Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / विनयविनिच्छय-उत्तरविनिच्छय • Vinayavinicchaya-uttaravinicchaya |
भेसज्जक्खन्धककथा
Bhesajjakkhandhakakathā
२६६५.
2665.
वुत्ता गहपतिस्सापि, सम्मुतुस्सावनन्तिका।
Vuttā gahapatissāpi, sammutussāvanantikā;
गोनिसादीति कप्पिया, चतस्सो होन्ति भूमियो॥
Gonisādīti kappiyā, catasso honti bhūmiyo.
२६६६.
2666.
सङ्घस्स सन्तकं गेहं, सन्तकं भिक्खुनोपि वा।
Saṅghassa santakaṃ gehaṃ, santakaṃ bhikkhunopi vā;
कप्पियं पन कत्तब्बं, सहसेय्यप्पहोनकं॥
Kappiyaṃ pana kattabbaṃ, sahaseyyappahonakaṃ.
२६६७.
2667.
ठपेत्वा भिक्खुमञ्ञेहि, दिन्नं कप्पियभूमिया।
Ṭhapetvā bhikkhumaññehi, dinnaṃ kappiyabhūmiyā;
अत्थाय सन्तकं तेसं, गेहं गहपतेविदं॥
Atthāya santakaṃ tesaṃ, gehaṃ gahapatevidaṃ.
२६६८.
2668.
सा हि सम्मुतिका नाम, या हि सङ्घेन सम्मता।
Sā hi sammutikā nāma, yā hi saṅghena sammatā;
कम्मवाचमवत्वा वा, वट्टतेवापलोकनं॥
Kammavācamavatvā vā, vaṭṭatevāpalokanaṃ.
२६६९.
2669.
पठमिट्ठकपासाण-थम्भादिट्ठपने पन।
Paṭhamiṭṭhakapāsāṇa-thambhādiṭṭhapane pana;
‘‘कप्पियकुटिं करोमा’’ति, वदन्तेहि समन्ततो॥
‘‘Kappiyakuṭiṃ karomā’’ti, vadantehi samantato.
२६७०.
2670.
उक्खिपित्वा ठपेन्तेसु, आमसित्वा परेसु वा।
Ukkhipitvā ṭhapentesu, āmasitvā paresu vā;
सयमेवुक्खिपित्वा वा, ठपेय्युस्सावनन्तिका॥
Sayamevukkhipitvā vā, ṭhapeyyussāvanantikā.
२६७१.
2671.
इट्ठकादिपतिट्ठानं , भिक्खूनं वदतं पन।
Iṭṭhakādipatiṭṭhānaṃ , bhikkhūnaṃ vadataṃ pana;
वाचाय परियोसानं, समकालं तु वट्टति॥
Vācāya pariyosānaṃ, samakālaṃ tu vaṭṭati.
२६७२.
2672.
आरामो अपरिक्खित्तो, सकलो भुय्यतोपि वा।
Ārāmo aparikkhitto, sakalo bhuyyatopi vā;
दुविधोपि च विञ्ञूहि, गोनिसादीति वुच्चति॥
Duvidhopi ca viññūhi, gonisādīti vuccati.
२६७३.
2673.
एता पन चतस्सोपि, होन्ति कप्पियभूमियो।
Etā pana catassopi, honti kappiyabhūmiyo;
एत्थ पक्कञ्च वुत्थञ्च, सब्बं वट्टति आमिसं॥
Ettha pakkañca vutthañca, sabbaṃ vaṭṭati āmisaṃ.
२६७४.
2674.
उस्सावनन्तिका या सा, थम्भादीसु अधिट्ठिता।
Ussāvanantikā yā sā, thambhādīsu adhiṭṭhitā;
थम्भादीस्वपनीतेसु, तदञ्ञेसुपि तिट्ठति॥
Thambhādīsvapanītesu, tadaññesupi tiṭṭhati.
२६७५.
2675.
अपनीतेसु सब्बेसु, सिया जहितवत्थुका।
Apanītesu sabbesu, siyā jahitavatthukā;
गोनिसादी परिक्खित्ता, सेसा छदननासतो॥
Gonisādī parikkhittā, sesā chadananāsato.
२६७६.
2676.
भिक्खुं ठपेत्वा अञ्ञेसं, हत्थतो च पटिग्गहो।
Bhikkhuṃ ṭhapetvā aññesaṃ, hatthato ca paṭiggaho;
तेसञ्च सन्निधि अन्तो- वुत्तं भिक्खुस्स वट्टति॥
Tesañca sannidhi anto- vuttaṃ bhikkhussa vaṭṭati.
२६७७.
2677.
भिक्खुस्स भिक्खुनिया वा, सन्तकं सङ्घिकम्पि वा।
Bhikkhussa bhikkhuniyā vā, santakaṃ saṅghikampi vā;
अन्तोवुत्थञ्च पक्कञ्च, उभिन्नं न च वट्टति॥
Antovutthañca pakkañca, ubhinnaṃ na ca vaṭṭati.
२६७८.
2678.
अकप्पकुटिया वुत्थं, सप्पिआदिविमिस्सितं।
Akappakuṭiyā vutthaṃ, sappiādivimissitaṃ;
‘‘अन्तोवुत्थ’’न्ति निद्दिट्ठं, पठमं कालिकद्वयं॥
‘‘Antovuttha’’nti niddiṭṭhaṃ, paṭhamaṃ kālikadvayaṃ.
२६७९.
2679.
तेहेव सप्पिआदीहि, भिक्खुना यावजीविकं।
Teheva sappiādīhi, bhikkhunā yāvajīvikaṃ;
पक्कं तं पन सत्ताहं, वट्टतेव निरामिसं॥
Pakkaṃ taṃ pana sattāhaṃ, vaṭṭateva nirāmisaṃ.
२६८०.
2680.
सचे आमिससंसट्ठं, पक्कं तं परिभुञ्जति।
Sace āmisasaṃsaṭṭhaṃ, pakkaṃ taṃ paribhuñjati;
अन्तोवुत्थञ्च भिय्योपि, सामपक्कञ्च भुञ्जति॥
Antovutthañca bhiyyopi, sāmapakkañca bhuñjati.
२६८१.
2681.
यावकालिकमाहारो, पानकं यामकालिकं।
Yāvakālikamāhāro, pānakaṃ yāmakālikaṃ;
सत्ताहकालिकं नाम, सप्पिआदिकपञ्चकं॥
Sattāhakālikaṃ nāma, sappiādikapañcakaṃ.
२६८२.
2682.
सेसं पन हलिद्दादि, भेसज्जं यावजीविकं।
Sesaṃ pana haliddādi, bhesajjaṃ yāvajīvikaṃ;
चतुधा कालिका वुत्ता, उदकं होत्यकालिकं॥
Catudhā kālikā vuttā, udakaṃ hotyakālikaṃ.
२६८३.
2683.
पटिग्गहवसेनेव, कालातीता तिकालिका।
Paṭiggahavaseneva, kālātītā tikālikā;
होन्ति दोसकरा भुत्ता, अभुत्तं ततियम्पि च॥
Honti dosakarā bhuttā, abhuttaṃ tatiyampi ca.
२६८४.
2684.
अम्बं जम्बु च चोचञ्च, मोचञ्च मधु मुद्दिका।
Ambaṃ jambu ca cocañca, mocañca madhu muddikā;
सालु फारुसकञ्चाति, पानकं अट्ठधा मतं॥
Sālu phārusakañcāti, pānakaṃ aṭṭhadhā mataṃ.
२६८५.
2685.
पानकत्थमनुञ्ञातं, फलं पक्कञ्च आमकं।
Pānakatthamanuññātaṃ, phalaṃ pakkañca āmakaṃ;
पानहेतु पटिक्खित्तो, सवत्थुकपटिग्गहो॥
Pānahetu paṭikkhitto, savatthukapaṭiggaho.
२६८६.
2686.
अम्बपक्कं सुकोट्टेत्वा, मद्दित्वा उदके पन।
Ambapakkaṃ sukoṭṭetvā, madditvā udake pana;
पच्छा परिस्सवं कत्वा, पातुं वट्टति पानकं॥
Pacchā parissavaṃ katvā, pātuṃ vaṭṭati pānakaṃ.
२६८७.
2687.
वट्टतादिच्चपाकं तु, अग्गिपक्कं न वट्टति।
Vaṭṭatādiccapākaṃ tu, aggipakkaṃ na vaṭṭati;
एसेव च नयो सेस-पानकेसुपि दीपितो॥
Eseva ca nayo sesa-pānakesupi dīpito.
२६८८.
2688.
पुप्फपत्तफलुच्छूनं, चत्तारो पनिमे रसा।
Pupphapattaphalucchūnaṃ, cattāro panime rasā;
अनुञ्ञाता इमानट्ठ, पानानि अनुजानता॥
Anuññātā imānaṭṭha, pānāni anujānatā.
२६८९.
2689.
सब्बो पुप्फरसो वुत्तो, मधुकस्स रसं विना।
Sabbo puppharaso vutto, madhukassa rasaṃ vinā;
सब्बो पत्तरसो वुत्तो, पक्कडाकरसं विना॥
Sabbo pattaraso vutto, pakkaḍākarasaṃ vinā.
२६९०.
2690.
सत्तन्नं सानुलोमानं, धञ्ञानं फलजं रसं।
Sattannaṃ sānulomānaṃ, dhaññānaṃ phalajaṃ rasaṃ;
ठपेत्वानुमतो सब्बो, विकाले फलजो रसो॥
Ṭhapetvānumato sabbo, vikāle phalajo raso.
२६९१.
2691.
यावकालिकपत्तान-मपि सीतुदके कतो।
Yāvakālikapattāna-mapi sītudake kato;
मद्दित्वादिच्चपाकोपि, विकाले पन वट्टति॥
Madditvādiccapākopi, vikāle pana vaṭṭati.
२६९२.
2692.
तालञ्च नाळिकेरञ्च, पनसं लबुजम्पि च।
Tālañca nāḷikerañca, panasaṃ labujampi ca;
तिपुसालाबुकुम्भण्डं, तथा पुस्सफलम्पि च॥
Tipusālābukumbhaṇḍaṃ, tathā pussaphalampi ca.
२६९३.
2693.
एवमेळालुकञ्चाति, नवेतानि फलानि हि।
Evameḷālukañcāti, navetāni phalāni hi;
अपरण्णञ्च सब्बम्पि, सत्तधञ्ञानुलोमिकं॥
Aparaṇṇañca sabbampi, sattadhaññānulomikaṃ.
२६९४.
2694.
बदरं तिम्बरू सेलु, कोसम्बं करमद्दकं।
Badaraṃ timbarū selu, kosambaṃ karamaddakaṃ;
मातुलुङ्गकपित्थञ्च, वेत्तं चिञ्चफलम्पि च॥
Mātuluṅgakapitthañca, vettaṃ ciñcaphalampi ca.
२६९५.
2695.
फलानं एवमादीनं, खुद्दकानं रसो पन।
Phalānaṃ evamādīnaṃ, khuddakānaṃ raso pana;
अट्ठपानानुलोमत्ता, निद्दिट्ठो अनुलोमिके॥
Aṭṭhapānānulomattā, niddiṭṭho anulomike.
२६९६.
2696.
सानुलोमस्स धञ्ञस्स, ठपेत्वा फलजं रसं।
Sānulomassa dhaññassa, ṭhapetvā phalajaṃ rasaṃ;
अञ्ञो फलरसो नत्थि, अयामकालिको इध॥
Añño phalaraso natthi, ayāmakāliko idha.
भेसज्जक्खन्धककथा।
Bhesajjakkhandhakakathā.