| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / अपदानपाळि • Apadānapāḷi |
६. बाहियत्थेरअपदानं
6. Bāhiyattheraapadānaṃ
१७८.
178.
‘‘इतो सतसहस्सम्हि, कप्पे उप्पज्जि नायको।
‘‘Ito satasahassamhi, kappe uppajji nāyako;
महप्पभो तिलोकग्गो, नामेन पदुमुत्तरो॥
Mahappabho tilokaggo, nāmena padumuttaro.
१७९.
179.
‘‘खिप्पाभिञ्ञस्स भिक्खुस्स, गुणं कित्तयतो मुने।
‘‘Khippābhiññassa bhikkhussa, guṇaṃ kittayato mune;
सुत्वा उदग्गचित्तोहं, कारं कत्वा महेसिनो॥
Sutvā udaggacittohaṃ, kāraṃ katvā mahesino.
१८०.
180.
‘‘दत्वा सत्ताहिकं दानं, ससिस्सस्स मुने अहं।
‘‘Datvā sattāhikaṃ dānaṃ, sasissassa mune ahaṃ;
अभिवादिय सम्बुद्धं, तं ठानं पत्थयिं तदा॥
Abhivādiya sambuddhaṃ, taṃ ṭhānaṃ patthayiṃ tadā.
१८१.
181.
‘‘ततो मं ब्याकरि बुद्धो, ‘एतं पस्सथ ब्राह्मणं।
‘‘Tato maṃ byākari buddho, ‘etaṃ passatha brāhmaṇaṃ;
१८२.
182.
‘‘‘हेमयञ्ञोपचितङ्गं , अवदाततनुत्तचं।
‘‘‘Hemayaññopacitaṅgaṃ , avadātatanuttacaṃ;
पलम्बबिम्बतम्बोट्ठं, सेततिण्हसमं दिजं॥
Palambabimbatamboṭṭhaṃ, setatiṇhasamaṃ dijaṃ.
१८३.
183.
‘‘‘गुणथामबहुतरं, समुग्गततनूरुहं।
‘‘‘Guṇathāmabahutaraṃ, samuggatatanūruhaṃ;
गुणोघायतनीभूतं, पीतिसम्फुल्लिताननं॥
Guṇoghāyatanībhūtaṃ, pītisamphullitānanaṃ.
१८४.
184.
‘‘‘एसो पत्थयते ठानं, खिप्पाभिञ्ञस्स भिक्खुनो।
‘‘‘Eso patthayate ṭhānaṃ, khippābhiññassa bhikkhuno;
अनागते महावीरो, गोतमो नाम हेस्सति॥
Anāgate mahāvīro, gotamo nāma hessati.
१८५.
185.
‘‘‘तस्स धम्मेसु दायादो, ओरसो धम्मनिम्मितो।
‘‘‘Tassa dhammesu dāyādo, oraso dhammanimmito;
बाहियो नाम नामेन, हेस्सति सत्थु सावको’॥
Bāhiyo nāma nāmena, hessati satthu sāvako’.
१८६.
186.
‘‘तदा हि तुट्ठो वुट्ठाय, यावजीवं महामुने।
‘‘Tadā hi tuṭṭho vuṭṭhāya, yāvajīvaṃ mahāmune;
कारं कत्वा चुतो सग्गं, अगं सभवनं यथा॥
Kāraṃ katvā cuto saggaṃ, agaṃ sabhavanaṃ yathā.
१८७.
187.
‘‘देवभूतो मनुस्सो वा, सुखितो तस्स कम्मुनो।
‘‘Devabhūto manusso vā, sukhito tassa kammuno;
वाहसा संसरित्वान, सम्पत्तिमनुभोमहं॥
Vāhasā saṃsaritvāna, sampattimanubhomahaṃ.
१८८.
188.
आरुय्ह सेलसिखरं, युञ्जित्वा जिनसासनं॥
Āruyha selasikharaṃ, yuñjitvā jinasāsanaṃ.
१८९.
189.
‘‘विसुद्धसीलो सप्पञ्ञो, जिनसासनकारको।
‘‘Visuddhasīlo sappañño, jinasāsanakārako;
ततो चुता पञ्च जना, देवलोकं अगम्हसे॥
Tato cutā pañca janā, devalokaṃ agamhase.
१९०.
190.
‘‘ततोहं बाहियो जातो, भारुकच्छे पुरुत्तमे।
‘‘Tatohaṃ bāhiyo jāto, bhārukacche puruttame;
१९१.
191.
‘‘ततो नावा अभिज्जित्थ, गन्त्वान कतिपाहकं।
‘‘Tato nāvā abhijjittha, gantvāna katipāhakaṃ;
तदा भीसनके घोरे, पतितो मकराकरे॥
Tadā bhīsanake ghore, patito makarākare.
१९२.
192.
‘‘तदाहं वायमित्वान, सन्तरित्वा महोदधिं।
‘‘Tadāhaṃ vāyamitvāna, santaritvā mahodadhiṃ;
१९३.
193.
‘‘दारुचीरं निवासेत्वा, गामं पिण्डाय पाविसिं।
‘‘Dārucīraṃ nivāsetvā, gāmaṃ piṇḍāya pāvisiṃ;
तदाह सो जनो तुट्ठो, अरहायमिधागतो॥
Tadāha so jano tuṭṭho, arahāyamidhāgato.
१९४.
194.
‘‘इमं अन्नेन पानेन, वत्थेन सयनेन च।
‘‘Imaṃ annena pānena, vatthena sayanena ca;
भेसज्जेन च सक्कत्वा, हेस्साम सुखिता मयं॥
Bhesajjena ca sakkatvā, hessāma sukhitā mayaṃ.
१९५.
195.
‘‘पच्चयानं तदा लाभी, तेहि सक्कतपूजितो।
‘‘Paccayānaṃ tadā lābhī, tehi sakkatapūjito;
अरहाहन्ति सङ्कप्पं, उप्पादेसिं अयोनिसो॥
Arahāhanti saṅkappaṃ, uppādesiṃ ayoniso.
१९६.
196.
‘‘ततो मे चित्तमञ्ञाय, चोदयी पुब्बदेवता।
‘‘Tato me cittamaññāya, codayī pubbadevatā;
‘न त्वं उपायमग्गञ्ञू, कुतो त्वं अरहा भवे’॥
‘Na tvaṃ upāyamaggaññū, kuto tvaṃ arahā bhave’.
१९७.
197.
‘‘चोदितो ताय संविग्गो, तदाहं परिपुच्छि तं।
‘‘Codito tāya saṃviggo, tadāhaṃ paripucchi taṃ;
‘के वा एते कुहिं लोके, अरहन्तो नरुत्तमा॥
‘Ke vā ete kuhiṃ loke, arahanto naruttamā.
१९८.
198.
‘‘‘सावत्थियं कोसलमन्दिरे जिनो, पहूतपञ्ञो वरभूरिमेधसो।
‘‘‘Sāvatthiyaṃ kosalamandire jino, pahūtapañño varabhūrimedhaso;
सो सक्यपुत्तो अरहा अनासवो, देसेति धम्मं अरहत्तपत्तिया॥
So sakyaputto arahā anāsavo, deseti dhammaṃ arahattapattiyā.
१९९.
199.
‘‘‘तदस्स सुत्वा वचनं सुपीणितो 13, निधिंव लद्धा कपणोति विम्हितो।
‘‘‘Tadassa sutvā vacanaṃ supīṇito 14, nidhiṃva laddhā kapaṇoti vimhito;
उदग्गचित्तो अरहत्तमुत्तमं, सुदस्सनं दट्ठुमनन्तगोचरं॥
Udaggacitto arahattamuttamaṃ, sudassanaṃ daṭṭhumanantagocaraṃ.
२००.
200.
उपेच्च रम्मं विजितव्हयं वनं, दिजे अपुच्छिं कुहिं लोकनन्दनो॥
Upecca rammaṃ vijitavhayaṃ vanaṃ, dije apucchiṃ kuhiṃ lokanandano.
२०१.
201.
‘‘‘ततो अवोचुं नरदेववन्दितो, पुरं पविट्ठो असनेसनाय सो।
‘‘‘Tato avocuṃ naradevavandito, puraṃ paviṭṭho asanesanāya so;
ससोव 19 खिप्पं मुनिदस्सनुस्सुको, उपेच्च वन्दाहि तमग्गपुग्गलं’॥
Sasova 20 khippaṃ munidassanussuko, upecca vandāhi tamaggapuggalaṃ’.
२०२.
202.
‘‘ततोहं तुवटं गन्त्वा, सावत्थिं पुरमुत्तमं।
‘‘Tatohaṃ tuvaṭaṃ gantvā, sāvatthiṃ puramuttamaṃ;
विचरन्तं तमद्दक्खिं, पिण्डत्थं अपिहागिधं॥
Vicarantaṃ tamaddakkhiṃ, piṇḍatthaṃ apihāgidhaṃ.
२०३.
203.
सिरीनिलयसङ्कासं, रविदित्तिहराननं॥
Sirīnilayasaṅkāsaṃ, ravidittiharānanaṃ.
२०४.
204.
‘‘तं समेच्च निपच्चाहं, इदं वचनमब्रविं।
‘‘Taṃ samecca nipaccāhaṃ, idaṃ vacanamabraviṃ;
‘कुपथे विप्पनट्ठस्स, सरणं होहि गोतम॥
‘Kupathe vippanaṭṭhassa, saraṇaṃ hohi gotama.
२०५.
205.
‘‘‘पाणसन्तारणत्थाय , पिण्डाय विचरामहं।
‘‘‘Pāṇasantāraṇatthāya , piṇḍāya vicarāmahaṃ;
न ते धम्मकथाकालो, इच्चाह मुनिसत्तमो’॥
Na te dhammakathākālo, iccāha munisattamo’.
२०६.
206.
‘‘तदा पुनप्पुनं बुद्धं, आयाचिं धम्मलालसो।
‘‘Tadā punappunaṃ buddhaṃ, āyāciṃ dhammalālaso;
यो मे धम्ममदेसेसि, गम्भीरं सुञ्ञतं पदं॥
Yo me dhammamadesesi, gambhīraṃ suññataṃ padaṃ.
२०७.
207.
‘‘तस्स धम्मं सुणित्वान, पापुणिं आसवक्खयं।
‘‘Tassa dhammaṃ suṇitvāna, pāpuṇiṃ āsavakkhayaṃ;
परिक्खीणायुको सन्तो, अहो सत्थानुकम्पको॥
Parikkhīṇāyuko santo, aho satthānukampako.
२०८.
208.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे॰… विहरामि अनासवो॥
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… viharāmi anāsavo.
२०९.
209.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे॰… कतं बुद्धस्स सासनं॥
‘‘Svāgataṃ vata me āsi…pe… kataṃ buddhassa sāsanaṃ.
२१०.
210.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे॰… कतं बुद्धस्स सासनं॥
‘‘Paṭisambhidā catasso…pe… kataṃ buddhassa sāsanaṃ.
२११.
211.
‘‘एवं थेरो वियाकासि, बाहियो दारुचीरियो।
‘‘Evaṃ thero viyākāsi, bāhiyo dārucīriyo;
सङ्कारकूटे पतितो, भूताविट्ठाय गाविया॥
Saṅkārakūṭe patito, bhūtāviṭṭhāya gāviyā.
२१२.
212.
‘‘अत्तनो पुब्बचरियं, कित्तयित्वा महामति।
‘‘Attano pubbacariyaṃ, kittayitvā mahāmati;
२१३.
213.
‘‘नगरा निक्खमन्तो तं, दिस्वान इसिसत्तमो।
‘‘Nagarā nikkhamanto taṃ, disvāna isisattamo;
दारुचीरधरं धीरं, बाहियं बाहितागमं॥
Dārucīradharaṃ dhīraṃ, bāhiyaṃ bāhitāgamaṃ.
२१४.
214.
‘‘भूमियं पतितं दन्तं, इन्दकेतूव पातितं।
‘‘Bhūmiyaṃ patitaṃ dantaṃ, indaketūva pātitaṃ;
२१५.
215.
‘‘ततो आमन्तयी सत्था, सावके सासने रते।
‘‘Tato āmantayī satthā, sāvake sāsane rate;
२१६.
216.
‘‘‘थूपं करोथ पूजेथ, निब्बुतो सो महामति।
‘‘‘Thūpaṃ karotha pūjetha, nibbuto so mahāmati;
खिप्पाभिञ्ञानमेसग्गो, सावको मे वचोकरो॥
Khippābhiññānamesaggo, sāvako me vacokaro.
२१७.
217.
‘‘‘सहस्समपि चे गाथा, अनत्थपदसञ्हिता।
‘‘‘Sahassamapi ce gāthā, anatthapadasañhitā;
एकं गाथापदं सेय्यो, यं सुत्वा उपसम्मति॥
Ekaṃ gāthāpadaṃ seyyo, yaṃ sutvā upasammati.
२१८.
218.
‘‘‘यत्थ आपो च पथवी, तेजो वायो न गाधति।
‘‘‘Yattha āpo ca pathavī, tejo vāyo na gādhati;
न तत्थ सुक्का जोतन्ति, आदिच्चो न पकासति॥
Na tattha sukkā jotanti, ādicco na pakāsati.
२१९.
219.
‘‘‘न तत्थ चन्दिमा भाति, तमो तत्थ न विज्जति।
‘‘‘Na tattha candimā bhāti, tamo tattha na vijjati;
यदा च अत्तना वेदि, मुनिमोनेन ब्राह्मणो॥
Yadā ca attanā vedi, munimonena brāhmaṇo.
२२०.
220.
‘‘‘अथ रूपा अरूपा च, सुखदुक्खा विमुच्चति’।
‘‘‘Atha rūpā arūpā ca, sukhadukkhā vimuccati’;
इच्चेवं अभणी नाथो, तिलोकसरणो मुनि’’॥
Iccevaṃ abhaṇī nātho, tilokasaraṇo muni’’.
इत्थं सुदं आयस्मा बाहियो थेरो इमा गाथायो
Itthaṃ sudaṃ āyasmā bāhiyo thero imā gāthāyo
अभासित्थाति।
Abhāsitthāti.
बाहियत्थेरस्सापदानं छट्ठं।
Bāhiyattherassāpadānaṃ chaṭṭhaṃ.
Footnotes:
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / खुद्दकनिकाय (अट्ठकथा) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / अपदान-अट्ठकथा • Apadāna-aṭṭhakathā / ६. बाहियत्थेरअपदानवण्णना • 6. Bāhiyattheraapadānavaṇṇanā
