| Library / Tipiṭaka / ཏིཔིཊཀ • Tipiṭaka / མཛྫྷིམནིཀཱཡ (ཊཱིཀཱ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) |
༤. བཱཀུལསུཏྟཝཎྞནཱ
4. Bākulasuttavaṇṇanā
༢༠༩. ཡཐཱ ‘‘དྭཏྟིཾསཱ’’ཏི ཝཏྟབྦེ དྭི-སདྡསྶ བཱ-ཨཱདེསཾ ཀཏྭཱ བཱཏྟིཾསཱཏི ཝུཙྩཏི, ཨེཝཾ ཨེཏྠ བཱ-ཀཱརཱདེསཾ ཀཏྭཱ བཱཀུལོཏི སམཉྙཱ ཨཧོསི, སཱཡཾ ཏསྶ ཨནྭཏྠསཉྙཱཏི དསྶེཏུཾ, ‘‘ཏསྶ ཧཱི’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ། སཱིསཾ ནྷཱཔེཏྭཱཏི མངྒལཏྠཾ མཧཱགངྒཱཡ སཱིསཾ ནྷཱཔེཏྭཱ། ནིམུཛྫནཝསེནཱཏི ཛཎྞུཔམཱཎེ ཨུདཀེ ཐོཀཾཡེཝ ནིམུཛྫནཝསེན། ཚཌྜེཏྭཱ པལཱཏཱ མརཎབྷཡཏཛྫིཏཱ། པཧརིཡམཱནཱ མརནྟི, ན ཛཱལེན བནྡྷིཏམཏྟེན། དཱརཀསྶ ཏེཛེནཱཏི དཱརཀསྶ པུཉྙཏེཛེན། ནཱིཧཊམཏྟོཝ མཏོ, ཏསྶ མརཎཏྠཾ ཨུཔཀྐམོ ན ཀཏོ, ཡེན ཨུཔཀྐམེན དཱརཀསྶ བཱདྷོ སིཡཱ། ཏནྟི མཙྪཾ། སཀལམེཝཱཏི པརིཔུཎྞཱཝཡཝམེཝ།
209. Yathā ‘‘dvattiṃsā’’ti vattabbe dvi-saddassa bā-ādesaṃ katvā bāttiṃsāti vuccati, evaṃ ettha bā-kārādesaṃ katvā bākuloti samaññā ahosi, sāyaṃ tassa anvatthasaññāti dassetuṃ, ‘‘tassa hī’’tiādi vuttaṃ. Sīsaṃ nhāpetvāti maṅgalatthaṃ mahāgaṅgāya sīsaṃ nhāpetvā. Nimujjanavasenāti jaṇṇupamāṇe udake thokaṃyeva nimujjanavasena. Chaḍḍetvā palātā maraṇabhayatajjitā. Pahariyamānā maranti, na jālena bandhitamattena. Dārakassa tejenāti dārakassa puññatejena. Nīhaṭamattova mato, tassa maraṇatthaṃ upakkamo na kato, yena upakkamena dārakassa bādho siyā. Tanti macchaṃ. Sakalamevāti paripuṇṇāvayavameva.
ན ཀེལཱཡཏཱིཏི ན མམཱཡཏི ཀིསྨིཉྩི ན མཉྙཏི། དཱརཀསྶ པུཉྙཏེཛེན པིཊྛིཏོ ཕཱལེནྟཱི། དཱརཀཾ ལབྷཏཱིཏི ཨུགྒྷོསནཝསེན བྷེརིཾ ཙརཱཔེཏྭཱ། པཝཏྟིཾ ཨཱཙིཀྑི, ཨཏྟནོ པུཏྟབྷཱཝཾ ཀཐེསི། ཀུཙྪིཡཱ དྷཱརིཏཏྟཱ ཨམཱཏཱ ཀཱཏུཾ ན སཀྐཱ ཛནནཱིབྷཱཝཏོ། མཙྪཾ གཎྷནྟཱཔཱིཏི མཙྪཾ ཀིཎིཏྭཱ གཎྷནྟཱཔི། ཏཐཱ གཎྷནྟཱ ཙ ཏཔྤརིཡཱཔནྣཾ སབྦཾ གཎྷཱཏི ནཱམཱཏི ཨཱཧ – ‘‘ཝཀྐཡཀནཱདཱིནི བཧི ཀཏྭཱ གཎྷནྟཱ ནཱམ ནཏྠཱི’’ཏི། ཨཡམྤི ཨམཱཏཱ ཀཱཏུཾ ན སཀྐཱ སཱམིཀབྷཱཝཏོ། དཱརཀོ ཨུབྷིནྣམྤི ཀུལཱནཾ དཱཡཱདོ ཧོཏུ དྭིནྣཾ པུཏྟབྷཱཝཏོ།
Na kelāyatīti na mamāyati kismiñci na maññati. Dārakassa puññatejena piṭṭhito phālentī. Dārakaṃ labhatīti ugghosanavasena bheriṃ carāpetvā. Pavattiṃ ācikkhi, attano puttabhāvaṃ kathesi. Kucchiyā dhāritattā amātā kātuṃ na sakkā jananībhāvato. Macchaṃ gaṇhantāpīti macchaṃ kiṇitvā gaṇhantāpi. Tathā gaṇhantā ca tappariyāpannaṃ sabbaṃ gaṇhāti nāmāti āha – ‘‘vakkayakanādīni bahi katvā gaṇhantā nāma natthī’’ti. Ayampi amātā kātuṃ na sakkā sāmikabhāvato. Dārako ubhinnampi kulānaṃ dāyādo hotu dvinnaṃ puttabhāvato.
ཨསཱིཏིམེཏི ཛཱཏིཡཱ ཨསཱིཏིམེ ཝསྶེ། པབྦཛྫཱམཏྟེན ཀིལེསཱནཾ ཨསམུཙྪིཛྫནཏོ ཝཱིཏིཀྐམིཏུཾ ཀཱམསཉྙཱ ཨུཔྤནྣཔུབྦཱཏི པུཙྪཱ པན པུཙྪིཏབྦཱ། ཏེནཱཧ – ‘‘ཨེཝཉྩ ཁོ མཾ, ཨཱཝུསོ ཀསྶཔ, པུཙྪིཏབྦ’’ནྟི།
Asītimeti jātiyā asītime vasse. Pabbajjāmattena kilesānaṃ asamucchijjanato vītikkamituṃ kāmasaññā uppannapubbāti pucchā pana pucchitabbā. Tenāha – ‘‘evañca kho maṃ, āvuso kassapa, pucchitabba’’nti.
༢༡༠. ནིཡམེཏྭཱཏི ཏཾ ཏཾཝཱརེ སེསཝཱརེན ནིཡམེཏྭཱ། ཀམྨཔཐབྷེདཀོཏི ཀམྨཔཐཝིསེསཀརོ། ཏཏྠ ཀཱམཝིཏཀྐོ ཡཐཱ ཀཱཡཝཙཱིདྭཱརེསུ ཙོཔནཔྤཏྟོ ཀམྨཔཐཔྤཏྟོ ནཱམ ཧོཏི; མནོདྭཱརེ པརབྷཎྜསྶ ཨཏྟནོ པརིཎཱམནཝསེན པཝཏྟཨབྷིཛ྄ཛྷཱསཧགཏོ; ཨེཝཾ ཀཱམསཉྙཱཏི, ཏཐཱ བྱཱཔཱདཝིཧིཾསཱཝིཏཀྐསཉྙཱཏི ཐེརོ, ‘‘ཨུབྷཡམྤེཏཾ ཀམྨཔཐབྷེདཀམེཝཱ’’ཏི ཨཱཧ། ཀམྨཔཐཾ ཨཔྤཏྟཾ སཉྙཾ སནྡྷཱཡ, ‘‘སཉྙཱ ཨུཔྤནྣམཏྟཱཝཱ’’ཏི ཝུཙྩམཱནེ ཝིཏཀྐིཏམྤི སམཱནཾ ཀམྨཔཐཾ ཨཔྤཏྟམེཝ, ཨུབྷཡསྶ པན ཝསེན སུཏྟཔདཾ པཝཏྟནྟི ཐེརསྶ ཨདྷིཔྤཱཡོ།
210.Niyametvāti taṃ taṃvāre sesavārena niyametvā. Kammapathabhedakoti kammapathavisesakaro. Tattha kāmavitakko yathā kāyavacīdvāresu copanappatto kammapathappatto nāma hoti; manodvāre parabhaṇḍassa attano pariṇāmanavasena pavattaabhijjhāsahagato; evaṃ kāmasaññāti, tathā byāpādavihiṃsāvitakkasaññāti thero, ‘‘ubhayampetaṃ kammapathabhedakamevā’’ti āha. Kammapathaṃ appattaṃ saññaṃ sandhāya, ‘‘saññā uppannamattāvā’’ti vuccamāne vitakkitampi samānaṃ kammapathaṃ appattameva, ubhayassa pana vasena suttapadaṃ pavattanti therassa adhippāyo.
༢༡༡. ཨཱཡཱུཧནཀམྨནྟི ཨཏྟནཱ ཨཱཡཱུཧིཏབྦཀམྨཾ། ལོམཀིལིཊྛཱནཱིཏི ཀིལིཊྛལོམཱནི, ཀིལིཊྛཾསཱུནཱིཏི ཨཏྠོ། ཀིམེཝཾ བྷོགེསུ པརནིམྨིཏབྷཝེ ཝསཝཏྟིདེཝཱནཾ ཝིཡ སབྦསོ ཨཱཡཱུཧནཀམྨེན ཝིནཱ ཨཉྙསྶཔི པབྦཛིཏསྶ པཙྩཡལཱབྷོ དིཊྛཔུབྦོ སུཏཔུབྦོཏི ཨཱཧ ‘‘ཨནཙྪརིཡཉྩེཏ’’ནྟི། ཀུལཱུཔཀཐེརཱནམེཏཾ ཀམྨཾ, ཐེརོ པན ཀདཱཙིཔི ཀུལཱུཔཀོ ནཱཧོསི།
211.Āyūhanakammanti attanā āyūhitabbakammaṃ. Lomakiliṭṭhānīti kiliṭṭhalomāni, kiliṭṭhaṃsūnīti attho. Kimevaṃ bhogesu paranimmitabhave vasavattidevānaṃ viya sabbaso āyūhanakammena vinā aññassapi pabbajitassa paccayalābho diṭṭhapubbo sutapubboti āha ‘‘anacchariyañceta’’nti. Kulūpakatherānametaṃ kammaṃ, thero pana kadācipi kulūpako nāhosi.
གདྡུཧནམཏྟནྟི གོདུཧནམཏྟཀཱལཾ། ཨིདྷ པན སཀལོ གོདུཧནོ ཨདྷིཔྤེཏོཏི དསྶེནྟོ, ‘‘གཱཝིཾ…པེ॰… ཀཱལམཏྟམྤཱི’’ཏི ཨཱཧ། ནིབནྡྷཱིཏི ནིབདྡྷདཱཏབྦཾ ཀཏྭཱ ཋཔེསི།
Gadduhanamattanti goduhanamattakālaṃ. Idha pana sakalo goduhano adhippetoti dassento, ‘‘gāviṃ…pe… kālamattampī’’ti āha. Nibandhīti nibaddhadātabbaṃ katvā ṭhapesi.
སཀིལེསཔུགྒལསྶ ཨསེརིབྷཱཝཀརཎེན རཎེན སདིསཏཱཡ རཎོ, སཾཀིལེསོ། ཨཉྙཱ ཨུདཔཱདཱིཏི པནཱཧ, ཏསྨཱ ཨརཧཏྟཾ ན པཊིཉྙཱཏནྟི དསྶེཏི། ནནུ ཏཐཱ ཝཙནཾ པཊིཛཱནནཾ ཝིཡ ཧོཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཨཔིཙཱ’’ཏིཨཱདི།
Sakilesapuggalassa aseribhāvakaraṇena raṇena sadisatāya raṇo, saṃkileso. Aññā udapādīti panāha, tasmā arahattaṃ na paṭiññātanti dasseti. Nanu tathā vacanaṃ paṭijānanaṃ viya hotīti āha ‘‘apicā’’tiādi.
༢༡༢. ཨཝཱཔུརཏི དྭཱརཾ ཨེཏེནཱཏི ཨཝཱཔུརཎཾ། པཋམསངྒཧཏོ པཙྪཱ དེསིཏཏྟཱ དུཏིཡསངྒཧེ སངྒིཏཾ། སེསཾ སུཝིཉྙེཡྻམེཝ།
212. Avāpurati dvāraṃ etenāti avāpuraṇaṃ. Paṭhamasaṅgahato pacchā desitattā dutiyasaṅgahe saṅgitaṃ. Sesaṃ suviññeyyameva.
བཱཀུལསུཏྟཝཎྞནཱཡ ལཱིནཏྠཔྤཀཱསནཱ སམཏྟཱ།
Bākulasuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.
Related texts:
ཏིཔིཊཀ (མཱུལ) • Tipiṭaka (Mūla) / སུཏྟཔིཊཀ • Suttapiṭaka / མཛྫྷིམནིཀཱཡ • Majjhimanikāya / ༤. བཱཀུལསུཏྟཾ • 4. Bākulasuttaṃ
ཨཊྛཀཐཱ • Aṭṭhakathā / སུཏྟཔིཊཀ (ཨཊྛཀཐཱ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / མཛྫྷིམནིཀཱཡ (ཨཊྛཀཐཱ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ༤. བཱཀུལསུཏྟཝཎྞནཱ • 4. Bākulasuttavaṇṇanā
