Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / મજ્ઝિમનિકાય • Majjhimanikāya

    ૫. બહુધાતુકસુત્તં

    5. Bahudhātukasuttaṃ

    ૧૨૪. એવં મે સુતં – એકં સમયં ભગવા સાવત્થિયં વિહરતિ જેતવને અનાથપિણ્ડિકસ્સ આરામે. તત્ર ખો ભગવા ભિક્ખૂ આમન્તેસિ – ‘‘ભિક્ખવો’’તિ. ‘‘ભદન્તે’’તિ તે ભિક્ખૂ ભગવતો પચ્ચસ્સોસું. ભગવા એતદવોચ –

    124. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘bhikkhavo’’ti. ‘‘Bhadante’’ti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca –

    ‘‘યાનિ કાનિચિ, ભિક્ખવે, ભયાનિ ઉપ્પજ્જન્તિ સબ્બાનિ તાનિ બાલતો ઉપ્પજ્જન્તિ, નો પણ્ડિતતો; યે કેચિ ઉપદ્દવા ઉપ્પજ્જન્તિ સબ્બે તે બાલતો ઉપ્પજ્જન્તિ, નો પણ્ડિતતો; યે કેચિ ઉપસગ્ગા ઉપ્પજ્જન્તિ સબ્બે તે બાલતો ઉપ્પજ્જન્તિ, નો પણ્ડિતતો. સેય્યથાપિ, ભિક્ખવે , નળાગારા વા તિણાગારા વા અગ્ગિ મુત્તો 1 કૂટાગારાનિપિ દહતિ ઉલ્લિત્તાવલિત્તાનિ નિવાતાનિ ફુસિતગ્ગળાનિ પિહિતવાતપાનાનિ; એવમેવ ખો, ભિક્ખવે, યાનિ કાનિચિ ભયાનિ ઉપ્પજ્જન્તિ સબ્બાનિ તાનિ બાલતો ઉપ્પજ્જન્તિ, નો પણ્ડિતતો; યે કેચિ ઉપદ્દવા ઉપ્પજ્જન્તિ સબ્બે તે બાલતો ઉપ્પજ્જન્તિ, નો પણ્ડિતતો; યે કેચિ ઉપસગ્ગા ઉપ્પજ્જન્તિ સબ્બે તે બાલતો ઉપ્પજ્જન્તિ, નો પણ્ડિતતો. ઇતિ ખો, ભિક્ખવે, સપ્પટિભયો બાલો, અપ્પટિભયો પણ્ડિતો; સઉપદ્દવો બાલો, અનુપદ્દવો પણ્ડિતો; સઉપસગ્ગો બાલો, અનુપસગ્ગો પણ્ડિતો. નત્થિ, ભિક્ખવે, પણ્ડિતતો ભયં, નત્થિ પણ્ડિતતો ઉપદ્દવો, નત્થિ પણ્ડિતતો ઉપસગ્ગો. તસ્માતિહ, ભિક્ખવે, ‘પણ્ડિતા ભવિસ્સામ વીમંસકા’તિ – એવઞ્હિ વો, ભિક્ખવે, સિક્ખિતબ્બ’’ન્તિ.

    ‘‘Yāni kānici, bhikkhave, bhayāni uppajjanti sabbāni tāni bālato uppajjanti, no paṇḍitato; ye keci upaddavā uppajjanti sabbe te bālato uppajjanti, no paṇḍitato; ye keci upasaggā uppajjanti sabbe te bālato uppajjanti, no paṇḍitato. Seyyathāpi, bhikkhave , naḷāgārā vā tiṇāgārā vā aggi mutto 2 kūṭāgārānipi dahati ullittāvalittāni nivātāni phusitaggaḷāni pihitavātapānāni; evameva kho, bhikkhave, yāni kānici bhayāni uppajjanti sabbāni tāni bālato uppajjanti, no paṇḍitato; ye keci upaddavā uppajjanti sabbe te bālato uppajjanti, no paṇḍitato; ye keci upasaggā uppajjanti sabbe te bālato uppajjanti, no paṇḍitato. Iti kho, bhikkhave, sappaṭibhayo bālo, appaṭibhayo paṇḍito; saupaddavo bālo, anupaddavo paṇḍito; saupasaggo bālo, anupasaggo paṇḍito. Natthi, bhikkhave, paṇḍitato bhayaṃ, natthi paṇḍitato upaddavo, natthi paṇḍitato upasaggo. Tasmātiha, bhikkhave, ‘paṇḍitā bhavissāma vīmaṃsakā’ti – evañhi vo, bhikkhave, sikkhitabba’’nti.

    એવં વુત્તે, આયસ્મા આનન્દો ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘કિત્તાવતા નુ ખો, ભન્તે, પણ્ડિતો ભિક્ખુ ‘વીમંસકો’તિ અલં વચનાયા’’તિ? ‘‘યતો ખો, આનન્દ, ભિક્ખુ ધાતુકુસલો ચ હોતિ, આયતનકુસલો ચ હોતિ, પટિચ્ચસમુપ્પાદકુસલો ચ હોતિ, ઠાનાઠાનકુસલો ચ હોતિ – એત્તાવતા ખો, આનન્દ, પણ્ડિતો ભિક્ખુ ‘વીમંસકો’તિ અલં વચનાયા’’તિ.

    Evaṃ vutte, āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘kittāvatā nu kho, bhante, paṇḍito bhikkhu ‘vīmaṃsako’ti alaṃ vacanāyā’’ti? ‘‘Yato kho, ānanda, bhikkhu dhātukusalo ca hoti, āyatanakusalo ca hoti, paṭiccasamuppādakusalo ca hoti, ṭhānāṭhānakusalo ca hoti – ettāvatā kho, ānanda, paṇḍito bhikkhu ‘vīmaṃsako’ti alaṃ vacanāyā’’ti.

    ૧૨૫. ‘‘કિત્તાવતા પન, ભન્તે, ‘ધાતુકુસલો ભિક્ખૂ’તિ અલં વચનાયા’’તિ? ‘‘અટ્ઠારસ ખો ઇમા, આનન્દ, ધાતુયો – ચક્ખુધાતુ, રૂપધાતુ, ચક્ખુવિઞ્ઞાણધાતુ; સોતધાતુ, સદ્દધાતુ, સોતવિઞ્ઞાણધાતુ; ઘાનધાતુ, ગન્ધધાતુ, ઘાનવિઞ્ઞાણધાતુ; જિવ્હાધાતુ, રસધાતુ, જિવ્હાવિઞ્ઞાણધાતુ; કાયધાતુ, ફોટ્ઠબ્બધાતુ, કાયવિઞ્ઞાણધાતુ; મનોધાતુ, ધમ્મધાતુ, મનોવિઞ્ઞાણધાતુ. ઇમા ખો, આનન્દ, અટ્ઠારસ ધાતુયો યતો જાનાતિ પસ્સતિ – એત્તાવતાપિ ખો, આનન્દ, ‘ધાતુકુસલો ભિક્ખૂ’તિ અલં વચનાયા’’તિ.

    125. ‘‘Kittāvatā pana, bhante, ‘dhātukusalo bhikkhū’ti alaṃ vacanāyā’’ti? ‘‘Aṭṭhārasa kho imā, ānanda, dhātuyo – cakkhudhātu, rūpadhātu, cakkhuviññāṇadhātu; sotadhātu, saddadhātu, sotaviññāṇadhātu; ghānadhātu, gandhadhātu, ghānaviññāṇadhātu; jivhādhātu, rasadhātu, jivhāviññāṇadhātu; kāyadhātu, phoṭṭhabbadhātu, kāyaviññāṇadhātu; manodhātu, dhammadhātu, manoviññāṇadhātu. Imā kho, ānanda, aṭṭhārasa dhātuyo yato jānāti passati – ettāvatāpi kho, ānanda, ‘dhātukusalo bhikkhū’ti alaṃ vacanāyā’’ti.

    ‘‘સિયા પન, ભન્તે, અઞ્ઞોપિ પરિયાયો, યથા ‘ધાતુકુસલો ભિક્ખૂ’તિ અલં વચનાયા’’તિ? ‘‘સિયા, આનન્દ. છયિમા, આનન્દ, ધાતુયો – પથવીધાતુ, આપોધાતુ, તેજોધાતુ, વાયોધાતુ, આકાસધાતુ, વિઞ્ઞાણધાતુ. ઇમા ખો, આનન્દ, છ ધાતુયો યતો જાનાતિ પસ્સતિ – એત્તાવતાપિ ખો, આનન્દ, ‘ધાતુકુસલો ભિક્ખૂ’તિ અલં વચનાયા’’તિ.

    ‘‘Siyā pana, bhante, aññopi pariyāyo, yathā ‘dhātukusalo bhikkhū’ti alaṃ vacanāyā’’ti? ‘‘Siyā, ānanda. Chayimā, ānanda, dhātuyo – pathavīdhātu, āpodhātu, tejodhātu, vāyodhātu, ākāsadhātu, viññāṇadhātu. Imā kho, ānanda, cha dhātuyo yato jānāti passati – ettāvatāpi kho, ānanda, ‘dhātukusalo bhikkhū’ti alaṃ vacanāyā’’ti.

    ‘‘સિયા પન, ભન્તે, અઞ્ઞોપિ પરિયાયો, યથા ‘ધાતુકુસલો ભિક્ખૂ’તિ અલં વચનાયા’’તિ? ‘‘સિયા, આનન્દ. છયિમા, આનન્દ, ધાતુયો – સુખધાતુ , દુક્ખધાતુ, સોમનસ્સધાતુ, દોમનસ્સધાતુ, ઉપેક્ખાધાતુ, અવિજ્જાધાતુ. ઇમા ખો, આનન્દ, છ ધાતુયો યતો જાનાતિ પસ્સતિ – એત્તાવતાપિ ખો, આનન્દ, ‘ધાતુકુસલો ભિક્ખૂ’તિ અલં વચનાયા’’તિ.

    ‘‘Siyā pana, bhante, aññopi pariyāyo, yathā ‘dhātukusalo bhikkhū’ti alaṃ vacanāyā’’ti? ‘‘Siyā, ānanda. Chayimā, ānanda, dhātuyo – sukhadhātu , dukkhadhātu, somanassadhātu, domanassadhātu, upekkhādhātu, avijjādhātu. Imā kho, ānanda, cha dhātuyo yato jānāti passati – ettāvatāpi kho, ānanda, ‘dhātukusalo bhikkhū’ti alaṃ vacanāyā’’ti.

    ‘‘સિયા પન, ભન્તે, અઞ્ઞોપિ પરિયાયો, યથા ‘ધાતુકુસલો ભિક્ખૂ’તિ અલં વચનાયા’’તિ? ‘‘સિયા, આનન્દ. છયિમા, આનન્દ, ધાતુયો – કામધાતુ, નેક્ખમ્મધાતુ, બ્યાપાદધાતુ, અબ્યાપાદધાતુ, વિહિંસાધાતુ , અવિહિંસાધાતુ. ઇમા ખો, આનન્દ, છ ધાતુયો યતો જાનાતિ પસ્સતિ – એત્તાવતાપિ ખો, આનન્દ, ‘ધાતુકુસલો ભિક્ખૂ’તિ અલં વચનાયા’’તિ.

    ‘‘Siyā pana, bhante, aññopi pariyāyo, yathā ‘dhātukusalo bhikkhū’ti alaṃ vacanāyā’’ti? ‘‘Siyā, ānanda. Chayimā, ānanda, dhātuyo – kāmadhātu, nekkhammadhātu, byāpādadhātu, abyāpādadhātu, vihiṃsādhātu , avihiṃsādhātu. Imā kho, ānanda, cha dhātuyo yato jānāti passati – ettāvatāpi kho, ānanda, ‘dhātukusalo bhikkhū’ti alaṃ vacanāyā’’ti.

    ‘‘સિયા પન, ભન્તે, અઞ્ઞોપિ પરિયાયો, યથા ‘ધાતુકુસલો ભિક્ખૂ’તિ અલં વચનાયા’’તિ? ‘‘સિયા, આનન્દ. તિસ્સો ઇમા, આનન્દ, ધાતુયો – કામધાતુ, રૂપધાતુ, અરૂપધાતુ. ઇમા ખો, આનન્દ, તિસ્સો ધાતુયો યતો જાનાતિ પસ્સતિ – એત્તાવતાપિ ખો, આનન્દ, ‘ધાતુકુસલો ભિક્ખૂ’તિ અલં વચનાયા’’તિ.

    ‘‘Siyā pana, bhante, aññopi pariyāyo, yathā ‘dhātukusalo bhikkhū’ti alaṃ vacanāyā’’ti? ‘‘Siyā, ānanda. Tisso imā, ānanda, dhātuyo – kāmadhātu, rūpadhātu, arūpadhātu. Imā kho, ānanda, tisso dhātuyo yato jānāti passati – ettāvatāpi kho, ānanda, ‘dhātukusalo bhikkhū’ti alaṃ vacanāyā’’ti.

    ‘‘સિયા પન, ભન્તે, અઞ્ઞોપિ પરિયાયો, યથા ‘ધાતુકુસલો ભિક્ખૂ’તિ અલં વચનાયા’’તિ? ‘‘સિયા, આનન્દ. દ્વે ઇમા, આનન્દ, ધાતુયો – સઙ્ખતાધાતુ, અસઙ્ખતાધાતુ. ઇમા ખો, આનન્દ, દ્વે ધાતુયો યતો જાનાતિ પસ્સતિ – એત્તાવતાપિ ખો, આનન્દ, ‘ધાતુકુસલો ભિક્ખૂ’તિ અલં વચનાયા’’તિ.

    ‘‘Siyā pana, bhante, aññopi pariyāyo, yathā ‘dhātukusalo bhikkhū’ti alaṃ vacanāyā’’ti? ‘‘Siyā, ānanda. Dve imā, ānanda, dhātuyo – saṅkhatādhātu, asaṅkhatādhātu. Imā kho, ānanda, dve dhātuyo yato jānāti passati – ettāvatāpi kho, ānanda, ‘dhātukusalo bhikkhū’ti alaṃ vacanāyā’’ti.

    ૧૨૬. ‘‘કિત્તાવતા પન, ભન્તે, ‘આયતનકુસલો ભિક્ખૂ’તિ અલં વચનાયા’’તિ? ‘‘છ ખો પનિમાનિ, આનન્દ, અજ્ઝત્તિકબાહિરાનિ આયતનાનિ – ચક્ખુચેવ રૂપા ચ સોતઞ્ચ સદ્દા ચ ઘાનઞ્ચ ગન્ધા ચ જિવ્હા ચ રસા ચ કાયો ચ ફોટ્ઠબ્બા ચ મનો ચ ધમ્મા ચ. ઇમાનિ ખો, આનન્દ, છ અજ્ઝત્તિકબાહિરાનિ આયતનાનિ યતો જાનાતિ પસ્સતિ – એત્તાવતા ખો, આનન્દ, ‘આયતનકુસલો ભિક્ખૂ’તિ અલં વચનાયા’’તિ.

    126. ‘‘Kittāvatā pana, bhante, ‘āyatanakusalo bhikkhū’ti alaṃ vacanāyā’’ti? ‘‘Cha kho panimāni, ānanda, ajjhattikabāhirāni āyatanāni – cakkhuceva rūpā ca sotañca saddā ca ghānañca gandhā ca jivhā ca rasā ca kāyo ca phoṭṭhabbā ca mano ca dhammā ca. Imāni kho, ānanda, cha ajjhattikabāhirāni āyatanāni yato jānāti passati – ettāvatā kho, ānanda, ‘āyatanakusalo bhikkhū’ti alaṃ vacanāyā’’ti.

    ‘‘કિત્તાવતા પન, ભન્તે, ‘પટિચ્ચસમુપ્પાદકુસલો ભિક્ખૂ’તિ અલં વચનાયા’’તિ? ‘‘ઇધાનન્દ, ભિક્ખુ એવં પજાનાતિ – ‘ઇમસ્મિં સતિ ઇદં હોતિ, ઇમસ્સુપ્પાદા ઇદં ઉપ્પજ્જતિ, ઇમસ્મિં અસતિ ઇદં ન હોતિ, ઇમસ્સ નિરોધા ઇદં નિરુજ્ઝતિ, યદિદં – અવિજ્જાપચ્ચયા સઙ્ખારા, સઙ્ખારપચ્ચયા વિઞ્ઞાણં, વિઞ્ઞાણપચ્ચયા નામરૂપં, નામરૂપપચ્ચયા સળાયતનં, સળાયતનપચ્ચયા ફસ્સો, ફસ્સપચ્ચયા વેદના, વેદનાપચ્ચયા તણ્હા, તણ્હાપચ્ચયા ઉપાદાનં, ઉપાદાનપચ્ચયા ભવો , ભવપચ્ચયા જાતિ, જાતિપચ્ચયા જરામરણં સોકપરિદેવદુક્ખદોમનસ્સૂપાયાસા સમ્ભવન્તિ. એવમેતસ્સ કેવલસ્સ દુક્ખક્ખન્ધસ્સ સમુદયો હોતિ. અવિજ્જાયત્વેવ અસેસવિરાગનિરોધા સઙ્ખારનિરોધો, સઙ્ખારનિરોધા વિઞ્ઞાણનિરોધો, વિઞ્ઞાણનિરોધા નામરૂપનિરોધો, નામરૂપનિરોધા સળાયતનનિરોધો, સળાયતનનિરોધા ફસ્સનિરોધો, ફસ્સનિરોધા વેદનાનિરોધો, વેદનાનિરોધા તણ્હાનિરોધો, તણ્હાનિરોધા ઉપાદાનનિરોધો, ઉપાદાનનિરોધા ભવનિરોધો, ભવનિરોધા જાતિનિરોધો, જાતિનિરોધા જરામરણં સોકપરિદેવદુક્ખદોમનસ્સૂપાયાસા નિરુજ્ઝન્તિ. એવમેતસ્સ કેવલસ્સ દુક્ખક્ખન્ધસ્સ નિરોધો હોતિ’. એત્તાવતા ખો, આનન્દ, ‘પટિચ્ચસમુપ્પાદકુસલો ભિક્ખૂ’તિ અલં વચનાયા’’તિ.

    ‘‘Kittāvatā pana, bhante, ‘paṭiccasamuppādakusalo bhikkhū’ti alaṃ vacanāyā’’ti? ‘‘Idhānanda, bhikkhu evaṃ pajānāti – ‘imasmiṃ sati idaṃ hoti, imassuppādā idaṃ uppajjati, imasmiṃ asati idaṃ na hoti, imassa nirodhā idaṃ nirujjhati, yadidaṃ – avijjāpaccayā saṅkhārā, saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ, nāmarūpapaccayā saḷāyatanaṃ, saḷāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā taṇhā, taṇhāpaccayā upādānaṃ, upādānapaccayā bhavo , bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassūpāyāsā sambhavanti. Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti. Avijjāyatveva asesavirāganirodhā saṅkhāranirodho, saṅkhāranirodhā viññāṇanirodho, viññāṇanirodhā nāmarūpanirodho, nāmarūpanirodhā saḷāyatananirodho, saḷāyatananirodhā phassanirodho, phassanirodhā vedanānirodho, vedanānirodhā taṇhānirodho, taṇhānirodhā upādānanirodho, upādānanirodhā bhavanirodho, bhavanirodhā jātinirodho, jātinirodhā jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassūpāyāsā nirujjhanti. Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hoti’. Ettāvatā kho, ānanda, ‘paṭiccasamuppādakusalo bhikkhū’ti alaṃ vacanāyā’’ti.

    ૧૨૭. ‘‘કિત્તાવતા પન, ભન્તે, ‘ઠાનાઠાનકુસલો ભિક્ખૂ’તિ અલં વચનાયા’’તિ? ‘‘ઇધાનન્દ, ભિક્ખુ ‘અટ્ઠાનમેતં અનવકાસો યં દિટ્ઠિસમ્પન્નો પુગ્ગલો કઞ્ચિ 3 સઙ્ખારં નિચ્ચતો ઉપગચ્છેય્ય, નેતં ઠાનં વિજ્જતી’તિ પજાનાતિ; ‘ઠાનઞ્ચ ખો એતં વિજ્જતિ યં પુથુજ્જનો કઞ્ચિ સઙ્ખારં નિચ્ચતો ઉપગચ્છેય્ય, ઠાનમેતં વિજ્જતી’તિ પજાનાતિ; ‘અટ્ઠાનમેતં અનવકાસો યં દિટ્ઠિસમ્પન્નો પુગ્ગલો કઞ્ચિ સઙ્ખારં સુખતો ઉપગચ્છેય્ય, નેતં ઠાનં વિજ્જતી’તિ પજાનાતિ; ‘ઠાનઞ્ચ ખો એતં વિજ્જતિ યં પુથુજ્જનો કઞ્ચિ સઙ્ખારં સુખતો ઉપગચ્છેય્ય, ઠાનમેતં વિજ્જતી’તિ પજાનાતિ. ‘અટ્ઠાનમેતં અનવકાસો યં દિટ્ઠિસમ્પન્નો પુગ્ગલો કઞ્ચિ ધમ્મં અત્તતો ઉપગચ્છેય્ય, નેતં ઠાનં વિજ્જતી’તિ પજાનાતિ, ‘ઠાનઞ્ચ ખો એતં વિજ્જતિ યં પુથુજ્જનો કઞ્ચિ ધમ્મં અત્તતો ઉપગચ્છેય્ય, ઠાનમેતં વિજ્જતી’તિ પજાનાતિ.

    127. ‘‘Kittāvatā pana, bhante, ‘ṭhānāṭhānakusalo bhikkhū’ti alaṃ vacanāyā’’ti? ‘‘Idhānanda, bhikkhu ‘aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ diṭṭhisampanno puggalo kañci 4 saṅkhāraṃ niccato upagaccheyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti; ‘ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ puthujjano kañci saṅkhāraṃ niccato upagaccheyya, ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti; ‘aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ diṭṭhisampanno puggalo kañci saṅkhāraṃ sukhato upagaccheyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti; ‘ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ puthujjano kañci saṅkhāraṃ sukhato upagaccheyya, ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti. ‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ diṭṭhisampanno puggalo kañci dhammaṃ attato upagaccheyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti, ‘ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ puthujjano kañci dhammaṃ attato upagaccheyya, ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti.

    ૧૨૮. ‘‘‘અટ્ઠાનમેતં અનવકાસો યં દિટ્ઠિસમ્પન્નો પુગ્ગલો માતરં જીવિતા વોરોપેય્ય, નેતં ઠાનં વિજ્જતી’તિ પજાનાતિ; ‘ઠાનઞ્ચ ખો એતં વિજ્જતિ યં પુથુજ્જનો માતરં જીવિતા વોરોપેય્ય, ઠાનમેતં વિજ્જતી’તિ પજાનાતિ. ‘અટ્ઠાનમેતં અનવકાસો યં દિટ્ઠિસમ્પન્નો પુગ્ગલો પિતરં જીવિતા વોરોપેય્ય…પે॰… અરહન્તં જીવિતા વોરોપેય્ય, ઠાનમેતં વિજ્જતી’તિ પજાનાતિ; ‘અટ્ઠાનમેતં અનવકાસો યં દિટ્ઠિસમ્પન્નો પુગ્ગલો દુટ્ઠચિત્તો તથાગતસ્સ લોહિતં ઉપ્પાદેય્ય, નેતં ઠાનં વિજ્જતી’તિ પજાનાતિ; ‘ઠાનઞ્ચ ખો એતં વિજ્જતિ યં પુથુજ્જનો દુટ્ઠચિત્તો તથાગતસ્સ લોહિતં ઉપ્પાદેય્ય, ઠાનમેતં વિજ્જતી’તિ પજાનાતિ. ‘અટ્ઠાનમેતં અનવકાસો યં દિટ્ઠિસમ્પન્નો પુગ્ગલો સઙ્ઘં ભિન્દેય્ય, નેતં ઠાનં વિજ્જતી’તિ પજાનાતિ; ‘ઠાનઞ્ચ ખો એતં વિજ્જતિ યં પુથુજ્જનો સઙ્ઘં ભિન્દેય્ય, ઠાનમેતં વિજ્જતી’તિ પજાનાતિ. ‘અટ્ઠાનમેતં અનવકાસો યં દિટ્ઠિસમ્પન્નો પુગ્ગલો અઞ્ઞં સત્થારં ઉદ્દિસેય્ય, નેતં ઠાનં વિજ્જતી’તિ પજાનાતિ; ‘ઠાનઞ્ચ ખો એતં વિજ્જતિ યં પુથુજ્જનો અઞ્ઞં સત્થારં ઉદ્દિસેય્ય, ઠાનમેતં વિજ્જતી’તિ પજાનાતિ.

    128. ‘‘‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ diṭṭhisampanno puggalo mātaraṃ jīvitā voropeyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti; ‘ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ puthujjano mātaraṃ jīvitā voropeyya, ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti. ‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ diṭṭhisampanno puggalo pitaraṃ jīvitā voropeyya…pe… arahantaṃ jīvitā voropeyya, ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti; ‘aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ diṭṭhisampanno puggalo duṭṭhacitto tathāgatassa lohitaṃ uppādeyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti; ‘ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ puthujjano duṭṭhacitto tathāgatassa lohitaṃ uppādeyya, ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti. ‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ diṭṭhisampanno puggalo saṅghaṃ bhindeyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti; ‘ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ puthujjano saṅghaṃ bhindeyya, ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti. ‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ diṭṭhisampanno puggalo aññaṃ satthāraṃ uddiseyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti; ‘ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ puthujjano aññaṃ satthāraṃ uddiseyya, ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti.

    ૧૨૯. ‘‘‘અટ્ઠાનમેતં અનવકાસો યં એકિસ્સા લોકધાતુયા દ્વે અરહન્તો સમ્માસમ્બુદ્ધા અપુબ્બં અચરિમં ઉપ્પજ્જેય્યું, નેતં ઠાનં વિજ્જતી’તિ પજાનાતિ; ‘ઠાનઞ્ચ ખો એતં વિજ્જતિ યં એકિસ્સા લોકધાતુયા એકો અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો ઉપ્પજ્જેય્ય, ઠાનમેતં વિજ્જતી’તિ પજાનાતિ. ‘અટ્ઠાનમેતં અનવકાસો યં એકિસ્સા લોકધાતુયા દ્વે રાજાનો ચક્કવત્તિનો અપુબ્બં અચરિમં ઉપ્પજ્જેય્યું, નેતં ઠાનં વિજ્જતી’તિ પજાનાતિ; ‘ઠાનઞ્ચ ખો એતં વિજ્જતિ યં એકિસ્સા લોકધાતુયા એકો રાજા ચક્કવત્તી ઉપ્પજ્જેય્ય, ઠાનમેતં વિજ્જતી’તિ પજાનાતિ.

    129. ‘‘‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ ekissā lokadhātuyā dve arahanto sammāsambuddhā apubbaṃ acarimaṃ uppajjeyyuṃ, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti; ‘ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ ekissā lokadhātuyā eko arahaṃ sammāsambuddho uppajjeyya, ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti. ‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ ekissā lokadhātuyā dve rājāno cakkavattino apubbaṃ acarimaṃ uppajjeyyuṃ, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti; ‘ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ ekissā lokadhātuyā eko rājā cakkavattī uppajjeyya, ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti.

    ૧૩૦. ‘‘‘અટ્ઠાનમેતં અનવકાસો યં ઇત્થી અરહં અસ્સ સમ્માસમ્બુદ્ધો , નેતં ઠાનં વિજ્જતી’તિ પજાનાતિ; ‘ઠાનઞ્ચ ખો એતં વિજ્જતિ યં પુરિસો અરહં અસ્સ સમ્માસમ્બુદ્ધો, ઠાનમેતં વિજ્જતી’તિ પજાનાતિ. ‘અટ્ઠાનમેતં અનવકાસો યં ઇત્થી રાજા અસ્સ ચક્કવત્તી, નેતં ઠાનં વિજ્જતી’તિ પજાનાતિ; ‘ઠાનઞ્ચ ખો એતં વિજ્જતિ યં પુરિસો રાજા અસ્સ ચક્કવત્તી, ઠાનમેતં વિજ્જતી’તિ પજાનાતિ. ‘અટ્ઠાનમેતં અનવકાસો યં ઇત્થી સક્કત્તં કરેય્ય … મારત્તં કરેય્ય… બ્રહ્મત્તં કરેય્ય, નેતં ઠાનં વિજ્જતી’તિ પજાનાતિ; ‘ઠાનઞ્ચ ખો એતં વિજ્જતિ યં પુરિસો સક્કત્તં કરેય્ય… મારત્તં કરેય્ય… બ્રહ્મત્તં કરેય્ય, ઠાનમેતં વિજ્જતી’તિ પજાનાતિ.

    130. ‘‘‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ itthī arahaṃ assa sammāsambuddho , netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti; ‘ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ puriso arahaṃ assa sammāsambuddho, ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti. ‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ itthī rājā assa cakkavattī, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti; ‘ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ puriso rājā assa cakkavattī, ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti. ‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ itthī sakkattaṃ kareyya … mārattaṃ kareyya… brahmattaṃ kareyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti; ‘ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ puriso sakkattaṃ kareyya… mārattaṃ kareyya… brahmattaṃ kareyya, ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti.

    ૧૩૧. ‘‘‘અટ્ઠાનમેતં અનવકાસો યં કાયદુચ્ચરિતસ્સ ઇટ્ઠો કન્તો મનાપો વિપાકો નિબ્બત્તેય્ય, નેતં ઠાનં વિજ્જતી’તિ પજાનાતિ; ‘ઠાનઞ્ચ ખો એતં વિજ્જતિ યં કાયદુચ્ચરિતસ્સ અનિટ્ઠો અકન્તો અમનાપો વિપાકો નિબ્બત્તેય્ય, ઠાનમેતં વિજ્જતી’તિ પજાનાતિ. ‘અટ્ઠાનમેતં અનવકાસો યં વચીદુચ્ચરિતસ્સ…પે॰… યં મનોદુચ્ચરિતસ્સ ઇટ્ઠો કન્તો મનાપો વિપાકો નિબ્બત્તેય્ય, નેતં ઠાનં વિજ્જતી’તિ પજાનાતિ; ઠાનઞ્ચ ખો એતં વિજ્જતિ યં વચીદુચ્ચરિતસ્સ…પે॰… યં મનોદુચ્ચરિતસ્સ અનિટ્ઠો અકન્તો અમનાપો વિપાકો નિબ્બત્તેય્ય, ઠાનમેતં વિજ્જતીતિ પજાનાતિ. ‘અટ્ઠાનમેતં અનવકાસો યં કાયસુચરિતસ્સ અનિટ્ઠો અકન્તો અમનાપો વિપાકો નિબ્બત્તેય્ય, નેતં ઠાનં વિજ્જતી’તિ પજાનાતિ; ‘ઠાનઞ્ચ ખો એતં વિજ્જતિ યં કાયસુચરિતસ્સ ઇટ્ઠો કન્તો મનાપો વિપાકો નિબ્બત્તેય્ય, ઠાનમેતં વિજ્જતી’તિ પજાનાતિ. ‘અટ્ઠાનમેતં અનવકાસો યં વચીસુચરિતસ્સ…પે॰… યં મનોસુચરિતસ્સ અનિટ્ઠો અકન્તો અમનાપો વિપાકો નિબ્બત્તેય્ય, નેતં ઠાનં વિજ્જતી’તિ પજાનાતિ; ‘ઠાનઞ્ચ ખો એતં વિજ્જતિ યં વચીસુચરિતસ્સ…પે॰… યં મનોસુચરિતસ્સ ઇટ્ઠો કન્તો મનાપો વિપાકો નિબ્બત્તેય્ય, ઠાનમેતં વિજ્જતી’તિ પજાનાતિ.

    131. ‘‘‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ kāyaduccaritassa iṭṭho kanto manāpo vipāko nibbatteyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti; ‘ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ kāyaduccaritassa aniṭṭho akanto amanāpo vipāko nibbatteyya, ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti. ‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ vacīduccaritassa…pe… yaṃ manoduccaritassa iṭṭho kanto manāpo vipāko nibbatteyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti; ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ vacīduccaritassa…pe… yaṃ manoduccaritassa aniṭṭho akanto amanāpo vipāko nibbatteyya, ṭhānametaṃ vijjatīti pajānāti. ‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ kāyasucaritassa aniṭṭho akanto amanāpo vipāko nibbatteyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti; ‘ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ kāyasucaritassa iṭṭho kanto manāpo vipāko nibbatteyya, ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti. ‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ vacīsucaritassa…pe… yaṃ manosucaritassa aniṭṭho akanto amanāpo vipāko nibbatteyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti; ‘ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ vacīsucaritassa…pe… yaṃ manosucaritassa iṭṭho kanto manāpo vipāko nibbatteyya, ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti.

    ‘‘‘અટ્ઠાનમેતં અનવકાસો યં કાયદુચ્ચરિતસમઙ્ગી તંનિદાના તપ્પચ્ચયા કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા સુગતિં સગ્ગં લોકં ઉપપજ્જેય્ય, નેતં ઠાનં વિજ્જતી’તિ પજાનાતિ; ‘ઠાનઞ્ચ ખો એતં વિજ્જતિ યં કાયદુચ્ચરિતસમઙ્ગી તંનિદાના તપ્પચ્ચયા કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા અપાયં દુગ્ગતિં વિનિપાતં નિરયં ઉપપજ્જેય્ય, ઠાનમેતં વિજ્જતી’તિ પજાનાતિ. ‘અટ્ઠાનમેતં અનવકાસો યં વચીદુચ્ચરિતસમઙ્ગી…પે॰… યં મનોદુચ્ચરિતસમઙ્ગી તંનિદાના તપ્પચ્ચયા કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા સુગતિં સગ્ગં લોકં ઉપપજ્જેય્ય, નેતં ઠાનં વિજ્જતી’તિ પજાનાતિ; ‘ઠાનઞ્ચ ખો એતં વિજ્જતિ યં વચીદુચ્ચરિતસમઙ્ગી…પે॰… યં મનોદુચ્ચરિતસમઙ્ગી તંનિદાના તપ્પચ્ચયા કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા અપાયં દુગ્ગતિં વિનિપાતં નિરયં ઉપપજ્જેય્ય, ઠાનમેતં વિજ્જતી’તિ પજાનાતિ. ‘અટ્ઠાનમેતં અનવકાસો યં કાયસુચરિતસમઙ્ગી તંનિદાના તપ્પચ્ચયા કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા અપાયં દુગ્ગતિં વિનિપાતં નિરયં ઉપપજ્જેય્ય, નેતં ઠાનં વિજ્જતી’તિ પજાનાતિ; ‘ઠાનઞ્ચ ખો એતં વિજ્જતિ યં કાયસુચરિતસમઙ્ગી તંનિદાના તપ્પચ્ચયા કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા સુગતિં સગ્ગં લોકં ઉપપજ્જેય્ય, ઠાનમેતં વિજ્જતી’તિ પજાનાતિ. ‘અટ્ઠાનમેતં અનવકાસો યં વચીસુચરિતસમઙ્ગી…પે॰… યં મનોસુચરિતસમઙ્ગી તંનિદાના તપ્પચ્ચયા કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા અપાયં દુગ્ગતિં વિનિપાતં નિરયં ઉપપજ્જેય્ય, નેતં ઠાનં વિજ્જતી’તિ પજાનાતિ; ‘ઠાનઞ્ચ ખો એતં વિજ્જતિ યં વચીસુચરિતસમઙ્ગી…પે॰… યં મનોસુચરિતસમઙ્ગી તંનિદાના તપ્પચ્ચયા કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા સુગતિં સગ્ગં લોકં ઉપપજ્જેય્ય, ઠાનમેતં વિજ્જતી’તિ પજાનાતિ. એત્તાવતા ખો, આનન્દ, ‘ઠાનાઠાનકુસલો ભિક્ખૂ’તિ અલં વચનાયા’’તિ.

    ‘‘‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ kāyaduccaritasamaṅgī taṃnidānā tappaccayā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjeyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti; ‘ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ kāyaduccaritasamaṅgī taṃnidānā tappaccayā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjeyya, ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti. ‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ vacīduccaritasamaṅgī…pe… yaṃ manoduccaritasamaṅgī taṃnidānā tappaccayā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjeyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti; ‘ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ vacīduccaritasamaṅgī…pe… yaṃ manoduccaritasamaṅgī taṃnidānā tappaccayā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjeyya, ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti. ‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ kāyasucaritasamaṅgī taṃnidānā tappaccayā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjeyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti; ‘ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ kāyasucaritasamaṅgī taṃnidānā tappaccayā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjeyya, ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti. ‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ vacīsucaritasamaṅgī…pe… yaṃ manosucaritasamaṅgī taṃnidānā tappaccayā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjeyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti; ‘ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ vacīsucaritasamaṅgī…pe… yaṃ manosucaritasamaṅgī taṃnidānā tappaccayā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjeyya, ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti. Ettāvatā kho, ānanda, ‘ṭhānāṭhānakusalo bhikkhū’ti alaṃ vacanāyā’’ti.

    ૧૩૨. એવં વુત્તે આયસ્મા આનન્દો ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘અચ્છરિયં, ભન્તે, અબ્ભુતં, ભન્તે! કોનામો અયં, ભન્તે, ધમ્મપરિયાયો’’તિ? ‘‘તસ્માતિહ ત્વં, આનન્દ, ઇમં ધમ્મપરિયાયં ‘બહુધાતુકો’તિપિ નં ધારેહિ, ‘ચતુપરિવટ્ટો’તિપિ નં ધારેહિ, ‘ધમ્માદાસો’તિપિ નં ધારેહિ, ‘અમતદુન્દુભી’તિપિ 5 નં ધારેહિ, ‘અનુત્તરો સઙ્ગામવિજયો’તિપિ નં ધારેહી’’તિ.

    132. Evaṃ vutte āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘acchariyaṃ, bhante, abbhutaṃ, bhante! Konāmo ayaṃ, bhante, dhammapariyāyo’’ti? ‘‘Tasmātiha tvaṃ, ānanda, imaṃ dhammapariyāyaṃ ‘bahudhātuko’tipi naṃ dhārehi, ‘catuparivaṭṭo’tipi naṃ dhārehi, ‘dhammādāso’tipi naṃ dhārehi, ‘amatadundubhī’tipi 6 naṃ dhārehi, ‘anuttaro saṅgāmavijayo’tipi naṃ dhārehī’’ti.

    ઇદમવોચ ભગવા. અત્તમનો આયસ્મા આનન્દો ભગવતો ભાસિતં અભિનન્દીતિ.

    Idamavoca bhagavā. Attamano āyasmā ānando bhagavato bhāsitaṃ abhinandīti.

    બહુધાતુકસુત્તં નિટ્ઠિતં પઞ્ચમં.

    Bahudhātukasuttaṃ niṭṭhitaṃ pañcamaṃ.







    Footnotes:
    1. અગ્ગિમુક્કો (સી॰ પી॰)
    2. aggimukko (sī. pī.)
    3. કિઞ્ચિ (સ્યા॰ કં॰ ક॰)
    4. kiñci (syā. kaṃ. ka.)
    5. દુદ્રભીતિપિ (ક॰)
    6. dudrabhītipi (ka.)



    Related texts:



    અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / મજ્ઝિમનિકાય (અટ્ઠકથા) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ૫. બહુધાતુકસુત્તવણ્ણના • 5. Bahudhātukasuttavaṇṇanā

    ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / મજ્ઝિમનિકાય (ટીકા) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ૫. બહુધાતુકસુત્તવણ્ણના • 5. Bahudhātukasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact