Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಥೇರಗಾಥಾ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Theragāthā-aṭṭhakathā |
೧೧. ಏಕಾದಸಮವಗ್ಗೋ
11. Ekādasamavaggo
೧. ಬೇಲಟ್ಠಾನಿಕತ್ಥೇರಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ
1. Belaṭṭhānikattheragāthāvaṇṇanā
ಹಿತ್ವಾ ಗಿಹಿತ್ತಂ ಅನವೋಸಿತತ್ತೋತಿಆದಿಕಾ ಆಯಸ್ಮತೋ ಬೇಲಟ್ಠಾನಿಕತ್ಥೇರಸ್ಸ ಗಾಥಾ। ಕಾ ಉಪ್ಪತ್ತಿ? ಅಯಮ್ಪಿ ಪುರಿಮಬುದ್ಧೇಸು ಕತಾಧಿಕಾರೋ ಇತೋ ಏಕತಿಂಸೇ ಕಪ್ಪೇ ವೇಸ್ಸಭುಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಕಾಲೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಕುಲೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ವಯಪ್ಪತ್ತೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸಿಪ್ಪೇಸು ನಿಪ್ಫತ್ತಿಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಘರಾವಾಸಂ ಪಹಾಯ ಇಸಿಪಬ್ಬಜ್ಜಂ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಇಸೀಹಿ ಪರಿವುತೋ ವಿಚರನ್ತೋ ಏಕದಿವಸಂ ವೇಸ್ಸಭುಂ ಭಗವನ್ತಂ ದಿಸ್ವಾ ಪೀತಿಸೋಮನಸ್ಸಜಾತೋ ಸತ್ಥು ಞಾಣಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಪಸನ್ನಮಾನಸೋ ಞಾಣಂ ಉದ್ದಿಸ್ಸ ಪುಪ್ಫೇಹಿ ಪೂಜಂ ಅಕಾಸಿ। ಸೋ ತೇನ ಪುಞ್ಞಕಮ್ಮೇನ ದೇವಮನುಸ್ಸೇಸು ಸಂಸರನ್ತೋ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಬುದ್ಧುಪ್ಪಾದೇ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಕುಲೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ಬೇಲಟ್ಠಾನಿಕೋತಿ ಲದ್ಧನಾಮೋ ವಿಞ್ಞುತಂ ಪತ್ತೋ ಸತ್ಥು ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಸುತ್ವಾ ಪಟಿಲದ್ಧಸದ್ಧೋ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಕೋಸಲರಟ್ಠೇ ಅರಞ್ಞೇ ವಿಹರನ್ತೋ ಅಲಸೋ ಕಾಯದಳ್ಹಿಬಹುಲೋ ಫರುಸವಾಚೋ ಅಹೋಸಿ, ಸಮಣಧಮ್ಮೇ ಚಿತ್ತಂ ನ ಉಪ್ಪಾದೇಸಿ। ಅಥ ನಂ ಭಗವಾ ಞಾಣಪರಿಪಾಕಂ ಓಲೋಕೇತ್ವಾ –
Hitvāgihittaṃ anavositattotiādikā āyasmato belaṭṭhānikattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro ito ekatiṃse kappe vessabhussa bhagavato kāle brāhmaṇakule nibbattitvā vayappatto brāhmaṇasippesu nipphattiṃ gantvā gharāvāsaṃ pahāya isipabbajjaṃ pabbajitvā isīhi parivuto vicaranto ekadivasaṃ vessabhuṃ bhagavantaṃ disvā pītisomanassajāto satthu ñāṇasampattiṃ nissāya pasannamānaso ñāṇaṃ uddissa pupphehi pūjaṃ akāsi. So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde sāvatthiyaṃ brāhmaṇakule nibbattitvā belaṭṭhānikoti laddhanāmo viññutaṃ patto satthu dhammadesanaṃ sutvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā kammaṭṭhānaṃ gahetvā kosalaraṭṭhe araññe viharanto alaso kāyadaḷhibahulo pharusavāco ahosi, samaṇadhamme cittaṃ na uppādesi. Atha naṃ bhagavā ñāṇaparipākaṃ oloketvā –
೧೦೧.
101.
‘‘ಹಿತ್ವಾ ಗಿಹಿತ್ತಂ ಅನವೋಸಿತತ್ತೋ, ಮುಖನಙ್ಗಲೀ ಓದರಿಕೋ ಕುಸೀತೋ।
‘‘Hitvā gihittaṃ anavositatto, mukhanaṅgalī odariko kusīto;
ಮಹಾವರಾಹೋವ ನಿವಾಪಪುಟ್ಠೋ, ಪುನಪ್ಪುನಂ ಗಬ್ಭಮುಪೇತಿ ಮನ್ದೋ’’ತಿ॥ –
Mahāvarāhova nivāpapuṭṭho, punappunaṃ gabbhamupeti mando’’ti. –
ಇಮಾಯ ಓಭಾಸಗಾಥಾಯ ಸಂವೇಜೇಸಿ। ಸೋ ಸತ್ಥಾರಂ ಪುರತೋ ನಿಸಿನ್ನಂ ವಿಯ ದಿಸ್ವಾ ತಞ್ಚ ಗಾಥಂ ಸುತ್ವಾ ಸಂವೇಗಜಾತೋ ಞಾಣಸ್ಸ ಪರಿಪಾಕಂ ಗತತ್ತಾ ವಿಪಸ್ಸನಂ ಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾ ನಚಿರಸ್ಸೇವ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ಅಪದಾನೇ (ಅಪ॰ ಥೇರ ೧.೧೪.೪೧-೪೬) –
Imāya obhāsagāthāya saṃvejesi. So satthāraṃ purato nisinnaṃ viya disvā tañca gāthaṃ sutvā saṃvegajāto ñāṇassa paripākaṃ gatattā vipassanaṃ paṭṭhapetvā nacirasseva arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.14.41-46) –
‘‘ಕಣಿಕಾರಂವ ಜೋತನ್ತಂ, ನಿಸಿನ್ನಂ ಪಬ್ಬತನ್ತರೇ।
‘‘Kaṇikāraṃva jotantaṃ, nisinnaṃ pabbatantare;
ಓಭಾಸೇನ್ತಂ ದಿಸಾ ಸಬ್ಬಾ, ಓಸಧಿಂ ವಿಯ ತಾರಕಂ॥
Obhāsentaṃ disā sabbā, osadhiṃ viya tārakaṃ.
‘‘ತಯೋ ಮಾಣವಕಾ ಆಸುಂ, ಸಕೇ ಸಿಪ್ಪೇ ಸುಸಿಕ್ಖಿತಾ।
‘‘Tayo māṇavakā āsuṃ, sake sippe susikkhitā;
ಖಾರಿಭಾರಂ ಗಹೇತ್ವಾನ, ಅನ್ವೇನ್ತಿ ಮಮ ಪಚ್ಛತೋ॥
Khāribhāraṃ gahetvāna, anventi mama pacchato.
‘‘ಪುಟಕೇ ಸತ್ತ ಪುಪ್ಫಾನಿ, ನಿಕ್ಖಿತ್ತಾನಿ ತಪಸ್ಸಿನಾ।
‘‘Puṭake satta pupphāni, nikkhittāni tapassinā;
ಗಹೇತ್ವಾ ತಾನಿ ಞಾಣಮ್ಹಿ, ವೇಸ್ಸಭುಸ್ಸಾಭಿರೋಪಯಿಂ॥
Gahetvā tāni ñāṇamhi, vessabhussābhiropayiṃ.
‘‘ಏಕತಿಂಸೇ ಇತೋ ಕಪ್ಪೇ, ಯಂ ಪುಪ್ಫಮಭಿರೋಪಯಿಂ।
‘‘Ekatiṃse ito kappe, yaṃ pupphamabhiropayiṃ;
ದುಗ್ಗತಿಂ ನಾಭಿಜಾನಾಮಿ, ಞಾಣಪೂಜಾಯಿದಂ ಫಲಂ॥
Duggatiṃ nābhijānāmi, ñāṇapūjāyidaṃ phalaṃ.
‘‘ಏಕೂನತಿಂಸಕಪ್ಪಮ್ಹಿ, ವಿಪುಲಾಭಸನಾಮಕೋ।
‘‘Ekūnatiṃsakappamhi, vipulābhasanāmako;
ಸತ್ತರತನಸಮ್ಪನ್ನೋ, ಚಕ್ಕವತ್ತೀ ಮಹಬ್ಬಲೋ॥
Sattaratanasampanno, cakkavattī mahabbalo.
‘‘ಕಿಲೇಸಾ ಝಾಪಿತಾ ಮಯ್ಹಂ…ಪೇ॰… ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನ’’ನ್ತಿ॥
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.
ಅರಹತ್ತಂ ಪನ ಪತ್ವಾ ಸತ್ಥು ಓವಾದಂ ಪಟಿಪೂಜೇನ್ತೋ ಬ್ಯತಿರೇಕಮುಖೇನ ಚ ಅಞ್ಞಂ ಬ್ಯಾಕರೋನ್ತೋ ತಮೇವ ಗಾಥಂ ಪಚ್ಚುದಾಹಾಸಿ।
Arahattaṃ pana patvā satthu ovādaṃ paṭipūjento byatirekamukhena ca aññaṃ byākaronto tameva gāthaṃ paccudāhāsi.
ತತ್ಥ ಹಿತ್ವಾ ಗಿಹಿತ್ತನ್ತಿ ಗಹಟ್ಠಭಾವಂ ಪರಿಚ್ಚಜಿತ್ವಾ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅನವೋಸಿತತ್ತೋತಿ ಅನುರೂಪಂ ಅವೋಸಿತತ್ತೋ, ಯದತ್ಥಂ ಸಾಸನೇ ಪಬ್ಬಜನ್ತಸ್ಸ ಅನುರೂಪಪರಿಞ್ಞಾದೀನಂ ಅತೀರಿತತ್ತಾ ಅಪರಿಯೋಸಿತಭಾವೋ ಅಕತಕರಣೀಯೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಥ ವಾ ಅನವೋಸಿತತ್ತೋತಿ ಅನುಅವೋಸಿತಸಭಾವೋ, ವಿಸುದ್ಧೀನಂ ಮಗ್ಗಾನಞ್ಚ ಅನುಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ವಸಿತಬ್ಬವಾಸಸ್ಸ ಅಕತಾವೀ, ದಸಸು ಅರಿಯವಾಸೇಸು ಅವುಸಿತವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಮುಖಸಙ್ಖಾತಂ ನಙ್ಗಲಂ ಇಮಸ್ಸ ಅತ್ಥೀತಿ ಮುಖನಙ್ಗಲೀ। ನಙ್ಗಲೇನ ವಿಯ ಪಥವಿಂ ಪರೇಸು ಫರುಸವಾಚಪ್ಪಯೋಗೇನ ಅತ್ತಾನಂ ಖನನ್ತೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಓದರಿಕೋತಿ ಉದರೇ ಪಸುತೋ ಉದರಪೋಸನತಪ್ಪರೋ। ಕುಸೀತೋತಿ ಅಲಸೋ, ಭಾವನಂ ಅನನುಯುಞ್ಜನ್ತೋ। ಏವಂಭೂತಸ್ಸ ನಿಪ್ಫತ್ತಿಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಆಹ ‘‘ಮಹಾವರಾಹೋವ ನಿವಾಪಪುಟ್ಠೋ, ಪುನಪ್ಪುನಂ ಗಬ್ಭಮುಪೇತಿ ಮನ್ದೋ’’ತಿ। ತಸ್ಸತ್ಥೋ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತೋಯೇವ। ಏತ್ಥ ಚ ಯಥಾ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಅನವೋಸಿತಾದಿಸಭಾವತಾಯ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಗಬ್ಭಮುಪೇತಿ ಮನ್ದೋ, ನ ಏವಂ ಮಾದಿಸೋ ಪಣ್ಡಿತೋ। ತಬ್ಬಿಪರೀತಸಭಾವತಾಯ ಪನ ಸಮ್ಮಾಪಟಿಪತ್ತಿಯಾ ಮತ್ಥಕಂ ಪಾಪಿತತ್ತಾ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯತೀತಿ ಬ್ಯತಿರೇಕಮುಖೇನ ಅಞ್ಞಂ ಬ್ಯಾಕಾಸೀತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬನ್ತಿ।
Tattha hitvā gihittanti gahaṭṭhabhāvaṃ pariccajitvā pabbajitvāti attho. Anavositattoti anurūpaṃ avositatto, yadatthaṃ sāsane pabbajantassa anurūpapariññādīnaṃ atīritattā apariyositabhāvo akatakaraṇīyoti attho. Atha vā anavositattoti anuavositasabhāvo, visuddhīnaṃ maggānañca anupaṭipāṭiyā vasitabbavāsassa akatāvī, dasasu ariyavāsesu avusitavāti attho. Mukhasaṅkhātaṃ naṅgalaṃ imassa atthīti mukhanaṅgalī. Naṅgalena viya pathaviṃ paresu pharusavācappayogena attānaṃ khanantoti attho. Odarikoti udare pasuto udaraposanatapparo. Kusītoti alaso, bhāvanaṃ ananuyuñjanto. Evaṃbhūtassa nipphattiṃ dassento āha ‘‘mahāvarāhova nivāpapuṭṭho, punappunaṃ gabbhamupeti mando’’ti. Tassattho heṭṭhā vuttoyeva. Ettha ca yathā pabbajitvā anavositādisabhāvatāya punappunaṃ gabbhamupeti mando, na evaṃ mādiso paṇḍito. Tabbiparītasabhāvatāya pana sammāpaṭipattiyā matthakaṃ pāpitattā parinibbāyatīti byatirekamukhena aññaṃ byākāsīti daṭṭhabbanti.
ಬೇಲಟ್ಠಾನಿಕತ್ಥೇರಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Belaṭṭhānikattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಥೇರಗಾಥಾಪಾಳಿ • Theragāthāpāḷi / ೧. ಬೇಲಟ್ಠಾನಿಕತ್ಥೇರಗಾಥಾ • 1. Belaṭṭhānikattheragāthā