Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / અઙ્ગુત્તરનિકાય • Aṅguttaranikāya |
૯. ભિક્ખુનીસુત્તં
9. Bhikkhunīsuttaṃ
૧૫૯. એવં મે સુતં – એકં સમયં આયસ્મા આનન્દો કોસમ્બિયં વિહરતિ ઘોસિતારામે . અથ ખો અઞ્ઞતરા ભિક્ખુની અઞ્ઞતરં પુરિસં આમન્તેસિ – ‘‘એહિ ત્વં, અમ્ભો પુરિસ, યેનય્યો આનન્દો તેનુપસઙ્કમ; ઉપસઙ્કમિત્વા મમ વચનેન અય્યસ્સ આનન્દસ્સ પાદે સિરસા વન્દ – ‘ઇત્થન્નામા, ભન્તે, ભિક્ખુની આબાધિકિની દુક્ખિતા બાળ્હગિલાના. સા અય્યસ્સ આનન્દસ્સ પાદે સિરસા વન્દતી’તિ. એવઞ્ચ વદેહિ – ‘સાધુ કિર, ભન્તે, અય્યો આનન્દો યેન ભિક્ખુનુપસ્સયો યેન સા ભિક્ખુની તેનુપસઙ્કમતુ અનુકમ્પં ઉપાદાયા’’’તિ . ‘‘એવં, અય્યે’’તિ ખો સો પુરિસો તસ્સા ભિક્ખુનિયા પટિસ્સુત્વા યેનાયસ્મા આનન્દો તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા આયસ્મન્તં આનન્દં અભિવાદેત્વા એકમન્તં નિસીદિ. એકમન્તં નિસિન્નો ખો સો પુરિસો આયસ્મન્તં આનન્દં એતદવોચ –
159. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ āyasmā ānando kosambiyaṃ viharati ghositārāme . Atha kho aññatarā bhikkhunī aññataraṃ purisaṃ āmantesi – ‘‘ehi tvaṃ, ambho purisa, yenayyo ānando tenupasaṅkama; upasaṅkamitvā mama vacanena ayyassa ānandassa pāde sirasā vanda – ‘itthannāmā, bhante, bhikkhunī ābādhikinī dukkhitā bāḷhagilānā. Sā ayyassa ānandassa pāde sirasā vandatī’ti. Evañca vadehi – ‘sādhu kira, bhante, ayyo ānando yena bhikkhunupassayo yena sā bhikkhunī tenupasaṅkamatu anukampaṃ upādāyā’’’ti . ‘‘Evaṃ, ayye’’ti kho so puriso tassā bhikkhuniyā paṭissutvā yenāyasmā ānando tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ ānandaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho so puriso āyasmantaṃ ānandaṃ etadavoca –
‘‘ઇત્થન્નામા, ભન્તે, ભિક્ખુની આબાધિકિની દુક્ખિતા બાળ્હગિલાના. સા આયસ્મતો આનન્દસ્સ પાદે સિરસા વન્દતિ, એવઞ્ચ વદેતિ – ‘સાધુ કિર, ભન્તે, આયસ્મા આનન્દો યેન ભિક્ખુનુપસ્સયો યેન સા ભિક્ખુની તેનુપસઙ્કમતુ અનુકમ્પં ઉપાદાયા’’’તિ. અધિવાસેસિ ખો આયસ્મા આનન્દો તુણ્હીભાવેન.
‘‘Itthannāmā, bhante, bhikkhunī ābādhikinī dukkhitā bāḷhagilānā. Sā āyasmato ānandassa pāde sirasā vandati, evañca vadeti – ‘sādhu kira, bhante, āyasmā ānando yena bhikkhunupassayo yena sā bhikkhunī tenupasaṅkamatu anukampaṃ upādāyā’’’ti. Adhivāsesi kho āyasmā ānando tuṇhībhāvena.
અથ ખો આયસ્મા આનન્દો નિવાસેત્વા પત્તચીવરમાદાય યેન ભિક્ખુનુપસ્સયો યેન સા ભિક્ખુની તેનુપસઙ્કમિ. અદ્દસા ખો સા ભિક્ખુની આયસ્મન્તં આનન્દં દૂરતોવ આગચ્છન્તં. દિસ્વા સસીસં પારુપિત્વા મઞ્ચકે નિપજ્જિ. અથ ખો આયસ્મા આનન્દો યેન સા ભિક્ખુની તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા પઞ્ઞત્તે આસને નિસીદિ. નિસજ્જ ખો આયસ્મા આનન્દો તં ભિક્ખુનિં એતદવોચ –
Atha kho āyasmā ānando nivāsetvā pattacīvaramādāya yena bhikkhunupassayo yena sā bhikkhunī tenupasaṅkami. Addasā kho sā bhikkhunī āyasmantaṃ ānandaṃ dūratova āgacchantaṃ. Disvā sasīsaṃ pārupitvā mañcake nipajji. Atha kho āyasmā ānando yena sā bhikkhunī tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi. Nisajja kho āyasmā ānando taṃ bhikkhuniṃ etadavoca –
‘‘આહારસમ્ભૂતો અયં, ભગિનિ, કાયો આહારં નિસ્સાય. આહારો પહાતબ્બો. તણ્હાસમ્ભૂતો અયં, ભગિનિ, કાયો તણ્હં નિસ્સાય. તણ્હા પહાતબ્બા. માનસમ્ભૂતો અયં, ભગિનિ, કાયો માનં નિસ્સાય. માનો પહાતબ્બો. મેથુનસમ્ભૂતો અયં, ભગિનિ, કાયો. મેથુને ચ સેતુઘાતો વુત્તો ભગવતા.
‘‘Āhārasambhūto ayaṃ, bhagini, kāyo āhāraṃ nissāya. Āhāro pahātabbo. Taṇhāsambhūto ayaṃ, bhagini, kāyo taṇhaṃ nissāya. Taṇhā pahātabbā. Mānasambhūto ayaṃ, bhagini, kāyo mānaṃ nissāya. Māno pahātabbo. Methunasambhūto ayaṃ, bhagini, kāyo. Methune ca setughāto vutto bhagavatā.
‘‘‘આહારસમ્ભૂતો અયં, ભગિનિ, કાયો આહારં નિસ્સાય. આહારો પહાતબ્બો’તિ, ઇતિ ખો પનેતં વુત્તં. કિઞ્ચેતં પટિચ્ચ વુત્તં? ઇધ, ભગિનિ, ભિક્ખુ પટિસઙ્ખા યોનિસો આહારં આહારેતિ – ‘નેવ દવાય ન મદાય ન મણ્ડનાય ન વિભૂસનાય, યાવદેવ ઇમસ્સ કાયસ્સ ઠિતિયા યાપનાય વિહિંસૂપરતિયા બ્રહ્મચરિયાનુગ્ગહાય. ઇતિ પુરાણઞ્ચ વેદનં પટિહઙ્ખામિ, નવઞ્ચ વેદનં ન ઉપ્પાદેસ્સામિ. યાત્રા ચ મે ભવિસ્સતિ અનવજ્જતા ચ ફાસુવિહારો ચા’તિ. સો અપરેન સમયેન આહારં નિસ્સાય આહારં પજહતિ. ‘આહારસમ્ભૂતો અયં, ભગિનિ, કાયો આહારં નિસ્સાય. આહારો પહાતબ્બો’તિ, ઇતિ યં તં વુત્તં ઇદમેતં પટિચ્ચ વુત્તં.
‘‘‘Āhārasambhūto ayaṃ, bhagini, kāyo āhāraṃ nissāya. Āhāro pahātabbo’ti, iti kho panetaṃ vuttaṃ. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Idha, bhagini, bhikkhu paṭisaṅkhā yoniso āhāraṃ āhāreti – ‘neva davāya na madāya na maṇḍanāya na vibhūsanāya, yāvadeva imassa kāyassa ṭhitiyā yāpanāya vihiṃsūparatiyā brahmacariyānuggahāya. Iti purāṇañca vedanaṃ paṭihaṅkhāmi, navañca vedanaṃ na uppādessāmi. Yātrā ca me bhavissati anavajjatā ca phāsuvihāro cā’ti. So aparena samayena āhāraṃ nissāya āhāraṃ pajahati. ‘Āhārasambhūto ayaṃ, bhagini, kāyo āhāraṃ nissāya. Āhāro pahātabbo’ti, iti yaṃ taṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
‘‘‘તણ્હાસમ્ભૂતો અયં, ભગિનિ, કાયો તણ્હં નિસ્સાય. તણ્હા પહાતબ્બા’તિ, ઇતિ ખો પનેતં વુત્તં. કિઞ્ચેતં પટિચ્ચ વુત્તં? ઇધ, ભગિનિ, ભિક્ખુ સુણાતિ – ‘ઇત્થન્નામો કિર ભિક્ખુ આસવાનં ખયા અનાસવં ચેતોવિમુત્તિં પઞ્ઞાવિમુત્તિં દિટ્ઠેવ ધમ્મે સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ વિહરતી’તિ. તસ્સ એવં હોતિ – ‘કુદાસ્સુ નામ અહમ્પિ આસવાનં ખયા અનાસવં ચેતોવિમુત્તિં પઞ્ઞાવિમુત્તિં દિટ્ઠેવ ધમ્મે સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ વિહરિસ્સામી’તિ! સો અપરેન સમયેન તણ્હં નિસ્સાય તણ્હં પજહતિ. ‘તણ્હાસમ્ભૂતો અયં, ભગિનિ, કાયો તણ્હં નિસ્સાય. તણ્હા પહાતબ્બા’તિ, ઇતિ યં તં વુત્તં ઇદમેતં પટિચ્ચ વુત્તં.
‘‘‘Taṇhāsambhūto ayaṃ, bhagini, kāyo taṇhaṃ nissāya. Taṇhā pahātabbā’ti, iti kho panetaṃ vuttaṃ. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Idha, bhagini, bhikkhu suṇāti – ‘itthannāmo kira bhikkhu āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharatī’ti. Tassa evaṃ hoti – ‘kudāssu nāma ahampi āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissāmī’ti! So aparena samayena taṇhaṃ nissāya taṇhaṃ pajahati. ‘Taṇhāsambhūto ayaṃ, bhagini, kāyo taṇhaṃ nissāya. Taṇhā pahātabbā’ti, iti yaṃ taṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
‘‘‘માનસમ્ભૂતો અયં, ભગિનિ, કાયો માનં નિસ્સાય. માનો પહાતબ્બો’તિ, ઇતિ ખો પનેતં વુત્તં. કિઞ્ચેતં પટિચ્ચ વુત્તં? ઇધ, ભગિનિ, ભિક્ખુ સુણાતિ – ‘ઇત્થન્નામો કિર ભિક્ખુ આસવાનં ખયા અનાસવં ચેતોવિમુત્તિં પઞ્ઞાવિમુત્તિં દિટ્ઠેવ ધમ્મે સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ વિહરતી’તિ. તસ્સ એવં હોતિ – ‘સો હિ નામ આયસ્મા આસવાનં ખયા અનાસવં ચેતોવિમુત્તિં પઞ્ઞાવિમુત્તિં દિટ્ઠેવ ધમ્મે સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ વિહરિસ્સતિ; કિમઙ્ગં 1 પનાહ’ન્તિ! સો અપરેન સમયેન માનં નિસ્સાય માનં પજહતિ. ‘માનસમ્ભૂતો અયં, ભગિનિ, કાયો માનં નિસ્સાય. માનો પહાતબ્બો’તિ, ઇતિ યં તં વુત્તં ઇદમેતં પટિચ્ચ વુત્તં.
‘‘‘Mānasambhūto ayaṃ, bhagini, kāyo mānaṃ nissāya. Māno pahātabbo’ti, iti kho panetaṃ vuttaṃ. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Idha, bhagini, bhikkhu suṇāti – ‘itthannāmo kira bhikkhu āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharatī’ti. Tassa evaṃ hoti – ‘so hi nāma āyasmā āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissati; kimaṅgaṃ 2 panāha’nti! So aparena samayena mānaṃ nissāya mānaṃ pajahati. ‘Mānasambhūto ayaṃ, bhagini, kāyo mānaṃ nissāya. Māno pahātabbo’ti, iti yaṃ taṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
‘‘મેથુનસમ્ભૂતો અયં, ભગિનિ, કાયો. મેથુને ચ સેતુઘાતો વુત્તો ભગવતા’’તિ.
‘‘Methunasambhūto ayaṃ, bhagini, kāyo. Methune ca setughāto vutto bhagavatā’’ti.
અથ ખો સા ભિક્ખુની મઞ્ચકા વુટ્ઠહિત્વા એકંસં ઉત્તરાસઙ્ગં કરિત્વા આયસ્મતો આનન્દસ્સ પાદેસુ સિરસા નિપતિત્વા આયસ્મન્તં આનન્દં એતદવોચ – ‘‘અચ્ચયો મં, ભન્તે, અચ્ચગમા, યથાબાલં યથામૂળ્હં યથાઅકુસલં, યાહં એવમકાસિં. તસ્સા મે, ભન્તે, અય્યો આનન્દો અચ્ચયં અચ્ચયતો પટિગ્ગણ્હાતુ, આયતિં સંવરાયા’’તિ. ‘‘તગ્ઘ તં 3, ભગિનિ, અચ્ચયો અચ્ચગમા, યથાબાલં યથામૂળ્હં યથાઅકુસલં, યા ત્વં એવમકાસિ. યતો ચ ખો ત્વં, ભગિનિ, અચ્ચયં અચ્ચયતો દિસ્વા યથાધમ્મં પટિકરોસિ, તં તે મયં પટિગ્ગણ્હામ. વુદ્ધિ હેસા, ભગિનિ, અરિયસ્સ વિનયે યો અચ્ચયં અચ્ચયતો દિસ્વા યથાધમ્મં પટિકરોતિ આયતિં સંવરં આપજ્જતી’’તિ. નવમં.
Atha kho sā bhikkhunī mañcakā vuṭṭhahitvā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā āyasmato ānandassa pādesu sirasā nipatitvā āyasmantaṃ ānandaṃ etadavoca – ‘‘accayo maṃ, bhante, accagamā, yathābālaṃ yathāmūḷhaṃ yathāakusalaṃ, yāhaṃ evamakāsiṃ. Tassā me, bhante, ayyo ānando accayaṃ accayato paṭiggaṇhātu, āyatiṃ saṃvarāyā’’ti. ‘‘Taggha taṃ 4, bhagini, accayo accagamā, yathābālaṃ yathāmūḷhaṃ yathāakusalaṃ, yā tvaṃ evamakāsi. Yato ca kho tvaṃ, bhagini, accayaṃ accayato disvā yathādhammaṃ paṭikarosi, taṃ te mayaṃ paṭiggaṇhāma. Vuddhi hesā, bhagini, ariyassa vinaye yo accayaṃ accayato disvā yathādhammaṃ paṭikaroti āyatiṃ saṃvaraṃ āpajjatī’’ti. Navamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / અઙ્ગુત્તરનિકાય (અટ્ઠકથા) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ૯. ભિક્ખુનીસુત્તવણ્ણના • 9. Bhikkhunīsuttavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / અઙ્ગુત્તરનિકાય (ટીકા) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ૯. ભિક્ખુનીસુત્તવણ્ણના • 9. Bhikkhunīsuttavaṇṇanā