| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / મિલિન્દપઞ્હપાળિ • Milindapañhapāḷi |
૫. ભવન્તસઙ્ખારજાયમાનપઞ્હો
5. Bhavantasaṅkhārajāyamānapañho
૫. રાજા આહ ‘‘ભન્તે નાગસેન, અત્થિ કેચિ સઙ્ખારા, યે અભવન્તા જાયન્તી’’તિ? ‘‘નત્થિ, મહારાજ, કેચિ સઙ્ખારા, યે અભવન્તા જાયન્તિ, ભવન્તા યેવ ખો, મહારાજ, સઙ્ખારા જાયન્તી’’તિ.
5. Rājā āha ‘‘bhante nāgasena, atthi keci saṅkhārā, ye abhavantā jāyantī’’ti? ‘‘Natthi, mahārāja, keci saṅkhārā, ye abhavantā jāyanti, bhavantā yeva kho, mahārāja, saṅkhārā jāyantī’’ti.
‘‘ઓપમ્મં કરોહી’’તિ. ‘‘તં કિં મઞ્ઞસિ, મહારાજ, ઇદં ગેહં અભવન્તં જાતં, યત્થ ત્વં નિસિન્નોસી’’તિ? ‘‘નત્થિ કિઞ્ચિ, ભન્તે, ઇધ અભવન્તં જાતં, ભવન્તં યેવ જાતં, ઇમાનિ ખો, ભન્તે, દારૂનિ વને અહેસું, અયઞ્ચ મત્તિકા પથવિયં અહોસિ, ઇત્થીનઞ્ચ પુરિસાનઞ્ચ તજ્જેન વાયામેન એવમિદં ગેહં નિબ્બત્ત’’ન્તિ. ‘‘એવમેવ ખો, મહારાજ, નત્થિ કેચિ સઙ્ખારા, યે અભવન્તા જાયન્તિ, ભવન્તા યેવ સઙ્ખારા જાયન્તી’’તિ.
‘‘Opammaṃ karohī’’ti. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, idaṃ gehaṃ abhavantaṃ jātaṃ, yattha tvaṃ nisinnosī’’ti? ‘‘Natthi kiñci, bhante, idha abhavantaṃ jātaṃ, bhavantaṃ yeva jātaṃ, imāni kho, bhante, dārūni vane ahesuṃ, ayañca mattikā pathaviyaṃ ahosi, itthīnañca purisānañca tajjena vāyāmena evamidaṃ gehaṃ nibbatta’’nti. ‘‘Evameva kho, mahārāja, natthi keci saṅkhārā, ye abhavantā jāyanti, bhavantā yeva saṅkhārā jāyantī’’ti.
‘‘ભિય્યો ઓપમ્મં કરોહી’’તિ. ‘‘યથા, મહારાજ, યે કેચિ બીજગામભૂતગામા પથવિયં નિક્ખિત્તા અનુપુબ્બેન વુડ્ઢિં વિરૂળ્હિં વેપુલ્લં આપજ્જમાના પુપ્ફાનિ ચ ફલાનિ ચ દદેય્યું, ન તે રુક્ખા અભવન્તા જાતા, ભવન્તા યેવ તે રુક્ખા જાતા. એવમેવ ખો, મહારાજ, નત્થિ કેચિ સઙ્ખારા, યે અભવન્તા જાયન્તિ, ભવન્તા યેવ તે સઙ્ખારા જાયન્તી’’તિ.
‘‘Bhiyyo opammaṃ karohī’’ti. ‘‘Yathā, mahārāja, ye keci bījagāmabhūtagāmā pathaviyaṃ nikkhittā anupubbena vuḍḍhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjamānā pupphāni ca phalāni ca dadeyyuṃ, na te rukkhā abhavantā jātā, bhavantā yeva te rukkhā jātā. Evameva kho, mahārāja, natthi keci saṅkhārā, ye abhavantā jāyanti, bhavantā yeva te saṅkhārā jāyantī’’ti.
‘‘ભિય્યો ઓપમ્મં કરોહી’’તિ. ‘‘યથા, મહારાજ, કુમ્ભકારો પથવિયા મત્તિકં ઉદ્ધરિત્વા નાનાભાજનાનિ કરોતિ, ન તાનિ ભાજનાનિ અભવન્તાનિ જાતાનિ, ભવન્તાનિ યેવ જાતાનિ. એવમેવ ખો, મહારાજ, નત્થિ કેચિ સઙ્ખારા, યે અભવન્તા જાયન્તિ, ભવન્તા યેવ સઙ્ખારા જાયન્તી’’તિ.
‘‘Bhiyyo opammaṃ karohī’’ti. ‘‘Yathā, mahārāja, kumbhakāro pathaviyā mattikaṃ uddharitvā nānābhājanāni karoti, na tāni bhājanāni abhavantāni jātāni, bhavantāni yeva jātāni. Evameva kho, mahārāja, natthi keci saṅkhārā, ye abhavantā jāyanti, bhavantā yeva saṅkhārā jāyantī’’ti.
‘‘ભિય્યો ઓપમ્મં કરોહી’’તિ. ‘‘યથા, મહારાજ, વીણાય પત્તં ન સિયા, ચમ્મં ન સિયા, દોણિ ન સિયા, દણ્ડો ન સિયા, ઉપવીણો ન સિયા, તન્તિયો ન સિયું, કોણો ન સિયા, પુરિસસ્સ ચ તજ્જો વાયામો ન સિયા, જાયેય્ય સદ્દો’’તિ? ‘‘ન હિ ભન્તે’’તિ. ‘‘યતો ચ ખો, મહારાજ, વીણાય પત્તં સિયા, ચમ્મં સિયા, દોણિ સિયા, દણ્ડો સિયા, ઉપવીણો સિયા, તન્તિયો સિયું, કોણો સિયા, પુરિસસ્સ ચ તજ્જો વાયામો સિયા, જાયેય્ય સદ્દો’’તિ? ‘‘આમ, ભન્તે, જાયેય્યા’’તિ. ‘‘એવમેવ ખો, મહારાજ, નત્થિ કેચિ સઙ્ખારા, યે અભવન્તા જાયન્તિ, ભવન્તા યેવ ખો સઙ્ખારા જાયન્તી’’તિ.
‘‘Bhiyyo opammaṃ karohī’’ti. ‘‘Yathā, mahārāja, vīṇāya pattaṃ na siyā, cammaṃ na siyā, doṇi na siyā, daṇḍo na siyā, upavīṇo na siyā, tantiyo na siyuṃ, koṇo na siyā, purisassa ca tajjo vāyāmo na siyā, jāyeyya saddo’’ti? ‘‘Na hi bhante’’ti. ‘‘Yato ca kho, mahārāja, vīṇāya pattaṃ siyā, cammaṃ siyā, doṇi siyā, daṇḍo siyā, upavīṇo siyā, tantiyo siyuṃ, koṇo siyā, purisassa ca tajjo vāyāmo siyā, jāyeyya saddo’’ti? ‘‘Āma, bhante, jāyeyyā’’ti. ‘‘Evameva kho, mahārāja, natthi keci saṅkhārā, ye abhavantā jāyanti, bhavantā yeva kho saṅkhārā jāyantī’’ti.
‘‘ભિય્યો ઓપમ્મં કરોહી’’તિ. ‘‘યથા, મહારાજ, અરણિ ન સિયા, અરણિપોતકો ન સિયા, અરણિયોત્તકં ન સિયા, ઉત્તરારણિ ન સિયા, ચોળકં ન સિયા, પુરિસસ્સ ચ તજ્જો વાયામો ન સિયા, જાયેય્ય સો અગ્ગી’’તિ? ‘‘ન હિ ભન્તે’’તિ. ‘‘યતો ચ ખો, મહારાજ, અરણિ સિયા, અરણિપોતકો સિયા, અરણિયોત્તકં સિયા, ઉત્તરારણિ સિયા, ચોળકં સિયા, પુરિસસ્સ ચ તજ્જો વાયામો સિયા, જાયેય્ય સો અગ્ગી’’તિ? ‘‘આમ, ભન્તે , જાયેય્યા’’તિ. ‘‘એવમેવ ખો, મહારાજ, નત્થિ કેચિ સઙ્ખારા, યે અભવન્તા જાયન્તિ, ભવન્તા યેવ ખો સઙ્ખારા જાયન્તી’’તિ.
‘‘Bhiyyo opammaṃ karohī’’ti. ‘‘Yathā, mahārāja, araṇi na siyā, araṇipotako na siyā, araṇiyottakaṃ na siyā, uttarāraṇi na siyā, coḷakaṃ na siyā, purisassa ca tajjo vāyāmo na siyā, jāyeyya so aggī’’ti? ‘‘Na hi bhante’’ti. ‘‘Yato ca kho, mahārāja, araṇi siyā, araṇipotako siyā, araṇiyottakaṃ siyā, uttarāraṇi siyā, coḷakaṃ siyā, purisassa ca tajjo vāyāmo siyā, jāyeyya so aggī’’ti? ‘‘Āma, bhante , jāyeyyā’’ti. ‘‘Evameva kho, mahārāja, natthi keci saṅkhārā, ye abhavantā jāyanti, bhavantā yeva kho saṅkhārā jāyantī’’ti.
‘‘ભિય્યો ઓપમ્મં કરોહી’’તિ. ‘‘યથા, મહારાજ, મણિ ન સિયા, આતપો ન સિયા, ગોમયં ન સિયા, જાયેય્ય સો અગ્ગી’’તિ? ‘‘ન હિ ભન્તે’’તિ. ‘‘યતો ચ ખો, મહારાજ, મણિ સિયા, આતપો સિયા, ગોમયં સિયા, જાયેય્ય સો અગ્ગી’’તિ? ‘‘આમ, ભન્તે, જાયેય્યા’’તિ. ‘‘એવમેવ ખો, મહારાજ, નત્થિ કેચિ સઙ્ખારા યે અભવન્તા જાયન્તિ, ભવન્તા યેવ ખો સઙ્ખારા જાયન્તી’’તિ.
‘‘Bhiyyo opammaṃ karohī’’ti. ‘‘Yathā, mahārāja, maṇi na siyā, ātapo na siyā, gomayaṃ na siyā, jāyeyya so aggī’’ti? ‘‘Na hi bhante’’ti. ‘‘Yato ca kho, mahārāja, maṇi siyā, ātapo siyā, gomayaṃ siyā, jāyeyya so aggī’’ti? ‘‘Āma, bhante, jāyeyyā’’ti. ‘‘Evameva kho, mahārāja, natthi keci saṅkhārā ye abhavantā jāyanti, bhavantā yeva kho saṅkhārā jāyantī’’ti.
‘‘ભિય્યો ઓપમ્મં કરોહી’’તિ. ‘‘યથા, મહારાજ, આદાસો ન સિયા, આભા ન સિયા, મુખં ન સિયા, જાયેય્ય અત્તા’’તિ? ‘‘ન હિ, ભન્તે’’તિ. ‘‘યતો ચ ખો, મહારાજ, આદાસો સિયા, આભા સિયા, મુખં સિયા, જાયેય્ય અત્તા’’તિ? ‘‘આમ, ભન્તે, જાયેય્યા’’તિ. ‘‘એવમેવ ખો, મહારાજ, નત્થિ કેચિ સઙ્ખારા, યે અભવન્તા જાયન્તિ, ભવન્તા યેવ ખો સઙ્ખારા જાયન્તી’’તિ.
‘‘Bhiyyo opammaṃ karohī’’ti. ‘‘Yathā, mahārāja, ādāso na siyā, ābhā na siyā, mukhaṃ na siyā, jāyeyya attā’’ti? ‘‘Na hi, bhante’’ti. ‘‘Yato ca kho, mahārāja, ādāso siyā, ābhā siyā, mukhaṃ siyā, jāyeyya attā’’ti? ‘‘Āma, bhante, jāyeyyā’’ti. ‘‘Evameva kho, mahārāja, natthi keci saṅkhārā, ye abhavantā jāyanti, bhavantā yeva kho saṅkhārā jāyantī’’ti.
‘‘કલ્લોસિ , ભન્તે નાગસેના’’તિ.
‘‘Kallosi , bhante nāgasenā’’ti.
ભવન્તસઙ્ખારજાયમાનપઞ્હો પઞ્ચમો.
Bhavantasaṅkhārajāyamānapañho pañcamo.
