Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / પાચિત્યાદિયોજનાપાળિ • Pācityādiyojanāpāḷi |
૭૪. અવિપ્પવાસસીમાનુજાનનકથા
74. Avippavāsasīmānujānanakathā
૧૪૩. અન્ધકવિન્દં નામાતિ તસ્સ ગામસ્સ નામં. તન્તિ અન્ધકવિન્દં. થેરોતિ મહાકસ્સપત્થેરો. તતોતિ અન્ધકવિન્દતો. ઇમિના ‘‘અન્ધકવિન્દા’’તિ એત્થ નિસ્સક્કત્થે નિસ્સક્કવચનન્તિ દસ્સેતિ. ઉપોસથન્તિ તદત્થે ઉપયોગવચનં. ઉપોસથત્થાયાતિ હિ અત્થો. અન્ધકવિન્દા રાજગહં આગમનસ્સ કારણં દસ્સેન્તો આહ ‘‘રાજગહં હી’’તિઆદિ. તત્થ હીતિ યસ્મા. અન્ધકવિન્દા વિહારં અન્તો કત્વા ‘‘અટ્ઠારસ મહાવિહારા’’તિ વુત્તં. નેસન્તિ અટ્ઠારસન્નં મહાવિહારાનં. સઙ્ઘસ્સ સામગ્ગિદાનત્થન્તિ એત્થ સઙ્ઘસ્સ સામગ્ગિદાનં અત્તનો ઉપોસથકિચ્ચં સિદ્ધં. તસ્મા પાળિયં ‘‘ઉપોસથં આગચ્છન્તો’’તિ વુત્તં. ‘‘સિપ્પિનિયં નામા’’તિ ઇમિના નદિં તરન્તોતિ એત્થ નદિયા નામં દસ્સેતિ. મનં વૂળ્હોતિ એત્થ મનન્તિ નિપાતો ઈસકત્થોતિ દસ્સેન્તો આહ ‘‘ઈસક’’ન્તિ. ‘‘અપ્પમત્ત’’ન્તિ ઇમિના ‘‘ઈસક’’ન્તિપદસ્સ અત્થં દસ્સેતિ. ‘‘વૂળ્હભાવો’’તિ ઇમિના ભાવપચ્ચયેન વિના ભાવત્થો ઞાતબ્બોતિ દસ્સેતિ. ચણ્ડેનાતિ ખરેન. તત્થાતિ નદિયં. અમનસિકરોન્તોતિ ‘‘ચણ્ડસોત’’ન્તિ આભોગં અકરોન્તો. ન પન વૂળ્હોતિ ન પન મહાવૂળ્હો. ઉદકબ્ભાહતાનીતિ ઉદકેન અભિઆહતાનિ. અસ્સાતિ થેરસ્સ. અલ્લાનીતિ તિન્તાનિ.
143.Andhakavindaṃ nāmāti tassa gāmassa nāmaṃ. Tanti andhakavindaṃ. Theroti mahākassapatthero. Tatoti andhakavindato. Iminā ‘‘andhakavindā’’ti ettha nissakkatthe nissakkavacananti dasseti. Uposathanti tadatthe upayogavacanaṃ. Uposathatthāyāti hi attho. Andhakavindā rājagahaṃ āgamanassa kāraṇaṃ dassento āha ‘‘rājagahaṃ hī’’tiādi. Tattha hīti yasmā. Andhakavindā vihāraṃ anto katvā ‘‘aṭṭhārasa mahāvihārā’’ti vuttaṃ. Nesanti aṭṭhārasannaṃ mahāvihārānaṃ. Saṅghassa sāmaggidānatthanti ettha saṅghassa sāmaggidānaṃ attano uposathakiccaṃ siddhaṃ. Tasmā pāḷiyaṃ ‘‘uposathaṃ āgacchanto’’ti vuttaṃ. ‘‘Sippiniyaṃ nāmā’’ti iminā nadiṃ tarantoti ettha nadiyā nāmaṃ dasseti. Manaṃ vūḷhoti ettha mananti nipāto īsakatthoti dassento āha ‘‘īsaka’’nti. ‘‘Appamatta’’nti iminā ‘‘īsaka’’ntipadassa atthaṃ dasseti. ‘‘Vūḷhabhāvo’’ti iminā bhāvapaccayena vinā bhāvattho ñātabboti dasseti. Caṇḍenāti kharena. Tatthāti nadiyaṃ. Amanasikarontoti ‘‘caṇḍasota’’nti ābhogaṃ akaronto. Na pana vūḷhoti na pana mahāvūḷho. Udakabbhāhatānīti udakena abhiāhatāni. Assāti therassa. Allānīti tintāni.
૧૪૪. પુરિમકમ્મવાચાતિ ‘‘સમ્મતા સા સીમા સઙ્ઘેન તિચીવરેન અવિપ્પવાસા’’તિ પુરે વુત્તા કમ્મવાચા. અયમેવાતિ ‘‘ઠપેત્વા ગામઞ્ચ ગામૂપચારઞ્ચા’’તિપદં પક્ખિપિત્વા અનુપઞ્ઞત્તા અયમેવ કમ્મવાચા. અયન્તિ પચ્છિમકમ્મવાચા. હિ યસ્મા ભિક્ખુનિસઙ્ઘો અન્તોગામે વસતિ, તસ્મા પુરિમાયેવ વટ્ટતીતિ યોજના. યદિ એવન્તિ યદિ ભિક્ખુનિસઙ્ઘસ્સ અયં પચ્છિમકમ્મવાચા વટ્ટનં સિયા ભવેય્ય, એવં સતીતિ યોજના. સોતિ ભિક્ખુનિસઙ્ઘો. એતાય કમ્મવાચાયાતિ પચ્છિમકમ્મવાચાય. ન લભેય્યાતિ અન્તોગામે વસનત્તા તિચીવરપરિહારં ન લભેય્ય. કિં ન લભતિયેવાતિ આહ ‘‘અત્થિ ચસ્સ પરિહારો’’તિ. અસ્સાતિ ભિક્ખુનિસઙ્ઘસ્સ. દ્વેપિ સીમાયોતિ સમાનસંવાસકસીમા ચ અવિપ્પવાસસીમા ચાતિ દ્વેપિ સીમાયો. તત્થાતિ ભિક્ખુભિક્ખુનીસુ. તસ્સાતિ ભિક્ખૂનં સીમાય. એસેવ નયોતિ ભિક્ખુનીનં સીમં અજ્ઝોત્થરિત્વાપિ અન્તોપવિસિત્વાપિ ભિક્ખૂનં સીમાય સમ્મને એસેવ નયો. એતેતિ ભિક્ખુભિક્ખુનિયો. સામઞ્ઞત્તા હિ પુલ્લિઙ્ગેન વુત્તં. એત્થ ચાતિ ‘‘ઠપેત્વા ગામઞ્ચ ગામૂપચારઞ્ચા’’તિપદે ચ. સઙ્ગહો વેદિતબ્બો, કસ્મા? ગામેન નિગમનગરાનં એકલક્ખણત્તા.
144.Purimakammavācāti ‘‘sammatā sā sīmā saṅghena ticīvarena avippavāsā’’ti pure vuttā kammavācā. Ayamevāti ‘‘ṭhapetvā gāmañca gāmūpacārañcā’’tipadaṃ pakkhipitvā anupaññattā ayameva kammavācā. Ayanti pacchimakammavācā. Hi yasmā bhikkhunisaṅgho antogāme vasati, tasmā purimāyeva vaṭṭatīti yojanā. Yadi evanti yadi bhikkhunisaṅghassa ayaṃ pacchimakammavācā vaṭṭanaṃ siyā bhaveyya, evaṃ satīti yojanā. Soti bhikkhunisaṅgho. Etāya kammavācāyāti pacchimakammavācāya. Na labheyyāti antogāme vasanattā ticīvaraparihāraṃ na labheyya. Kiṃ na labhatiyevāti āha ‘‘atthi cassa parihāro’’ti. Assāti bhikkhunisaṅghassa. Dvepi sīmāyoti samānasaṃvāsakasīmā ca avippavāsasīmā cāti dvepi sīmāyo. Tatthāti bhikkhubhikkhunīsu. Tassāti bhikkhūnaṃ sīmāya. Eseva nayoti bhikkhunīnaṃ sīmaṃ ajjhottharitvāpi antopavisitvāpi bhikkhūnaṃ sīmāya sammane eseva nayo. Eteti bhikkhubhikkhuniyo. Sāmaññattā hi pulliṅgena vuttaṃ. Ettha cāti ‘‘ṭhapetvā gāmañca gāmūpacārañcā’’tipade ca. Saṅgaho veditabbo, kasmā? Gāmena nigamanagarānaṃ ekalakkhaṇattā.
પરિક્ખેપોકાસોતિ પરિક્ખેપારહોકાસો. તેસૂતિ ગામગામૂપચારેસુ. પરિહારન્તિ ચીવરવિપ્પવાસઆપત્તિઅપનયનં. ‘‘ઇતી’’તિઆદિ નિગમનં. એત્થાતિ સમાનસંવાસકઅવિપ્પવાસસીમાસુ. અત્તનો ધમ્મતાયાતિ અત્તનો સભાવેન. યત્થાતિ યસ્મિં ઠાને. હીતિ સચ્ચં, યસ્મા વા. તસ્સાતિ અવિપ્પવાસસીમાય. વિસુન્તિ સમાનસંવાસકસીમતો પાટેક્કં. તત્થાતિ દ્વીસુ સીમાસુ. અવિપ્પવાસાયાતિ અવિપ્પવાસસીમાય. તન્તિ ગામં. સાતિ અવિપ્પવાસસીમા. સમ્મતાય સીમાયાતિ અવિપ્પવાસસીમાય સમ્મતાય સતિયાતિ સમ્બન્ધો. સમ્મતતો પચ્છાતિ વા યોજના. નિવિસતીતિ નિવાસત્થાય વિસતિ પવિસતિ. સોપીતિ ગામોપિ. સીમસઙ્ખ્યંયેવાતિ અવિપ્પાસસીમવોહારમેવ. અધિટ્ઠિતતેચીવરિકા ભિક્ખૂ પરિહારં લભન્તીતિ અધિપ્પાયો. યથા પચ્છા નિવિટ્ઠો ગામો સીમસઙ્ખ્યંયેવ ગચ્છતિ, એવન્તિ યોજના. ‘‘પવિસિસ્સામા’’તિ ગેહાનિ કતાનિ, ‘‘પવિસિસ્સામા’’તિ આલયોપિ અત્થીતિ યોજના. આલયોપીતિ અપેક્ખોપિ. અપવિટ્ઠાતિ ગેહાનિ અપવિટ્ઠા. ગેહમેવ છડ્ડેત્વાતિ ગેહં છડ્ડેત્વા એવ. ઇમિના ગેહે છડ્ડિતે સબ્બં છડ્ડિતમેવાતિ દસ્સેતિ. પવિટ્ઠં વા અગતં વા એકમ્પિ કુલં અત્થિ સચેતિ યોજના. એત્થ ચ ‘‘એકમ્પિ કુલં પવિટ્ઠં વા’’તિ ઇદં નવગામં સન્ધાય વુત્તં. ‘‘એકમ્પિ કુલં અગતં વા’’તિ ઇદં પોરાણકગામં સન્ધાયાતિ દટ્ઠબ્બં.
Parikkhepokāsoti parikkhepārahokāso. Tesūti gāmagāmūpacāresu. Parihāranti cīvaravippavāsaāpattiapanayanaṃ. ‘‘Itī’’tiādi nigamanaṃ. Etthāti samānasaṃvāsakaavippavāsasīmāsu. Attano dhammatāyāti attano sabhāvena. Yatthāti yasmiṃ ṭhāne. Hīti saccaṃ, yasmā vā. Tassāti avippavāsasīmāya. Visunti samānasaṃvāsakasīmato pāṭekkaṃ. Tatthāti dvīsu sīmāsu. Avippavāsāyāti avippavāsasīmāya. Tanti gāmaṃ. Sāti avippavāsasīmā. Sammatāya sīmāyāti avippavāsasīmāya sammatāya satiyāti sambandho. Sammatato pacchāti vā yojanā. Nivisatīti nivāsatthāya visati pavisati. Sopīti gāmopi. Sīmasaṅkhyaṃyevāti avippāsasīmavohārameva. Adhiṭṭhitatecīvarikā bhikkhū parihāraṃ labhantīti adhippāyo. Yathā pacchā niviṭṭho gāmo sīmasaṅkhyaṃyeva gacchati, evanti yojanā. ‘‘Pavisissāmā’’ti gehāni katāni, ‘‘pavisissāmā’’ti ālayopi atthīti yojanā. Ālayopīti apekkhopi. Apaviṭṭhāti gehāni apaviṭṭhā. Gehameva chaḍḍetvāti gehaṃ chaḍḍetvā eva. Iminā gehe chaḍḍite sabbaṃ chaḍḍitamevāti dasseti. Paviṭṭhaṃ vā agataṃ vā ekampi kulaṃ atthi saceti yojanā. Ettha ca ‘‘ekampi kulaṃ paviṭṭhaṃ vā’’ti idaṃ navagāmaṃ sandhāya vuttaṃ. ‘‘Ekampi kulaṃ agataṃ vā’’ti idaṃ porāṇakagāmaṃ sandhāyāti daṭṭhabbaṃ.
તત્રાતિ ‘‘વત્તં જાનિતબ્બ’’ન્તિવચને. અવિપ્પવાસસીમાયન્તિ મહાસીમાય. સા એવ હિ યસ્મા અવિપ્પવાસકમ્મવાચાય બહુલપયોજના હોતિ, તસ્મા અવિપ્પવાસસીમાતિ વુચ્ચતિ. ઇતરાયાતિ અવિપ્પવાસસીમાય. તત્થાતિ તાસુ દ્વીસુ સીમાસુ. નિરાસઙ્કટ્ઠાનેસુ ઠત્વાતિ ચેતિયઙ્ગણાદીનં ખણ્ડસીમાય અનોકાસત્તા વુત્તં. ખણ્ડસીમઞ્હિ સમ્મનન્તા ચેતિયઙ્ગણાદિટ્ઠાનં પહાય અઞ્ઞસ્મિં વિવિત્તોકાસે વિહારપચ્ચન્તં ખણ્ડિત્વા સમ્મનન્તિ. સમૂહનિતુન્તિ અવિપ્પવાસસીમં સમૂહનિતું. પટિબન્ધિતું ન સક્ખિસ્સન્તેવાતિ અવિપ્પવાસંયેવ જાનિત્વા ખણ્ડસીમાય અઞ્ઞાતત્તા પટિબન્ધિતું ન સક્ખિસ્સન્તેવ. સીમસમ્ભેદન્તિ ખણ્ડસીમઅવિપ્પવાસસીમાનં સમ્ભેદં. સાસનન્તરધાનેન વાતિ સત્થુ આણાય અન્તરધાનેન વા. સાધુકં પનાતિ નિક્કઙ્ખં પન.
Tatrāti ‘‘vattaṃ jānitabba’’ntivacane. Avippavāsasīmāyanti mahāsīmāya. Sā eva hi yasmā avippavāsakammavācāya bahulapayojanā hoti, tasmā avippavāsasīmāti vuccati. Itarāyāti avippavāsasīmāya. Tatthāti tāsu dvīsu sīmāsu. Nirāsaṅkaṭṭhānesu ṭhatvāti cetiyaṅgaṇādīnaṃ khaṇḍasīmāya anokāsattā vuttaṃ. Khaṇḍasīmañhi sammanantā cetiyaṅgaṇādiṭṭhānaṃ pahāya aññasmiṃ vivittokāse vihārapaccantaṃ khaṇḍitvā sammananti. Samūhanitunti avippavāsasīmaṃ samūhanituṃ. Paṭibandhituṃ na sakkhissantevāti avippavāsaṃyeva jānitvā khaṇḍasīmāya aññātattā paṭibandhituṃ na sakkhissanteva. Sīmasambhedanti khaṇḍasīmaavippavāsasīmānaṃ sambhedaṃ. Sāsanantaradhānena vāti satthu āṇāya antaradhānena vā. Sādhukaṃ panāti nikkaṅkhaṃ pana.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / વિનયપિટક • Vinayapiṭaka / મહાવગ્ગપાળિ • Mahāvaggapāḷi / ૭૪. અવિપ્પવાસસીમાનુજાનના • 74. Avippavāsasīmānujānanā
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / વિનયપિટક (અટ્ઠકથા) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / મહાવગ્ગ-અટ્ઠકથા • Mahāvagga-aṭṭhakathā / અવિપ્પવાસસીમાનુજાનનકથા • Avippavāsasīmānujānanakathā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / સારત્થદીપની-ટીકા • Sāratthadīpanī-ṭīkā / અવિપ્પવાસસીમાનુજાનનકથાવણ્ણના • Avippavāsasīmānujānanakathāvaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વજિરબુદ્ધિ-ટીકા • Vajirabuddhi-ṭīkā / અવિપ્પવાસસીમાનુજાનનકથાવણ્ણના • Avippavāsasīmānujānanakathāvaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વિમતિવિનોદની-ટીકા • Vimativinodanī-ṭīkā / અવિપ્પવાસસીમાનુજાનનકથાવણ્ણના • Avippavāsasīmānujānanakathāvaṇṇanā