Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಥೇರಗಾಥಾ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ೩. ಬಾಕುಲತ್ಥೇರಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ

    3. Bākulattheragāthāvaṇṇanā

    ಯೋ ಪುಬ್ಬೇ ಕರಣೀಯಾನೀತಿ ಆಯಸ್ಮತೋ ಬಾಕುಲತ್ಥೇರಸ್ಸ ಗಾಥಾ। ಕಾ ಉಪ್ಪತ್ತಿ? ಅಯಮ್ಪಿ ಕಿರ ಅತೀತೇ ಇತೋ ಕಪ್ಪಸತಸಹಸ್ಸಾಧಿಕಸ್ಸ ಅಸಙ್ಖ್ಯೇಯ್ಯಸ್ಸ ಮತ್ಥಕೇ ಅನೋಮದಸ್ಸಿಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಉಪ್ಪತ್ತಿತೋ ಪುರೇತರಮೇವ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಕುಲೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ವಯಪ್ಪತ್ತೋ ತಯೋ ವೇದೇ ಉಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ತತ್ಥ ಸಾರಂ ಅಪಸ್ಸನ್ತೋ ‘‘ಸಮ್ಪರಾಯಿಕತ್ಥಂ ಗವೇಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಇಸಿಪಬ್ಬಜ್ಜಂ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಪಬ್ಬತಪಾದೇ ವಿಹರನ್ತೋ ಪಞ್ಚಾಭಿಞ್ಞಾಅಟ್ಠಸಮಾಪತ್ತಿಲಾಭೀ ಹುತ್ವಾ ವಿಹರನ್ತೋ ಬುದ್ಧುಪ್ಪಾದಂ ಸುತ್ವಾ ಸತ್ಥು ಸನ್ತಿಕಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಧಮ್ಮಂ ಸುತ್ವಾ ಸರಣೇಸು ಪತಿಟ್ಠಿತೋ ಸತ್ಥು ಉದರಾಬಾಧೇ ಉಪ್ಪನ್ನೇ ಅರಞ್ಞತೋ ಭೇಸಜ್ಜಾನಿ ಆಹರಿತ್ವಾ ತಂ ವೂಪಸಮೇತ್ವಾ ತತ್ಥ ಪುಞ್ಞಂ ಆರೋಗ್ಯತ್ಥಾಯ ಪರಿಣಾಮೇತ್ವಾ ತತೋ ಚುತೋ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ಏಕಂ ಅಸಙ್ಖ್ಯೇಯ್ಯಂ ದೇವಮನುಸ್ಸೇಸು ಸಂಸರನ್ತೋ ಪದುಮುತ್ತರಬುದ್ಧಕಾಲೇ ಹಂಸವತೀನಗರೇ ಕುಲಗೇಹೇ ನಿಬ್ಬತ್ತೋ ಸತ್ಥಾರಂ ಏಕಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಅಪ್ಪಾಬಾಧಾನಂ ಅಗ್ಗಟ್ಠಾನೇ ಠಪೇನ್ತಂ ದಿಸ್ವಾ ಸಯಂ ತಂ ಠಾನನ್ತರಂ ಆಕಙ್ಖನ್ತೋ ಪಣಿಧಾನಂ ಕತ್ವಾ ಯಾವಜೀವಂ ಕುಸಲಂ ಉಪಚಿನಿತ್ವಾ ಸುಗತೀಸುಯೇವ ಸಂಸರನ್ತೋ ವಿಪಸ್ಸಿಸ್ಸ ಭಗವತೋ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತೋ ಪುರೇತರಮೇವ ಬನ್ಧುಮತೀನಗರೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಕುಲೇ ನಿಬ್ಬತ್ತೋ ಪುರಿಮನಯೇನೇವ ಇಸಿಪಬ್ಬಜ್ಜಂ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಝಾನಾಭಿಞ್ಞಾಲಾಭೀ ಹುತ್ವಾ ಪಬ್ಬತಪಾದೇ ವಸನ್ತೋ ಬುದ್ಧುಪ್ಪಾದಂ ಸುತ್ವಾ ಸತ್ಥು ಸನ್ತಿಕಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಧಮ್ಮಂ ಸುತ್ವಾ ಸರಣೇಸು ಪತಿಟ್ಠಿತೋ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ತಿಣಪುಪ್ಫಕರೋಗೇ ಉಪ್ಪನ್ನೇ ತಂ ವೂಪಸಮೇತ್ವಾ ತತ್ಥ ಯಾವತಾಯುಕಂ ಠತ್ವಾ ತತೋ ಚುತೋ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ಏಕನವುತಿಕಪ್ಪೇ ದೇವಮನುಸ್ಸೇಸು ಸಂಸರನ್ತೋ ಕಸ್ಸಪಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಕಾಲೇ ಬಾರಾಣಸಿಯಂ ಕುಲಗೇಹೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ಘರಾವಾಸಂ ವಸನ್ತೋ ಏಕಂ ಜಿಣ್ಣಂ ವಿನಸ್ಸಮಾನಂ ಮಹಾವಿಹಾರಂ ದಿಸ್ವಾ ತತ್ಥ ಉಪೋಸಥಾಗಾರಾದಿಕಂ ಸಬ್ಬಂ ಆವಸಥಂ ಕಾರೇತ್ವಾ ತತ್ಥ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸ್ಸ ಸಬ್ಬಂ ಭೇಸಜ್ಜಂ ಪಟಿಯಾದೇತ್ವಾ ಯಾವಜೀವಂ ಕುಸಲಂ ಕತ್ವಾ ಏಕಂ ಬುದ್ಧನ್ತರಂ ದೇವಮನುಸ್ಸೇಸು ಸಂಸರನ್ತೋ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಭಗವತೋ ಉಪ್ಪತ್ತಿತೋ ಪುರೇತರಮೇವ ಕೋಸಮ್ಬಿಯಂ ಸೇಟ್ಠಿಗೇಹೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ। ಸೋ ಅರೋಗಭಾವಾಯ ಮಹಾಯಮುನಾಯ ನ್ಹಾಪಿಯಮಾನೋ ಧಾತಿಯಾ ಹತ್ಥತೋ ಮಚ್ಛೇನ ಗಿಲಿತೋ ಮಚ್ಛೇ ಕೇವಟ್ಟಹತ್ಥಗತೇ ಬಾರಾಣಸಿಸೇಟ್ಠಿಭರಿಯಾಯ ವಿಕ್ಕಿಣಿತ್ವಾ ಗಹಿತೇ ಫಾಲಿಯಮಾನೇಪಿ ಪುಞ್ಞಬಲೇನ ಅರೋಗೋಯೇವ ಹುತ್ವಾ ತಾಯ ಪುತ್ತೋತಿ ಗಹೇತ್ವಾ ಪೋಸಿಯಮಾನೋ ತಂ ಪವತ್ತಿಂ ಸುತ್ವಾ ಜನಕೇಹಿ ಮಾತಾಪಿತೂಹಿ ‘‘ಅಯಂ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಪುತ್ತೋ, ದೇಥ ನೋ ಪುತ್ತ’’ನ್ತಿ ಅನುಯೋಗೇ ಕತೇ ರಞ್ಞಾ ‘‘ಉಭಯೇಸಮ್ಪಿ ಸಾಧಾರಣೋ ಹೋತೂ’’ತಿ ದ್ವಿನ್ನಂ ಕುಲಾನಂ ದಾಯಾದಭಾವೇನ ವಿನಿಚ್ಛಯಂ ಕತ್ವಾ ಠಪಿತತ್ತಾ ಬಾಕುಲೋತಿ ಲದ್ಧನಾಮೋ ವಯಪ್ಪತ್ತೋ ಹುತ್ವಾ ಮಹತಿಂ ಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ಅನುಭವನ್ತೋ ಆಸೀತಿಕೋ ಹುತ್ವಾ ಸತ್ಥು ಸನ್ತಿಕೇ ಧಮ್ಮಂ ಸುತ್ವಾ ಪಟಿಲದ್ಧಸದ್ಧೋ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಸತ್ತಾಹಮೇವ ಪುಥುಜ್ಜನೋ ಅಹೋಸಿ, ಅಟ್ಠಮೇ ಅರುಣೇ ಸಹ ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಹಿ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ಅಪದಾನೇ (ಅಪ॰ ಥೇರ ೧.೪೦.೩೮೬-೪೧೧) –

    Yopubbe karaṇīyānīti āyasmato bākulattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi kira atīte ito kappasatasahassādhikassa asaṅkhyeyyassa matthake anomadassissa bhagavato uppattito puretarameva brāhmaṇakule nibbattitvā vayappatto tayo vede uggahetvā tattha sāraṃ apassanto ‘‘samparāyikatthaṃ gavesissāmī’’ti isipabbajjaṃ pabbajitvā pabbatapāde viharanto pañcābhiññāaṭṭhasamāpattilābhī hutvā viharanto buddhuppādaṃ sutvā satthu santikaṃ gantvā dhammaṃ sutvā saraṇesu patiṭṭhito satthu udarābādhe uppanne araññato bhesajjāni āharitvā taṃ vūpasametvā tattha puññaṃ ārogyatthāya pariṇāmetvā tato cuto brahmaloke nibbattitvā ekaṃ asaṅkhyeyyaṃ devamanussesu saṃsaranto padumuttarabuddhakāle haṃsavatīnagare kulagehe nibbatto satthāraṃ ekaṃ bhikkhuṃ appābādhānaṃ aggaṭṭhāne ṭhapentaṃ disvā sayaṃ taṃ ṭhānantaraṃ ākaṅkhanto paṇidhānaṃ katvā yāvajīvaṃ kusalaṃ upacinitvā sugatīsuyeva saṃsaranto vipassissa bhagavato nibbattito puretarameva bandhumatīnagare brāhmaṇakule nibbatto purimanayeneva isipabbajjaṃ pabbajitvā jhānābhiññālābhī hutvā pabbatapāde vasanto buddhuppādaṃ sutvā satthu santikaṃ gantvā dhammaṃ sutvā saraṇesu patiṭṭhito bhikkhūnaṃ tiṇapupphakaroge uppanne taṃ vūpasametvā tattha yāvatāyukaṃ ṭhatvā tato cuto brahmaloke nibbattitvā ekanavutikappe devamanussesu saṃsaranto kassapassa bhagavato kāle bārāṇasiyaṃ kulagehe nibbattitvā gharāvāsaṃ vasanto ekaṃ jiṇṇaṃ vinassamānaṃ mahāvihāraṃ disvā tattha uposathāgārādikaṃ sabbaṃ āvasathaṃ kāretvā tattha bhikkhusaṅghassa sabbaṃ bhesajjaṃ paṭiyādetvā yāvajīvaṃ kusalaṃ katvā ekaṃ buddhantaraṃ devamanussesu saṃsaranto amhākaṃ bhagavato uppattito puretarameva kosambiyaṃ seṭṭhigehe nibbatti. So arogabhāvāya mahāyamunāya nhāpiyamāno dhātiyā hatthato macchena gilito macche kevaṭṭahatthagate bārāṇasiseṭṭhibhariyāya vikkiṇitvā gahite phāliyamānepi puññabalena arogoyeva hutvā tāya puttoti gahetvā posiyamāno taṃ pavattiṃ sutvā janakehi mātāpitūhi ‘‘ayaṃ amhākaṃ putto, detha no putta’’nti anuyoge kate raññā ‘‘ubhayesampi sādhāraṇo hotū’’ti dvinnaṃ kulānaṃ dāyādabhāvena vinicchayaṃ katvā ṭhapitattā bākuloti laddhanāmo vayappatto hutvā mahatiṃ sampattiṃ anubhavanto āsītiko hutvā satthu santike dhammaṃ sutvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā sattāhameva puthujjano ahosi, aṭṭhame aruṇe saha paṭisambhidāhi arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.40.386-411) –

    ‘‘ಹಿಮವನ್ತಸ್ಸಾವಿದೂರೇ , ಸೋಭಿತೋ ನಾಮ ಪಬ್ಬತೋ।

    ‘‘Himavantassāvidūre , sobhito nāma pabbato;

    ಅಸ್ಸಮೋ ಸುಕತೋ ಮಯ್ಹಂ, ಸಕಸಿಸ್ಸೇಹಿ ಮಾಪಿತೋ॥

    Assamo sukato mayhaṃ, sakasissehi māpito.

    ‘‘ಮಣ್ಡಪಾ ಚ ಬಹೂ ತತ್ಥ, ಪುಪ್ಫಿತಾ ಸಿನ್ಧುವಾರಕಾ।

    ‘‘Maṇḍapā ca bahū tattha, pupphitā sindhuvārakā;

    ಕಪಿತ್ಥಾ ಚ ಬಹೂ ತತ್ಥ, ಪುಪ್ಫಿತಾ ಜೀವಜೀವಕಾ॥

    Kapitthā ca bahū tattha, pupphitā jīvajīvakā.

    ‘‘ನಿಗ್ಗುಣ್ಡಿಯೋ ಬಹೂ ತತ್ಥ, ಬದರಾಮಲಕಾನಿ ಚ।

    ‘‘Nigguṇḍiyo bahū tattha, badarāmalakāni ca;

    ಫಾರುಸಕಾ ಅಲಾಬೂ ಚ, ಪುಣ್ಡರೀಕಾ ಚ ಪುಪ್ಫಿತಾ॥

    Phārusakā alābū ca, puṇḍarīkā ca pupphitā.

    ‘‘ಆಳಕಾ ಬೇಲುವಾ ತತ್ಥ, ಕದಲೀ ಮಾತುಲುಙ್ಗಕಾ।

    ‘‘Āḷakā beluvā tattha, kadalī mātuluṅgakā;

    ಮಹಾನಾಮಾ ಬಹೂ ತತ್ಥ, ಅಜ್ಜುನಾ ಚ ಪಿಯಙ್ಗುಕಾ॥

    Mahānāmā bahū tattha, ajjunā ca piyaṅgukā.

    ‘‘ಕೋಸಮ್ಬಾ ಸಳಲಾ ನಿಮ್ಬಾ, ನಿಗ್ರೋಧಾ ಚ ಕಪಿತ್ಥನಾ।

    ‘‘Kosambā saḷalā nimbā, nigrodhā ca kapitthanā;

    ಏದಿಸೋ ಅಸ್ಸಮೋ ಮಯ್ಹಂ, ಸಸಿಸ್ಸೋಹಂ ತಹಿಂ ವಸಿಂ॥

    Ediso assamo mayhaṃ, sasissohaṃ tahiṃ vasiṃ.

    ‘‘ಅನೋಮದಸ್ಸೀ ಭಗವಾ, ಸಯಮ್ಭೂ ಲೋಕನಾಯಕೋ।

    ‘‘Anomadassī bhagavā, sayambhū lokanāyako;

    ಗವೇಸಂ ಪಟಿಸಲ್ಲಾನಂ, ಮಮಸ್ಸಮಮುಪಾಗಮಿ॥

    Gavesaṃ paṭisallānaṃ, mamassamamupāgami.

    ‘‘ಉಪೇತಮ್ಹಿ ಮಹಾವೀರೇ, ಅನೋಮದಸ್ಸಿಮಹಾಯಸೇ।

    ‘‘Upetamhi mahāvīre, anomadassimahāyase;

    ಖಣೇನ ಲೋಕನಾಥಸ್ಸ, ವಾತಾಬಾಧೋ ಸಮುಟ್ಠಹಿ॥

    Khaṇena lokanāthassa, vātābādho samuṭṭhahi.

    ‘‘ವಿಚರನ್ತೋ ಅರಞ್ಞಮ್ಹಿ, ಅದ್ದಸಂ ಲೋಕನಾಯಕಂ।

    ‘‘Vicaranto araññamhi, addasaṃ lokanāyakaṃ;

    ಉಪಗನ್ತ್ವಾನ ಸಮ್ಬುದ್ಧಂ, ಚಕ್ಖುಮನ್ತಂ ಮಹಾಯಸಂ॥

    Upagantvāna sambuddhaṃ, cakkhumantaṃ mahāyasaṃ.

    ‘‘ಇರಿಯಞ್ಚಾಪಿ ದಿಸ್ವಾನ, ಉಪಲಕ್ಖೇಸಹಂ ತದಾ।

    ‘‘Iriyañcāpi disvāna, upalakkhesahaṃ tadā;

    ಅಸಂಸಯಞ್ಹಿ ಬುದ್ಧಸ್ಸ, ಬ್ಯಾಧಿ ನೋ ಉದಪಜ್ಜಥ॥

    Asaṃsayañhi buddhassa, byādhi no udapajjatha.

    ‘‘ಖಿಪ್ಪಂ ಅಸ್ಸಮಮಾಗಞ್ಛಿಂ, ಮಮ ಸಿಸ್ಸಾನ ಸನ್ತಿಕೇ।

    ‘‘Khippaṃ assamamāgañchiṃ, mama sissāna santike;

    ಭೇಸಜ್ಜಂ ಕತ್ತುಕಾಮೋಹಂ, ಸಿಸ್ಸೇ ಆಮನ್ತಯಿಂ ತದಾ॥

    Bhesajjaṃ kattukāmohaṃ, sisse āmantayiṃ tadā.

    ‘‘ಪಟಿಸ್ಸುಣಿತ್ವಾನ ಮೇ ವಾಕ್ಯಂ, ಸಿಸ್ಸಾ ಸಬ್ಬೇ ಸಗಾರವಾ।

    ‘‘Paṭissuṇitvāna me vākyaṃ, sissā sabbe sagāravā;

    ಏಕಜ್ಝಂ ಸನ್ನಿಪತಿಂಸು, ಸತ್ಥುಗಾರವತಾ ಮಮ॥

    Ekajjhaṃ sannipatiṃsu, satthugāravatā mama.

    ‘‘ಖಿಪ್ಪಂ ಪಬ್ಬತಮಾರುಯ್ಹ, ಸಬ್ಬೋಸಧಮಹಾಸಹಂ।

    ‘‘Khippaṃ pabbatamāruyha, sabbosadhamahāsahaṃ;

    ಪಾನೀಯಯೋಗಂ ಕತ್ವಾನ, ಬುದ್ಧಸೇಟ್ಠಸ್ಸದಾಸಹಂ॥

    Pānīyayogaṃ katvāna, buddhaseṭṭhassadāsahaṃ.

    ‘‘ಪರಿಭುತ್ತೇ ಮಹಾವೀರೇ, ಸಬ್ಬಞ್ಞುಲೋಕನಾಯಕೇ।

    ‘‘Paribhutte mahāvīre, sabbaññulokanāyake;

    ಖಿಪ್ಪಂ ವಾತೋ ವೂಪಸಮಿ, ಸುಗತಸ್ಸ ಮಹೇಸಿನೋ॥

    Khippaṃ vāto vūpasami, sugatassa mahesino.

    ‘‘ಪಸ್ಸದ್ಧಂ ದರಥಂ ದಿಸ್ವಾ, ಅನೋಮದಸ್ಸೀ ಮಹಾಯಸೋ।

    ‘‘Passaddhaṃ darathaṃ disvā, anomadassī mahāyaso;

    ಸಕಾಸನೇ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ, ಇಮಾ ಗಾಥಾ ಅಭಾಸಥ॥

    Sakāsane nisīditvā, imā gāthā abhāsatha.

    ‘‘ಯೋ ಮೇ ಪಾದಾಸಿ ಭೇಸಜ್ಜಂ, ಬ್ಯಾಧಿಞ್ಚ ಸಮಯೀ ಮಮ।

    ‘‘Yo me pādāsi bhesajjaṃ, byādhiñca samayī mama;

    ತಮಹಂ ಕಿತ್ತಯಿಸ್ಸಾಮಿ, ಸುಣಾಥ ಮಮ ಭಾಸತೋ॥

    Tamahaṃ kittayissāmi, suṇātha mama bhāsato.

    ‘‘ಕಪ್ಪಸತಸಹಸ್ಸಾನಿ, ದೇವಲೋಕೇ ರಮಿಸ್ಸತಿ।

    ‘‘Kappasatasahassāni, devaloke ramissati;

    ವಾದಿತೇ ತೂರಿಯೇ ತತ್ಥ, ಮೋದಿಸ್ಸತಿ ಸದಾ ಅಯಂ॥

    Vādite tūriye tattha, modissati sadā ayaṃ.

    ‘‘ಮನುಸ್ಸಲೋಕಮಾಗನ್ತ್ವಾ , ಸುಕ್ಕಮೂಲೇನ ಚೋದಿತೋ।

    ‘‘Manussalokamāgantvā , sukkamūlena codito;

    ಸಹಸ್ಸಕ್ಖತ್ತುಂ ರಾಜಾ ಚ, ಚಕ್ಕವತ್ತೀ ಭವಿಸ್ಸತಿ॥

    Sahassakkhattuṃ rājā ca, cakkavattī bhavissati.

    ‘‘ಪಞ್ಚಪಞ್ಞಾಸಕಪ್ಪಮ್ಹಿ, ಅನೋಮೋ ನಾಮ ಖತ್ತಿಯೋ।

    ‘‘Pañcapaññāsakappamhi, anomo nāma khattiyo;

    ಚಾತುರನ್ತೋ ವಿಜಿತಾವೀ, ಜಮ್ಬುಮಣ್ಡಸ್ಸ ಇಸ್ಸರೋ॥

    Cāturanto vijitāvī, jambumaṇḍassa issaro.

    ‘‘ಸತ್ತರತನಸಮ್ಪನ್ನೋ, ಚಕ್ಕವತ್ತೀ ಮಹಬ್ಬಲೋ।

    ‘‘Sattaratanasampanno, cakkavattī mahabbalo;

    ತಾವತಿಂಸೇಪಿ ಖೋಭೇತ್ವಾ, ಇಸ್ಸರಂ ಕಾರಯಿಸ್ಸತಿ॥

    Tāvatiṃsepi khobhetvā, issaraṃ kārayissati.

    ‘‘ದೇವಭೂತೋ ಮನುಸ್ಸೋ ವಾ, ಅಪ್ಪಾಬಾಧೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ।

    ‘‘Devabhūto manusso vā, appābādho bhavissati;

    ಪರಿಗ್ಗಹಂ ವಿವಜ್ಜೇತ್ವಾ, ಬ್ಯಾಧಿಂ ಲೋಕೇ ತರಿಸ್ಸತಿ॥

    Pariggahaṃ vivajjetvā, byādhiṃ loke tarissati.

    ‘‘ಅಪರಿಮೇಯ್ಯೇ ಇತೋ ಕಪ್ಪೇ, ಓಕ್ಕಾಕಕುಲಸಮ್ಭವೋ।

    ‘‘Aparimeyye ito kappe, okkākakulasambhavo;

    ಗೋತಮೋ ನಾಮ ಗೋತ್ತೇನ, ಸತ್ಥಾ ಲೋಕೇ ಭವಿಸ್ಸತಿ॥

    Gotamo nāma gottena, satthā loke bhavissati.

    ‘‘ತಸ್ಸ ಧಮ್ಮೇಸು ದಾಯಾದೋ, ಓರಸೋ ಧಮ್ಮನಿಮ್ಮಿತೋ।

    ‘‘Tassa dhammesu dāyādo, oraso dhammanimmito;

    ಸಬ್ಬಾಸವೇ ಪರಿಞ್ಞಾಯ, ನಿಬ್ಬಾಯಿಸ್ಸತಿನಾಸವೋ॥

    Sabbāsave pariññāya, nibbāyissatināsavo.

    ‘‘ಕಿಲೇಸೇ ಝಾಪಯಿತ್ವಾನ, ತಣ್ಹಾಸೋತಂ ತರಿಸ್ಸತಿ।

    ‘‘Kilese jhāpayitvāna, taṇhāsotaṃ tarissati;

    ಬಾಕುಲೋ ನಾಮ ನಾಮೇನ, ಹೇಸ್ಸತಿ ಸತ್ಥು ಸಾವಕೋ॥

    Bākulo nāma nāmena, hessati satthu sāvako.

    ‘‘ಇದಂ ಸಬ್ಬಂ ಅಭಿಞ್ಞಾಯ, ಗೋತಮೋ ಸಕ್ಯಪುಙ್ಗವೋ।

    ‘‘Idaṃ sabbaṃ abhiññāya, gotamo sakyapuṅgavo;

    ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೇ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ, ಏತದಗ್ಗೇ ಠಪೇಸ್ಸತಿ॥

    Bhikkhusaṅghe nisīditvā, etadagge ṭhapessati.

    ‘‘ಅನೋಮದಸ್ಸೀ ಭಗವಾ, ಸಯಮ್ಭೂ ಲೋಕನಾಯಕೋ।

    ‘‘Anomadassī bhagavā, sayambhū lokanāyako;

    ವಿವೇಕಾನುವಿಲೋಕೇನ್ತೋ, ಮಮಸ್ಸಮಮುಪಾಗಮಿ॥

    Vivekānuvilokento, mamassamamupāgami.

    ‘‘ಉಪಾಗತಂ ಮಹಾವೀರಂ, ಸಬ್ಬಞ್ಞುಂ ಲೋಕನಾಯಕಂ।

    ‘‘Upāgataṃ mahāvīraṃ, sabbaññuṃ lokanāyakaṃ;

    ಸಬ್ಬೋಸಧೇನ ತಪ್ಪೇಸಿಂ, ಪಸನ್ನೋ ಸೇಹಿ ಪಾಣಿಭಿ॥

    Sabbosadhena tappesiṃ, pasanno sehi pāṇibhi.

    ‘‘ತಸ್ಸ ಮೇ ಸುಕತಂ ಕಮ್ಮಂ, ಸುಖೇತ್ತೇ ಬೀಜಸಮ್ಪದಾ।

    ‘‘Tassa me sukataṃ kammaṃ, sukhette bījasampadā;

    ಖೇಪೇತುಂ ನೇವ ಸಕ್ಕೋಮಿ, ತದಾ ಹಿ ಸುಕತಂ ಮಮ॥

    Khepetuṃ neva sakkomi, tadā hi sukataṃ mama.

    ‘‘ಲಾಭಾ ಮಮ ಸುಲದ್ಧಂ ಮೇ, ಯೋಹಂ ಅದ್ದಕ್ಖಿ ನಾಯಕಂ।

    ‘‘Lābhā mama suladdhaṃ me, yohaṃ addakkhi nāyakaṃ;

    ತೇನ ಕಮ್ಮಾವಸೇಸೇನ, ಪತ್ತೋಮ್ಹಿ ಅಚಲಂ ಪದಂ॥

    Tena kammāvasesena, pattomhi acalaṃ padaṃ.

    ‘‘ಸಬ್ಬಮೇತಂ ಅಭಿಞ್ಞಾಯ, ಗೋತಮೋ ಸಕ್ಯಪುಙ್ಗವೋ।

    ‘‘Sabbametaṃ abhiññāya, gotamo sakyapuṅgavo;

    ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೇ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ, ಏತದಗ್ಗೇ ಠಪೇಸಿ ಮಂ॥

    Bhikkhusaṅghe nisīditvā, etadagge ṭhapesi maṃ.

    ‘‘ಅಪರಿಮೇಯ್ಯೇ ಇತೋ ಕಪ್ಪೇ, ಯಂ ಕಮ್ಮಮಕರಿಂ ತದಾ।

    ‘‘Aparimeyye ito kappe, yaṃ kammamakariṃ tadā;

    ದುಗ್ಗತಿಂ ನಾಭಿಜಾನಾಮಿ, ಭೇಸಜ್ಜಸ್ಸ ಇದಂ ಫಲಂ॥

    Duggatiṃ nābhijānāmi, bhesajjassa idaṃ phalaṃ.

    ‘‘ಕಿಲೇಸಾ ಝಾಪಿತಾ ಮಯ್ಹಂ…ಪೇ॰… ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನ’’ನ್ತಿ॥

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    ಅರಹತ್ತಂ ಪನ ಪತ್ವಾ ಏಕದಿವಸಂ ಸತ್ಥಾರಾ ಅತ್ತನೋ ಸಾವಕೇ ಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ಠಾನನ್ತರೇ ಠಪೇನ್ತೇನ ಅಪ್ಪಾಬಾಧಾನಂ ಅಗ್ಗಟ್ಠಾನೇ ಠಪಿತೋ ಸೋ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಸಮಯೇ ಸಙ್ಘಮಜ್ಝೇ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಓವಾದಮುಖೇನ ಅಞ್ಞಂ ಬ್ಯಾಕರೋನ್ತೋ –

    Arahattaṃ pana patvā ekadivasaṃ satthārā attano sāvake paṭipāṭiyā ṭhānantare ṭhapentena appābādhānaṃ aggaṭṭhāne ṭhapito so parinibbānasamaye saṅghamajjhe bhikkhūnaṃ ovādamukhena aññaṃ byākaronto –

    ೨೨೫.

    225.

    ‘‘ಯೋ ಪುಬ್ಬೇ ಕರಣೀಯಾನಿ, ಪಚ್ಛಾ ಸೋ ಕಾತುಮಿಚ್ಛತಿ।

    ‘‘Yo pubbe karaṇīyāni, pacchā so kātumicchati;

    ಸುಖಾ ಸೋ ಧಂಸತೇ ಠಾನಾ, ಪಚ್ಛಾ ಚ ಮನುತಪ್ಪತಿ॥

    Sukhā so dhaṃsate ṭhānā, pacchā ca manutappati.

    ೨೨೬.

    226.

    ‘‘ಯಞ್ಹಿ ಕಯಿರಾ ತಞ್ಹಿ ವದೇ, ಯಂ ನ ಕಯಿರಾ ನ ತಂ ವದೇ।

    ‘‘Yañhi kayirā tañhi vade, yaṃ na kayirā na taṃ vade;

    ಅಕರೋನ್ತಂ ಭಾಸಮಾನಂ, ಪರಿಜಾನನ್ತಿ ಪಣ್ಡಿತಾ॥

    Akarontaṃ bhāsamānaṃ, parijānanti paṇḍitā.

    ೨೨೭.

    227.

    ‘‘ಸುಸುಖಂ ವತ ನಿಬ್ಬಾನಂ, ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧದೇಸಿತಂ।

    ‘‘Susukhaṃ vata nibbānaṃ, sammāsambuddhadesitaṃ;

    ಅಸೋಕಂ ವಿರಜಂ ಖೇಮಂ, ಯತ್ಥ ದುಕ್ಖಂ ನಿರುಜ್ಝತೀ’’ತಿ॥ – ಗಾಥಾತ್ತಯಮಭಾಸಿ।

    Asokaṃ virajaṃ khemaṃ, yattha dukkhaṃ nirujjhatī’’ti. – gāthāttayamabhāsi;

    ತತ್ಥ ಯೋ ಪುಬ್ಬೇ ಕರಣೀಯಾನಿ, ಪಚ್ಛಾ ಸೋ ಕಾತುಮಿಚ್ಛತೀತಿ ಯೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಪುಬ್ಬೇ ಪುರೇತರಂ ಜರಾರೋಗಾದೀಹಿ ಅನಭಿಭೂತಕಾಲೇಯೇವ ಕಾತಬ್ಬಾನಿ ಅತ್ತನೋ ಹಿತಸುಖಾವಹಾನಿ ಕಮ್ಮಾನಿ ಪಮಾದವಸೇನ ಅಕತ್ವಾ ಪಚ್ಛಾ ಸೋ ಕಾತಬ್ಬಕಾಲಂ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಕಾತುಂ ಇಚ್ಛತಿ। ಸೋತಿ ಚ ನಿಪಾತಮತ್ತಂ। ತದಾ ಪನ ಜರಾರೋಗಾದೀಹಿ ಅಭಿಭೂತತ್ತಾ ಕಾತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ, ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೋ ಚ ಸುಖಾ ಸೋ ಧಂಸತೇ ಠಾನಾ, ಪಚ್ಛಾ ಚ ಮನುತಪ್ಪತೀತಿ ಸೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಸುಖಾ ಠಾನಾ ಸಗ್ಗತೋ ನಿಬ್ಬಾನತೋ ಚ ತದುಪಾಯಸ್ಸ ಅನುಪ್ಪಾದಿತತ್ತಾ ಪರಿಹಾಯನ್ತೋ ‘‘ಅಕತಂ ಮೇ ಕಲ್ಯಾಣ’’ನ್ತಿಆದಿನಾ (ಮ॰ ನಿ॰ ೩.೨೪೮; ನೇತ್ತಿ॰ ೧೨೦) ಪಚ್ಛಾ ಚ ಅನುತಪ್ಪತಿ ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರಂ ಆಪಜ್ಜತಿ। -ಕಾರೋ ಪದಸನ್ಧಿಕರೋ। ಅಹಂ ಪನ ಕರಣೀಯಂ ಕತ್ವಾ ಏವ ತುಮ್ಹೇ ಏವಂ ವದಾಮೀತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಯಞ್ಹಿ ಕಯಿರಾ’’ತಿ ದುತಿಯಂ ಗಾಥಮಾಹ।

    Tattha yo pubbe karaṇīyāni, pacchā so kātumicchatīti yo puggalo pubbe puretaraṃ jarārogādīhi anabhibhūtakāleyeva kātabbāni attano hitasukhāvahāni kammāni pamādavasena akatvā pacchā so kātabbakālaṃ atikkamitvā kātuṃ icchati. Soti ca nipātamattaṃ. Tadā pana jarārogādīhi abhibhūtattā kātuṃ na sakkoti, asakkonto ca sukhā so dhaṃsate ṭhānā, pacchā ca manutappatīti so puggalo sukhā ṭhānā saggato nibbānato ca tadupāyassa anuppāditattā parihāyanto ‘‘akataṃ me kalyāṇa’’ntiādinā (ma. ni. 3.248; netti. 120) pacchā ca anutappati vippaṭisāraṃ āpajjati. Ma-kāro padasandhikaro. Ahaṃ pana karaṇīyaṃ katvā eva tumhe evaṃ vadāmīti dassento ‘‘yañhi kayirā’’ti dutiyaṃ gāthamāha.

    ತತ್ಥ ಪರಿಜಾನನ್ತೀತಿ ‘‘ಏತ್ತಕೋ ಅಯ’’ನ್ತಿ ಪರಿಚ್ಛಿಜ್ಜ ಜಾನನ್ತಿ ನ ಬಹುಂ ಮಞ್ಞನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸಮ್ಮಾಪಟಿಪತ್ತಿವಸೇನ ಹಿ ಯಥಾವಾದೀ ತಥಾಕಾರೀ ಏವ ಸೋಭತಿ, ನ ತತೋ ಅಞ್ಞಥಾ। ಕರಣೀಯಪರಿಯಾಯೇನ ಸಾಧಾರಣತೋ ವುತ್ತಮತ್ಥಂ ಇದಾನಿ ಸರೂಪತೋ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಸುಸುಖಂ ವತಾ’’ತಿಆದಿನಾ ತತಿಯಂ ಗಾಥಮಾಹ। ತಸ್ಸತ್ಥೋ – ಸಮ್ಮಾ ಸಾಮಂ ಸಬ್ಬಧಮ್ಮಾನಂ ಬುದ್ಧತ್ತಾ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೇನ ಭಗವತಾ ದೇಸಿತಂ ಸಬ್ಬಸೋ ಸೋಕಹೇತೂನಂ ಅಭಾವತೋ ಅಸೋಕಂ ವಿಗತರಾಗಾದಿರಜತ್ತಾ ವಿರಜಂ ಚತೂಹಿ ಯೋಗೇಹಿ ಅನುಪದ್ದುತತ್ತಾ ಖೇಮಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಸುಟ್ಠು ಸುಖಂ ವತ, ಕಸ್ಮಾ? ಯತ್ಥ ಯಸ್ಮಿಂ ನಿಬ್ಬಾನೇ ಸಕಲಂ ವಟ್ಟದುಕ್ಖಂ ನಿರುಜ್ಝತಿ ಅಚ್ಚನ್ತಮೇವ ವೂಪಸಮತೀತಿ।

    Tattha parijānantīti ‘‘ettako aya’’nti paricchijja jānanti na bahuṃ maññantīti attho. Sammāpaṭipattivasena hi yathāvādī tathākārī eva sobhati, na tato aññathā. Karaṇīyapariyāyena sādhāraṇato vuttamatthaṃ idāni sarūpato dassetuṃ ‘‘susukhaṃ vatā’’tiādinā tatiyaṃ gāthamāha. Tassattho – sammā sāmaṃ sabbadhammānaṃ buddhattā sammāsambuddhena bhagavatā desitaṃ sabbaso sokahetūnaṃ abhāvato asokaṃ vigatarāgādirajattā virajaṃ catūhi yogehi anupaddutattā khemaṃ nibbānaṃ suṭṭhu sukhaṃ vata, kasmā? Yattha yasmiṃ nibbāne sakalaṃ vaṭṭadukkhaṃ nirujjhati accantameva vūpasamatīti.

    ಬಾಕುಲತ್ಥೇರಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।

    Bākulattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಥೇರಗಾಥಾಪಾಳಿ • Theragāthāpāḷi / ೩. ಬಾಕುಲತ್ಥೇರಗಾಥಾ • 3. Bākulattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact