Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਪਞ੍ਚਪਕਰਣ-ਮੂਲਟੀਕਾ • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā |
੫. ਬਾਹਿਰਮਾਤਿਕਾવਣ੍ਣਨਾ
5. Bāhiramātikāvaṇṇanā
੫. ਏવਂ ਧਾਤੁਕਥਾਯ ਮਾਤਿਕਤੋ ਬਹਿ ਠਪਿਤਤ੍ਤਾਤਿ ‘‘ਸਬ੍ਬਾਪਿ…ਪੇ॰… ਮਾਤਿਕਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਠਪਨਾਕਾਰੇਨ ਬਹਿ ਪਿਟ੍ਠਿਤੋ ਠਪਿਤਤ੍ਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਏਤੇਨ વਾ ਠਪਨਾਕਾਰੇਨ ਕੁਸਲਾਦੀਨਂ ਅਰਣਨ੍ਤਾਨਂ ਇਧ ਅਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ ਧਾਤੁਕਥਾਯ ਮਾਤਿਕਤੋ ਬਹਿ ਪਕਰਣਨ੍ਤਰਮਾਤਿਕਾਯ ਇਮਸ੍ਸ ਪਕਰਣਸ੍ਸ ਮਾਤਿਕਾਭਾવੇਨ ਠਪਿਤਤ੍ਤਾ ਤਥਾ ਪਕਾਸਿਤਤ੍ਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
5. Evaṃ dhātukathāya mātikato bahi ṭhapitattāti ‘‘sabbāpi…pe… mātikā’’ti etena ṭhapanākārena bahi piṭṭhito ṭhapitattāti attho. Etena vā ṭhapanākārena kusalādīnaṃ araṇantānaṃ idha aṭṭhapetvā dhātukathāya mātikato bahi pakaraṇantaramātikāya imassa pakaraṇassa mātikābhāvena ṭhapitattā tathā pakāsitattāti attho.
ਸਙ੍ਗਹੋ ਅਸਙ੍ਗਹੋਤਿਆਦੀਸੁ ਸਙ੍ਗਹੋ ਏਕવਿਧੋવ, ਸੋ ਕਸ੍ਮਾ ‘‘ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੋਤਿ? ਸਙ੍ਗਹੋਤਿ ਅਤ੍ਥਂ ਅવਤ੍વਾ ਅਨਿਦ੍ਧਾਰਿਤਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸਦ੍ਦਸ੍ਸੇવ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ। ਸਙ੍ਗਹੋ ਅਸਙ੍ਗਹੋਤਿਆਦੀਸੁ ਸਦ੍ਦੇਸੁ ਸਙ੍ਗਹਸਦ੍ਦੋ ਤਾવ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਥવਸੇਨ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੋਤਿ ਅਯਞ੍ਹੇਤ੍ਥਤ੍ਥੋ। ਅਤ੍ਥੋਪਿ વਾ ਅਨਿਦ੍ਧਾਰਿਤવਿਸੇਸੋ ਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਤਂ ਪਤ੍ਤੋ ‘‘ਸਙ੍ਗਹੋ ਅਸਙ੍ਗਹੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ‘‘ਸਙ੍ਗਹੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੋਤਿ ਨ ਕੋਚਿ ਦੋਸੋ। ਨਿਦ੍ਧਾਰਿਤੇ ਹਿ વਿਸੇਸੇ ਤਸ੍ਸ ਏਕવਿਧਤਾ ਸਿਯਾ, ਨ ਤਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇਤਿ। ਜਾਤਿਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਸਾਪੇਕ੍ਖਸਦ੍ਦਤ੍ਤਾ ‘‘ਜਾਤਿਯਾ ਸਙ੍ਗਹੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਅਤ੍ਤਨੋ ਜਾਤਿਯਾ’’ਤਿ વਿਞ੍ਞਾਯਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਾਰਹਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਅવੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾਤਿ ਜਾਤਿਸਙ੍ਗਹੋਤਿ ਰੂਪਕਣ੍ਡੇ વੁਤ੍ਤੋ ਸਜਾਤਿਸਙ੍ਗਹੋ વੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ।
Saṅgaho asaṅgahotiādīsu saṅgaho ekavidhova, so kasmā ‘‘catubbidho’’ti vuttoti? Saṅgahoti atthaṃ avatvā aniddhāritatthassa saddasseva vuttattā. Saṅgaho asaṅgahotiādīsu saddesu saṅgahasaddo tāva attano atthavasena catubbidhoti ayañhetthattho. Atthopi vā aniddhāritaviseso sāmaññena gahetabbataṃ patto ‘‘saṅgaho asaṅgaho’’tiādīsu ‘‘saṅgaho’’ti vuttoti na koci doso. Niddhārite hi visese tassa ekavidhatā siyā, na tato pubbeti. Jātisaddassa sāpekkhasaddattā ‘‘jātiyā saṅgaho’’ti vutte ‘‘attano jātiyā’’ti viññāyati sambandhārahassa aññassa avuttattāti jātisaṅgahoti rūpakaṇḍe vutto sajātisaṅgaho vutto hoti.
ਏਤ੍ਥ ਨਯਮਾਤਿਕਾਯ ‘‘ਸਙ੍ਗਹੋ ਅਸਙ੍ਗਹੋ, ਸਮ੍ਪਯੋਗੋ વਿਪ੍ਪਯੋਗੋ’’ਤਿ ਇਮੇ ਦ੍વੇ ਪੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬવਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਧਮ੍ਮવਿਸੇਸਂ ਅਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤ੍વਾ ਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪੁਚ੍ਛਨવਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਨਯਉਦ੍ਦੇਸਾ, ਅવਸੇਸਾ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤ੍વਾ। ‘‘ਸਙ੍ਗਹਿਤੇਨ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਹਿ ‘‘ਸਙ੍ਗਹਿਤੇਨ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤਂ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤ’’ਨ੍ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਏਕਸ੍ਸ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਲੋਪੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਤੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤવਿਸੇਸવਿਸਿਟ੍ਠੋ ਯੋ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤੋ ਧਮ੍ਮવਿਸੇਸੋ, ਤਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤੋ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤਤਾਸਙ੍ਖਾਤੋ ਪੁਚ੍ਛਾવਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਨਯੋ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋ ਹੋਤਿ, ‘‘ਸਙ੍ਗਹਿਤੇਨਾ’’ਤਿ ਚ વਿਸੇਸਨੇ ਕਰਣવਚਨਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਏਸ ਨਯੋ ਤਤਿਯਾਦੀਸੁ ਦਸਮਾવਸਾਨੇਸੁ ਨਯੁਦ੍ਦੇਸੇਸੁ ਛਟ੍ਠવਜ੍ਜੇਸੁ। ਤੇਸੁਪਿ ਹਿ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਦ੍વੀਹਿ ਦ੍વੀਹਿ ਪਦੇਹਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬવਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਧਮ੍ਮવਿਸੇਸਨਿਦ੍ਧਾਰਣਂ ਕਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਅਨ੍ਤਿਮਪਦਸਦਿਸੇਨ ਤਤਿਯਪਦੇਨ ਪੁਚ੍ਛਨવਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਨਯਾ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਚਤੁਤ੍ਥਪਞ੍ਚਮੇਸੁ ਕਤ੍ਤੁਅਤ੍ਥੇ ਕਰਣਨਿਦ੍ਦੇਸੋ, ਸਤ੍ਤਮਾਦੀਸੁ ਚ ਚਤੂਸੁ ਸਹਯੋਗੇ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ, ਨ ਦੁਤਿਯਤਤਿਯੇਸੁ વਿਯ ਸਮਾਨਾਧਿਕਰਣੇ વਿਸੇਸਨੇ। ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਸਭਾવਨ੍ਤਰੇਨ ਸਭਾવਨ੍ਤਰਸ੍ਸ વਿਸੇਸਨਂ ਕਤਂ, ਏਤੇਸੁ ਧਮ੍ਮਨ੍ਤਰੇਨ ਧਮ੍ਮਨ੍ਤਰਸ੍ਸਾਤਿ। ਏਕਾਦਸਮਾਦੀਸੁ ਪਨ ਚਤੂਸੁ ਆਦਿਪਦੇਨੇવ ਧਮ੍ਮવਿਸੇਸਨਿਦ੍ਧਾਰਣਂ ਕਤ੍વਾ ਇਤਰੇਹਿ ਪੁਚ੍ਛਨવਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਨਯਾ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾ। વਿਸੇਸਨੇ ਏવ ਚੇਤ੍ਥ ਕਰਣવਚਨਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਪੁਚ੍ਛਾવਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਨਞ੍ਹਿ ਨਿਸ੍ਸਯਭੂਤਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਙ੍ਗਹਿਤਤਾਦਿવਿਸੇਸੇਨ ਕਰਣਭੂਤੇਨ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤવਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਦਿਭਾવਂ ਅਤ੍ਤਨੋ વਿਸੇਸੇਨ੍ਤੀਤਿ।
Ettha nayamātikāya ‘‘saṅgaho asaṅgaho, sampayogo vippayogo’’ti ime dve pucchitabbavissajjitabbadhammavisesaṃ aniddhāretvā sāmaññena dhammānaṃ pucchanavissajjananayauddesā, avasesā niddhāretvā. ‘‘Saṅgahitena asaṅgahita’’nti hi ‘‘saṅgahitena asaṅgahitaṃ asaṅgahita’’nti vattabbe ekassa asaṅgahitasaddassa lopo daṭṭhabbo. Tena saṅgahitavisesavisiṭṭho yo asaṅgahito dhammaviseso, tannissito asaṅgahitatāsaṅkhāto pucchāvissajjananayo uddiṭṭho hoti, ‘‘saṅgahitenā’’ti ca visesane karaṇavacanaṃ daṭṭhabbaṃ. Esa nayo tatiyādīsu dasamāvasānesu nayuddesesu chaṭṭhavajjesu. Tesupi hi vuttanayena dvīhi dvīhi padehi pucchitabbavissajjitabbadhammavisesaniddhāraṇaṃ katvā tattha tattha antimapadasadisena tatiyapadena pucchanavissajjananayā uddiṭṭhāti. Tattha catutthapañcamesu kattuatthe karaṇaniddeso, sattamādīsu ca catūsu sahayoge daṭṭhabbo, na dutiyatatiyesu viya samānādhikaraṇe visesane. Tattha hi sabhāvantarena sabhāvantarassa visesanaṃ kataṃ, etesu dhammantarena dhammantarassāti. Ekādasamādīsu pana catūsu ādipadeneva dhammavisesaniddhāraṇaṃ katvā itarehi pucchanavissajjananayā uddiṭṭhā. Visesane eva cettha karaṇavacanaṃ daṭṭhabbaṃ. Pucchāvissajjanānañhi nissayabhūtā dhammā saṅgahitatādivisesena karaṇabhūtena sampayuttavippayuttādibhāvaṃ attano visesentīti.
વਿਕਪ੍ਪਤੋਤਿ વਿવਿਧਕਪ੍ਪਨਤੋ, વਿਭਾਗਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨવਸੇਨਾਤਿ ਅਧਿਮੋਕ੍ਖਸਮ੍ਪਯੋਗવਸੇਨ। ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨવਸੇਨ વੁਤ੍ਤਾ ਚ ਸਬ੍ਬੇ ਚ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਾ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨવਸੇਨ વੁਤ੍ਤਸਬ੍ਬਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਾ, ਤੇਸਂ ਸਾਧਾਰਣવਸੇਨਾਤਿ ਏવਮੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਅਧਿਮੋਕ੍ਖੋ ਹਿ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨવਸੇਨ વੁਤ੍ਤਾਨਂ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਾਨਂ ਸਾਧਾਰਣવਸੇਨ વੁਤ੍ਤੋ, ਇਤਰੇ ਸਬ੍ਬੇਸਨ੍ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਸਾਧਾਰਣਾ ਪਸਟਾ ਪਾਕਟਾ ਚਾਤਿ ਆਦਿਤੋ ਪਰਿਗ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੇਸਂ ਸਙ੍ਗਹਾਦਿਪਰਿਗ੍ਗਹਤ੍ਥਂ ਉਦ੍ਦੇਸੋ ਕਤੋ, ਅਸਾਧਾਰਣਾਪਿ ਪਨ ਪਰਿਗ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬਾવਾਤਿ ਤੇਸੁ ਮਹਾવਿਸਯੇਨ ਅਞ੍ਞੇਸਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਗਹਾਦਿਪਰਿਗ੍ਗਹਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਅਧਿਮੋਕ੍ਖੋ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋ। ‘‘ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨવਸੇਨ વੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਚ ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਹવਣ੍ਣਨਾਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦવਿਭਙ੍ਗੇ ਚ વਚਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨવਸੇਨ ਯੇ વੁਤ੍ਤਾ, ਤੇਸਂ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਸਾਧਾਰਣਤੋਤਿ ਪਨ ਅਤ੍ਥੇ ਸਤਿ ਸਾਧਾਰਣਾਸਾਧਾਰਣੇਸੁ વਤ੍ਤਬ੍ਬੇਸੁ ਯੋ ਅਸਾਧਾਰਣੇਸੁ ਮਹਾવਿਸਯੋ ਅਧਿਮੋਕ੍ਖੋ, ਤਸ੍ਸ વਸੇਨ વੁਤ੍ਤਸਬ੍ਬਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਸਾਧਾਰਣਤੋ ਫਸ੍ਸਾਦਯੋ ਸਬ੍ਬਸਾਧਾਰਣਾਤਿ ਅਧਿਮੋਕ੍ਖੋ ਚ ਅਸਾਧਾਰਣੇਸੁ ਮਹਾવਿਸਯੋਤਿ ਕਤ੍વਾ વੁਤ੍ਤੋ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਤਾਦਿਸਸ੍ਸ ਅਭਾવਾਤਿ ਅਯਮਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ।
Vikappatoti vividhakappanato, vibhāgatoti attho. Sanniṭṭhānavasenāti adhimokkhasampayogavasena. Sanniṭṭhānavasena vuttā ca sabbe ca cittuppādā sanniṭṭhānavasena vuttasabbacittuppādā, tesaṃ sādhāraṇavasenāti evamettha attho daṭṭhabbo. Adhimokkho hi sanniṭṭhānavasena vuttānaṃ cittuppādānaṃ sādhāraṇavasena vutto, itare sabbesanti. Tattha sādhāraṇā pasaṭā pākaṭā cāti ādito pariggahetabbā, tasmā tesaṃ saṅgahādipariggahatthaṃ uddeso kato, asādhāraṇāpi pana pariggahetabbāvāti tesu mahāvisayena aññesampi saṅgahādipariggahaṃ dassetuṃ adhimokkho uddiṭṭho. ‘‘Sanniṭṭhānavasena vuttā’’ti ca dhammasaṅgahavaṇṇanāyaṃ paṭiccasamuppādavibhaṅge ca vacanaṃ sandhāya vuttanti veditabbaṃ. Sanniṭṭhānavasena ye vuttā, tesaṃ sabbesaṃ sādhāraṇatoti pana atthe sati sādhāraṇāsādhāraṇesu vattabbesu yo asādhāraṇesu mahāvisayo adhimokkho, tassa vasena vuttasabbacittuppādasādhāraṇato phassādayo sabbasādhāraṇāti adhimokkho ca asādhāraṇesu mahāvisayoti katvā vutto aññassa tādisassa abhāvāti ayamadhippāyo daṭṭhabbo.
ਜੀવਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਰੂਪਮਿਸ੍ਸਕਤ੍ਤਾ ਨ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਚਿਤ੍ਤੇਕਗ੍ਗਤਾ ਪਨ ਅਸਮਾਧਿਸਭਾવਾ ਸਾਮਞ੍ਞਸਦ੍ਦੇਨੇવ ਸਾਮਞ੍ਞવਿਸੇਸਸਦ੍ਦੇਹਿ ਚ ਸਮਾਧਿਸਭਾવਾ વਿਸੇਸਸਦ੍ਦવਚਨੀਯਂ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਪੇਤਬ੍ਬਂ ਨਿવਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਞ੍ਚ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਅਨਞ੍ਞਬ੍ਯਾਪਕਨਿવਤ੍ਤਕਸਾਮਞ੍ਞવਿਸੇਸਦੀਪਨਤੋ ਤਸ੍ਸੇવ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਭੇਦਦੀਪਕੇਹਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਾ, ਨ ਸੁਖਾਦਿਸਭਾવਾ વੇਦਨਾ વਿਯ વੁਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣવਿਪਰੀਤੇਹਿ ਸਾਮਞ੍ਞવਿਸੇਸਸਦ੍ਦੇਹੇવ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਚਿਤ੍ਤੇਕਗ੍ਗਤਾ’’ਤਿ ਅਯਂ ਸਾਮਞ੍ਞਸਦ੍ਦੋ ਸਮਾਧਿਸਭਾવੇ વਿਸੇਸਸਦ੍ਦਨਿਰਪੇਕ੍ਖੋ ਪવਤ੍ਤਮਾਨੋ ਸਯਮੇવ વਿਸੇਸਸਦ੍ਦਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਅਸਮਾਧਿਸਭਾવਮੇવ ਪਕਾਸੇਯ੍ਯ, ਇਤਰੋ ਚ ਸਮਾਧਿਸਭਾવਮੇવਾਤਿ ਦ੍વਿਧਾ ਭਿਨ੍ਨਾ ਚਿਤ੍ਤੇਕਗ੍ਗਤਾ ਅਸਾਧਾਰਣਾ ਚੇવ ਅਪ੍ਪવਿਸਯਾ ਚਾਤਿ ਇਧ ਉਦ੍ਦੇਸਂ ਨ ਅਰਹਤਿ। ਅਭਿਨ੍ਨਾਪਿ વਾ ਫਸ੍ਸਾਦੀਨਂ વਿਯ ਪਾਕਟਤ੍ਤਾਭਾવਤੋ ਅਞ੍ਞਧਮ੍ਮਨਿਸ੍ਸਯੇਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬਤੋ ਚ ਸਾ ਜੀવਿਤਞ੍ਚ ਨ ਅਰਹਤੀਤਿ ਨ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਤਿ।
Jīvitindriyaṃ panettha rūpamissakattā na vuttanti veditabbaṃ, cittekaggatā pana asamādhisabhāvā sāmaññasaddeneva sāmaññavisesasaddehi ca samādhisabhāvā visesasaddavacanīyaṃ aññaṃ byāpetabbaṃ nivattetabbañca natthīti anaññabyāpakanivattakasāmaññavisesadīpanato tasseva dhammassa bhedadīpakehi vattabbā, na sukhādisabhāvā vedanā viya vuttalakkhaṇaviparītehi sāmaññavisesasaddeheva, tasmā ‘‘cittekaggatā’’ti ayaṃ sāmaññasaddo samādhisabhāve visesasaddanirapekkho pavattamāno sayameva visesasaddamāpajjitvā asamādhisabhāvameva pakāseyya, itaro ca samādhisabhāvamevāti dvidhā bhinnā cittekaggatā asādhāraṇā ceva appavisayā cāti idha uddesaṃ na arahati. Abhinnāpi vā phassādīnaṃ viya pākaṭattābhāvato aññadhammanissayena vattabbato ca sā jīvitañca na arahatīti na uddiṭṭhāti.
ਮਾਤਿਕਾવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Mātikāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ • Abhidhammapiṭaka / ਧਾਤੁਕਥਾਪਾਲ਼ਿ • Dhātukathāpāḷi / ੫. ਬਾਹਿਰਮਾਤਿਕਾ • 5. Bāhiramātikā
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਪਞ੍ਚਪਕਰਣ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā / ੫. ਬਾਹਿਰਮਾਤਿਕਾવਣ੍ਣਨਾ • 5. Bāhiramātikāvaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ਪਞ੍ਚਪਕਰਣ-ਅਨੁਟੀਕਾ • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ੫. ਬਾਹਿਰਮਾਤਿਕਾવਣ੍ਣਨਾ • 5. Bāhiramātikāvaṇṇanā