Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / સારત્થદીપની-ટીકા • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
ભત્તગ્ગવત્તકથાવણ્ણના
Bhattaggavattakathāvaṇṇanā
૩૬૪. મનુસ્સાનં પરિવિસનટ્ઠાનન્તિ યત્થ મનુસ્સા સપુત્તદારા આવસિત્વા દેન્તિ. હત્થધોવનઉદકં સન્ધાયાતિ ભુત્તાવિસ્સ ભોજનાવસાને હત્થધોવનઉદકં સન્ધાય. તેનેવાહ ‘‘અન્તરા પિપાસિતેન પન…પે॰… હત્થા ન ધોવિતબ્બા’’તિ. પોત્થકેસુ પન ‘‘પાનીયં પિવિત્વા હત્થા ન ધોવિતબ્બા’’તિ લિખન્તિ, ‘‘હત્થા ધોવિતબ્બા’’તિ પાઠેન ભવિતબ્બન્તિ અમ્હાકં ખન્તિ. અઞ્ઞથા ‘‘ન તાવ ઉદકન્તિ ઇદં હત્થધોવનઉદકં સન્ધાય વુત્ત’’ન્તિ વત્વા ‘‘અન્તરા પિપાસિતેન પના’’તિઆદિના વુત્તવિસેસો ન ઉપલબ્ભતિ. અથ મતં ‘‘ન તાવ થેરેન ઉદકં પટિગ્ગહેતબ્બન્તિ ઇદં કિં પાનીયપટિગ્ગહણં સન્ધાય વુત્તં, ઉદાહુ હત્થધોવનઉદકગ્ગહણં સન્ધાયાતિ આસઙ્કાનિવત્તનત્થં ‘ઇદં હત્થધોવનઉદકં સન્ધાય વુત્ત’ન્તિઆદિ કથિત’’ન્તિ, તઞ્ચ ન, તત્થ આસઙ્કાય એવ અસમ્ભવતો. ન હિ ભગવા ‘‘યાવ અઞ્ઞે ન ભુત્તાવિનો હોન્તિ, તાવ પાનીયં ન પાતબ્બ’’ન્તિ વક્ખતીતિ સક્કા વિઞ્ઞાતું. યદિ ચેતં પાનીયપટિગ્ગહણં સન્ધાય વુત્તં, ‘‘ન તાવ થેરેન ઉદકં પટિગ્ગહેતબ્બ’’ન્તિ ઉદકસદ્દપ્પયોગો ચ ન કત્તબ્બો સિયા, અટ્ઠકથાયઞ્ચ ‘‘ઇદં હત્થધોવનઉદકં સન્ધાય વુત્ત’’ન્તિ વત્વા તેન નિવત્તિતબ્બમત્થં દસ્સેન્તેન ‘‘અન્તરા પિપાસિતેન પન ગલે વિલગ્ગામિસેન વા પાનીયં પિવિતબ્બ’’ન્તિ એત્તકમેવ વત્તબ્બં, ‘‘પાનીયં પિવિત્વા હત્થા ન ધોવિતબ્બા’’તિ એવં પન ન વત્તબ્બન્તિ. ધુરે નિસિન્ના હોન્તીતિ દ્વારસમીપે નિસિન્ના હોન્તિ.
364.Manussānaṃ parivisanaṭṭhānanti yattha manussā saputtadārā āvasitvā denti. Hatthadhovanaudakaṃ sandhāyāti bhuttāvissa bhojanāvasāne hatthadhovanaudakaṃ sandhāya. Tenevāha ‘‘antarā pipāsitena pana…pe… hatthā na dhovitabbā’’ti. Potthakesu pana ‘‘pānīyaṃ pivitvā hatthā na dhovitabbā’’ti likhanti, ‘‘hatthā dhovitabbā’’ti pāṭhena bhavitabbanti amhākaṃ khanti. Aññathā ‘‘na tāva udakanti idaṃ hatthadhovanaudakaṃ sandhāya vutta’’nti vatvā ‘‘antarā pipāsitena panā’’tiādinā vuttaviseso na upalabbhati. Atha mataṃ ‘‘na tāva therena udakaṃ paṭiggahetabbanti idaṃ kiṃ pānīyapaṭiggahaṇaṃ sandhāya vuttaṃ, udāhu hatthadhovanaudakaggahaṇaṃ sandhāyāti āsaṅkānivattanatthaṃ ‘idaṃ hatthadhovanaudakaṃ sandhāya vutta’ntiādi kathita’’nti, tañca na, tattha āsaṅkāya eva asambhavato. Na hi bhagavā ‘‘yāva aññe na bhuttāvino honti, tāva pānīyaṃ na pātabba’’nti vakkhatīti sakkā viññātuṃ. Yadi cetaṃ pānīyapaṭiggahaṇaṃ sandhāya vuttaṃ, ‘‘na tāva therena udakaṃ paṭiggahetabba’’nti udakasaddappayogo ca na kattabbo siyā, aṭṭhakathāyañca ‘‘idaṃ hatthadhovanaudakaṃ sandhāya vutta’’nti vatvā tena nivattitabbamatthaṃ dassentena ‘‘antarā pipāsitena pana gale vilaggāmisena vā pānīyaṃ pivitabba’’nti ettakameva vattabbaṃ, ‘‘pānīyaṃ pivitvā hatthā na dhovitabbā’’ti evaṃ pana na vattabbanti. Dhure nisinnā hontīti dvārasamīpe nisinnā honti.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / વિનયપિટક • Vinayapiṭaka / ચૂળવગ્ગપાળિ • Cūḷavaggapāḷi / ૫. ભત્તગ્ગવત્તકથા • 5. Bhattaggavattakathā
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / વિનયપિટક (અટ્ઠકથા) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ચૂળવગ્ગ-અટ્ઠકથા • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / ભત્તગ્ગવત્તકથા • Bhattaggavattakathā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વજિરબુદ્ધિ-ટીકા • Vajirabuddhi-ṭīkā / અનુમોદનવત્તકથાવણ્ણના • Anumodanavattakathāvaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વિમતિવિનોદની-ટીકા • Vimativinodanī-ṭīkā / ભત્તગ્ગવત્તકથાવણ્ણના • Bhattaggavattakathāvaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / પાચિત્યાદિયોજનાપાળિ • Pācityādiyojanāpāḷi / ૫. ભત્તગ્ગવત્તકથા • 5. Bhattaggavattakathā