Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / മജ്ഝിമനികായ • Majjhimanikāya |
൮. ബാഹിതികസുത്തം
8. Bāhitikasuttaṃ
൩൫൮. ഏവം മേ സുതം – ഏകം സമയം ഭഗവാ സാവത്ഥിയം വിഹരതി ജേതവനേ അനാഥപിണ്ഡികസ്സ ആരാമേ. അഥ ഖോ ആയസ്മാ ആനന്ദോ പുബ്ബണ്ഹസമയം നിവാസേത്വാ പത്തചീവരമാദായ സാവത്ഥിയം പിണ്ഡായ പാവിസി. സാവത്ഥിയം പിണ്ഡായ ചരിത്വാ പച്ഛാഭത്തം പിണ്ഡപാതപടിക്കന്തോ യേന പുബ്ബാരാമോ മിഗാരമാതുപാസാദോ തേനുപസങ്കമി ദിവാവിഹാരായ. തേന ഖോ പന സമയേന രാജാ പസേനദി കോസലോ ഏകപുണ്ഡരീകം നാഗം അഭിരുഹിത്വാ സാവത്ഥിയാ നിയ്യാതി ദിവാ ദിവസ്സ. അദ്ദസാ ഖോ രാജാ പസേനദി കോസലോ ആയസ്മന്തം ആനന്ദം ദൂരതോവ ആഗച്ഛന്തം. ദിസ്വാന സിരിവഡ്ഢം മഹാമത്തം ആമന്തേസി – ‘‘ആയസ്മാ നോ ഏസോ, സമ്മ സിരിവഡ്ഢ, ആനന്ദോ’’തി . ‘‘ഏവം, മഹാരാജ, ആയസ്മാ ഏസോ ആനന്ദോ’’തി. അഥ ഖോ രാജാ പസേനദി കോസലോ അഞ്ഞതരം പുരിസം ആമന്തേസി – ‘‘ഏഹി ത്വം, അമ്ഭോ പുരിസ, യേനായസ്മാ ആനന്ദോ തേനുപസങ്കമ; ഉപസങ്കമിത്വാ മമ വചനേന ആയസ്മതോ ആനന്ദസ്സ പാദേ സിരസാ വന്ദാഹി – ‘രാജാ, ഭന്തേ, പസേനദി കോസലോ ആയസ്മതോ ആനന്ദസ്സ പാദേ സിരസാ വന്ദതീ’തി. ഏവഞ്ച വദേഹി – ‘സചേ കിര, ഭന്തേ, ആയസ്മതോ ആനന്ദസ്സ ന കിഞ്ചി അച്ചായികം കരണീയം, ആഗമേതു കിര, ഭന്തേ, ആയസ്മാ ആനന്ദോ മുഹുത്തം അനുകമ്പം ഉപാദായാ’’’തി. ‘‘ഏവം, ദേവാ’’തി ഖോ സോ പുരിസോ രഞ്ഞോ പസേനദിസ്സ കോസലസ്സ പടിസ്സുത്വാ യേനായസ്മാ ആനന്ദോ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ആയസ്മന്തം ആനന്ദം അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം അട്ഠാസി. ഏകമന്തം ഠിതോ ഖോ സോ പുരിസോ ആയസ്മന്തം ആനന്ദം ഏതദവോച – ‘‘രാജാ, ഭന്തേ, പസേനദി കോസലോ ആയസ്മതോ ആനന്ദസ്സ പാദേ സിരസാ വന്ദതി; ഏവഞ്ച വദേതി – ‘സചേ കിര, ഭന്തേ, ആയസ്മതോ ആനന്ദസ്സ ന കിഞ്ചി അച്ചായികം കരണീയം, ആഗമേതു കിര, ഭന്തേ, ആയസ്മാ ആനന്ദോ മുഹുത്തം അനുകമ്പം ഉപാദായാ’’’തി. അധിവാസേസി ഖോ ആയസ്മാ ആനന്ദോ തുണ്ഹീഭാവേന. അഥ ഖോ രാജാ പസേനദി കോസലോ യാവതികാ നാഗസ്സ ഭൂമി നാഗേന ഗന്ത്വാ നാഗാ പച്ചോരോഹിത്വാ പത്തികോവ യേനായസ്മാ ആനന്ദോ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ആയസ്മന്തം ആനന്ദം അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം അട്ഠാസി. ഏകമന്തം ഠിതോ ഖോ രാജാ പസേനദി കോസലോ ആയസ്മന്തം ആനന്ദം ഏതദവോച – ‘‘സചേ, ഭന്തേ, ആയസ്മതോ ആനന്ദസ്സ ന കിഞ്ചി അച്ചായികം കരണീയം , സാധു, ഭന്തേ, ആയസ്മാ ആനന്ദോ യേന അചിരവതിയാ നദിയാ തീരം തേനുപസങ്കമതു അനുകമ്പം ഉപാദായാ’’തി. അധിവാസേസി ഖോ ആയസ്മാ ആനന്ദോ തുണ്ഹീഭാവേന.
358. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Atha kho āyasmā ānando pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya sāvatthiyaṃ piṇḍāya pāvisi. Sāvatthiyaṃ piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto yena pubbārāmo migāramātupāsādo tenupasaṅkami divāvihārāya. Tena kho pana samayena rājā pasenadi kosalo ekapuṇḍarīkaṃ nāgaṃ abhiruhitvā sāvatthiyā niyyāti divā divassa. Addasā kho rājā pasenadi kosalo āyasmantaṃ ānandaṃ dūratova āgacchantaṃ. Disvāna sirivaḍḍhaṃ mahāmattaṃ āmantesi – ‘‘āyasmā no eso, samma sirivaḍḍha, ānando’’ti . ‘‘Evaṃ, mahārāja, āyasmā eso ānando’’ti. Atha kho rājā pasenadi kosalo aññataraṃ purisaṃ āmantesi – ‘‘ehi tvaṃ, ambho purisa, yenāyasmā ānando tenupasaṅkama; upasaṅkamitvā mama vacanena āyasmato ānandassa pāde sirasā vandāhi – ‘rājā, bhante, pasenadi kosalo āyasmato ānandassa pāde sirasā vandatī’ti. Evañca vadehi – ‘sace kira, bhante, āyasmato ānandassa na kiñci accāyikaṃ karaṇīyaṃ, āgametu kira, bhante, āyasmā ānando muhuttaṃ anukampaṃ upādāyā’’’ti. ‘‘Evaṃ, devā’’ti kho so puriso rañño pasenadissa kosalassa paṭissutvā yenāyasmā ānando tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ ānandaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhito kho so puriso āyasmantaṃ ānandaṃ etadavoca – ‘‘rājā, bhante, pasenadi kosalo āyasmato ānandassa pāde sirasā vandati; evañca vadeti – ‘sace kira, bhante, āyasmato ānandassa na kiñci accāyikaṃ karaṇīyaṃ, āgametu kira, bhante, āyasmā ānando muhuttaṃ anukampaṃ upādāyā’’’ti. Adhivāsesi kho āyasmā ānando tuṇhībhāvena. Atha kho rājā pasenadi kosalo yāvatikā nāgassa bhūmi nāgena gantvā nāgā paccorohitvā pattikova yenāyasmā ānando tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ ānandaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhito kho rājā pasenadi kosalo āyasmantaṃ ānandaṃ etadavoca – ‘‘sace, bhante, āyasmato ānandassa na kiñci accāyikaṃ karaṇīyaṃ , sādhu, bhante, āyasmā ānando yena aciravatiyā nadiyā tīraṃ tenupasaṅkamatu anukampaṃ upādāyā’’ti. Adhivāsesi kho āyasmā ānando tuṇhībhāvena.
൩൫൯. അഥ ഖോ ആയസ്മാ ആനന്ദോ യേന അചിരവതിയാ നദിയാ തീരം തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ അഞ്ഞതരസ്മിം രുക്ഖമൂലേ പഞ്ഞത്തേ ആസനേ നിസീദി. അഥ ഖോ രാജാ പസേനദി കോസലോ യാവതികാ നാഗസ്സ ഭൂമി നാഗേന ഗന്ത്വാ നാഗാ പച്ചോരോഹിത്വാ പത്തികോവ യേനായസ്മാ ആനന്ദോ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ആയസ്മന്തം ആനന്ദം അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം അട്ഠാസി. ഏകമന്തം ഠിതോ ഖോ രാജാ പസേനദി കോസലോ ആയസ്മന്തം ആനന്ദം ഏതദവോച – ‘‘ഇധ, ഭന്തേ, ആയസ്മാ ആനന്ദോ ഹത്ഥത്ഥരേ നിസീദതൂ’’തി. ‘‘അലം, മഹാരാജ. നിസീദ ത്വം; നിസിന്നോ അഹം സകേ ആസനേ’’തി. നിസീദി ഖോ രാജാ പസേനദി കോസലോ പഞ്ഞത്തേ ആസനേ. നിസജ്ജ ഖോ രാജാ പസേനദി കോസലോ ആയസ്മന്തം ആനന്ദം ഏതദവോച – ‘‘കിം നു ഖോ, ഭന്തേ ആനന്ദ, സോ ഭഗവാ തഥാരൂപം കായസമാചാരം സമാചരേയ്യ, യ്വാസ്സ കായസമാചാരോ ഓപാരമ്ഭോ സമണേഹി ബ്രാഹ്മണേഹീ’’തി 1? ‘‘ന ഖോ, മഹാരാജ, സോ ഭഗവാ തഥാരൂപം കായസമാചാരം സമാചരേയ്യ, യ്വാസ്സ കായസമാചാരോ ഓപാരമ്ഭോ സമണേഹി ബ്രാഹ്മണേഹി വിഞ്ഞൂഹീ’’തി.
359. Atha kho āyasmā ānando yena aciravatiyā nadiyā tīraṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā aññatarasmiṃ rukkhamūle paññatte āsane nisīdi. Atha kho rājā pasenadi kosalo yāvatikā nāgassa bhūmi nāgena gantvā nāgā paccorohitvā pattikova yenāyasmā ānando tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ ānandaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhito kho rājā pasenadi kosalo āyasmantaṃ ānandaṃ etadavoca – ‘‘idha, bhante, āyasmā ānando hatthatthare nisīdatū’’ti. ‘‘Alaṃ, mahārāja. Nisīda tvaṃ; nisinno ahaṃ sake āsane’’ti. Nisīdi kho rājā pasenadi kosalo paññatte āsane. Nisajja kho rājā pasenadi kosalo āyasmantaṃ ānandaṃ etadavoca – ‘‘kiṃ nu kho, bhante ānanda, so bhagavā tathārūpaṃ kāyasamācāraṃ samācareyya, yvāssa kāyasamācāro opārambho samaṇehi brāhmaṇehī’’ti 2? ‘‘Na kho, mahārāja, so bhagavā tathārūpaṃ kāyasamācāraṃ samācareyya, yvāssa kāyasamācāro opārambho samaṇehi brāhmaṇehi viññūhī’’ti.
‘‘കിം പന, ഭന്തേ ആനന്ദ, സോ ഭഗവാ തഥാരൂപം വചീസമാചാരം…പേ॰… മനോസമാചാരം സമാചരേയ്യ, യ്വാസ്സ മനോസമാചാരോ ഓപാരമ്ഭോ സമണേഹി ബ്രാഹ്മണേഹീ’’തി 3? ‘‘ന ഖോ, മഹാരാജ, സോ ഭഗവാ തഥാരൂപം മനോസമാചാരം സമാചരേയ്യ, യ്വാസ്സ മനോസമാചാരോ ഓപാരമ്ഭോ സമണേഹി ബ്രാഹ്മണേഹി വിഞ്ഞൂഹീ’’തി.
‘‘Kiṃ pana, bhante ānanda, so bhagavā tathārūpaṃ vacīsamācāraṃ…pe… manosamācāraṃ samācareyya, yvāssa manosamācāro opārambho samaṇehi brāhmaṇehī’’ti 4? ‘‘Na kho, mahārāja, so bhagavā tathārūpaṃ manosamācāraṃ samācareyya, yvāssa manosamācāro opārambho samaṇehi brāhmaṇehi viññūhī’’ti.
‘‘അച്ഛരിയം, ഭന്തേ, അബ്ഭുതം, ഭന്തേ! യഞ്ഹി മയം, ഭന്തേ, നാസക്ഖിമ്ഹാ പഞ്ഹേന പരിപൂരേതും തം, ഭന്തേ, ആയസ്മതാ ആനന്ദേന പഞ്ഹസ്സ വേയ്യാകരണേന പരിപൂരിതം. യേ തേ, ഭന്തേ, ബാലാ അബ്യത്താ അനനുവിച്ച അപരിയോഗാഹേത്വാ പരേസം വണ്ണം വാ അവണ്ണം വാ ഭാസന്തി, ന മയം തം സാരതോ പച്ചാഗച്ഛാമ; യേ പന 5 തേ, ഭന്തേ , പണ്ഡിതാ വിയത്താ 6 മേധാവിനോ അനുവിച്ച പരിയോഗാഹേത്വാ പരേസം വണ്ണം വാ അവണ്ണം വാ ഭാസന്തി, മയം തം സാരതോ പച്ചാഗച്ഛാമ’’.
‘‘Acchariyaṃ, bhante, abbhutaṃ, bhante! Yañhi mayaṃ, bhante, nāsakkhimhā pañhena paripūretuṃ taṃ, bhante, āyasmatā ānandena pañhassa veyyākaraṇena paripūritaṃ. Ye te, bhante, bālā abyattā ananuvicca apariyogāhetvā paresaṃ vaṇṇaṃ vā avaṇṇaṃ vā bhāsanti, na mayaṃ taṃ sārato paccāgacchāma; ye pana 7 te, bhante , paṇḍitā viyattā 8 medhāvino anuvicca pariyogāhetvā paresaṃ vaṇṇaṃ vā avaṇṇaṃ vā bhāsanti, mayaṃ taṃ sārato paccāgacchāma’’.
൩൬൦. ‘‘കതമോ പന, ഭന്തേ ആനന്ദ, കായസമാചാരോ ഓപാരമ്ഭോ സമണേഹി ബ്രാഹ്മണേഹി വിഞ്ഞൂഹീ’’തി? ‘‘യോ ഖോ, മഹാരാജ, കായസമാചാരോ അകുസലോ’’.
360. ‘‘Katamo pana, bhante ānanda, kāyasamācāro opārambho samaṇehi brāhmaṇehi viññūhī’’ti? ‘‘Yo kho, mahārāja, kāyasamācāro akusalo’’.
‘‘കതമോ പന, ഭന്തേ, കായസമാചാരോ അകുസലോ’’? ‘‘യോ ഖോ, മഹാരാജ, കായസമാചാരോ സാവജ്ജോ’’.
‘‘Katamo pana, bhante, kāyasamācāro akusalo’’? ‘‘Yo kho, mahārāja, kāyasamācāro sāvajjo’’.
‘‘കതമോ പന, ഭന്തേ, കായസമാചാരോ സാവജ്ജോ’’? ‘‘യോ ഖോ, മഹാരാജ, കായസമാചാരോ സബ്യാബജ്ഝോ’’ 9.
‘‘Katamo pana, bhante, kāyasamācāro sāvajjo’’? ‘‘Yo kho, mahārāja, kāyasamācāro sabyābajjho’’ 10.
‘‘കതമോ പന, ഭന്തേ, കായസമാചാരോ സബ്യാബജ്ഝോ’’? ‘‘യോ ഖോ, മഹാരാജ, കായസമാചാരോ ദുക്ഖവിപാകോ’’.
‘‘Katamo pana, bhante, kāyasamācāro sabyābajjho’’? ‘‘Yo kho, mahārāja, kāyasamācāro dukkhavipāko’’.
‘‘കതമോ പന, ഭന്തേ, കായസമാചാരോ ദുക്ഖവിപാകോ’’? ‘‘യോ ഖോ, മഹാരാജ, കായസമാചാരോ അത്തബ്യാബാധായപി സംവത്തതി, പരബ്യാബാധായപി സംവത്തതി, ഉഭയബ്യാബാധായപി സംവത്തതി തസ്സ അകുസലാ ധമ്മാ അഭിവഡ്ഢന്തി, കുസലാ ധമ്മാ പരിഹായന്തി; ഏവരൂപോ ഖോ, മഹാരാജ, കായസമാചാരോ ഓപാരമ്ഭോ സമണേഹി ബ്രാഹ്മണേഹി വിഞ്ഞൂഹീ’’തി.
‘‘Katamo pana, bhante, kāyasamācāro dukkhavipāko’’? ‘‘Yo kho, mahārāja, kāyasamācāro attabyābādhāyapi saṃvattati, parabyābādhāyapi saṃvattati, ubhayabyābādhāyapi saṃvattati tassa akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti; evarūpo kho, mahārāja, kāyasamācāro opārambho samaṇehi brāhmaṇehi viññūhī’’ti.
‘‘കതമോ പന, ഭന്തേ ആനന്ദ, വചീസമാചാരോ…പേ॰… മനോസമാചാരോ ഓപാരമ്ഭോ സമണേഹി ബ്രാഹ്മണേഹി വിഞ്ഞൂഹീ’’തി? ‘‘യോ ഖോ, മഹാരാജ, മനോസമാചാരോ അകുസലോ’’.
‘‘Katamo pana, bhante ānanda, vacīsamācāro…pe… manosamācāro opārambho samaṇehi brāhmaṇehi viññūhī’’ti? ‘‘Yo kho, mahārāja, manosamācāro akusalo’’.
‘‘കതമോ പന, ഭന്തേ, മനോസമാചാരോ അകുസലോ’’? ‘‘യോ ഖോ, മഹാരാജ, മനോസമാചാരോ സാവജ്ജോ’’.
‘‘Katamo pana, bhante, manosamācāro akusalo’’? ‘‘Yo kho, mahārāja, manosamācāro sāvajjo’’.
‘‘കതമോ പന, ഭന്തേ, മനോസമാചാരോ സാവജ്ജോ’’? ‘‘യോ ഖോ, മഹാരാജ, മനോസമാചാരോ സബ്യാബജ്ഝോ’’.
‘‘Katamo pana, bhante, manosamācāro sāvajjo’’? ‘‘Yo kho, mahārāja, manosamācāro sabyābajjho’’.
‘‘കതമോ പന, ഭന്തേ, മനോസമാചാരോ സബ്യാബജ്ഝോ’’? ‘‘യോ ഖോ, മഹാരാജ, മനോസമാചാരോ ദുക്ഖവിപാകോ’’.
‘‘Katamo pana, bhante, manosamācāro sabyābajjho’’? ‘‘Yo kho, mahārāja, manosamācāro dukkhavipāko’’.
‘‘കതമോ പന, ഭന്തേ, മനോസമാചാരോ ദുക്ഖവിപാകോ’’? ‘‘യോ ഖോ, മഹാരാജ, മനോസമാചാരോ അത്തബ്യാബാധായപി സംവത്തതി, പരബ്യാബാധായപി സംവത്തതി, ഉഭയബ്യാബാധായപി സംവത്തതി തസ്സ അകുസലാ ധമ്മാ അഭിവഡ്ഢന്തി, കുസലാ ധമ്മാ പരിഹായന്തി; ഏവരൂപോ ഖോ, മഹാരാജ, മനോസമാചാരോ ഓപാരമ്ഭോ സമണേഹി ബ്രാഹ്മണേഹി വിഞ്ഞൂഹീ’’തി.
‘‘Katamo pana, bhante, manosamācāro dukkhavipāko’’? ‘‘Yo kho, mahārāja, manosamācāro attabyābādhāyapi saṃvattati, parabyābādhāyapi saṃvattati, ubhayabyābādhāyapi saṃvattati tassa akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti; evarūpo kho, mahārāja, manosamācāro opārambho samaṇehi brāhmaṇehi viññūhī’’ti.
‘‘കിം നു ഖോ, ഭന്തേ ആനന്ദ, സോ ഭഗവാ സബ്ബേസംയേവ അകുസലാനം ധമ്മാനം പഹാനം വണ്ണേതീ’’തി? ‘‘സബ്ബാകുസലധമ്മപഹീനോ ഖോ, മഹാരാജ, തഥാഗതോ കുസലധമ്മസമന്നാഗതോ’’തി.
‘‘Kiṃ nu kho, bhante ānanda, so bhagavā sabbesaṃyeva akusalānaṃ dhammānaṃ pahānaṃ vaṇṇetī’’ti? ‘‘Sabbākusaladhammapahīno kho, mahārāja, tathāgato kusaladhammasamannāgato’’ti.
൩൬൧. ‘‘കതമോ പന, ഭന്തേ ആനന്ദ, കായസമാചാരോ അനോപാരമ്ഭോ സമണേഹി ബ്രാഹ്മണേഹി വിഞ്ഞൂഹീ’’തി? ‘‘യോ ഖോ, മഹാരാജ, കായസമാചാരോ കുസലോ’’.
361. ‘‘Katamo pana, bhante ānanda, kāyasamācāro anopārambho samaṇehi brāhmaṇehi viññūhī’’ti? ‘‘Yo kho, mahārāja, kāyasamācāro kusalo’’.
‘‘കതമോ പന, ഭന്തേ, കായസമാചാരോ കുസലോ’’? ‘‘യോ ഖോ, മഹാരാജ, കായസമാചാരോ അനവജ്ജോ’’.
‘‘Katamo pana, bhante, kāyasamācāro kusalo’’? ‘‘Yo kho, mahārāja, kāyasamācāro anavajjo’’.
‘‘കതമോ പന, ഭന്തേ, കായസമാചാരോ അനവജ്ജോ’’? ‘‘യോ ഖോ, മഹാരാജ, കായസമാചാരോ അബ്യാബജ്ഝോ’’.
‘‘Katamo pana, bhante, kāyasamācāro anavajjo’’? ‘‘Yo kho, mahārāja, kāyasamācāro abyābajjho’’.
‘‘കതമോ പന, ഭന്തേ, കായസമാചാരോ അബ്യാബജ്ഝോ’’? ‘‘യോ ഖോ, മഹാരാജ, കായസമാചാരോ സുഖവിപാകോ’’.
‘‘Katamo pana, bhante, kāyasamācāro abyābajjho’’? ‘‘Yo kho, mahārāja, kāyasamācāro sukhavipāko’’.
‘‘കതമോ പന, ഭന്തേ, കായസമാചാരോ സുഖവിപാകോ’’?
‘‘Katamo pana, bhante, kāyasamācāro sukhavipāko’’?
‘‘യോ ഖോ, മഹാരാജ, കായസമാചാരോ നേവത്തബ്യാബാധായപി സംവത്തതി, ന പരബ്യാബാധായപി സംവത്തതി, ന ഉഭയബ്യാബാധായപി സംവത്തതി തസ്സ അകുസലാ ധമ്മാ പരിഹായന്തി, കുസലാ ധമ്മാ അഭിവഡ്ഢന്തി; ഏവരൂപോ ഖോ, മഹാരാജ, കായസമാചാരോ അനോപാരമ്ഭോ സമണേഹി ബ്രാഹ്മണേഹി വിഞ്ഞൂഹീ’’തി.
‘‘Yo kho, mahārāja, kāyasamācāro nevattabyābādhāyapi saṃvattati, na parabyābādhāyapi saṃvattati, na ubhayabyābādhāyapi saṃvattati tassa akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti; evarūpo kho, mahārāja, kāyasamācāro anopārambho samaṇehi brāhmaṇehi viññūhī’’ti.
‘‘കതമോ പന, ഭന്തേ ആനന്ദ, വചീസമാചാരോ…പേ॰… മനോസമാചാരോ അനോപാരമ്ഭോ സമണേഹി ബ്രാഹ്മണേഹി വിഞ്ഞൂഹീ’’തി? ‘‘യോ ഖോ, മഹാരാജ, മനോസമാചാരോ കുസലോ’’.
‘‘Katamo pana, bhante ānanda, vacīsamācāro…pe… manosamācāro anopārambho samaṇehi brāhmaṇehi viññūhī’’ti? ‘‘Yo kho, mahārāja, manosamācāro kusalo’’.
‘‘കതമോ പന, ഭന്തേ, മനോസമാചാരോ കുസലോ’’? ‘‘യോ ഖോ, മഹാരാജ, മനോസമാചാരോ അനവജ്ജോ’’.
‘‘Katamo pana, bhante, manosamācāro kusalo’’? ‘‘Yo kho, mahārāja, manosamācāro anavajjo’’.
‘‘കതമോ പന, ഭന്തേ, മനോസമാചാരോ അനവജ്ജോ’’? ‘‘യോ ഖോ, മഹാരാജ, മനോസമാചാരോ അബ്യാബജ്ഝോ’’.
‘‘Katamo pana, bhante, manosamācāro anavajjo’’? ‘‘Yo kho, mahārāja, manosamācāro abyābajjho’’.
‘‘കതമോ പന, ഭന്തേ, മനോസമാചാരോ അബ്യാബജ്ഝോ’’? ‘‘യോ ഖോ, മഹാരാജ, മനോസമാചാരോ സുഖവിപാകോ’’.
‘‘Katamo pana, bhante, manosamācāro abyābajjho’’? ‘‘Yo kho, mahārāja, manosamācāro sukhavipāko’’.
‘‘കതമോ പന, ഭന്തേ, മനോസമാചാരോ സുഖവിപാകോ’’? ‘‘യോ ഖോ, മഹാരാജ, മനോസമാചാരോ നേവത്തബ്യാബാധായപി സംവത്തതി, ന പരബ്യാബാധായപി സംവത്തതി, ന ഉഭയബ്യാബാധായപി സംവത്തതി. തസ്സ അകുസലാ ധമ്മാ പരിഹായന്തി, കുസലാ ധമ്മാ അഭിവഡ്ഢന്തി. ഏവരൂപോ ഖോ, മഹാരാജ, മനോസമാചാരോ അനോപാരമ്ഭോ സമണേഹി ബ്രാഹ്മണേഹി വിഞ്ഞൂഹീ’’തി.
‘‘Katamo pana, bhante, manosamācāro sukhavipāko’’? ‘‘Yo kho, mahārāja, manosamācāro nevattabyābādhāyapi saṃvattati, na parabyābādhāyapi saṃvattati, na ubhayabyābādhāyapi saṃvattati. Tassa akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti. Evarūpo kho, mahārāja, manosamācāro anopārambho samaṇehi brāhmaṇehi viññūhī’’ti.
‘‘കിം പന, ഭന്തേ ആനന്ദ, സോ ഭഗവാ സബ്ബേസംയേവ കുസലാനം ധമ്മാനം ഉപസമ്പദം വണ്ണേതീ’’തി? ‘‘സബ്ബാകുസലധമ്മപഹീനോ ഖോ, മഹാരാജ, തഥാഗതോ കുസലധമ്മസമന്നാഗതോ’’തി.
‘‘Kiṃ pana, bhante ānanda, so bhagavā sabbesaṃyeva kusalānaṃ dhammānaṃ upasampadaṃ vaṇṇetī’’ti? ‘‘Sabbākusaladhammapahīno kho, mahārāja, tathāgato kusaladhammasamannāgato’’ti.
൩൬൨. ‘‘അച്ഛരിയം , ഭന്തേ, അബ്ഭുതം, ഭന്തേ! യാവ സുഭാസിതം ചിദം 11, ഭന്തേ, ആയസ്മതാ ആനന്ദേന. ഇമിനാ ച മയം, ഭന്തേ, ആയസ്മതോ ആനന്ദസ്സ സുഭാസിതേന അത്തമനാഭിരദ്ധാ. ഏവം അത്തമനാഭിരദ്ധാ ച മയം , ഭന്തേ, ആയസ്മതോ ആനന്ദസ്സ സുഭാസിതേന. സചേ, ഭന്തേ, ആയസ്മതോ ആനന്ദസ്സ ഹത്ഥിരതനം കപ്പേയ്യ, ഹത്ഥിരതനമ്പി മയം ആയസ്മതോ ആനന്ദസ്സ ദദേയ്യാമ. സചേ, ഭന്തേ, ആയസ്മതോ ആനന്ദസ്സ അസ്സരതനം കപ്പേയ്യ, അസ്സരതനമ്പി മയം ആയസ്മതോ ആനന്ദസ്സ ദദേയ്യാമ. സചേ, ഭന്തേ, ആയസ്മതോ ആനന്ദസ്സ ഗാമവരം കപ്പേയ്യ, ഗാമവരമ്പി മയം ആയസ്മതോ ആനന്ദസ്സ ദദേയ്യാമ. അപി ച, ഭന്തേ, മയമ്പേതം 12 ജാനാമ – ‘നേതം ആയസ്മതോ ആനന്ദസ്സ കപ്പതീ’തി. അയം മേ, ഭന്തേ, ബാഹിതികാ രഞ്ഞാ മാഗധേന അജാതസത്തുനാ വേദേഹിപുത്തേന വത്ഥനാളിയാ 13 പക്ഖിപിത്വാ പഹിതാ സോളസസമാ ആയാമേന, അട്ഠസമാ വിത്ഥാരേന . തം, ഭന്തേ, ആയസ്മാ ആനന്ദോ പടിഗ്ഗണ്ഹാതു അനുകമ്പം ഉപാദായാ’’തി. ‘‘അലം, മഹാരാജ, പരിപുണ്ണം മേ തിചീവര’’ന്തി.
362. ‘‘Acchariyaṃ , bhante, abbhutaṃ, bhante! Yāva subhāsitaṃ cidaṃ 14, bhante, āyasmatā ānandena. Iminā ca mayaṃ, bhante, āyasmato ānandassa subhāsitena attamanābhiraddhā. Evaṃ attamanābhiraddhā ca mayaṃ , bhante, āyasmato ānandassa subhāsitena. Sace, bhante, āyasmato ānandassa hatthiratanaṃ kappeyya, hatthiratanampi mayaṃ āyasmato ānandassa dadeyyāma. Sace, bhante, āyasmato ānandassa assaratanaṃ kappeyya, assaratanampi mayaṃ āyasmato ānandassa dadeyyāma. Sace, bhante, āyasmato ānandassa gāmavaraṃ kappeyya, gāmavarampi mayaṃ āyasmato ānandassa dadeyyāma. Api ca, bhante, mayampetaṃ 15 jānāma – ‘netaṃ āyasmato ānandassa kappatī’ti. Ayaṃ me, bhante, bāhitikā raññā māgadhena ajātasattunā vedehiputtena vatthanāḷiyā 16 pakkhipitvā pahitā soḷasasamā āyāmena, aṭṭhasamā vitthārena . Taṃ, bhante, āyasmā ānando paṭiggaṇhātu anukampaṃ upādāyā’’ti. ‘‘Alaṃ, mahārāja, paripuṇṇaṃ me ticīvara’’nti.
‘‘അയം , ഭന്തേ, അചിരവതീ നദീ ദിട്ഠാ ആയസ്മതാ ചേവ ആനന്ദേന അമ്ഹേഹി ച. യദാ ഉപരിപബ്ബതേ മഹാമേഘോ അഭിപ്പവുട്ഠോ ഹോതി, അഥായം അചിരവതീ നദീ ഉഭതോ കൂലാനി സംവിസ്സന്ദന്തീ ഗച്ഛതി; ഏവമേവ ഖോ, ഭന്തേ, ആയസ്മാ ആനന്ദോ ഇമായ ബാഹിതികായ അത്തനോ തിചീവരം കരിസ്സതി. യം പനായസ്മതോ ആനന്ദസ്സ പുരാണം തിചീവരം തം സബ്രഹ്മചാരീഹി സംവിഭജിസ്സതി. ഏവായം അമ്ഹാകം ദക്ഖിണാ സംവിസ്സന്ദന്തീ മഞ്ഞേ ഗമിസ്സതി. പടിഗ്ഗണ്ഹാതു, ഭന്തേ, ആയസ്മാ ആനന്ദോ ബാഹിതിക’’ന്തി. പടിഗ്ഗഹേസി ഖോ ആയസ്മാ ആനന്ദോ ബാഹിതികം.
‘‘Ayaṃ , bhante, aciravatī nadī diṭṭhā āyasmatā ceva ānandena amhehi ca. Yadā uparipabbate mahāmegho abhippavuṭṭho hoti, athāyaṃ aciravatī nadī ubhato kūlāni saṃvissandantī gacchati; evameva kho, bhante, āyasmā ānando imāya bāhitikāya attano ticīvaraṃ karissati. Yaṃ panāyasmato ānandassa purāṇaṃ ticīvaraṃ taṃ sabrahmacārīhi saṃvibhajissati. Evāyaṃ amhākaṃ dakkhiṇā saṃvissandantī maññe gamissati. Paṭiggaṇhātu, bhante, āyasmā ānando bāhitika’’nti. Paṭiggahesi kho āyasmā ānando bāhitikaṃ.
അഥ ഖോ രാജാ പസേനദി കോസലോ ആയസ്മന്തം ആനന്ദം ഏതദവോച – ‘‘ഹന്ദ ച ദാനി മയം, ഭന്തേ ആനന്ദ, ഗച്ഛാമ; ബഹുകിച്ചാ മയം ബഹുകരണീയാ’’തി. ‘‘യസ്സദാനി ത്വം, മഹാരാജ, കാലം മഞ്ഞസീ’’തി. അഥ ഖോ രാജാ പസേനദി കോസലോ ആയസ്മതോ ആനന്ദസ്സ ഭാസിതം അഭിനന്ദിത്വാ അനുമോദിത്വാ ഉട്ഠായാസനാ ആയസ്മന്തം ആനന്ദം അഭിവാദേത്വാ പദക്ഖിണം കത്വാ പക്കാമി.
Atha kho rājā pasenadi kosalo āyasmantaṃ ānandaṃ etadavoca – ‘‘handa ca dāni mayaṃ, bhante ānanda, gacchāma; bahukiccā mayaṃ bahukaraṇīyā’’ti. ‘‘Yassadāni tvaṃ, mahārāja, kālaṃ maññasī’’ti. Atha kho rājā pasenadi kosalo āyasmato ānandassa bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā āyasmantaṃ ānandaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi.
൩൬൩. അഥ ഖോ ആയസ്മാ ആനന്ദോ അചിരപക്കന്തസ്സ രഞ്ഞോ പസേനദിസ്സ കോസലസ്സ യേന ഭഗവാ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ഭഗവന്തം അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദി. ഏകമന്തം നിസിന്നോ ഖോ ആയസ്മാ ആനന്ദോ യാവതകോ അഹോസി രഞ്ഞാ പസേനദിനാ കോസലേന സദ്ധിം കഥാസല്ലാപോ തം സബ്ബം ഭഗവതോ ആരോചേസി. തഞ്ച ബാഹിതികം ഭഗവതോ പാദാസി. അഥ ഖോ ഭഗവാ ഭിക്ഖൂ ആമന്തേസി – ‘‘ലാഭാ, ഭിക്ഖവേ, രഞ്ഞോ പസേനദിസ്സ കോസലസ്സ, സുലദ്ധലാഭാ, ഭിക്ഖവേ, രഞ്ഞോ പസേനദിസ്സ കോസലസ്സ; യം രാജാ പസേനദി കോസലോ ലഭതി ആനന്ദം ദസ്സനായ, ലഭതി പയിരുപാസനായാ’’തി.
363. Atha kho āyasmā ānando acirapakkantassa rañño pasenadissa kosalassa yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā ānando yāvatako ahosi raññā pasenadinā kosalena saddhiṃ kathāsallāpo taṃ sabbaṃ bhagavato ārocesi. Tañca bāhitikaṃ bhagavato pādāsi. Atha kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘lābhā, bhikkhave, rañño pasenadissa kosalassa, suladdhalābhā, bhikkhave, rañño pasenadissa kosalassa; yaṃ rājā pasenadi kosalo labhati ānandaṃ dassanāya, labhati payirupāsanāyā’’ti.
ഇദമവോച ഭഗവാ. അത്തമനാ തേ ഭിക്ഖൂ ഭഗവതോ ഭാസിതം അഭിനന്ദുന്തി.
Idamavoca bhagavā. Attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.
ബാഹിതികസുത്തം നിട്ഠിതം അട്ഠമം.
Bāhitikasuttaṃ niṭṭhitaṃ aṭṭhamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / സുത്തപിടക (അട്ഠകഥാ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / മജ്ഝിമനികായ (അട്ഠകഥാ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ൮. ബാഹിതികസുത്തവണ്ണനാ • 8. Bāhitikasuttavaṇṇanā
ടീകാ • Tīkā / സുത്തപിടക (ടീകാ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / മജ്ഝിമനികായ (ടീകാ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ൮. ബാഹിതികസുത്തവണ്ണനാ • 8. Bāhitikasuttavaṇṇanā