Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / વિનયવિનિચ્છય-ટીકા • Vinayavinicchaya-ṭīkā |
ભેસજ્જક્ખન્ધકકથાવણ્ણના
Bhesajjakkhandhakakathāvaṇṇanā
૨૬૬૫. ગહપતિસ્સ ભૂમિ, સમ્મુતિભૂમિ, ઉસ્સાવનન્તિકાભૂમિ, ગોનિસાદિભૂમીતિ કપ્પિયભૂમિયો ચતસ્સો હોન્તીતિ વુત્તા ભગવતાતિ યોજના.
2665. Gahapatissa bhūmi, sammutibhūmi, ussāvanantikābhūmi, gonisādibhūmīti kappiyabhūmiyo catasso hontīti vuttā bhagavatāti yojanā.
૨૬૬૬. કથં કપ્પિયં કત્તબ્બન્તિ ‘‘અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, ચતસ્સો કપ્પિયભૂમિયો ઉસ્સાવનન્તિકં ગોનિસાદિકં ગહપતિં સમ્મુતિ’’ન્તિ (મહાવ॰ ૨૯૫) એવં ચતસ્સો ભૂમિયો ઉદ્ધરિત્વા તાસં સામઞ્ઞલક્ખણં દસ્સેતુમાહ ‘‘સઙ્ઘસ્સા’’તિઆદિ. સઙ્ઘસ્સ સન્તકં વાસત્થાય કતં ગેહં વા ભિક્ખુનો સન્તકં વાસત્થાય કતં ગેહં વાતિ યોજના. કપ્પિયં કત્તબ્બન્તિ કપ્પિયટ્ઠાનં કત્તબ્બં. સહસેય્યપ્પહોનકન્તિ સબ્બચ્છન્નપરિચ્છન્નાદિલક્ખણેન સહસેય્યારહં.
2666. Kathaṃ kappiyaṃ kattabbanti ‘‘anujānāmi, bhikkhave, catasso kappiyabhūmiyo ussāvanantikaṃ gonisādikaṃ gahapatiṃ sammuti’’nti (mahāva. 295) evaṃ catasso bhūmiyo uddharitvā tāsaṃ sāmaññalakkhaṇaṃ dassetumāha ‘‘saṅghassā’’tiādi. Saṅghassa santakaṃ vāsatthāya kataṃ gehaṃ vā bhikkhuno santakaṃ vāsatthāya kataṃ gehaṃ vāti yojanā. Kappiyaṃ kattabbanti kappiyaṭṭhānaṃ kattabbaṃ. Sahaseyyappahonakanti sabbacchannaparicchannādilakkhaṇena sahaseyyārahaṃ.
૨૬૬૭. ઇદાનિ ચતસ્સોપિ ભૂમિયો સરૂપતો દસ્સેતુમાહ ‘‘ઠપેત્વા’’તિઆદિ. ભિક્ખું ઠપેત્વા અઞ્ઞેહિ કપ્પિયભૂમિયા અત્થાય દિન્નં વા તેસં સન્તકં વા યં ગેહં, ઇદં એવ ગહપતિભૂમિ નામાતિ યોજના.
2667. Idāni catassopi bhūmiyo sarūpato dassetumāha ‘‘ṭhapetvā’’tiādi. Bhikkhuṃ ṭhapetvā aññehi kappiyabhūmiyā atthāya dinnaṃ vā tesaṃ santakaṃ vā yaṃ gehaṃ, idaṃ eva gahapatibhūmi nāmāti yojanā.
૨૬૬૮. યા પન કુટિ સઙ્ઘેન સમ્મતા ઞત્તિદુતિયાય કમ્મવાચાય, સા સમ્મુતિકા નામ. તસ્સા સમ્મન્નનકાલે કમ્મવાચં અવત્વા અપલોકનં વા કાતું વટ્ટતેવાતિ યોજના.
2668.Yā pana kuṭi saṅghena sammatā ñattidutiyāya kammavācāya, sā sammutikā nāma. Tassā sammannanakāle kammavācaṃ avatvā apalokanaṃ vā kātuṃ vaṭṭatevāti yojanā.
૨૬૬૯-૭૦. પઠમઇટ્ઠકાય વા પઠમપાસાણસ્સ વા પઠમત્થમ્ભસ્સ વા આદિ-ગ્ગહણેન પઠમભિત્તિપાદસ્સ વા ઠપને પરેસુ મનુસ્સેસુ ઉક્ખિપિત્વા ઠપેન્તેસુ સમન્તતો પરિવારેત્વા ‘‘કપ્પિયકુટિં કરોમ, કપ્પિયકુટિં કરોમા’’તિ અભિક્ખણં વદન્તેહિ આમસિત્વા વા સયમેવ ઉક્ખિપિત્વા વા ઇટ્ઠકા ઠપેય્ય પાસાણો વા થમ્ભો વા ભિત્તિપાદો વા ઠપેય્ય ઠપેતબ્બો, અયં ઉસ્સાવનન્તિકા કુટીતિ યોજના.
2669-70. Paṭhamaiṭṭhakāya vā paṭhamapāsāṇassa vā paṭhamatthambhassa vā ādi-ggahaṇena paṭhamabhittipādassa vā ṭhapane paresu manussesu ukkhipitvā ṭhapentesu samantato parivāretvā ‘‘kappiyakuṭiṃ karoma, kappiyakuṭiṃ karomā’’ti abhikkhaṇaṃ vadantehi āmasitvā vā sayameva ukkhipitvā vā iṭṭhakā ṭhapeyya pāsāṇo vā thambho vā bhittipādo vā ṭhapeyya ṭhapetabbo, ayaṃ ussāvanantikā kuṭīti yojanā.
૨૬૭૧. ઇટ્ઠકાદિપતિટ્ઠાનન્તિ પઠમિટ્ઠકાદીનં ભૂમિયં પતિટ્ઠાનં. વદતન્તિ ‘‘કપ્પિયકુટિં કરોમ, કપ્પિયકુટિં કરોમા’’તિ વદન્તાનં. સમકાલં તુ વટ્ટતીતિ એકકાલં વટ્ટતિ, ઇમિના ‘‘સચે હિ અનિટ્ઠિતે વચને થમ્ભો પતિટ્ઠાતિ, અપ્પતિટ્ઠિતે વા તસ્મિં વચનં નિટ્ઠાતિ, અકતા હોતિ કપ્પિયકુટી’’તિ (મહાવ॰ અટ્ઠ॰ ૨૯૫) અટ્ઠકથાવિનિચ્છયો સૂચિતો.
2671.Iṭṭhakādipatiṭṭhānanti paṭhamiṭṭhakādīnaṃ bhūmiyaṃ patiṭṭhānaṃ. Vadatanti ‘‘kappiyakuṭiṃ karoma, kappiyakuṭiṃ karomā’’ti vadantānaṃ. Samakālaṃ tu vaṭṭatīti ekakālaṃ vaṭṭati, iminā ‘‘sace hi aniṭṭhite vacane thambho patiṭṭhāti, appatiṭṭhite vā tasmiṃ vacanaṃ niṭṭhāti, akatā hoti kappiyakuṭī’’ti (mahāva. aṭṭha. 295) aṭṭhakathāvinicchayo sūcito.
૨૬૭૨. આરામો સકલો અપરિક્ખિત્તો વા યેભુય્યતો અપરિક્ખિત્તો વાતિ દુવિધોપિ વિઞ્ઞૂહિ વિનયધરેહિ ‘‘ગોનિસાદી’’તિ વુચ્ચતિ. પવેસનિવારણાભાવેન પવિટ્ઠાનં ગુન્નં નિસજ્જાયોગતો તથા વુચ્ચતીતિ યોજના.
2672. Ārāmo sakalo aparikkhitto vā yebhuyyato aparikkhitto vāti duvidhopi viññūhi vinayadharehi ‘‘gonisādī’’ti vuccati. Pavesanivāraṇābhāvena paviṭṭhānaṃ gunnaṃ nisajjāyogato tathā vuccatīti yojanā.
૨૬૭૩. પયોજનં દસ્સેતુમાહ ‘‘એત્થ પક્કઞ્ચા’’તિઆદિ. આમિસન્તિ પુરિમકાલિકદ્વયં. ‘‘આમિસ’’ન્તિ ઇમિના નિરામિસં ઇતરકાલિકદ્વયં અકપ્પિયકુટિયં વુત્થમ્પિ પક્કમ્પિ કપ્પતીતિ દીપેતિ.
2673. Payojanaṃ dassetumāha ‘‘ettha pakkañcā’’tiādi. Āmisanti purimakālikadvayaṃ. ‘‘Āmisa’’nti iminā nirāmisaṃ itarakālikadvayaṃ akappiyakuṭiyaṃ vutthampi pakkampi kappatīti dīpeti.
૨૬૭૪-૫. ઇમા કપ્પિયકુટિયો કદા જહિતવત્થુકા હોન્તીતિ આહ ‘‘ઉસ્સાવનન્તિકા યા સા’’તિઆદિ. યા ઉસ્સાવનન્તિકા યેસુ થમ્ભાદીસુ અધિટ્ઠિતા, સા તેસુ થમ્ભાદીસુ અપનીતેસુ તદઞ્ઞેસુપિ થમ્ભાદીસુ તિટ્ઠતીતિ યોજના.
2674-5. Imā kappiyakuṭiyo kadā jahitavatthukā hontīti āha ‘‘ussāvanantikā yā sā’’tiādi. Yā ussāvanantikā yesu thambhādīsu adhiṭṭhitā, sā tesu thambhādīsu apanītesu tadaññesupi thambhādīsu tiṭṭhatīti yojanā.
સબ્બેસુ થમ્ભાદીસુ અપનીતેસુ સા જહિતવત્થુકા સિયાતિ યોજના. ગોનિસાદિકુટિ પરિક્ખિત્તા વતિઆદીહિ જહિતવત્થુકા સિયા. પરિક્ખિત્તાતિ ચ ‘‘આરામો પન ઉપડ્ઢપરિક્ખિત્તોપિ બહુતરં પરિક્ખિત્તોપિ પરિક્ખિત્તોયેવ નામા’’તિ (મહાવ॰ અટ્ઠ॰ ૨૯૫) કુરુન્દિમહાપચ્ચરિયાદીસુ વુત્તત્તા ન કેવલં સબ્બપરિક્ખિત્તાવ, ઉપડ્ઢપરિક્ખિત્તાપિ યેભુય્યપરિક્ખિત્તાપિ ગહેતબ્બા.
Sabbesu thambhādīsu apanītesu sā jahitavatthukā siyāti yojanā. Gonisādikuṭi parikkhittā vatiādīhi jahitavatthukā siyā. Parikkhittāti ca ‘‘ārāmo pana upaḍḍhaparikkhittopi bahutaraṃ parikkhittopi parikkhittoyeva nāmā’’ti (mahāva. aṭṭha. 295) kurundimahāpaccariyādīsu vuttattā na kevalaṃ sabbaparikkhittāva, upaḍḍhaparikkhittāpi yebhuyyaparikkhittāpi gahetabbā.
સેસાતિ ગહપતિસમ્મુતિકુટિયો. છદનનાસતો જહિતવત્થુકા સિયુન્તિ યોજના. છદનનાસતોતિ એત્થ ‘‘ગોપાનસિમત્તં ઠપેત્વા’’તિ સેસો. સચે ગોપાનસીનં ઉપરિ એકમ્પિ પક્ખપાસમણ્ડલં અત્થિ, રક્ખતિ. યત્ર પનિમા ચતસ્સોપિ કપ્પિયભૂમિયો નત્થિ, તત્થ કિં કાતબ્બં? અનુપસમ્પન્નસ્સ દત્વા તસ્સ સન્તકં કત્વા પરિભુઞ્જિતબ્બં.
Sesāti gahapatisammutikuṭiyo. Chadananāsato jahitavatthukā siyunti yojanā. Chadananāsatoti ettha ‘‘gopānasimattaṃ ṭhapetvā’’ti seso. Sace gopānasīnaṃ upari ekampi pakkhapāsamaṇḍalaṃ atthi, rakkhati. Yatra panimā catassopi kappiyabhūmiyo natthi, tattha kiṃ kātabbaṃ? Anupasampannassa datvā tassa santakaṃ katvā paribhuñjitabbaṃ.
૨૬૭૬. ભિક્ખું ઠપેત્વા અઞ્ઞેસં હત્થતો પટિગ્ગહો ચ તેસં સન્નિધિ ચ તેસં અન્તોવુત્થઞ્ચ ભિક્ખુસ્સ વટ્ટતીતિ યોજના.
2676. Bhikkhuṃ ṭhapetvā aññesaṃ hatthato paṭiggaho ca tesaṃ sannidhi ca tesaṃ antovutthañca bhikkhussa vaṭṭatīti yojanā.
૨૬૭૭. ભિક્ખુસ્સ સન્તકં સઙ્ઘિકમ્પિ વા અકપ્પિયભૂમિયં સહસેય્યપ્પહોનકે ગેહે અન્તોવુત્થઞ્ચ અન્તોપક્કઞ્ચ ભિક્ખુસ્સ ન વટ્ટતિ. ભિક્ખુનિયા સન્તકં સઙ્ઘિકમ્પિ વા અકપ્પિયભૂમિયં સહસેય્યપ્પહોનકે ગેહે અન્તોવુત્થઞ્ચ અન્તોપક્કઞ્ચ ભિક્ખુનિયા ન વટ્ટતીતિ એવં ઉભિન્નં ભિક્ખુભિક્ખુનીનં ન વટ્ટતીતિ યોજના.
2677. Bhikkhussa santakaṃ saṅghikampi vā akappiyabhūmiyaṃ sahaseyyappahonake gehe antovutthañca antopakkañca bhikkhussa na vaṭṭati. Bhikkhuniyā santakaṃ saṅghikampi vā akappiyabhūmiyaṃ sahaseyyappahonake gehe antovutthañca antopakkañca bhikkhuniyā na vaṭṭatīti evaṃ ubhinnaṃ bhikkhubhikkhunīnaṃ na vaṭṭatīti yojanā.
૨૬૭૮. અકપ્પકુટિયાતિ અકપ્પિયકુટિયા, ‘‘અકપ્પિયભૂમિયં સહસેય્યપ્પહોનકે ગેહે’’તિ અટ્ઠકથાયં વુત્તાય અકપ્પિયભૂમિયાતિ અત્થો. આદિ-સદ્દેન નવનીતતેલમધુફાણિતાનં ગહણં.
2678.Akappakuṭiyāti akappiyakuṭiyā, ‘‘akappiyabhūmiyaṃ sahaseyyappahonake gehe’’ti aṭṭhakathāyaṃ vuttāya akappiyabhūmiyāti attho. Ādi-saddena navanītatelamadhuphāṇitānaṃ gahaṇaṃ.
૨૬૭૯. તેહેવ અન્તોવુત્થેહિ સપ્પિઆદીહિ સત્તાહકાલિકેહિ સહ ભિક્ખુના પક્કં તં યાવજીવિકં નિરામિસં સત્તાહં પરિભુઞ્જિતું વટ્ટતેવાતિ યોજના.
2679.Teheva antovutthehi sappiādīhi sattāhakālikehi saha bhikkhunā pakkaṃ taṃ yāvajīvikaṃ nirāmisaṃ sattāhaṃ paribhuñjituṃ vaṭṭatevāti yojanā.
૨૬૮૦. પક્કં સામંપક્કં તં યાવજીવિકં સચે આમિસસંસટ્ઠં પરિભુઞ્જતિ, અન્તોવુત્થઞ્ચ ભુઞ્જતિ, કિઞ્ચ ભિય્યો સામંપક્કઞ્ચ ભુઞ્જતીતિ યોજના. યાવજીવિકસ્સ આમિસસંસટ્ઠસ્સ આમિસગતિકત્તા ‘‘અન્તોવુત્થ’’ન્તિ વુત્તં.
2680.Pakkaṃ sāmaṃpakkaṃ taṃ yāvajīvikaṃ sace āmisasaṃsaṭṭhaṃ paribhuñjati, antovutthañca bhuñjati, kiñca bhiyyo sāmaṃpakkañca bhuñjatīti yojanā. Yāvajīvikassa āmisasaṃsaṭṭhassa āmisagatikattā ‘‘antovuttha’’nti vuttaṃ.
૨૬૮૨. ઉદકં ન હોતિ કાલિકં ચતૂસુ કાલિકેસુ અસઙ્ગહિતત્તા.
2682. Udakaṃ na hoti kālikaṃ catūsu kālikesu asaṅgahitattā.
૨૬૮૩. તિકાલિકા યાવકાલિકા યામકાલિકા સત્તાહકાલિકાતિ તયો કાલિકા પટિગ્ગહવસેનેવ અત્તનો અત્તનો કાલં અતિક્કમિત્વા ભુત્તા દોસકરા હોન્તિ, તતિયં સત્તાહાતિક્કમે નિસ્સગ્ગિયપાચિત્તિયવત્થુત્તા અભુત્તમ્પિ દોસકરન્તિ યોજના.
2683.Tikālikā yāvakālikā yāmakālikā sattāhakālikāti tayo kālikā paṭiggahavaseneva attano attano kālaṃ atikkamitvā bhuttā dosakarā honti, tatiyaṃ sattāhātikkame nissaggiyapācittiyavatthuttā abhuttampi dosakaranti yojanā.
‘‘ભુત્તા દોસકરા’’તિ ઇમિના પુરિમકાલિકદ્વયં પટિગ્ગહેત્વા કાલાતિક્કમનમત્તેન આપત્તિયા કારણં ન હોતિ, ભુત્તમેવ હોતિ. સત્તાહકાલિકં કાલાતિક્કમેન અપરિભુત્તમ્પિ આપત્તિયા કારણં હોતીતિ દીપેતિ. તેસુ સત્તાહકાલિકેયેવ વિસેસં દસ્સેતુમાહ ‘‘અભુત્તં તતિયમ્પિ ચા’’તિ. ચ-સદ્દો તુ-સદ્દત્થે. યાવજીવિકં પન પટિગ્ગહેત્વા યાવજીવં પરિભુઞ્જિયમાનં ઇતરકાલિકસંસગ્ગં વિના દોસકરં ન હોતીતિ ન ગહિતં.
‘‘Bhuttā dosakarā’’ti iminā purimakālikadvayaṃ paṭiggahetvā kālātikkamanamattena āpattiyā kāraṇaṃ na hoti, bhuttameva hoti. Sattāhakālikaṃ kālātikkamena aparibhuttampi āpattiyā kāraṇaṃ hotīti dīpeti. Tesu sattāhakālikeyeva visesaṃ dassetumāha ‘‘abhuttaṃ tatiyampi cā’’ti. Ca-saddo tu-saddatthe. Yāvajīvikaṃ pana paṭiggahetvā yāvajīvaṃ paribhuñjiyamānaṃ itarakālikasaṃsaggaṃ vinā dosakaraṃ na hotīti na gahitaṃ.
૨૬૮૪. અમ્બાદયો સદ્દા રુક્ખાનં નામભૂતા તંતંફલેપિ વત્તમાના ઇધ ઉપચારવસેન તજ્જે પાનકે વુત્તા, તેનેવાહ ‘‘પાનકં મત’’ન્તિ. ચોચં અટ્ઠિકકદલિપાનં. મોચં ઇતરકદલિપાનં. મધૂતિ મુદ્દિકફલાનં રસં. મુદ્દિકાતિ સીતોદકે મદ્દિતાનં મુદ્દિકફલાનં પાનં. ‘‘સાલૂકપાનન્તિ રત્તુપ્પલનીલુપ્પલાદીનં સાલૂકે મદ્દિત્વા કતપાન’’ન્તિ પાળિયં, અટ્ઠકથાય (મહાવ॰ અટ્ઠ॰ ૩૦૦) ચ સાલૂક-સદ્દસ્સ દીઘવસેન સંયોગદસ્સનતો ‘‘સાલુ ફારુસકઞ્ચા’’તિ ગાથાબન્ધવસેન રસ્સો કતો.
2684. Ambādayo saddā rukkhānaṃ nāmabhūtā taṃtaṃphalepi vattamānā idha upacāravasena tajje pānake vuttā, tenevāha ‘‘pānakaṃ mata’’nti. Cocaṃ aṭṭhikakadalipānaṃ. Mocaṃ itarakadalipānaṃ. Madhūti muddikaphalānaṃ rasaṃ. Muddikāti sītodake madditānaṃ muddikaphalānaṃ pānaṃ. ‘‘Sālūkapānanti rattuppalanīluppalādīnaṃ sālūke madditvā katapāna’’nti pāḷiyaṃ, aṭṭhakathāya (mahāva. aṭṭha. 300) ca sālūka-saddassa dīghavasena saṃyogadassanato ‘‘sālu phārusakañcā’’ti gāthābandhavasena rasso kato.
સાલૂકં કુમુદુપ્પલાનં ફલરસં. ખુદ્દસિક્ખાવણ્ણનાયં પન ‘‘સાલૂકપાનં નામ રત્તુપ્પલનીલુપ્પલાદીનં કિઞ્જક્ખરેણૂહિ કતપાન’’ન્તિ વુત્તં. ‘‘ફારુસક’ન્તિઆદીસુ એકો રુક્ખો’’તિ ગણ્ઠિપદે વુત્તં. તસ્સ ફલરસો ફારુસકં નામ. એતેસં અટ્ઠન્નં ફલાનં રસો ઉદકસમ્ભિન્નો વટ્ટતિ, સીતુદકે મદ્દિતો પસન્નો નિક્કસટોવ વટ્ટતિ, ઉદકેન પન અસમ્ભિન્નો રસો યાવકાલિકો.
Sālūkaṃ kumuduppalānaṃ phalarasaṃ. Khuddasikkhāvaṇṇanāyaṃ pana ‘‘sālūkapānaṃ nāma rattuppalanīluppalādīnaṃ kiñjakkhareṇūhi katapāna’’nti vuttaṃ. ‘‘Phārusaka’ntiādīsu eko rukkho’’ti gaṇṭhipade vuttaṃ. Tassa phalaraso phārusakaṃ nāma. Etesaṃ aṭṭhannaṃ phalānaṃ raso udakasambhinno vaṭṭati, sītudake maddito pasanno nikkasaṭova vaṭṭati, udakena pana asambhinno raso yāvakāliko.
૨૬૮૫. ફલન્તિ અમ્બાદિફલં. સવત્થુકપટિગ્ગહોતિ પાનવત્થુકાનં ફલાનં પટિગ્ગહો. વસતિ એત્થ પાનન્તિ વત્થુ, ફલં, વત્થુના સહ વટ્ટતીતિ સવત્થુકં, પાનં, સવત્થુકસ્સ પટિગ્ગહો સવત્થુકપટિગ્ગહો. સવત્થુકસ્સ પટિગ્ગહં નામ વત્થુપટિગ્ગહણમેવાતિ કત્વા વુત્તં ‘‘પાનવત્થુકાનં ફલાનં પટિગ્ગહો’’તિ.
2685.Phalanti ambādiphalaṃ. Savatthukapaṭiggahoti pānavatthukānaṃ phalānaṃ paṭiggaho. Vasati ettha pānanti vatthu, phalaṃ, vatthunā saha vaṭṭatīti savatthukaṃ, pānaṃ, savatthukassa paṭiggaho savatthukapaṭiggaho. Savatthukassa paṭiggahaṃ nāma vatthupaṭiggahaṇamevāti katvā vuttaṃ ‘‘pānavatthukānaṃ phalānaṃ paṭiggaho’’ti.
૨૬૮૬. ‘‘સુકોટ્ટેત્વા’’તિ વુચ્ચમાનત્તા ‘‘અમ્બપક્ક’’ન્તિ આમકમેવ અમ્બફલં વુચ્ચતિ . ઉદકેતિ સીતોદકે. પરિસ્સવં પરિસ્સાવિતં. કત્વાતિ મધુઆદીહિ અભિસઙ્ખરિત્વા. યથાહ – ‘‘તદહુપટિગ્ગહિતેહિ મધુસક્કરકપ્પૂરાદીહિ યોજેત્વા કાતબ્બ’’ન્તિ (મહાવ॰ અટ્ઠ॰ ૩૦૦). પાતું વટ્ટતીતિ એત્થ વિનિચ્છયો ‘‘એવં કતં પુરેભત્તમેવ કપ્પતિ, અનુપસમ્પન્નેહિ કતં લભિત્વા પન પુરેભત્તં પટિગ્ગહિતં પુરેભત્તં સામિસપરિભોગેનાપિ વટ્ટતિ, પચ્છાભત્તં નિરામિસપરિભોગેન યાવ અરુણુગ્ગમના વટ્ટતિયેવ. એસ નયો સબ્બપાનેસૂ’’તિ અટ્ઠકથાયં વુત્તો.
2686. ‘‘Sukoṭṭetvā’’ti vuccamānattā ‘‘ambapakka’’nti āmakameva ambaphalaṃ vuccati . Udaketi sītodake. Parissavaṃ parissāvitaṃ. Katvāti madhuādīhi abhisaṅkharitvā. Yathāha – ‘‘tadahupaṭiggahitehi madhusakkarakappūrādīhi yojetvā kātabba’’nti (mahāva. aṭṭha. 300). Pātuṃ vaṭṭatīti ettha vinicchayo ‘‘evaṃ kataṃ purebhattameva kappati, anupasampannehi kataṃ labhitvā pana purebhattaṃ paṭiggahitaṃ purebhattaṃ sāmisaparibhogenāpi vaṭṭati, pacchābhattaṃ nirāmisaparibhogena yāva aruṇuggamanā vaṭṭatiyeva. Esa nayo sabbapānesū’’ti aṭṭhakathāyaṃ vutto.
૨૬૮૭. સેસપાનકેસુપીતિ જમ્બુપાનકાદીસુપિ.
2687.Sesapānakesupīti jambupānakādīsupi.
૨૬૮૮. ઉચ્છુરસો અન્તોગધત્તા ઇધ વુત્તો, ન પન યામકાલિકત્તા, સો પન સત્તાહકાલિકોયેવ.
2688. Ucchuraso antogadhattā idha vutto, na pana yāmakālikattā, so pana sattāhakālikoyeva.
૨૬૮૯. મધુકસ્સ રસન્તિ મધુકપુપ્ફસ્સ રસં. એત્થ મધુકપુપ્ફરસો અગ્ગિપાકો વા હોતુ આદિચ્ચપાકો વા, પચ્છાભત્તં ન વટ્ટતિ. પુરેભત્તમ્પિ યં પાનં ગહેત્વા મજ્જં કરોન્તિ, સો આદિતો પટ્ઠાય ન વટ્ટતિ. મધુકપુપ્ફં પન અલ્લં વા સુક્ખં વા ભજ્જિતં વા તેન કતફાણિતં વા યતો પટ્ઠાય મજ્જં ન કરોન્તિ, તં સબ્બં પુરેભત્તં વટ્ટતિ.
2689.Madhukassa rasanti madhukapupphassa rasaṃ. Ettha madhukapuppharaso aggipāko vā hotu ādiccapāko vā, pacchābhattaṃ na vaṭṭati. Purebhattampi yaṃ pānaṃ gahetvā majjaṃ karonti, so ādito paṭṭhāya na vaṭṭati. Madhukapupphaṃ pana allaṃ vā sukkhaṃ vā bhajjitaṃ vā tena kataphāṇitaṃ vā yato paṭṭhāya majjaṃ na karonti, taṃ sabbaṃ purebhattaṃ vaṭṭati.
પક્કડાકરસન્તિ પક્કસ્સ યાવકાલિકસ્સ રસં. સબ્બો પત્તરસો યામકાલિકો વુત્તોતિ યોજના. અટ્ઠકથાયં ‘‘યાવકાલિકપત્તાનઞ્હિ પુરેભત્તંયેવ રસો કપ્પતી’’તિ (મહાવ॰ અટ્ઠ॰ ૩૦૦) ઇમમેવ સન્ધાય વુત્તં.
Pakkaḍākarasanti pakkassa yāvakālikassa rasaṃ. Sabbo pattaraso yāmakāliko vuttoti yojanā. Aṭṭhakathāyaṃ ‘‘yāvakālikapattānañhi purebhattaṃyeva raso kappatī’’ti (mahāva. aṭṭha. 300) imameva sandhāya vuttaṃ.
૨૬૯૦. સાનુલોમાનં સત્તન્નં ધઞ્ઞાનં ફલજં રસં ઠપેત્વા સબ્બો ફલજો રસો વિકાલે યામસઞ્ઞિતે અનુલોમતો પરિભુઞ્જિતું અનુઞ્ઞાતોતિ યોજના.
2690. Sānulomānaṃ sattannaṃ dhaññānaṃ phalajaṃ rasaṃ ṭhapetvā sabbo phalajo raso vikāle yāmasaññite anulomato paribhuñjituṃ anuññātoti yojanā.
૨૬૯૧. યાવકાલિકપત્તાનં સીતુદકે મદ્દિત્વા કતો રસોપિ અપક્કો, આદિચ્ચપાકોપિ વિકાલે પન વટ્ટતીતિ યોજના.
2691. Yāvakālikapattānaṃ sītudake madditvā kato rasopi apakko, ādiccapākopi vikāle pana vaṭṭatīti yojanā.
૨૬૯૨-૩. સત્તધઞ્ઞાનુલોમાનિ સરૂપતો દસ્સેતુમાહ ‘‘તાલઞ્ચનાળિકેરઞ્ચા’’તિઆદિ. અપરણ્ણં મુગ્ગાદિ. ‘‘સત્તધઞ્ઞાનુલોમિક’’ન્તિ ઇમિના એતેસં રસો યાવકાલિકો યામકાલસઙ્ખાતે વિકાલે પરિભુઞ્જિતું ન વટ્ટતીતિ દસ્સેતિ.
2692-3. Sattadhaññānulomāni sarūpato dassetumāha ‘‘tālañcanāḷikerañcā’’tiādi. Aparaṇṇaṃ muggādi. ‘‘Sattadhaññānulomika’’nti iminā etesaṃ raso yāvakāliko yāmakālasaṅkhāte vikāle paribhuñjituṃ na vaṭṭatīti dasseti.
૨૬૯૫. એવમાદીનં ખુદ્દકાનં ફલાનં રસો પન અટ્ઠપાનાનુલોમત્તા અનુલોમિકે યામકાલિકાનુલોમિકે નિદ્દિટ્ઠો કથિતોતિ યોજના.
2695. Evamādīnaṃ khuddakānaṃ phalānaṃ raso pana aṭṭhapānānulomattā anulomike yāmakālikānulomike niddiṭṭho kathitoti yojanā.
૨૬૯૬. ઇધ ઇમસ્મિં લોકે સાનુલોમસ્સ ધઞ્ઞસ્સ ફલજં રસં ઠપેત્વા અયામકાલિકો અઞ્ઞો ફલરસો નત્થીતિ યોજના, સબ્બો યામકાલિકોયેવાતિ દીપેતિ.
2696.Idha imasmiṃ loke sānulomassa dhaññassa phalajaṃ rasaṃ ṭhapetvā ayāmakāliko añño phalaraso natthīti yojanā, sabbo yāmakālikoyevāti dīpeti.
ભેસજ્જક્ખન્ધકકથાવણ્ણના.
Bhesajjakkhandhakakathāvaṇṇanā.