Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಮಗ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā

    ೭. ಭಙ್ಗಾನುಪಸ್ಸನಾಞಾಣನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ

    7. Bhaṅgānupassanāñāṇaniddesavaṇṇanā

    ೫೧. ಸೋ ಉದಯಬ್ಬಯಾನುಪಸ್ಸನಾಯಂ ಠಿತೋ ಯೋಗಾವಚರೋ ಮಗ್ಗಾಮಗ್ಗವವತ್ಥಾಪನೇನ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸವಿಮುತ್ತಂ ವೀಥಿಪಟಿಪನ್ನಂ ಉದಯಬ್ಬಯಾನುಪಸ್ಸನಾಞಾಣಂ ‘‘ಮಗ್ಗೋ’’ತಿ ಞತ್ವಾ ತಿಲಕ್ಖಣಸಲ್ಲಕ್ಖಣೇನ ತಸ್ಸೇವ ಮಗ್ಗಸ್ಸ ಸುವಿಸದಕರಣತ್ಥಂ ಪುನ ಉದಯಬ್ಬಯಾನುಪಸ್ಸನಂ ಆರಭಿತ್ವಾ ಉದಯಬ್ಬಯೇನ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ನೇ ಸಙ್ಖಾರೇ ಅನಿಚ್ಚಾದಿತೋ ವಿಪಸ್ಸತಿ। ಏವಂ ತಸ್ಸ ತಂ ಞಾಣಂ ತಿಕ್ಖಂ ಹುತ್ವಾ ವಹತಿ, ಸಙ್ಖಾರಾ ಲಹುಂ ಉಪಟ್ಠಹನ್ತಿ, ಞಾಣೇ ತಿಕ್ಖೇ ವಹನ್ತೇ ಸಙ್ಖಾರೇಸು ಲಹುಂ ಉಪಟ್ಠಹನ್ತೇಸು ಉಪ್ಪಾದಂ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಙ್ಗೇ ಏವ ಸತಿ ಸನ್ತಿಟ್ಠತಿ। ನಿರೋಧಾಧಿಮುತ್ತತ್ತಾ ವಾ ಉದಯಂ ಪಹಾಯ ಭಙ್ಗೇಯೇವ ಸತಿಂ ಉಪಟ್ಠಪೇತಿ। ಏತಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ಭಙ್ಗಾನುಪಸ್ಸನಾಞಾಣಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ಇದಾನಿ ತಸ್ಸ ಞಾಣಸ್ಸ ನಿದ್ದೇಸೇ ರೂಪಾರಮ್ಮಣತಾ ಚಿತ್ತಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಭಿಜ್ಜತೀತಿ ರೂಪಾರಮ್ಮಣಂ ಚಿತ್ತಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಭಿಜ್ಜತಿ। ಅಥ ವಾ ರೂಪಾರಮ್ಮಣಭಾವೇ ಚಿತ್ತಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಭಿಜ್ಜತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ತಂ ಆರಮ್ಮಣಂ ಪಟಿಸಙ್ಖಾತಿ ತಂ ರೂಪಾರಮ್ಮಣಂ ಪಟಿಸಙ್ಖಾಯ ಜಾನಿತ್ವಾ, ಖಯತೋ ವಯತೋ ದಿಸ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ತಸ್ಸ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಭಙ್ಗಂ ಅನುಪಸ್ಸತೀತಿ ಯೇನ ಚಿತ್ತೇನ ತಂ ರೂಪಾರಮ್ಮಣಂ ಖಯತೋ ವಯತೋ ದಿಟ್ಠಂ, ತಸ್ಸ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಅಪರೇನ ಚಿತ್ತೇನ ಭಙ್ಗಂ ಅನುಪಸ್ಸತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ತೇನಾಹು ಪೋರಾಣಾ – ‘‘ಞಾತಞ್ಚ ಞಾಣಞ್ಚ ಉಭೋ ವಿಪಸ್ಸತೀ’’ತಿ। ಚಿತ್ತನ್ತಿ ಚೇತ್ಥ ಸಸಮ್ಪಯುತ್ತಚಿತ್ತಂ ಅಧಿಪ್ಪೇತಂ।

    51. So udayabbayānupassanāyaṃ ṭhito yogāvacaro maggāmaggavavatthāpanena upakkilesavimuttaṃ vīthipaṭipannaṃ udayabbayānupassanāñāṇaṃ ‘‘maggo’’ti ñatvā tilakkhaṇasallakkhaṇena tasseva maggassa suvisadakaraṇatthaṃ puna udayabbayānupassanaṃ ārabhitvā udayabbayena paricchinne saṅkhāre aniccādito vipassati. Evaṃ tassa taṃ ñāṇaṃ tikkhaṃ hutvā vahati, saṅkhārā lahuṃ upaṭṭhahanti, ñāṇe tikkhe vahante saṅkhāresu lahuṃ upaṭṭhahantesu uppādaṃ atikkamitvā bhaṅge eva sati santiṭṭhati. Nirodhādhimuttattā vā udayaṃ pahāya bhaṅgeyeva satiṃ upaṭṭhapeti. Etasmiṃ ṭhāne bhaṅgānupassanāñāṇaṃ uppajjati. Idāni tassa ñāṇassa niddese rūpārammaṇatā cittaṃ uppajjitvā bhijjatīti rūpārammaṇaṃ cittaṃ uppajjitvā bhijjati. Atha vā rūpārammaṇabhāve cittaṃ uppajjitvā bhijjatīti attho. Taṃ ārammaṇaṃ paṭisaṅkhāti taṃ rūpārammaṇaṃ paṭisaṅkhāya jānitvā, khayato vayato disvāti attho. Tassa cittassa bhaṅgaṃ anupassatīti yena cittena taṃ rūpārammaṇaṃ khayato vayato diṭṭhaṃ, tassa cittassa aparena cittena bhaṅgaṃ anupassatīti attho. Tenāhu porāṇā – ‘‘ñātañca ñāṇañca ubho vipassatī’’ti. Cittanti cettha sasampayuttacittaṃ adhippetaṃ.

    ಅನುಪಸ್ಸತೀತಿ ಅನು ಅನು ಪಸ್ಸತಿ, ಅನೇಕೇಹಿ ಆಕಾರೇಹಿ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಪಸ್ಸತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ತೇನಾಹ ಅನುಪಸ್ಸತೀತಿ ಕಥಂ ಅನುಪಸ್ಸತಿ, ಅನಿಚ್ಚತೋ ಅನುಪಸ್ಸತೀತಿಆದಿ । ತತ್ಥ ಯಸ್ಮಾ ಭಙ್ಗೋ ನಾಮ ಅನಿಚ್ಚತಾಯ ಪರಮಾ ಕೋಟಿ, ತಸ್ಮಾ ಭಙ್ಗಾನುಪಸ್ಸಕೋ ಯೋಗಾವಚರೋ ಸಬ್ಬಂ ರೂಪಗತಂ ಅನಿಚ್ಚತೋ ಅನುಪಸ್ಸತಿ, ನೋ ನಿಚ್ಚತೋ। ತತೋ ಅನಿಚ್ಚಸ್ಸ ದುಕ್ಖತ್ತಾ, ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಚ ಅನತ್ತತ್ತಾ, ತದೇವ ದುಕ್ಖತೋ ಅನುಪಸ್ಸತಿ, ನೋ ಸುಖತೋ। ಅನತ್ತತೋ ಅನುಪಸ್ಸತಿ, ನೋ ಅತ್ತತೋ । ಯಸ್ಮಾ ಪನ ಯಂ ಅನಿಚ್ಚಂ ದುಕ್ಖಮನತ್ತಾ, ನ ತಂ ಅಭಿನನ್ದಿತಬ್ಬಂ। ಯಞ್ಚ ನ ಅಭಿನನ್ದಿತಬ್ಬಂ, ನ ತತ್ಥ ರಜ್ಜಿತಬ್ಬಂ। ತಸ್ಮಾ ಏಸ ತಸ್ಮಿಂ ಭಙ್ಗಾನುಪಸ್ಸನಾನುಸಾರೇನ ‘‘ಅನಿಚ್ಚಂ ದುಕ್ಖಮನತ್ತಾ’’ತಿ ದಿಟ್ಠೇ ರೂಪಗತೇ ನಿಬ್ಬಿನ್ದತಿ, ನೋ ನನ್ದತಿ। ವಿರಜ್ಜತಿ, ನೋ ರಜ್ಜತಿ। ಸೋ ಏವಂ ವಿರಜ್ಜನ್ತೋ ಲೋಕಿಕೇನೇವ ತಾವ ಞಾಣೇನ ರಾಗಂ ನಿರೋಧೇತಿ, ನೋ ಸಮುದೇತಿ, ಸಮುದಯಂ ನ ಕರೋತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಥ ವಾ ಸೋ ಏವಂ ವಿರತ್ತೋ ಯಥಾ ದಿಟ್ಠಂ ರೂಪಗತಂ, ತಥಾ ಅದಿಟ್ಠಮ್ಪಿ ಅನ್ವಯಞಾಣವಸೇನ ನಿರೋಧೇತಿ, ನೋ ಸಮುದೇತಿ। ನಿರೋಧತೋವ ಮನಸಿ ಕರೋತಿ, ನಿರೋಧಮೇವಸ್ಸ ಪಸ್ಸತಿ, ನೋ ಸಮುದಯನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸೋ ಏವಂ ಪಟಿಪನ್ನೋ ಪಟಿನಿಸ್ಸಜ್ಜತಿ, ನೋ ಆದಿಯತಿ। ಕಿಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ? ಅಯಮ್ಪಿ ಹಿ ಅನಿಚ್ಚಾದಿಅನುಪಸ್ಸನಾ ತದಙ್ಗವಸೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಖನ್ಧಾಭಿಸಙ್ಖಾರೇಹಿ ಕಿಲೇಸಾನಂ ಪರಿಚ್ಚಜನತೋ, ಸಙ್ಖತದೋಸದಸ್ಸನೇನ ಚ ತಬ್ಬಿಪರೀತೇ ನಿಬ್ಬಾನೇ ತನ್ನಿನ್ನತಾಯ ಪಕ್ಖನ್ದನತೋ ಪರಿಚ್ಚಾಗಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗೋ ಚೇವ ಪಕ್ಖನ್ದನಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗೋ ಚಾತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ತಸ್ಮಾ ತಾಯ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಭಿಕ್ಖು ಯಥಾವುತ್ತೇನ ನಯೇನ ಕಿಲೇಸೇ ಚ ಪರಿಚ್ಚಜತಿ, ನಿಬ್ಬಾನೇ ಚ ಪಕ್ಖನ್ದತಿ। ನಾಪಿ ನಿಬ್ಬತ್ತನವಸೇನ ಕಿಲೇಸೇ ಆದಿಯತಿ, ನ ಅದೋಸದಸ್ಸಿತಾವಸೇನ ಸಙ್ಖತಾರಮ್ಮಣಂ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ಪಟಿನಿಸ್ಸಜ್ಜತಿ, ನೋ ಆದಿಯತೀತಿ।

    Anupassatīti anu anu passati, anekehi ākārehi punappunaṃ passatīti attho. Tenāha anupassatīti kathaṃ anupassati, aniccato anupassatītiādi . Tattha yasmā bhaṅgo nāma aniccatāya paramā koṭi, tasmā bhaṅgānupassako yogāvacaro sabbaṃ rūpagataṃ aniccato anupassati, no niccato. Tato aniccassa dukkhattā, dukkhassa ca anattattā, tadeva dukkhato anupassati, no sukhato. Anattato anupassati, no attato . Yasmā pana yaṃ aniccaṃ dukkhamanattā, na taṃ abhinanditabbaṃ. Yañca na abhinanditabbaṃ, na tattha rajjitabbaṃ. Tasmā esa tasmiṃ bhaṅgānupassanānusārena ‘‘aniccaṃ dukkhamanattā’’ti diṭṭhe rūpagate nibbindati, no nandati. Virajjati, no rajjati. So evaṃ virajjanto lokikeneva tāva ñāṇena rāgaṃ nirodheti, no samudeti, samudayaṃ na karotīti attho. Atha vā so evaṃ viratto yathā diṭṭhaṃ rūpagataṃ, tathā adiṭṭhampi anvayañāṇavasena nirodheti, no samudeti. Nirodhatova manasi karoti, nirodhamevassa passati, no samudayanti attho. So evaṃ paṭipanno paṭinissajjati, no ādiyati. Kiṃ vuttaṃ hoti? Ayampi hi aniccādianupassanā tadaṅgavasena saddhiṃ khandhābhisaṅkhārehi kilesānaṃ pariccajanato, saṅkhatadosadassanena ca tabbiparīte nibbāne tanninnatāya pakkhandanato pariccāgapaṭinissaggo ceva pakkhandanapaṭinissaggo cāti vuccati. Tasmā tāya samannāgato bhikkhu yathāvuttena nayena kilese ca pariccajati, nibbāne ca pakkhandati. Nāpi nibbattanavasena kilese ādiyati, na adosadassitāvasena saṅkhatārammaṇaṃ. Tena vuccati paṭinissajjati, no ādiyatīti.

    ೫೨. ಇದಾನಿಸ್ಸ ತೇಹಿ ಞಾಣೇಹಿ ಯೇಸಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಪಹಾನಂ ಹೋತಿ, ತಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ಅನಿಚ್ಚತೋ ಅನುಪಸ್ಸನ್ತೋ ನಿಚ್ಚಸಞ್ಞಂ ಪಜಹತೀತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ನನ್ದಿನ್ತಿ ಸಪ್ಪೀತಿಕಂ ತಣ್ಹಂ। ರಾಗನ್ತಿ ಸೇಸಂ ತಣ್ಹಂ। ಸಮುದಯನ್ತಿ ರಾಗಸ್ಸ ಉಪ್ಪತ್ತಿಂ। ಅಥ ವಾ ರೂಪಗತಸ್ಸ ಉದಯಂ। ಆದಾನನ್ತಿ ನಿಬ್ಬತ್ತನವಸೇನ ಕಿಲೇಸಾನಂ ಆದಾನಂ। ವೇದನಾರಮ್ಮಣತಾತಿಆದೀನಿ ಇಧ ಚ ಹೇಟ್ಠಾ ಚ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಾನಿ।

    52. Idānissa tehi ñāṇehi yesaṃ dhammānaṃ pahānaṃ hoti, taṃ dassetuṃ aniccato anupassanto niccasaññaṃ pajahatītiādi vuttaṃ. Tattha nandinti sappītikaṃ taṇhaṃ. Rāganti sesaṃ taṇhaṃ. Samudayanti rāgassa uppattiṃ. Atha vā rūpagatassa udayaṃ. Ādānanti nibbattanavasena kilesānaṃ ādānaṃ. Vedanārammaṇatātiādīni idha ca heṭṭhā ca vuttanayeneva veditabbāni.

    ಗಾಥಾಸು ಪನ ವತ್ಥುಸಙ್ಕಮನಾತಿ ರೂಪಾದೀಸು ಏಕೇಕಸ್ಸ ಭಙ್ಗಂ ದಿಸ್ವಾ ಪುನ ಯೇನ ಚಿತ್ತೇನ ಭಙ್ಗೋ ದಿಟ್ಠೋ, ತಸ್ಸಾಪಿ ಭಙ್ಗದಸ್ಸನವಸೇನ ಪುರಿಮವತ್ಥುತೋ ಅಞ್ಞವತ್ಥುಸಙ್ಕಮನಾ। ಪಞ್ಞಾಯ ಚ ವಿವಟ್ಟನಾತಿ ಉದಯಂ ಪಹಾಯ ವಯೇ ಸನ್ತಿಟ್ಠನಾ। ಆವಜ್ಜನಾ ಬಲಞ್ಚೇವಾತಿ ರೂಪಾದೀಸು ಏಕೇಕಸ್ಸ ಭಙ್ಗಂ ದಿಸ್ವಾ ಪುನ ಭಙ್ಗಾರಮ್ಮಣಸ್ಸ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಭಙ್ಗದಸ್ಸನತ್ಥಂ ಅನನ್ತರಮೇವ ಆವಜ್ಜನಸಮತ್ಥತಾ। ಪಟಿಸಙ್ಖಾ ವಿಪಸ್ಸನಾತಿ ಏಸಾ ಆರಮ್ಮಣಪಟಿಸಙ್ಖಾ ಭಙ್ಗಾನುಪಸ್ಸನಾ ನಾಮ। ಆರಮ್ಮಣಅನ್ವಯೇನ ಉಭೋ ಏಕವವತ್ಥನಾತಿ ಪಚ್ಚಕ್ಖತೋ ದಿಟ್ಠಸ್ಸ ಆರಮ್ಮಣಸ್ಸ ಅನ್ವಯೇನ ಅನುಗಮನೇನ ಯಥಾ ಇದಂ, ತಥಾ ಅತೀತೇಪಿ ಸಙ್ಖಾರಗತಂ ಭಿಜ್ಜಿ, ಅನಾಗತೇಪಿ ಭಿಜ್ಜಿಸ್ಸತೀತಿ ಏವಂ ಉಭಿನ್ನಂ ಏಕಸಭಾವೇನೇವ ವವತ್ಥಾಪನನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ವುತ್ತಮ್ಪಿ ಚೇತಂ ಪೋರಾಣೇಹಿ –

    Gāthāsu pana vatthusaṅkamanāti rūpādīsu ekekassa bhaṅgaṃ disvā puna yena cittena bhaṅgo diṭṭho, tassāpi bhaṅgadassanavasena purimavatthuto aññavatthusaṅkamanā. Paññāya ca vivaṭṭanāti udayaṃ pahāya vaye santiṭṭhanā. Āvajjanā balañcevāti rūpādīsu ekekassa bhaṅgaṃ disvā puna bhaṅgārammaṇassa cittassa bhaṅgadassanatthaṃ anantarameva āvajjanasamatthatā. Paṭisaṅkhā vipassanāti esā ārammaṇapaṭisaṅkhā bhaṅgānupassanā nāma. Ārammaṇaanvayenaubho ekavavatthanāti paccakkhato diṭṭhassa ārammaṇassa anvayena anugamanena yathā idaṃ, tathā atītepi saṅkhāragataṃ bhijji, anāgatepi bhijjissatīti evaṃ ubhinnaṃ ekasabhāveneva vavatthāpananti attho. Vuttampi cetaṃ porāṇehi –

    ‘‘ಸಂವಿಜ್ಜಮಾನಮ್ಹಿ ವಿಸುದ್ಧದಸ್ಸನೋ, ತದನ್ವಯಂ ನೇತಿ ಅತೀತನಾಗತೇ।

    ‘‘Saṃvijjamānamhi visuddhadassano, tadanvayaṃ neti atītanāgate;

    ಸಬ್ಬೇಪಿ ಸಙ್ಖಾರಗತಾ ಪಲೋಕಿನೋ, ಉಸ್ಸಾವಬಿನ್ದೂ ಸೂರಿಯೇವ ಉಗ್ಗತೇ’’ತಿ॥

    Sabbepi saṅkhāragatā palokino, ussāvabindū sūriyeva uggate’’ti.

    ನಿರೋಧೇ ಅಧಿಮುತ್ತತಾತಿ ಏವಂ ಉಭಿನ್ನಂ ಭಙ್ಗವಸೇನ ಏಕವವತ್ಥಾನಂ ಕತ್ವಾ ತಸ್ಮಿಂಯೇವ ಭಙ್ಗಸಙ್ಖಾತೇ ನಿರೋಧೇ ಅಧಿಮುತ್ತತಾ ತಗ್ಗರುತಾ ತನ್ನಿನ್ನತಾ ತಪ್ಪೋಣತಾ ತಪ್ಪಬ್ಭಾರತಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ವಯಲಕ್ಖಣವಿಪಸ್ಸನಾತಿ ಏಸಾ ವಯಲಕ್ಖಣವಿಪಸ್ಸನಾ ನಾಮಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಆರಮ್ಮಣಞ್ಚ ಪಟಿಸಙ್ಖಾತಿ ಪುರಿಮಞ್ಚ ರೂಪಾದಿಆರಮ್ಮಣಂ ಜಾನಿತ್ವಾ। ಭಙ್ಗಞ್ಚ ಅನುಪಸ್ಸತೀತಿ ತಸ್ಸಾರಮ್ಮಣಸ್ಸ ಭಙ್ಗಂ ದಿಸ್ವಾ ತದಾರಮ್ಮಣಸ್ಸ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಚ ಭಙ್ಗಂ ಅನುಪಸ್ಸತಿ। ಸುಞ್ಞತೋ ಚ ಉಪಟ್ಠಾನನ್ತಿ ತಸ್ಸೇವಂ ಭಙ್ಗಮನುಪಸ್ಸತೋ ‘‘ಸಙ್ಖಾರಾವ ಭಿಜ್ಜನ್ತಿ, ತೇಸಂ ಭೇದೋ ಮರಣಂ, ನ ಅಞ್ಞೋ ಕೋಚಿ ಅತ್ಥೀ’’ತಿ ಸುಞ್ಞತೋ ಉಪಟ್ಠಾನಂ ಇಜ್ಝತಿ। ತೇನಾಹು ಪೋರಾಣಾ –

    Nirodhe adhimuttatāti evaṃ ubhinnaṃ bhaṅgavasena ekavavatthānaṃ katvā tasmiṃyeva bhaṅgasaṅkhāte nirodhe adhimuttatā taggarutā tanninnatā tappoṇatā tappabbhāratāti attho. Vayalakkhaṇavipassanāti esā vayalakkhaṇavipassanā nāmāti vuttaṃ hoti. Ārammaṇañca paṭisaṅkhāti purimañca rūpādiārammaṇaṃ jānitvā. Bhaṅgañca anupassatīti tassārammaṇassa bhaṅgaṃ disvā tadārammaṇassa cittassa ca bhaṅgaṃ anupassati. Suññato ca upaṭṭhānanti tassevaṃ bhaṅgamanupassato ‘‘saṅkhārāva bhijjanti, tesaṃ bhedo maraṇaṃ, na añño koci atthī’’ti suññato upaṭṭhānaṃ ijjhati. Tenāhu porāṇā –

    ‘‘ಖನ್ಧಾ ನಿರುಜ್ಝನ್ತಿ ನ ಚತ್ಥಿ ಅಞ್ಞೋ, ಖನ್ಧಾನ ಭೇದೋ ಮರಣನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ।

    ‘‘Khandhā nirujjhanti na catthi añño, khandhāna bhedo maraṇanti vuccati;

    ತೇಸಂ ಖಯಂ ಪಸ್ಸತಿ ಅಪ್ಪಮತ್ತೋ, ಮಣಿಂವ ವಿಜ್ಝಂ ವಜಿರೇನ ಯೋನಿಸೋ’’ತಿ॥

    Tesaṃ khayaṃ passati appamatto, maṇiṃva vijjhaṃ vajirena yoniso’’ti.

    ಅಧಿಪಞ್ಞಾ ವಿಪಸ್ಸನಾತಿ ಯಾ ಚ ಆರಮ್ಮಣಪಟಿಸಙ್ಖಾ, ಯಾ ಚ ಭಙ್ಗಾನುಪಸ್ಸನಾ, ಯಞ್ಚ ಸುಞ್ಞತೋ ಉಪಟ್ಠಾನಂ, ಅಯಂ ಅಧಿಪಞ್ಞಾ ವಿಪಸ್ಸನಾ ನಾಮಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಕುಸಲೋ ತೀಸು ಅನುಪಸ್ಸನಾಸೂತಿ ಅನಿಚ್ಚಾನುಪಸ್ಸನಾದೀಸು ತೀಸು ಛೇಕೋ ಭಿಕ್ಖು। ಚತಸ್ಸೋ ಚ ವಿಪಸ್ಸನಾಸೂತಿ ನಿಬ್ಬಿದಾದೀಸು ಚ ಚತೂಸು ವಿಪಸ್ಸನಾಸು। ತಯೋ ಉಪಟ್ಠಾನೇ ಕುಸಲತಾತಿ ಖಯತೋ ವಯತೋ ಸುಞ್ಞತೋತಿ ಇಮಸ್ಮಿಞ್ಚ ತಿವಿಧೇ ಉಪಟ್ಠಾನೇ ಕುಸಲತಾಯ। ನಾನಾದಿಟ್ಠೀಸು ನ ಕಮ್ಪತೀತಿ ಸಸ್ಸತದಿಟ್ಠಿಆದೀಸು ನಾನಪ್ಪಕಾರಾಸು ದಿಟ್ಠೀಸು ನ ವೇಧತಿ। ಸೋ ಏವಂ ಅವೇಧಮಾನೋ ‘‘ಅನಿರುದ್ಧಮೇವ ನಿರುಜ್ಝತಿ, ಅಭಿನ್ನಮೇವ ಭಿಜ್ಜತೀ’’ತಿ ಪವತ್ತಮನಸಿಕಾರೋ ದುಬ್ಬಲಭಾಜನಸ್ಸ ವಿಯ ಭಿಜ್ಜಮಾನಸ್ಸ, ಸುಖುಮರಜಸ್ಸೇವ ವಿಪ್ಪಕಿರಿಯಮಾನಸ್ಸ, ತಿಲಾನಂ ವಿಯ ಭಜ್ಜಿಯಮಾನಾನಂ ಸಬ್ಬಸಙ್ಖಾರಾನಂ ಉಪ್ಪಾದಟ್ಠಿತಿಪವತ್ತನಿಮಿತ್ತಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇತ್ವಾ ಭೇದಮೇವ ಪಸ್ಸತಿ। ಸೋ ಯಥಾ ನಾಮ ಚಕ್ಖುಮಾ ಪುರಿಸೋ ಪೋಕ್ಖರಣೀತೀರೇ ವಾ ನದೀತೀರೇ ವಾ ಠಿತೋ ಥೂಲಫುಸಿತಕೇ ದೇವೇ ವಸ್ಸನ್ತೇ ಉದಕಪಿಟ್ಠೇ ಮಹನ್ತಮಹನ್ತಾನಿ ಉದಕಪುಬ್ಬುಳಾನಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಸೀಘಂ ಸೀಘಂ ಭಿಜ್ಜಮಾನಾನಿ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯ, ಏವಮೇವ ಸಬ್ಬೇ ಸಙ್ಖಾರಾ ಭಿಜ್ಜನ್ತಿ ಭಿಜ್ಜನ್ತೀತಿ ಪಸ್ಸತಿ। ಏವರೂಪಞ್ಹಿ ಯೋಗಾವಚರಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ ಭಗವತಾ –

    Adhipaññā vipassanāti yā ca ārammaṇapaṭisaṅkhā, yā ca bhaṅgānupassanā, yañca suññato upaṭṭhānaṃ, ayaṃ adhipaññā vipassanā nāmāti vuttaṃ hoti. Kusalo tīsu anupassanāsūti aniccānupassanādīsu tīsu cheko bhikkhu. Catasso ca vipassanāsūti nibbidādīsu ca catūsu vipassanāsu. Tayo upaṭṭhāne kusalatāti khayato vayato suññatoti imasmiñca tividhe upaṭṭhāne kusalatāya. Nānādiṭṭhīsu na kampatīti sassatadiṭṭhiādīsu nānappakārāsu diṭṭhīsu na vedhati. So evaṃ avedhamāno ‘‘aniruddhameva nirujjhati, abhinnameva bhijjatī’’ti pavattamanasikāro dubbalabhājanassa viya bhijjamānassa, sukhumarajasseva vippakiriyamānassa, tilānaṃ viya bhajjiyamānānaṃ sabbasaṅkhārānaṃ uppādaṭṭhitipavattanimittaṃ vissajjetvā bhedameva passati. So yathā nāma cakkhumā puriso pokkharaṇītīre vā nadītīre vā ṭhito thūlaphusitake deve vassante udakapiṭṭhe mahantamahantāni udakapubbuḷāni uppajjitvā uppajjitvā sīghaṃ sīghaṃ bhijjamānāni passeyya, evameva sabbe saṅkhārā bhijjanti bhijjantīti passati. Evarūpañhi yogāvacaraṃ sandhāya vuttaṃ bhagavatā –

    ‘‘ಯಥಾ ಪುಬ್ಬುಳಕಂ ಪಸ್ಸೇ, ಯಥಾ ಪಸ್ಸೇ ಮರೀಚಿಕಂ।

    ‘‘Yathā pubbuḷakaṃ passe, yathā passe marīcikaṃ;

    ಏವಂ ಲೋಕಂ ಅವೇಕ್ಖನ್ತಂ, ಮಚ್ಚುರಾಜಾ ನ ಪಸ್ಸತೀ’’ತಿ॥ (ಧ॰ ಪ॰ ೧೭೦)।

    Evaṃ lokaṃ avekkhantaṃ, maccurājā na passatī’’ti. (dha. pa. 170);

    ತಸ್ಸೇವಂ ‘‘ಸಬ್ಬೇ ಸಙ್ಖಾರಾ ಭಿಜ್ಜನ್ತಿ ಭಿಜ್ಜನ್ತೀ’’ತಿ ಅಭಿಣ್ಹಂ ಪಸ್ಸತೋ ಅಟ್ಠಾನಿಸಂಸಪರಿವಾರಂ ಭಙ್ಗಾನುಪಸ್ಸನಾಞಾಣಂ ಬಲಪ್ಪತ್ತಂ ಹೋತಿ। ತತ್ರಿಮೇ ಅಟ್ಠಾನಿಸಂಸಾ – ಭವದಿಟ್ಠಿಪ್ಪಹಾನಂ, ಜೀವಿತನಿಕನ್ತಿಪರಿಚ್ಚಾಗೋ, ಸದಾಯುತ್ತಪಯುತ್ತತಾ, ವಿಸುದ್ಧಾಜೀವಿತಾ, ಉಸ್ಸುಕ್ಕಪ್ಪಹಾನಂ, ವಿಗತಭಯತಾ, ಖನ್ತಿಸೋರಚ್ಚಪಟಿಲಾಭೋ, ಅರತಿರತಿಸಹನತಾತಿ। ತೇನಾಹು ಪೋರಾಣಾ –

    Tassevaṃ ‘‘sabbe saṅkhārā bhijjanti bhijjantī’’ti abhiṇhaṃ passato aṭṭhānisaṃsaparivāraṃ bhaṅgānupassanāñāṇaṃ balappattaṃ hoti. Tatrime aṭṭhānisaṃsā – bhavadiṭṭhippahānaṃ, jīvitanikantipariccāgo, sadāyuttapayuttatā, visuddhājīvitā, ussukkappahānaṃ, vigatabhayatā, khantisoraccapaṭilābho, aratiratisahanatāti. Tenāhu porāṇā –

    ‘‘ಇಮಾನಿ ಅಟ್ಠಗ್ಗುಣಮುತ್ತಮಾನಿ, ದಿಸ್ವಾ ತಹಿಂ ಸಮ್ಮಸತೀ ಪುನಪ್ಪುನಂ।

    ‘‘Imāni aṭṭhagguṇamuttamāni, disvā tahiṃ sammasatī punappunaṃ;

    ಆದಿತ್ತಚೇಲಸ್ಸಿರಸೂಪಮೋ ಮುನಿ, ಭಙ್ಗಾನುಪಸ್ಸೀ ಅಮತಸ್ಸ ಪತ್ತಿಯಾ’’ತಿ॥

    Ādittacelassirasūpamo muni, bhaṅgānupassī amatassa pattiyā’’ti.

    ಭಙ್ಗಾನುಪಸ್ಸನಾಞಾಣನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।

    Bhaṅgānupassanāñāṇaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಮಗ್ಗಪಾಳಿ • Paṭisambhidāmaggapāḷi / ೭. ಭಙ್ಗಾನುಪಸ್ಸನಾಞಾಣನಿದ್ದೇಸೋ • 7. Bhaṅgānupassanāñāṇaniddeso


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact