Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / उदानपाळि • Udānapāḷi

    १०. बाहियसुत्तं

    10. Bāhiyasuttaṃ

    १०. एवं मे सुतं – एकं समयं भगवा सावत्थियं विहरति जेतवने अनाथपिण्डिकस्स आरामे। तेन खो पन समयेन बाहियो दारुचीरियो सुप्पारके पटिवसति समुद्दतीरे सक्‍कतो गरुकतो मानितो पूजितो अपचितो लाभी चीवरपिण्डपातसेनासनगिलानपच्‍चयभेसज्‍जपरिक्खारानं। अथ खो बाहियस्स दारुचीरियस्स रहोगतस्स पटिसल्‍लीनस्स एवं चेतसो परिवितक्‍को उदपादि – ‘‘ये खो केचि लोके अरहन्तो वा अरहत्तमग्गं वा समापन्‍ना, अहं तेसं अञ्‍ञतरो’’ति।

    10. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena bāhiyo dārucīriyo suppārake paṭivasati samuddatīre sakkato garukato mānito pūjito apacito lābhī cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānaṃ. Atha kho bāhiyassa dārucīriyassa rahogatassa paṭisallīnassa evaṃ cetaso parivitakko udapādi – ‘‘ye kho keci loke arahanto vā arahattamaggaṃ vā samāpannā, ahaṃ tesaṃ aññataro’’ti.

    अथ खो बाहियस्स दारुचीरियस्स पुराणसालोहिता देवता अनुकम्पिका अत्थकामा बाहियस्स दारुचीरियस्स चेतसा चेतोपरिवितक्‍कमञ्‍ञाय येन बाहियो दारुचीरियो तेनुपसङ्कमि; उपसङ्कमित्वा बाहियं दारुचीरियं एतदवोच – ‘‘नेव खो त्वं , बाहिय, अरहा, नापि अरहत्तमग्गं वा समापन्‍नो। सापि ते पटिपदा नत्थि याय त्वं अरहा वा अस्स 1 अरहत्तमग्गं वा समापन्‍नो’’ति।

    Atha kho bāhiyassa dārucīriyassa purāṇasālohitā devatā anukampikā atthakāmā bāhiyassa dārucīriyassa cetasā cetoparivitakkamaññāya yena bāhiyo dārucīriyo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bāhiyaṃ dārucīriyaṃ etadavoca – ‘‘neva kho tvaṃ , bāhiya, arahā, nāpi arahattamaggaṃ vā samāpanno. Sāpi te paṭipadā natthi yāya tvaṃ arahā vā assa 2 arahattamaggaṃ vā samāpanno’’ti.

    ‘‘अथ के चरहि सदेवके लोके अरहन्तो वा अरहत्तमग्गं वा समापन्‍नो’’ति? ‘‘अत्थि, बाहिय, उत्तरेसु जनपदेसु 3 सावत्थि नाम नगरं। तत्थ सो भगवा एतरहि विहरति अरहं सम्मासम्बुद्धो। सो हि, बाहिय, भगवा अरहा चेव अरहत्ताय च धम्मं देसेती’’ति।

    ‘‘Atha ke carahi sadevake loke arahanto vā arahattamaggaṃ vā samāpanno’’ti? ‘‘Atthi, bāhiya, uttaresu janapadesu 4 sāvatthi nāma nagaraṃ. Tattha so bhagavā etarahi viharati arahaṃ sammāsambuddho. So hi, bāhiya, bhagavā arahā ceva arahattāya ca dhammaṃ desetī’’ti.

    अथ खो बाहियो दारुचीरियो ताय देवताय संवेजितो तावदेव सुप्पारकम्हा पक्‍कामि। सब्बत्थ एकरत्तिपरिवासेन येन सावत्थि जेतवनं अनाथपिण्डिकस्स आरामो तेनुपसङ्कमि। तेन खो पन समयेन सम्बहुला भिक्खू अब्भोकासे चङ्कमन्ति। अथ खो बाहियो दारुचीरियो येन ते भिक्खू तेनुपसङ्कमि; उपसङ्कमित्वा ते भिक्खू एतदवोच – ‘‘कहं नु खो, भन्ते, एतरहि भगवा विहरति अरहं सम्मासम्बुद्धो? दस्सनकामम्हा मयं तं भगवन्तं अरहन्तं सम्मासम्बुद्ध’’न्ति। ‘‘अन्तरघरं पविट्ठो खो, बाहिय, भगवा पिण्डाया’’ति।

    Atha kho bāhiyo dārucīriyo tāya devatāya saṃvejito tāvadeva suppārakamhā pakkāmi. Sabbattha ekarattiparivāsena yena sāvatthi jetavanaṃ anāthapiṇḍikassa ārāmo tenupasaṅkami. Tena kho pana samayena sambahulā bhikkhū abbhokāse caṅkamanti. Atha kho bāhiyo dārucīriyo yena te bhikkhū tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā te bhikkhū etadavoca – ‘‘kahaṃ nu kho, bhante, etarahi bhagavā viharati arahaṃ sammāsambuddho? Dassanakāmamhā mayaṃ taṃ bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddha’’nti. ‘‘Antaragharaṃ paviṭṭho kho, bāhiya, bhagavā piṇḍāyā’’ti.

    अथ खो बाहियो दारुचीरियो तरमानरूपो जेतवना निक्खमित्वा सावत्थिं पविसित्वा अद्दस भगवन्तं सावत्थियं पिण्डाय चरन्तं पासादिकं पसादनीयं सन्तिन्द्रियं सन्तमानसं उत्तमदमथसमथमनुप्पत्तं दन्तं गुत्तं यतिन्द्रियं नागं। दिस्वान येन भगवा तेनुपसङ्कमि; उपसङ्कमित्वा भगवतो पादे सिरसा निपतित्वा भगवन्तं एतदवोच – ‘‘देसेतु मे, भन्ते भगवा, धम्मं; देसेतु, सुगतो, धम्मं, यं ममस्स दीघरत्तं हिताय सुखाया’’ति। एवं वुत्ते, भगवा बाहियं दारुचीरियं एतदवोच – ‘‘अकालो खो ताव, बाहिय, अन्तरघरं पविट्ठम्हा पिण्डाया’’ति।

    Atha kho bāhiyo dārucīriyo taramānarūpo jetavanā nikkhamitvā sāvatthiṃ pavisitvā addasa bhagavantaṃ sāvatthiyaṃ piṇḍāya carantaṃ pāsādikaṃ pasādanīyaṃ santindriyaṃ santamānasaṃ uttamadamathasamathamanuppattaṃ dantaṃ guttaṃ yatindriyaṃ nāgaṃ. Disvāna yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavato pāde sirasā nipatitvā bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘desetu me, bhante bhagavā, dhammaṃ; desetu, sugato, dhammaṃ, yaṃ mamassa dīgharattaṃ hitāya sukhāyā’’ti. Evaṃ vutte, bhagavā bāhiyaṃ dārucīriyaṃ etadavoca – ‘‘akālo kho tāva, bāhiya, antaragharaṃ paviṭṭhamhā piṇḍāyā’’ti.

    दुतियम्पि खो बाहियो दारुचीरियो भगवन्तं एतदवोच – ‘‘दुज्‍जानं खो पनेतं, भन्ते, भगवतो वा जीवितन्तरायानं, मय्हं वा जीवितन्तरायानं । देसेतु मे, भन्ते भगवा, धम्मं; देसेतु, सुगतो, धम्मं, यं ममस्स दीघरत्तं हिताय सुखाया’’ति। दुतियम्पि खो भगवा बाहियं दारुचीरियं एतदवोच – ‘‘अकालो खो ताव, बाहिय, अन्तरघरं पविट्ठम्हा पिण्डाया’’ति।

    Dutiyampi kho bāhiyo dārucīriyo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘dujjānaṃ kho panetaṃ, bhante, bhagavato vā jīvitantarāyānaṃ, mayhaṃ vā jīvitantarāyānaṃ . Desetu me, bhante bhagavā, dhammaṃ; desetu, sugato, dhammaṃ, yaṃ mamassa dīgharattaṃ hitāya sukhāyā’’ti. Dutiyampi kho bhagavā bāhiyaṃ dārucīriyaṃ etadavoca – ‘‘akālo kho tāva, bāhiya, antaragharaṃ paviṭṭhamhā piṇḍāyā’’ti.

    ततियम्पि खो बाहियो दारुचीरियो भगवन्तं एतदवोच – ‘‘दुज्‍जानं खो पनेतं, भन्ते, भगवतो वा जीवितन्तरायानं, मय्हं वा जीवितन्तरायानं। देसेतु मे भन्ते भगवा, धम्मं; देसेतु, सुगतो, धम्मं, यं ममस्स दीघरत्तं हिताय सुखाया’’ति।

    Tatiyampi kho bāhiyo dārucīriyo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘dujjānaṃ kho panetaṃ, bhante, bhagavato vā jīvitantarāyānaṃ, mayhaṃ vā jīvitantarāyānaṃ. Desetu me bhante bhagavā, dhammaṃ; desetu, sugato, dhammaṃ, yaṃ mamassa dīgharattaṃ hitāya sukhāyā’’ti.

    ‘‘तस्मातिह ते, बाहिय, एवं सिक्खितब्बं – ‘दिट्ठे दिट्ठमत्तं भविस्सति, सुते सुतमत्तं भविस्सति, मुते मुतमत्तं भविस्सति, विञ्‍ञाते विञ्‍ञातमत्तं भविस्सती’ति। एवञ्हि ते, बाहिय, सिक्खितब्बं। यतो खो ते, बाहिय, दिट्ठे दिट्ठमत्तं भविस्सति, सुते सुतमत्तं भविस्सति, मुते मुतमत्तं भविस्सति, विञ्‍ञाते विञ्‍ञातमत्तं भविस्सति, ततो त्वं, बाहिय, न तेन; यतो त्वं, बाहिय, न तेन ततो त्वं, बाहिय, न तत्थ ; यतो त्वं, बाहिय, न तत्थ, ततो त्वं, बाहिय, नेविध न हुरं न उभयमन्तरेन। एसेवन्तो दुक्खस्सा’’ति।

    ‘‘Tasmātiha te, bāhiya, evaṃ sikkhitabbaṃ – ‘diṭṭhe diṭṭhamattaṃ bhavissati, sute sutamattaṃ bhavissati, mute mutamattaṃ bhavissati, viññāte viññātamattaṃ bhavissatī’ti. Evañhi te, bāhiya, sikkhitabbaṃ. Yato kho te, bāhiya, diṭṭhe diṭṭhamattaṃ bhavissati, sute sutamattaṃ bhavissati, mute mutamattaṃ bhavissati, viññāte viññātamattaṃ bhavissati, tato tvaṃ, bāhiya, na tena; yato tvaṃ, bāhiya, na tena tato tvaṃ, bāhiya, na tattha ; yato tvaṃ, bāhiya, na tattha, tato tvaṃ, bāhiya, nevidha na huraṃ na ubhayamantarena. Esevanto dukkhassā’’ti.

    अथ खो बाहियस्स दारुचीरियस्स भगवतो इमाय संखित्ताय धम्मदेसनाय तावदेव अनुपादाय आसवेहि चित्तं विमुच्‍चि।

    Atha kho bāhiyassa dārucīriyassa bhagavato imāya saṃkhittāya dhammadesanāya tāvadeva anupādāya āsavehi cittaṃ vimucci.

    अथ खो भगवा बाहियं दारुचीरियं इमिना संखित्तेन ओवादेन ओवदित्वा पक्‍कामि। अथ खो अचिरपक्‍कन्तस्स भगवतो बाहियं दारुचीरियं गावी तरुणवच्छा अधिपतित्वा 5 जीविता वोरोपेसि।

    Atha kho bhagavā bāhiyaṃ dārucīriyaṃ iminā saṃkhittena ovādena ovaditvā pakkāmi. Atha kho acirapakkantassa bhagavato bāhiyaṃ dārucīriyaṃ gāvī taruṇavacchā adhipatitvā 6 jīvitā voropesi.

    अथ खो भगवा सावत्थियं पिण्डाय चरित्वा पच्छाभत्तं पिण्डपातपटिक्‍कन्तो सम्बहुलेहि भिक्खूहि सद्धिं नगरम्हा निक्खमित्वा अद्दस बाहियं दारुचीरियं कालङ्कतं 7; दिस्वान भिक्खू आमन्तेसि – ‘‘गण्हथ, भिक्खवे, बाहियस्स दारुचीरियस्स सरीरकं; मञ्‍चकं आरोपेत्वा नीहरित्वा झापेथ; थूपञ्‍चस्स करोथ। सब्रह्मचारी वो, भिक्खवे, कालङ्कतो’’ति।

    Atha kho bhagavā sāvatthiyaṃ piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto sambahulehi bhikkhūhi saddhiṃ nagaramhā nikkhamitvā addasa bāhiyaṃ dārucīriyaṃ kālaṅkataṃ 8; disvāna bhikkhū āmantesi – ‘‘gaṇhatha, bhikkhave, bāhiyassa dārucīriyassa sarīrakaṃ; mañcakaṃ āropetvā nīharitvā jhāpetha; thūpañcassa karotha. Sabrahmacārī vo, bhikkhave, kālaṅkato’’ti.

    ‘‘एवं, भन्ते’’ति खो ते भिक्खू भगवतो पटिस्सुत्वा बाहियस्स दारुचीरियस्स सरीरकं मञ्‍चकं आरोपेत्वा नीहरित्वा झापेत्वा थूपञ्‍चस्स कत्वा येन भगवा तेनुपसङ्कमिंसु; उपसङ्कमित्वा भगवन्तं अभिवादेत्वा एकमन्तं निसीदिंसु। एकमन्तं निसिन्‍ना खो ते भिक्खू भगवन्तं एतदवोचुं – ‘‘दड्ढं, भन्ते, बाहियस्स दारुचीरियस्स सरीरं, थूपो चस्स कतो। तस्स का गति, को अभिसम्परायो’’ति? ‘‘पण्डितो, भिक्खवे, बाहियो दारुचीरियो पच्‍चपादि धम्मस्सानुधम्मं; न च मं धम्माधिकरणं विहेसेसि। परिनिब्बुतो, भिक्खवे, बाहियो दारुचीरियो’’ति।

    ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho te bhikkhū bhagavato paṭissutvā bāhiyassa dārucīriyassa sarīrakaṃ mañcakaṃ āropetvā nīharitvā jhāpetvā thūpañcassa katvā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘daḍḍhaṃ, bhante, bāhiyassa dārucīriyassa sarīraṃ, thūpo cassa kato. Tassa kā gati, ko abhisamparāyo’’ti? ‘‘Paṇḍito, bhikkhave, bāhiyo dārucīriyo paccapādi dhammassānudhammaṃ; na ca maṃ dhammādhikaraṇaṃ vihesesi. Parinibbuto, bhikkhave, bāhiyo dārucīriyo’’ti.

    अथ खो भगवा एतमत्थं विदित्वा तायं वेलायं इमं उदानं उदानेसि –

    Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi –

    ‘‘यत्थ आपो च पथवी, तेजो वायो न गाधति।

    ‘‘Yattha āpo ca pathavī, tejo vāyo na gādhati;

    न तत्थ सुक्‍का जोतन्ति, आदिच्‍चो नप्पकासति।

    Na tattha sukkā jotanti, ādicco nappakāsati;

    न तत्थ चन्दिमा भाति, तमो तत्थ न विज्‍जति॥

    Na tattha candimā bhāti, tamo tattha na vijjati.

    ‘‘यदा च अत्तनावेदि 9, मुनि मोनेन ब्राह्मणो।

    ‘‘Yadā ca attanāvedi 10, muni monena brāhmaṇo;

    अथ रूपा अरूपा च, सुखदुक्खा पमुच्‍चती’’ति॥ दसमं।

    Atha rūpā arūpā ca, sukhadukkhā pamuccatī’’ti. dasamaṃ;

    (अयम्पि उदानो वुत्तो भगवता इति मे सुतन्ति।) 11

    (Ayampi udāno vutto bhagavatā iti me sutanti.) 12

    बोधिवग्गो पठमो निट्ठितो।

    Bodhivaggo paṭhamo niṭṭhito.

    तस्सुद्दानं –

    Tassuddānaṃ –

    तयो बोधि च हुंहुङ्को 13, ब्राह्मणो 14 कस्सपेन च।

    Tayo bodhi ca huṃhuṅko 15, brāhmaṇo 16 kassapena ca;

    अज 17 सङ्गाम जटिला, बाहियेनाति ते दसाति॥

    Aja 18 saṅgāma jaṭilā, bāhiyenāti te dasāti.







    Footnotes:
    1. अस्ससि (स्या॰ क॰)
    2. assasi (syā. ka.)
    3. जनपदे (सी॰)
    4. janapade (sī.)
    5. अधिपातेत्वा (सी॰ स्या॰ पी॰), अधिपातित्वा (क॰)
    6. adhipātetvā (sī. syā. pī.), adhipātitvā (ka.)
    7. कालकतं (सी॰ स्या॰ कं॰)
    8. kālakataṃ (sī. syā. kaṃ.)
    9. वेधी (क॰)
    10. vedhī (ka.)
    11. ( ) स्यामपोत्थके नत्थि
    12. ( ) syāmapotthake natthi
    13. तयो च बोधि निग्रोधो (सब्बत्थ)
    14. ते थेरा (सी॰ स्या॰ पी॰), थेरो (क॰)
    15. tayo ca bodhi nigrodho (sabbattha)
    16. te therā (sī. syā. pī.), thero (ka.)
    17. पावाय (सी॰ स्या॰), पाटलियं (पी॰), पावा (क॰)
    18. pāvāya (sī. syā.), pāṭaliyaṃ (pī.), pāvā (ka.)



    Related texts:



    अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / खुद्दकनिकाय (अट्ठकथा) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / उदान-अट्ठकथा • Udāna-aṭṭhakathā / १०. बाहियसुत्तवण्णना • 10. Bāhiyasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact