| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ဝိမတိဝိနောဒနီ-ဋီကာ • Vimativinodanī-ṭīkā |
ဗာဟိရနိဒာနကထာ
Bāhiranidānakathā
ဣဒာနိ သံဝရဝိနယပဟာနဝိနယာဒီသု ဗဟူသု ဝိနယေသု အတ္တနာ ‘‘တံ ဝဏ္ဏယိသ္သံ ဝိနယ’’န္တိ ဧဝံ သံဝဏ္ဏေတဗ္ဗဘာဝေန ပဋိညာတံ ဝိနယံ ဒသ္သေန္တော အာဟ တတ္ထာတိအာဒိ။ တတ္ထ တတ္ထာတိ ယထာဝုတ္တာသု ဂာထာသု။ တာဝ-သဒ္ဒော ပဌမန္တိ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ ဒဋ္ဌဗ္ဗော, တေန ပဌမံ ဝိနယံ ဝဝတ္ထပေတ္ဝာ ပစ္ဆာ တသ္သ ဝဏ္ဏနံ ကရိသ္သာမာတိ ဒီပေတိ။ ဝဝတ္ထပေတဗ္ဗောတိ နိယမေတဗ္ဗော။ တေနေတံ ဝုစ္စတီတိ ယသ္မာ ဝဝတ္ထပေတဗ္ဗော, တေန ဟေတုနာ ဧတံ ဝိနယော နာမာတိအာဒိကံ နိယာမကဝစနံ ဝုစ္စတီတိ အတ္ထော။ အသ္သာတိ ဝိနယသ္သ။ မာတိကာတိ ဥဒ္ဒေသော။ သော ဟိ နိဒ္ဒေသပဒာနံ ဇနနီဌာနေ ဌိတတ္တာ မာတာ ဝိယာတိ ‘‘မာတိကာ’’တိ ဝုစ္စတိ။
Idāni saṃvaravinayapahānavinayādīsu bahūsu vinayesu attanā ‘‘taṃ vaṇṇayissaṃ vinaya’’nti evaṃ saṃvaṇṇetabbabhāvena paṭiññātaṃ vinayaṃ dassento āha tatthātiādi. Tattha tatthāti yathāvuttāsu gāthāsu. Tāva-saddo paṭhamanti imasmiṃ atthe daṭṭhabbo, tena paṭhamaṃ vinayaṃ vavatthapetvā pacchā tassa vaṇṇanaṃ karissāmāti dīpeti. Vavatthapetabboti niyametabbo. Tenetaṃ vuccatīti yasmā vavatthapetabbo, tena hetunā etaṃ vinayo nāmātiādikaṃ niyāmakavacanaṃ vuccatīti attho. Assāti vinayassa. Mātikāti uddeso. So hi niddesapadānaṃ jananīṭhāne ṭhitattā mātā viyāti ‘‘mātikā’’ti vuccati.
ဣဒာနိ သံဝဏ္ဏေတဗ္ဗမတ္ထံ မာတိကံ ပဋ္ဌပေတ္ဝာ ဒသ္သေန္တော အာဟ ဝုတ္တံ ယေနာတိအာဒိ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ဧတံ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓော ဘဂဝာ ဝေရဉ္ဇာယံ ဝိဟရတီတိအာဒိနိဒာနဝစနပဋိမဏ္ဍိတံ ဝိနယပိဋကံ ယေန ပုဂ္ဂလေန ဝုတ္တံ, ယသ္မိံ ကာလေ ဝုတ္တံ, ယသ္မာ ကာရဏာ ဝုတ္တံ, ယေန ဓာရိတံ, ယေန စ အာဘတံ, ယေသု ပတိဋ္ဌိတံ, ဧတံ ယထာဝုတ္တဝိဓာနံ ဝတ္ဝာ တတော တေန သမယေနာတိအာဒိပာဌသ္သ အတ္ထံ အနေကပ္ပကာရတော ဒသ္သေန္တော ဝိနယသ္သ အတ္ထဝဏ္ဏနံ ကရိသ္သာမီတိ။
Idāni saṃvaṇṇetabbamatthaṃ mātikaṃ paṭṭhapetvā dassento āha vuttaṃ yenātiādi. Idaṃ vuttaṃ hoti – etaṃ tena samayena buddho bhagavā verañjāyaṃ viharatītiādinidānavacanapaṭimaṇḍitaṃ vinayapiṭakaṃ yena puggalena vuttaṃ, yasmiṃ kāle vuttaṃ, yasmā kāraṇā vuttaṃ, yena dhāritaṃ, yena ca ābhataṃ, yesu patiṭṭhitaṃ, etaṃ yathāvuttavidhānaṃ vatvā tato tena samayenātiādipāṭhassa atthaṃ anekappakārato dassento vinayassa atthavaṇṇanaṃ karissāmīti.
ဧတ္ထ စ ဝုတ္တံ ယေန ယဒာ ယသ္မာတိ ဣဒံ ဝစနံ တေန သမယေန ဗုဒ္ဓော ဘဂဝာတိအာဒိနိဒာနဝစနမတ္တံ အပေက္ခိတ္ဝာ ဝတ္တုကာမောပိ ဝိသုံ အဝတ္ဝာ ‘‘နိဒာနေန အာဒိကလ္ယာဏံ, ဣဒမဝောစာတိ နိဂမနေန ပရိယောသာနကလ္ယာဏ’’န္တိ ဝစနတော နိဒာနနိဂမနာနိပိ သတ္ထုဒေသနာယ အနုဝိဓာနတ္တာ တဒန္တောဂဓာနေဝာတိ နိဒာနသ္သာပိ ဝိနယပာဠိယံယေဝ အန္တောဂဓတ္တာ ဝုတ္တံ ယေန ယဒာ ယသ္မာတိ ဣဒမ္ပိ ဝိနယပိဋကသမ္ဗန္ဓံယေဝ ကတ္ဝာ မာတိကံ ဌပေတိ။ မာတိကာယ ဟိ ဧတန္တိ ဝုတ္တံ ဝိနယပိဋကံယေဝ သာမညတော သဗ္ဗတ္ထ သမ္ဗန္ဓမုပဂစ္ဆတိ။
Ettha ca vuttaṃ yena yadā yasmāti idaṃ vacanaṃ tena samayena buddho bhagavātiādinidānavacanamattaṃ apekkhitvā vattukāmopi visuṃ avatvā ‘‘nidānena ādikalyāṇaṃ, idamavocāti nigamanena pariyosānakalyāṇa’’nti vacanato nidānanigamanānipi satthudesanāya anuvidhānattā tadantogadhānevāti nidānassāpi vinayapāḷiyaṃyeva antogadhattā vuttaṃ yena yadā yasmāti idampi vinayapiṭakasambandhaṃyeva katvā mātikaṃ ṭhapeti. Mātikāya hi etanti vuttaṃ vinayapiṭakaṃyeva sāmaññato sabbattha sambandhamupagacchati.
ဣဒာနိ ပန တံ ဝိသုံ နီဟရိတ္ဝာ ဒသ္သေန္တော တတ္ထ ဝုတ္တံ ယေနာတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထာတိ တေသု မာတိကာပဒေသု။ ဣဒန္တိ တေန သမယေနာတိအာဒိနိဒာနဝစနံ။ ဟိ-သဒ္ဒော ယသ္မာတိ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော, ယသ္မာ ဗုဒ္ဓသ္သ ဘဂဝတော အတ္တပစ္စက္ခဝစနံ န ဟောတိ, တသ္မာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အတ္တပစ္စက္ခဝစနံ န ဟောတီတိ အတ္တနာ ပစ္စက္ခံ ကတ္ဝာ ဝုတ္တဝစနံ န ဟောတိ။ အထ ဝာ အတ္တနော ပစ္စက္ခကာလေ ဓရမာနကာလေ ဝုတ္တဝစနံ န ဟောတိ။ တဒုဘယေနာပိ ဘဂဝတော ဝုတ္တဝစနံ န ဟောတီတိ အတ္ထော။
Idāni pana taṃ visuṃ nīharitvā dassento tattha vuttaṃ yenātiādimāha. Tatthāti tesu mātikāpadesu. Idanti tena samayenātiādinidānavacanaṃ. Hi-saddo yasmāti attho daṭṭhabbo, yasmā buddhassa bhagavato attapaccakkhavacanaṃ na hoti, tasmāti vuttaṃ hoti. Attapaccakkhavacanaṃ na hotīti attanā paccakkhaṃ katvā vuttavacanaṃ na hoti. Atha vā attano paccakkhakāle dharamānakāle vuttavacanaṃ na hoti. Tadubhayenāpi bhagavato vuttavacanaṃ na hotīti attho.
