Library / Tipiṭaka / д̇ибидага • Tipiṭaka / ж̇аад̇ага-адтагат̇аа • Jātaka-aṭṭhakathā |
[155] 5. бхаг̇г̇аж̇аад̇агаван̣н̣анаа
[155] 5. Bhaggajātakavaṇṇanā
ж̇ийва вассасад̇ам̣ бхаг̇г̇аад̇и ид̣̇ам̣ сад̇т̇аа ж̇зд̇аванасамийбз басзнад̣̇игосалзна ран̃н̃аа гаарид̇з рааж̇агаараамз вихаранд̇о ад̇д̇ано кибид̇агам̣ аараб̣бха гат̇зси. згасмин̃хи д̣̇ивасз сад̇т̇аа рааж̇агаараамз жад̇убарисамаж̇жхз нисийд̣̇ид̇ваа д̇хаммам̣ д̣̇зсзнд̇о киби. бхигкуу ‘‘ж̇ийвад̇у, бханд̇з бхаг̇аваа, ж̇ийвад̇у, суг̇ад̇о’’д̇и ужжаасад̣̇д̣̇ам̣ махаасад̣̇д̣̇ам̣ агам̣су, д̇зна сад̣̇д̣̇зна д̇хаммагат̇ааяа анд̇арааяо ахоси. ат̇а ко бхаг̇аваа бхигкуу ааманд̇зси – ‘‘аби ну ко, бхигкавз, кибид̇з ‘ж̇ийваа’д̇и вуд̇д̇о д̇аббажжаяаа ж̇ийвзяяа ваа марзяяа ваа’’д̇и? ‘‘но хзд̇ам̣ бханд̇з’’д̇и. ‘‘на, бхигкавз, кибид̇з ‘ж̇ийваа’д̇и вад̇д̇аб̣б̣о, яо вад̣̇зяяа аабад̇д̇и д̣̇уггадассаа’’д̇и (жуул̣ава. 288). д̇зна ко бана самаязна мануссаа бхигкуунам̣ кибид̇з ‘‘ж̇ийват̇а, бханд̇з’’д̇и вад̣̇анд̇и, бхигкуу гуггужжааяанд̇аа наалабанд̇и. мануссаа уж̇жхааяанд̇и – ‘‘гат̇ан̃хи наама саман̣аа сагяабуд̇д̇ияаа ‘ж̇ийват̇а, бханд̇з’д̇и вужжамаанаа наалабиссанд̇ий’’д̇и. бхаг̇авад̇о зд̇амад̇т̇ам̣ аарожзсум̣. г̇ихий, бхигкавз, ман̇г̇алигаа, ануж̇аанаами, бхигкавз, г̇ихийнам̣ ‘‘ж̇ийват̇а, бханд̇з’’д̇и вужжамаанзна ‘‘жирам̣ ж̇ийваа’’д̇и вад̇д̇унд̇и. бхигкуу бхаг̇аванд̇ам̣ бужчим̣су – ‘‘бханд̇з, ж̇ийвабадиж̇ийвам̣ наама гад̣̇аа уббанна’’нд̇и? сад̇т̇аа ‘‘бхигкавз, ж̇ийвабадиж̇ийвам̣ наама бораан̣агаалз уббанна’’нд̇и вад̇ваа ад̇ийд̇ам̣ аахари.
Jīvavassasataṃ bhaggāti idaṃ satthā jetavanasamīpe pasenadikosalena raññā kārite rājakārāme viharanto attano khipitakaṃ ārabbha kathesi. Ekasmiñhi divase satthā rājakārāme catuparisamajjhe nisīditvā dhammaṃ desento khipi. Bhikkhū ‘‘jīvatu, bhante bhagavā, jīvatu, sugato’’ti uccāsaddaṃ mahāsaddaṃ akaṃsu, tena saddena dhammakathāya antarāyo ahosi. Atha kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘api nu kho, bhikkhave, khipite ‘jīvā’ti vutto tappaccayā jīveyya vā mareyya vā’’ti? ‘‘No hetaṃ bhante’’ti. ‘‘Na, bhikkhave, khipite ‘jīvā’ti vattabbo, yo vadeyya āpatti dukkaṭassā’’ti (cūḷava. 288). Tena kho pana samayena manussā bhikkhūnaṃ khipite ‘‘jīvatha, bhante’’ti vadanti, bhikkhū kukkuccāyantā nālapanti. Manussā ujjhāyanti – ‘‘kathañhi nāma samaṇā sakyaputtiyā ‘jīvatha, bhante’ti vuccamānā nālapissantī’’ti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. Gihī, bhikkhave, maṅgalikā, anujānāmi, bhikkhave, gihīnaṃ ‘‘jīvatha, bhante’’ti vuccamānena ‘‘ciraṃ jīvā’’ti vattunti. Bhikkhū bhagavantaṃ pucchiṃsu – ‘‘bhante, jīvapaṭijīvaṃ nāma kadā uppanna’’nti? Satthā ‘‘bhikkhave, jīvapaṭijīvaṃ nāma porāṇakāle uppanna’’nti vatvā atītaṃ āhari.
ад̇ийд̇з б̣аараан̣асияам̣ б̣рахмад̣̇ад̇д̇з раж̇ж̇ам̣ гаарзнд̇з б̣од̇хисад̇д̇о гаасирадтз згасмим̣ б̣раахман̣агулз ниб̣б̣ад̇д̇и. д̇асса бид̇аа вохаарам̣ гад̇ваа ж̇ийвигам̣ габбзд̇и, со сол̣асавассуд̣̇д̣̇зсигам̣ б̣од̇хисад̇д̇ам̣ ман̣игабхан̣д̣ам̣ угкибаабзд̇ваа г̇ааманиг̇амаад̣̇ийсу жаранд̇о б̣аараан̣асим̣ бад̇ваа д̣̇овааригасса гхарз бхад̇д̇ам̣ бажаабзд̇ваа бхун̃ж̇ид̇ваа ниваасадтаанам̣ алабханд̇о ‘‘авзлааяа ааг̇ад̇аа ааг̇анд̇угаа гад̇т̇а васанд̇ий’’д̇и бужчи. ат̇а нам̣ мануссаа ‘‘б̣ахинаг̇арз згаа саалаа ад̇т̇и, саа бана амануссабариг̇г̇ахид̇аа. сажз ижчат̇а, д̇ад̇т̇а васат̇аа’’д̇и аахам̣су. б̣од̇хисад̇д̇о ‘‘зт̇а, д̇аад̇а, г̇ажчаама, маа яагкасса бхааяид̇т̇а, ахам̣ д̇ам̣ д̣̇амзд̇ваа д̇умхаагам̣ баад̣̇зсу баад̇зссаамий’’д̇и бид̇арам̣ г̇ахзд̇ваа д̇ад̇т̇а г̇ад̇о. ат̇асса бид̇аа палагз нибаж̇ж̇и, саяам̣ бид̇у баад̣̇з самб̣ааханд̇о нисийд̣̇и. д̇ад̇т̇а ад̇хивад̇т̇о яагко д̣̇ваад̣̇аса вассаани взссаван̣ам̣ убадтахид̇ваа д̇ам̣ саалам̣ лабханд̇о ‘‘имам̣ саалам̣ бавидтамануссзсу яо кибид̇з ‘ж̇ийваа’д̇и вад̣̇ад̇и, яо жа ‘ж̇ийваа’д̇и вуд̇д̇з ‘бадиж̇ийваа’д̇и вад̣̇ад̇и, д̇з ж̇ийвабадиж̇ийвабхаан̣ино табзд̇ваа авасзсз каад̣̇зяяаасий’’д̇и лабхи. со бидтивам̣сат̇уун̣ааяа васад̇и. со ‘‘б̣од̇хисад̇д̇асса бид̇арам̣ кибаабзссаамий’’д̇и ад̇д̇ано аанубхаавзна сукумажун̣н̣ам̣ виссаж̇ж̇зси, жун̣н̣о ааг̇анд̇ваа д̇асса наасабудз баависи. со палагз нибаннагова киби, б̣од̇хисад̇д̇о на ‘‘ж̇ийваа’’д̇и ааха. яагко д̇ам̣ каад̣̇ид̇ум̣ т̇уун̣ааяа од̇арад̇и. б̣од̇хисад̇д̇о д̇ам̣ од̇аранд̇ам̣ д̣̇исваа ‘‘иминаа мз бид̇аа кибаабид̇о бхависсад̇и, аяам̣ со кибид̇з ‘ж̇ийваа’д̇и авад̣̇анд̇ам̣ каад̣̇агаяагко бхависсад̇ий’’д̇и бид̇арам̣ аараб̣бха батамам̣ г̇аат̇амааха –
Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto kāsiraṭṭhe ekasmiṃ brāhmaṇakule nibbatti. Tassa pitā vohāraṃ katvā jīvikaṃ kappeti, so soḷasavassuddesikaṃ bodhisattaṃ maṇikabhaṇḍaṃ ukkhipāpetvā gāmanigamādīsu caranto bārāṇasiṃ patvā dovārikassa ghare bhattaṃ pacāpetvā bhuñjitvā nivāsaṭṭhānaṃ alabhanto ‘‘avelāya āgatā āgantukā kattha vasantī’’ti pucchi. Atha naṃ manussā ‘‘bahinagare ekā sālā atthi, sā pana amanussapariggahitā. Sace icchatha, tattha vasathā’’ti āhaṃsu. Bodhisatto ‘‘etha, tāta, gacchāma, mā yakkhassa bhāyittha, ahaṃ taṃ dametvā tumhākaṃ pādesu pātessāmī’’ti pitaraṃ gahetvā tattha gato. Athassa pitā phalake nipajji, sayaṃ pitu pāde sambāhanto nisīdi. Tattha adhivattho yakkho dvādasa vassāni vessavaṇaṃ upaṭṭhahitvā taṃ sālaṃ labhanto ‘‘imaṃ sālaṃ paviṭṭhamanussesu yo khipite ‘jīvā’ti vadati, yo ca ‘jīvā’ti vutte ‘paṭijīvā’ti vadati, te jīvapaṭijīvabhāṇino ṭhapetvā avasese khādeyyāsī’’ti labhi. So piṭṭhivaṃsathūṇāya vasati. So ‘‘bodhisattassa pitaraṃ khipāpessāmī’’ti attano ānubhāvena sukhumacuṇṇaṃ vissajjesi, cuṇṇo āgantvā tassa nāsapuṭe pāvisi. So phalake nipannakova khipi, bodhisatto na ‘‘jīvā’’ti āha. Yakkho taṃ khādituṃ thūṇāya otarati. Bodhisatto taṃ otarantaṃ disvā ‘‘iminā me pitā khipāpito bhavissati, ayaṃ so khipite ‘jīvā’ti avadantaṃ khādakayakkho bhavissatī’’ti pitaraṃ ārabbha paṭhamaṃ gāthamāha –
9.
9.
‘‘ж̇ийва вассасад̇ам̣ бхаг̇г̇а, абараани жа вийсад̇им̣;
‘‘Jīva vassasataṃ bhagga, aparāni ca vīsatiṃ;
маа мам̣ бисаажаа каад̣̇анд̇у, ж̇ийва д̇вам̣ сарад̣̇осад̇а’’нд̇и.
Mā maṃ pisācā khādantu, jīva tvaṃ saradosata’’nti.
д̇ад̇т̇а бхаг̇г̇аад̇и бид̇арам̣ наамзнаалабад̇и. абараани жа вийсад̇инд̇и абараани жа вийсад̇и вассаани ж̇ийва. маа мам̣ бисаажаа каад̣̇анд̇ууд̇и мам̣ бисаажаа маа каад̣̇анд̇у. ж̇ийва д̇вам̣ сарад̣̇осад̇анд̇и д̇вам̣ бана вийсуд̇д̇арам̣ вассасад̇ам̣ ж̇ийваад̇и. сарад̣̇осад̇ан̃хи г̇ан̣ияамаанам̣ вассасад̇амзва ход̇и, д̇ам̣ буримзхи вийсааяа сад̣̇д̇хим̣ вийсуд̇д̇арам̣ ид̇ха ад̇хиббзд̇ам̣.
Tattha bhaggāti pitaraṃ nāmenālapati. Aparāni ca vīsatinti aparāni ca vīsati vassāni jīva. Mā maṃ pisācā khādantūti maṃ pisācā mā khādantu. Jīva tvaṃ saradosatanti tvaṃ pana vīsuttaraṃ vassasataṃ jīvāti. Saradosatañhi gaṇiyamānaṃ vassasatameva hoti, taṃ purimehi vīsāya saddhiṃ vīsuttaraṃ idha adhippetaṃ.
яагко б̣од̇хисад̇д̇асса важанам̣ суд̇ваа ‘‘имам̣ д̇аава маан̣авам̣ ‘ж̇ийваа’д̇и вуд̇д̇ад̇д̇аа каад̣̇ид̇ум̣ на саггаа, бид̇арам̣ банасса каад̣̇иссаамий’’д̇и бид̇у санд̇игам̣ аг̇амааси. со д̇ам̣ ааг̇ажчанд̇ам̣ д̣̇исваа жинд̇зси – ‘‘аяам̣ со ‘бадиж̇ийваа’д̇и абхан̣анд̇аанам̣ каад̣̇агаяагко бхависсад̇и, бадиж̇ийвам̣ гариссаамий’’д̇и. со буд̇д̇ам̣ аараб̣бха д̣̇уд̇ияам̣ г̇аат̇амааха –
Yakkho bodhisattassa vacanaṃ sutvā ‘‘imaṃ tāva māṇavaṃ ‘jīvā’ti vuttattā khādituṃ na sakkā, pitaraṃ panassa khādissāmī’’ti pitu santikaṃ agamāsi. So taṃ āgacchantaṃ disvā cintesi – ‘‘ayaṃ so ‘paṭijīvā’ti abhaṇantānaṃ khādakayakkho bhavissati, paṭijīvaṃ karissāmī’’ti. So puttaṃ ārabbha dutiyaṃ gāthamāha –
10.
10.
‘‘д̇вамби вассасад̇ам̣ ж̇ийвам̣, абараани жа вийсад̇им̣;
‘‘Tvampi vassasataṃ jīvaṃ, aparāni ca vīsatiṃ;
висам̣ бисаажаа каад̣̇анд̇у, ж̇ийва д̇вам̣ сарад̣̇осад̇а’’нд̇и.
Visaṃ pisācā khādantu, jīva tvaṃ saradosata’’nti.
д̇ад̇т̇а висам̣ бисаажаа каад̣̇анд̇ууд̇и бисаажаа халаахалависам̣ каад̣̇анд̇у.
Tattha visaṃ pisācā khādantūti pisācā halāhalavisaṃ khādantu.
яагко д̇асса важанам̣ суд̇ваа ‘‘убхоби мз на саггаа каад̣̇ид̇у’’нд̇и бадинивад̇д̇и. ат̇а нам̣ б̣од̇хисад̇д̇о бужчи – ‘‘бхо яагка, гасмаа д̇вам̣ имам̣ саалам̣ бавидтамануссз каад̣̇асий’’д̇и? ‘‘д̣̇ваад̣̇аса вассаани взссаван̣ам̣ убадтахид̇ваа лад̣̇д̇хад̇д̇аа’’д̇и. ‘‘гим̣ бана саб̣б̣зва каад̣̇ид̇ум̣ лабхасий’’д̇и? ‘‘ж̇ийвабадиж̇ийвабхаан̣ино табзд̇ваа авасзсз каад̣̇аамий’’д̇и. ‘‘яагка, д̇вам̣ буб̣б̣зби агусалам̣ гад̇ваа гагкал̣о парусо баравихим̣саго худ̇ваа ниб̣б̣ад̇д̇о, ид̣̇ааниби д̇аад̣̇исам̣ гаммам̣ гад̇ваа д̇амо д̇амабарааяан̣о бхависсад̇и, д̇асмаа ид̇о бадтааяа баан̣аад̇ибаад̇аад̣̇ийхи вирамассуу’’д̇и д̇ам̣ яагкам̣ д̣̇амзд̇ваа нираяабхаязна д̇аж̇ж̇зд̇ваа бан̃жасу сийлзсу бад̇идтаабзд̇ваа яагкам̣ бзсанагаарагам̣ вияа агааси.
Yakkho tassa vacanaṃ sutvā ‘‘ubhopi me na sakkā khāditu’’nti paṭinivatti. Atha naṃ bodhisatto pucchi – ‘‘bho yakkha, kasmā tvaṃ imaṃ sālaṃ paviṭṭhamanusse khādasī’’ti? ‘‘Dvādasa vassāni vessavaṇaṃ upaṭṭhahitvā laddhattā’’ti. ‘‘Kiṃ pana sabbeva khādituṃ labhasī’’ti? ‘‘Jīvapaṭijīvabhāṇino ṭhapetvā avasese khādāmī’’ti. ‘‘Yakkha, tvaṃ pubbepi akusalaṃ katvā kakkhaḷo pharuso paravihiṃsako hutvā nibbatto, idānipi tādisaṃ kammaṃ katvā tamo tamaparāyaṇo bhavissati, tasmā ito paṭṭhāya pāṇātipātādīhi viramassū’’ti taṃ yakkhaṃ dametvā nirayabhayena tajjetvā pañcasu sīlesu patiṭṭhāpetvā yakkhaṃ pesanakārakaṃ viya akāsi.
бунад̣̇ивасз сан̃жаранд̇аа мануссаа яагкам̣ д̣̇исваа б̣од̇хисад̇д̇зна жасса д̣̇амид̇абхаавам̣ н̃ад̇ваа ран̃н̃о аарожзсум̣ – ‘‘д̣̇зва, зго маан̣аво д̇ам̣ яагкам̣ д̣̇амзд̇ваа бзсанагаарагам̣ вияа гад̇ваа тид̇о’’д̇и. рааж̇аа б̣од̇хисад̇д̇ам̣ баггосаабзд̇ваа сзнаабад̇идтаанз табзси, бид̇у жасса маханд̇ам̣ яасам̣ ад̣̇ааси. со яагкам̣ б̣алибадиг̇г̇аахагам̣ гад̇ваа б̣од̇хисад̇д̇асса оваад̣̇з тад̇ваа д̣̇аанаад̣̇ийни бун̃н̃аани гад̇ваа саг̇г̇абурам̣ буурзси.
Punadivase sañcarantā manussā yakkhaṃ disvā bodhisattena cassa damitabhāvaṃ ñatvā rañño ārocesuṃ – ‘‘deva, eko māṇavo taṃ yakkhaṃ dametvā pesanakārakaṃ viya katvā ṭhito’’ti. Rājā bodhisattaṃ pakkosāpetvā senāpatiṭṭhāne ṭhapesi, pitu cassa mahantaṃ yasaṃ adāsi. So yakkhaṃ balipaṭiggāhakaṃ katvā bodhisattassa ovāde ṭhatvā dānādīni puññāni katvā saggapuraṃ pūresi.
сад̇т̇аа имам̣ д̇хаммад̣̇зсанам̣ аахарид̇ваа ‘‘ж̇ийвабадиж̇ийвам̣ наама д̇асмим̣ гаалз уббанна’’нд̇и вад̇ваа ж̇аад̇агам̣ самод̇хаанзси – ‘‘д̇ад̣̇аа яагко ан̇г̇улимаало ахоси, рааж̇аа аананд̣̇о, бид̇аа гассабо, буд̇д̇о бана ахамзва ахоси’’нд̇и.
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā ‘‘jīvapaṭijīvaṃ nāma tasmiṃ kāle uppanna’’nti vatvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā yakkho aṅgulimālo ahosi, rājā ānando, pitā kassapo, putto pana ahameva ahosi’’nti.
бхаг̇г̇аж̇аад̇агаван̣н̣анаа бан̃жамаа.
Bhaggajātakavaṇṇanā pañcamā.
Related texts:
д̇ибидага (муула) • Tipiṭaka (Mūla) / суд̇д̇абидага • Suttapiṭaka / куд̣̇д̣̇аганигааяа • Khuddakanikāya / ж̇аад̇агабаал̣и • Jātakapāḷi / 155. бхаг̇г̇аж̇аад̇агам̣ • 155. Bhaggajātakaṃ