| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
੭. ਭਾવਨਾਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
7. Bhāvanāsuttavaṇṇanā
੭੧. ਸਤ੍ਤਮੇ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਅਸਾਧਿਕਾ ‘‘ਭਾવਨਂ ਅਨਨੁਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ। ਸਮ੍ਭਾવਨਤ੍ਥੇਤਿ ‘‘ਅਪਿ ਨਾਮ ਏવਂ ਸਿਯਾ’’ਤਿ વਿਕਪ੍ਪਨਤ੍ਥੋ ਸਮ੍ਭਾવਨਤ੍ਥੋ। ਏવਞ੍ਹਿ ਲੋਕੇ ਸਿਲਿਟ੍ਠવਚਨਂ ਹੋਤੀਤਿ ਏਕਮੇવ ਸਙ੍ਖਂ ਅવਤ੍વਾ ਅਪਰਾਯ ਸਙ੍ਖਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ વਚਨਂ ਲੋਕੇ ਸਿਲਿਟ੍ਠવਚਨਂ ਹੋਤਿ ਯਥਾ ‘‘ਦ੍વੇ વਾ ਤੀਣਿ વਾ ਉਦਕਫੁਸਿਤਾਨੀ’’ਤਿ। ਸਮ੍ਮਾ ਅਧਿਸਯਿਤਾਨੀਤਿ ਪਾਦਾਦੀਹਿ ਅਤ੍ਤਨਾ ਨੇਸਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਉਪਘਾਤਂ ਅਕਰੋਨ੍ਤਿਯਾ ਬਹਿવਾਤਾਦਿਪਰਿਸ੍ਸਯਪਰਿਹਰਣਤ੍ਥਂ ਸਮ੍ਮਦੇવ ਉਪਰਿ ਸਯਿਤਾਨਿ। ਉਪਰਿਅਤ੍ਥੋ ਹੇਤ੍ਥ ਅਧਿ-ਸਦ੍ਦੋ। ਉਤੁਂ ਗਣ੍ਹਾਪੇਨ੍ਤਿਯਾਤਿ ਤੇਸਂ ਅਲ੍ਲਸਿਨੇਹਪਰਿਯਾਦਾਨਤ੍ਥਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਾਯੁਸ੍ਮਾવਸੇਨ ਉਤੁਂ ਗਣ੍ਹਾਪੇਨ੍ਤਿਯਾ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਉਸ੍ਮੀਕਤਾਨੀ’’ਤਿ। ਸਮ੍ਮਾ ਪਰਿਭਾવਿਤਾਨੀਤਿ ਸਮ੍ਮਦੇવ ਸਬ੍ਬਸੋ ਕੁਕ੍ਕੁਟવਾਸਨਾਯ વਾਸਿਤਾਨਿ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਕੁਕ੍ਕੁਟਗਨ੍ਧਂ ਗਾਹਾਪਿਤਾਨੀ’’ਤਿ। ਏਤ੍ਥ ਚ ਸਮ੍ਮਾਪਰਿਸੇਦਨਂ ਕੁਕ੍ਕੁਟਗਨ੍ਧਪਰਿਭਾવਨਞ੍ਚ ਸਮ੍ਮਾਅਧਿਸਯਨਸਮ੍ਮਾਪਰਿਸੇਦਨਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਯਾ ਆਨੁਭਾવਨਿਪ੍ਫਾਦਿਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਸਮ੍ਮਾਅਧਿਸਯਨੇਨੇવ ਹਿ ਇਤਰਦ੍વਯਂ ਇਜ੍ਝਤਿ। ਨ ਹਿ ਸਮ੍ਮਾਅਧਿਸਯਨਤੋ વਿਸੁਂ ਸਮ੍ਮਾਪਰਿਸੇਦਨਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਾਪਰਿਭਾવਨਸ੍ਸ ਚ ਕਾਰਣਂ ਅਤ੍ਥਿ। ਤੇਨ ਪਨ ਸਦ੍ਧਿਂਯੇવ ਇਤਰੇਸਂ ਦ੍વਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਇਜ੍ਝਨਤੋ વੁਤ੍ਤਂ।
71. Sattame atthassa asādhikā ‘‘bhāvanaṃ ananuyuttassā’’ti vuttattā. Sambhāvanattheti ‘‘api nāma evaṃ siyā’’ti vikappanattho sambhāvanattho. Evañhi loke siliṭṭhavacanaṃ hotīti ekameva saṅkhaṃ avatvā aparāya saṅkhāya saddhiṃ vacanaṃ loke siliṭṭhavacanaṃ hoti yathā ‘‘dve vā tīṇi vā udakaphusitānī’’ti. Sammā adhisayitānīti pādādīhi attanā nesaṃ kiñci upaghātaṃ akarontiyā bahivātādiparissayapariharaṇatthaṃ sammadeva upari sayitāni. Upariattho hettha adhi-saddo. Utuṃ gaṇhāpentiyāti tesaṃ allasinehapariyādānatthaṃ attano kāyusmāvasena utuṃ gaṇhāpentiyā. Tenāha ‘‘usmīkatānī’’ti. Sammā paribhāvitānīti sammadeva sabbaso kukkuṭavāsanāya vāsitāni. Tenāha ‘‘kukkuṭagandhaṃ gāhāpitānī’’ti. Ettha ca sammāparisedanaṃ kukkuṭagandhaparibhāvanañca sammāadhisayanasammāparisedananipphattiyā ānubhāvanipphāditanti daṭṭhabbaṃ. Sammāadhisayaneneva hi itaradvayaṃ ijjhati. Na hi sammāadhisayanato visuṃ sammāparisedanassa sammāparibhāvanassa ca kāraṇaṃ atthi. Tena pana saddhiṃyeva itaresaṃ dvinnampi ijjhanato vuttaṃ.
ਤਿવਿਧਕਿਰਿਯਾਕਰਣੇਨਾਤਿ ਸਮ੍ਮਾਅਧਿਸਯਨਾਦਿਤਿવਿਧਕਿਰਿਯਾਕਰਣੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ‘‘ਏવਂ ਅਹੋ વਤ ਮੇ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨ ਇਚ੍ਛਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ ਕਾਰਣਸ੍ਸ ਪਨ ਸਮ੍ਪਾਦਿਤਤ੍ਤਾ, ਅਥ ਖੋ ਭਬ੍ਬਾવ ਤੇ ਅਭਿਨਿਬ੍ਭਿਜ੍ਜਿਤੁਨ੍ਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਕਸ੍ਮਾ ਭਬ੍ਬਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਤੇ ਹਿ ਯਸ੍ਮਾ ਤਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਸਯਮ੍ਪੀਤਿ ਅਣ੍ਡਾਨਿ। ਪਰਿਣਾਮਨ੍ਤਿ ਪਰਿਪਾਕਂ ਬਹਿਨਿਕ੍ਖਮਨਯੋਗ੍ਯਤਂ। ਯਥਾ ਕਪਾਲਸ੍ਸ ਤਨੁਤਾ ਆਲੋਕਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੋ ਪਞ੍ਞਾਯਮਾਨਸ੍ਸ ਕਾਰਣਂ, ਤਥਾ ਕਪਾਲਸ੍ਸ ਤਨੁਤਾਯ ਨਖਸਿਖਾਮੁਖਤੁਣ੍ਡਕਾਨਂ ਖਰਤਾਯ ਚ ਅਲ੍ਲਸਿਨੇਹਪਰਿਯਾਦਾਨਂ ਕਾਰਣવਚਨਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਆਲੋਕਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੋ ਪਞ੍ਞਾਯਮਾਨਤੋ ਸਯਞ੍ਚ ਪਰਿਪਾਕਗਤਤ੍ਤਾ।
Tividhakiriyākaraṇenāti sammāadhisayanāditividhakiriyākaraṇenāti attho. Kiñcāpi ‘‘evaṃ aho vata me’’tiādinā na icchā uppajjeyya kāraṇassa pana sampāditattā, atha kho bhabbāva te abhinibbhijjitunti yojanā. Kasmā bhabbāti āha ‘‘te hi yasmā tāyā’’tiādi. Sayampīti aṇḍāni. Pariṇāmanti paripākaṃ bahinikkhamanayogyataṃ. Yathā kapālassa tanutā ālokassa anto paññāyamānassa kāraṇaṃ, tathā kapālassa tanutāya nakhasikhāmukhatuṇḍakānaṃ kharatāya ca allasinehapariyādānaṃ kāraṇavacananti daṭṭhabbaṃ. Tasmāti ālokassa anto paññāyamānato sayañca paripākagatattā.
ਓਪਮ੍ਮਸਮ੍ਪਟਿਪਾਦਨਨ੍ਤਿ ਓਪਮ੍ਮਤ੍ਥਸ੍ਸ ਉਪਮੇਯ੍ਯੇਨ ਸਮ੍ਮਦੇવ ਪਟਿਪਾਦਨਂ। ਤਨ੍ਤਿ ਓਪਮ੍ਮਸਮ੍ਪਟਿਪਾਦਨਂ। ਏવਨ੍ਤਿ ਇਦਾਨਿ વੁਚ੍ਚਮਾਨਾਕਾਰੇਨ। ਅਤ੍ਥੇਨਾਤਿ ਉਪਮੇਯ੍ਯਤ੍ਥੇਨ ਸਂਸਨ੍ਦੇਤ੍વਾ ਸਹ ਯੋਜੇਤ੍વਾ। ਸਮ੍ਪਾਦਨੇਨ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮવਸੇਨ ਞਾਣਸ੍ਸ ਤਿਕ੍ਖਭਾવੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਞਾਣਸ੍ਸ ਹਿ ਸਭਾવਤੋ ਸਤਿਨੇਪਕ੍ਕਤੋ ਚ ਤਿਕ੍ਖਭਾવੋ, ਸਮਾਧਿવਸੇਨ ਖਰਭਾવੋ, ਸਦ੍ਧਾવਸੇਨ વਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨਭਾવੋ। ਪਰਿਣਾਮਕਾਲੋਤਿ ਬਲવવਿਪਸ੍ਸਨਾਕਾਲੋ। વਡ੍ਢਿਕਾਲੋਤਿ વੁਟ੍ਠਾਨਗਾਮਿਨਿવਿਪਸ੍ਸਨਾਕਾਲੋ। ਅਨੁਲੋਮਟ੍ਠਾਨਿਯਾ ਹਿ વਿਪਸ੍ਸਨਾ ਗਹਿਤਗਬ੍ਭਾ ਨਾਮ ਤਦਾ ਮਗ੍ਗਗਬ੍ਭਸ੍ਸ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ। ਤਜ੍ਜਾਤਿਕਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸ વਿਪਸ੍ਸਨਾਨੁਯੋਗਸ੍ਸ ਅਨੁਰੂਪਂ। ਸਤ੍ਥਾਪਿ ਅવਿਜ੍ਜਣ੍ਡਕੋਸਂ ਪਹਰਤਿ, ਦੇਸਨਾਪਿ વਿਨੇਯ੍ਯਸਨ੍ਤਾਨਗਤਂ ਅવਿਜ੍ਜਣ੍ਡਕੋਸਂ ਪਹਰਤਿ, ਯਥਾਠਾਨੇ ਠਾਤੁਂ ਨ ਦੇਤਿ।
Opammasampaṭipādananti opammatthassa upameyyena sammadeva paṭipādanaṃ. Tanti opammasampaṭipādanaṃ. Evanti idāni vuccamānākārena. Atthenāti upameyyatthena saṃsandetvā saha yojetvā. Sampādanena sampayuttadhammavasena ñāṇassa tikkhabhāvo veditabbo. Ñāṇassa hi sabhāvato satinepakkato ca tikkhabhāvo, samādhivasena kharabhāvo, saddhāvasena vippasannabhāvo. Pariṇāmakāloti balavavipassanākālo. Vaḍḍhikāloti vuṭṭhānagāminivipassanākālo. Anulomaṭṭhāniyā hi vipassanā gahitagabbhā nāma tadā maggagabbhassa gahitattā. Tajjātikanti tassa vipassanānuyogassa anurūpaṃ. Satthāpi avijjaṇḍakosaṃ paharati, desanāpi vineyyasantānagataṃ avijjaṇḍakosaṃ paharati, yathāṭhāne ṭhātuṃ na deti.
ਓਲਮ੍ਬਕਸਙ੍ਖਾਤਨ੍ਤਿ ਓਲਮ੍ਬਕਸੁਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਤਂ। ‘‘ਪਲ’’ਨ੍ਤਿ ਹਿ ਤਸ੍ਸ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਨਾਮਂ। ਚਾਰੇਤ੍વਾ ਦਾਰੁਨੋ ਹੇਟ੍ਠਾ ਦੋਸਜਾਨਨਤ੍ਥਂ ਉਸ੍ਸਾਪੇਤ੍વਾ। ਗਣ੍ਡਂ ਹਰਤੀਤਿ ਪਲਗਣ੍ਡੋਤਿ ਏਤੇਨ ‘‘ਪਲੇਨ ਗਣ੍ਡਹਾਰੋ ਪਲਗਣ੍ਡੋਤਿ ਪਚ੍ਛਿਮਪਦੇ ਉਤ੍ਤਰਪਦਲੋਪੇਨ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ’’ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਗਹਣਟ੍ਠਾਨੇਤਿ ਹਤ੍ਥੇਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਟ੍ਠਾਨੇ । ਸਮ੍ਮਦੇવ ਖਿਪੀਯਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਦੀਨੀਤਿ ਸਙ੍ਖੇਪੋ, ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾવ ਸਙ੍ਖੇਪੋ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਸਙ੍ਖੇਪੋ। ਤੇਨ વਿਪਸ੍ਸਨਂ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਅਜਾਨਨ੍ਤਸ੍ਸੇવ ਆਸવਾਨਂ ਪਰਿਕ੍ਖਯੋ ਇਧ વਿਪਸ੍ਸਨਾਨਿਸਂਸੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ।
Olambakasaṅkhātanti olambakasuttasaṅkhātaṃ. ‘‘Pala’’nti hi tassa suttassa nāmaṃ. Cāretvā dāruno heṭṭhā dosajānanatthaṃ ussāpetvā. Gaṇḍaṃ haratīti palagaṇḍoti etena ‘‘palena gaṇḍahāro palagaṇḍoti pacchimapade uttarapadalopena niddeso’’ti dasseti. Gahaṇaṭṭhāneti hatthena gahetabbaṭṭhāne . Sammadeva khipīyanti etena kāyaduccaritādīnīti saṅkhepo, pabbajjāva saṅkhepo pabbajjāsaṅkhepo. Tena vipassanaṃ anuyuñjantassa puggalassa ajānantasseva āsavānaṃ parikkhayo idha vipassanānisaṃsoti adhippeto.
ਹੇਮਨ੍ਤਿਕੇਨ ਕਾਰਣਭੂਤੇਨ, ਭੁਮ੍ਮਤ੍ਥੇ વਾ ਏਤਂ ਕਰਣવਚਨਂ, ਹੇਮਨ੍ਤਿਕੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਨ੍ਤੀਤਿ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਫਲਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਪੂਤਿਕਾਨਿ ਭવਨ੍ਤੀ’’ਤਿ। ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦੋ વਿਯ ਸਾਸਨਂ ਅਗਾਧਗਮ੍ਭੀਰਭਾવਤੋ। ਨਾવਾ વਿਯ ਯੋਗਾવਚਰੋ ਮਹੋਘੁਤ੍ਤਰਤੋ। ਪਰਿਯਾਯਨਂ વਿਯਾਤਿ ਪਰਿਤੋ ਅਪਰਾਪਰਂ ਯਾਯਨਂ વਿਯ। ਖਜ੍ਜਮਾਨਾਨਨ੍ਤਿ ਖਾਦਨ੍ਤੇਨ વਿਯ ਉਦਕੇਨ ਖੇਪਿਯਮਾਨਬਨ੍ਧਨਾਨਂ। ਤਨੁਭਾવੋਤਿ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਪવਤ੍ਤਿਯਾ ਅਸਮਤ੍ਥਤਾਯ ਦੁਬ੍ਬਲਭਾવੋ। વਿਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣਪੀਤਿਪਾਮੋਜ੍ਜੇਹੀਤਿ વਿਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣਸਮੁਟ੍ਠਿਤੇਹਿ ਪੀਤਿਪਾਮੋਜ੍ਜੇਹਿ। ਓਕ੍ਖਾਯਮਾਨੇਤਿ વਿਪਸ੍ਸਨਾਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨੇ વੀਥਿਪ੍ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਓਕ੍ਖਾਯਮਾਨੇ, ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯ વਾ ਓਕ੍ਖਾਯਮਾਨੇ। ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾਯ ਪਕ੍ਖਾਯਮਾਨੇ। ਦੁਬ੍ਬਲਤਾ ਦੀਪਿਤਾ ‘‘ਅਪ੍ਪਕਸਿਰੇਨੇવ ਸਂਯੋਜਨਾਨਿ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਨ੍ਤਿ, ਪੂਤਿਕਾਨਿ ਭવਨ੍ਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ।
Hemantikena kāraṇabhūtena, bhummatthe vā etaṃ karaṇavacanaṃ, hemantiketi attho. Paṭippassambhantīti paṭippassaddhaphalāni honti. Tenāha ‘‘pūtikāni bhavantī’’ti. Mahāsamuddo viya sāsanaṃ agādhagambhīrabhāvato. Nāvā viya yogāvacaro mahoghuttarato. Pariyāyanaṃ viyāti parito aparāparaṃ yāyanaṃ viya. Khajjamānānanti khādantena viya udakena khepiyamānabandhanānaṃ. Tanubhāvoti pariyuṭṭhānapavattiyā asamatthatāya dubbalabhāvo. Vipassanāñāṇapītipāmojjehīti vipassanāñāṇasamuṭṭhitehi pītipāmojjehi. Okkhāyamāneti vipassanākammaṭṭhāne vīthippaṭipāṭiyā okkhāyamāne, paṭisaṅkhānupassanāya vā okkhāyamāne. Saṅkhārupekkhāya pakkhāyamāne. Dubbalatā dīpitā ‘‘appakasireneva saṃyojanāni paṭippassambhanti, pūtikāni bhavantī’’ti vuttattā.
ਭਾવਨਾਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Bhāvanāsuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ • Aṅguttaranikāya / ੭. ਭਾવਨਾਸੁਤ੍ਤਂ • 7. Bhāvanāsuttaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ੭. ਭਾવਨਾਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 7. Bhāvanāsuttavaṇṇanā
