vārakoti ghaṭo. Rāsiṃ apekkhitvā eteti pulliṅganiddeso. Avibhājiyāti mūlacchejjavasena avebhaṅgiyā. Parivattanavasena pana paribhuñjantassa vissajjentassa ca anāpatti. Avissajjiyāni cāti ca-saddena avebhaṅgiyāni cāti avuttaṃ sampiṇḍeti.
൩൨൬-൮. ഏകന്തഗരുഭണ്ഡത്താ ആദിതോ തയോ രാസീ ഠപേത്വാ ചതുത്ഥരാസിതോ പട്ഠായ ഗരുഭണ്ഡാഗരുഭണ്ഡേ വിഭജിതും ‘‘വല്ലീ’’തിആദി ആരദ്ധം. അഡ്ഢബാഹുമത്താപി വല്ലി ച അട്ഠങ്ഗുലായതോ വേളു ച മുട്ഠിമത്തമ്പി തിണാദി ച ഏകമ്പി പണ്ണഞ്ച പാകതാ വാ പഞ്ചവണ്ണാ വാ താലപക്കപ്പമാണാപി മത്തികാ ച താലപക്കപ്പമാണാപി സുധാ ച താലപക്കപ്പമാണാപി കങ്ഗുട്ഠആദികാ ച ദിന്നാ വാ തത്ഥജാതകാ വാ സങ്ഘികാ രക്ഖിതാ അഭാജിയാ, രജ്ജുയോത്താദി ച ദിന്നാ സങ്ഘികാ അഭാജിയാതി യോജനാ. വേളു പരിണാഹതോ പണ്ണസൂചിദണ്ഡമത്തോ ഗഹേതബ്ബോ. തിണം മുഞ്ജം പബ്ബജഞ്ച ആദിസദ്ദസങ്ഗഹിതം ഠപേത്വാ അവസേസം യം കിഞ്ചി തിണം. പണ്ണോ അട്ഠങ്ഗുലപ്പമാണോ രിത്തപോത്ഥകോ ഗരുഭണ്ഡമേവ. പാകതാതി പകതിയാ ജാതാ. പഞ്ചവണ്ണാതി രത്തസേതാദിപഞ്ചവണ്ണാ. സുധാകങ്ഗുട്ഠാദയോ മത്തികഗ്ഗഹണേന ഗഹിതാ. കങ്ഗുട്ഠആദികാതി ആദി-സദ്ദേന സജ്ജുരസജാതിഹിങ്ഗുലകാദീനം ഗഹണം. ദിന്നാതി സങ്ഘസ്സ ദിന്നാ. തത്ഥജാതാതി സങ്ഘികഭൂമിയം ജാതാ. രജ്ജുയോത്താദീതി സുത്തമകചിവാകനാളികേരഹീരചമ്മമയാ രജ്ജു ച യോത്താദി ച. ആദി-സദ്ദേന മകചിവാകാദികേ വട്ടേത്വാ കതാ ഏകവട്ടാ ഗഹിതാ. ബ്യതിരേകവസേന പനേത്ഥ ചതുത്ഥരാസിമ്ഹി ഇതരേ ഭാജിയാതി വേദിതബ്ബാ. സങ്ഘികേ കമ്മേ, ചേതിയസ്സ വാ കമ്മേ നിട്ഠിതേ ഭാജിയാതി യോജനീയം.
326-8. Ekantagarubhaṇḍattā ādito tayo rāsī ṭhapetvā catuttharāsito paṭṭhāya garubhaṇḍāgarubhaṇḍe vibhajituṃ ‘‘vallī’’tiādi āraddhaṃ. Aḍḍhabāhumattāpi valli ca aṭṭhaṅgulāyato veḷu ca muṭṭhimattampi tiṇādi ca ekampi paṇṇañca pākatā vā pañcavaṇṇā vā tālapakkappamāṇāpi mattikā ca tālapakkappamāṇāpi sudhā ca tālapakkappamāṇāpi kaṅguṭṭhaādikā ca dinnā vā tatthajātakā vā saṅghikā rakkhitā abhājiyā, rajjuyottādi ca dinnā saṅghikā abhājiyāti yojanā. Veḷu pariṇāhato paṇṇasūcidaṇḍamatto gahetabbo. Tiṇaṃ muñjaṃ pabbajañca ādisaddasaṅgahitaṃ ṭhapetvā avasesaṃ yaṃ kiñci tiṇaṃ. Paṇṇo aṭṭhaṅgulappamāṇo rittapotthako garubhaṇḍameva. Pākatāti pakatiyā jātā. Pañcavaṇṇāti rattasetādipañcavaṇṇā. Sudhākaṅguṭṭhādayo mattikaggahaṇena gahitā. Kaṅguṭṭhaādikāti ādi-saddena sajjurasajātihiṅgulakādīnaṃ gahaṇaṃ. Dinnāti saṅghassa dinnā. Tatthajātāti saṅghikabhūmiyaṃ jātā. Rajjuyottādīti suttamakacivākanāḷikerahīracammamayā rajju ca yottādi ca. Ādi-saddena makacivākādike vaṭṭetvā katā ekavaṭṭā gahitā. Byatirekavasena panettha catuttharāsimhi itare bhājiyāti veditabbā. Saṅghike kamme, cetiyassa vā kamme niṭṭhite bhājiyāti yojanīyaṃ.
൩൨൯. ലോഹഭണ്ഡേസു ഭിക്ഖുസാരുപ്പം പത്താദി വാ തഥാ വിപ്പകതാകതം ലോഹഭണ്ഡം തഥാ പാദഗണ്ഹകം വാരകം ഭാജിയന്തി യോജനാ. പത്താദീതി അയോപത്തോ അയഥാലകം തമ്ബലോഹഥാലകം അഞ്ജനിസലാകാ കണ്ണമലഹരണീ സൂചി പണ്ണസൂചി ഖുദ്ദകോ പിപ്ഫലകോ ഖുദ്ദകം ആരകണ്ഡകം കുഞ്ചികാ താളാദി. വിപ്പകതന്തി അപരിനിട്ഠിതം. അകതന്തി സബ്ബസോ അകതം. പാദഗണ്ഹകന്തി സീഹളദീപേ പാദഗണ്ഹനകം. പാദോ നാമ ചതുത്ഥംസോ, മഗധനാളിയാ പഞ്ചനാളിമത്താ. മഗധനാളി ച നാമേസാ ഊനപഞ്ചപസതാ വേദിതബ്ബാ. തഥാ ഘടകോ തേലഭാജനഞ്ച. യായ വാസിയാ ഠപേത്വാ ദന്തകട്ഠച്ഛേദനം വാ ഉച്ഛുതച്ഛനം വാ അഞ്ഞം മഹാകമ്മം കാതും ന സക്കാ, അയം ഭാജിയാ. സമ്മുഞ്ജനിദണ്ഡഖണനകം പന അദണ്ഡകം ഫലമത്തമേവ, യം സക്കാ സിപാടികായ പക്ഖിപിത്വാ പരിഹരിതും, അയം ഭാജനീയാ. തിപുകോട്ടകഉപകരണേസു തിപുച്ഛേദനകസത്ഥകം സുവണ്ണകാരൂപകരണേസു സുവണ്ണച്ഛേദനകസത്ഥകം ചമ്മകാരഉപകരണേസു ചമ്മഛിന്ദനകം ഖുദ്ദകസത്ഥം നഹാപിതതുണ്ണകാരഉപകരണേസു ഠപേത്വാ മഹാകത്തരിം മഹാസണ്ഡാസഞ്ച മഹാപിപ്ഫലകഞ്ച സബ്ബാനി ഭാജനീയഭണ്ഡാനി. തഥാ കുഞ്ചികാ. വുത്തവിപല്ലാസേന പന ലോഹഭണ്ഡേ അഭാജിയാതി വേദിതബ്ബാ.
329. Lohabhaṇḍesu bhikkhusāruppaṃ pattādi vā tathā vippakatākataṃ lohabhaṇḍaṃ tathā pādagaṇhakaṃ vārakaṃ bhājiyanti yojanā. Pattādīti ayopatto ayathālakaṃ tambalohathālakaṃ añjanisalākā kaṇṇamalaharaṇī sūci paṇṇasūci khuddako pipphalako khuddakaṃ ārakaṇḍakaṃ kuñcikā tāḷādi. Vippakatanti apariniṭṭhitaṃ. Akatanti sabbaso akataṃ. Pādagaṇhakanti sīhaḷadīpe pādagaṇhanakaṃ. Pādo nāma catutthaṃso, magadhanāḷiyā pañcanāḷimattā. Magadhanāḷi ca nāmesā ūnapañcapasatā veditabbā. Tathā ghaṭako telabhājanañca. Yāya vāsiyā ṭhapetvā dantakaṭṭhacchedanaṃ vā ucchutacchanaṃ vā aññaṃ mahākammaṃ kātuṃ na sakkā, ayaṃ bhājiyā. Sammuñjanidaṇḍakhaṇanakaṃ pana adaṇḍakaṃ phalamattameva, yaṃ sakkā sipāṭikāya pakkhipitvā pariharituṃ, ayaṃ bhājanīyā. Tipukoṭṭakaupakaraṇesu tipucchedanakasatthakaṃ suvaṇṇakārūpakaraṇesu suvaṇṇacchedanakasatthakaṃ cammakāraupakaraṇesu cammachindanakaṃ khuddakasatthaṃ nahāpitatuṇṇakāraupakaraṇesu ṭhapetvā mahākattariṃ mahāsaṇḍāsañca mahāpipphalakañca sabbāni bhājanīyabhaṇḍāni. Tathā kuñcikā. Vuttavipallāsena pana lohabhaṇḍe abhājiyāti veditabbā.
൩൩൦. ‘‘വേളുമ്ഹീ’’തിആദിനാ ദാരുഭണ്ഡാനി ദസ്സേതി. ദാരുഭണ്ഡേന പന സങ്ഗഹേത്വാ സബ്ബാപി ദാരുവേളുചമ്മുപാഹനാദിവികതി വേദിതബ്ബാ. ഛത്തദണ്ഡോ ച സലാകാ ചാതി ദ്വന്ദോ. ഉപാഹനായ ദണ്ഡകോ ഉപാഹനദണ്ഡകോ.
330.‘‘Veḷumhī’’tiādinā dārubhaṇḍāni dasseti. Dārubhaṇḍena pana saṅgahetvā sabbāpi dāruveḷucammupāhanādivikati veditabbā. Chattadaṇḍo ca salākā cāti dvando. Upāhanāya daṇḍako upāhanadaṇḍako.
൩൩൧. അനുഞ്ഞാതവാസിദണ്ഡോതി അനുഞ്ഞാതവാസിയാ ദണ്ഡോ. അരണഞ്ജനിസിങ്ഗാദീതി ആദി-സദ്ദേന അഞ്ജനിസലാകാ ഛത്തം മുട്ഠിപണ്ണം ഉപാഹനാ ധമ്മകരണോ പാദഗണ്ഹനകതോ അനതിരിത്തം ആമലകതുമ്ബം ആമലകഘടോ ലാബുകതുമ്ബം ലാബുകഘടോ വിസാണതുമ്ബന്തി ഇദം സങ്ഗണ്ഹാതി.
331.Anuññātavāsidaṇḍoti anuññātavāsiyā daṇḍo. Araṇañjanisiṅgādīti ādi-saddena añjanisalākā chattaṃ muṭṭhipaṇṇaṃ upāhanā dhammakaraṇo pādagaṇhanakato anatirittaṃ āmalakatumbaṃ āmalakaghaṭo lābukatumbaṃ lābukaghaṭo visāṇatumbanti idaṃ saṅgaṇhāti.
൩൩൨. യഥാവുത്തതോ അഞ്ഞം ദാരുഭണ്ഡേസു ഗരുഭണ്ഡം. മത്തികാമയോ പാദഘടകോ ഭാജിയോതി യോജനാ. പാദഘടകോതി പാദസ്സ പഹോനകോ ഘടകോ. ഇമിനാ മത്തികാഭണ്ഡം ഉപലക്ഖേതി, തസ്മാ പത്തോ ഥാലകം കുണ്ഡികാതി ഇമാനി ഭാജനീയാനി, വുത്താവസേസാ അഭാജിയാ.
332. Yathāvuttato aññaṃ dārubhaṇḍesu garubhaṇḍaṃ. Mattikāmayo pādaghaṭako bhājiyoti yojanā. Pādaghaṭakoti pādassa pahonako ghaṭako. Iminā mattikābhaṇḍaṃ upalakkheti, tasmā patto thālakaṃ kuṇḍikāti imāni bhājanīyāni, vuttāvasesā abhājiyā.
൩൩൩-൪. ഗരുനാ ഗരുഭണ്ഡഞ്ച ഥാവരഞ്ച പരിവത്തേയ്യ, ഥാവരേന ച ഥാവരമ്പി പരിവത്തേയ്യാതി യോജേതബ്ബം. ഗരുനാ മഞ്ചപീഠാദിനാ. ഥാവരന്തി ആരാമാദി പഠമരാസിദ്വയം. തഥാ കത്വാ ച ഭുഞ്ജിതുന്തി ഏവഞ്ച പരിവത്തേത്വാ തതോ ആഭതം കപ്പിയഭണ്ഡം പരിഭുഞ്ജേയ്യാതി അത്ഥോ, വിധിമ്ഹി അയം തുംപച്ചയോ. ഫാതികമ്മേന വല്ലാദിം ഗണ്ഹേതി സമ്ബന്ധനീയം. ഫാതികമ്മം നാമ സമകം വാ അതിരേകം വാ തദഗ്ഘനകം വാ വഡ്ഢികമ്മം. സേസന്തി പഠമരാസിത്തികന്തി.
333-4. Garunā garubhaṇḍañca thāvarañca parivatteyya, thāvarena ca thāvarampi parivatteyyāti yojetabbaṃ. Garunā mañcapīṭhādinā. Thāvaranti ārāmādi paṭhamarāsidvayaṃ. Tathā katvā ca bhuñjitunti evañca parivattetvā tato ābhataṃ kappiyabhaṇḍaṃ paribhuñjeyyāti attho, vidhimhi ayaṃ tuṃpaccayo. Phātikammena vallādiṃ gaṇheti sambandhanīyaṃ. Phātikammaṃ nāma samakaṃ vā atirekaṃ vā tadagghanakaṃ vā vaḍḍhikammaṃ. Sesanti paṭhamarāsittikanti.
അവേഭങ്ഗിയനിദ്ദേസവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Avebhaṅgiyaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.