| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨੀ-ਟੀਕਾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
ਭਿਕ੍ਖੁਪਦਭਾਜਨੀਯવਣ੍ਣਨਾ
Bhikkhupadabhājanīyavaṇṇanā
ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ-ਸਦ੍ਦਂ ਅਪਨੇਤ੍વਾ ਅਨਿਯਮੇਨ ਪੁਗ੍ਗਲਦੀਪਕਂ ਯੋ-ਸਦ੍ਦਮੇવ ਆਹ, ਤਸ੍ਮਾ। ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਯੋ-ਸਦ੍ਦੇ। ਪਨ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਯੋ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸੇવ ਅਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਯੋ ਕੋਚੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਯੋ ਕੋਚਿ ਨਾਮਾਤਿ ਯੋ વਾ ਸੋ વਾ ਯੋ ਕੋਚੀਤਿ વੁਤ੍ਤੋ। વਾਸਧੁਰਯੁਤ੍ਤੋ વਾਤਿ વਿਪਸ੍ਸਨਾਧੁਰਯੁਤ੍ਤੋ વਾ। ਸੀਲੇਸੂਤਿ ਪਕਤੀਸੁ।
Tasmāti yasmā pana-saddaṃ apanetvā aniyamena puggaladīpakaṃ yo-saddameva āha, tasmā. Etthāti imasmiṃ yo-sadde. Pana-saddassa nipātamattattā yo-saddasseva atthaṃ pakāsento ‘‘yo kocīti vuttaṃ hotī’’ti āha. Yo koci nāmāti yo vā so vā yo kocīti vutto. Vāsadhurayutto vāti vipassanādhurayutto vā. Sīlesūti pakatīsu.
ਭਿਕ੍ਖਤੀਤਿ ਯਾਚਤਿ। ਲਭਨ੍ਤੋ વਾ ਅਲਭਨ੍ਤੋ વਾਤਿ ਯੋ ਕੋਚਿ ਭਿਕ੍ਖਤਿ ਭਿਕ੍ਖਂ ਏਸਤਿ ਗવੇਸਤਿ, ਸੋ ਤਂ ਲਭਤੁ વਾ ਮਾ વਾ, ਤਥਾਪਿ ਭਿਕ੍ਖਤੀਤਿ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਅਰਿਯਾਯ ਯਾਚਨਾਯਾਤਿ ‘‘ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਅਰਿਯਾ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ, ਏਸਾ ਅਰਿਯਾਨ ਯਾਚਨਾ’’ਤਿ ਏવਂ વੁਤ੍ਤਾਯ ਅਰਿਯਯਾਚਨਾਯ, ਨ ਕਪਣਦ੍ਧਿਕવਣਿਬ੍ਬਕਯਾਚਕਾਨਂ વਿਯ ‘‘ਦੇਹਿ ਦੇਹੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਪવਤ੍ਤਯਾਚਨਾਯ। ਭਿਕ੍ਖਾਚਰਿਯਨ੍ਤਿ ਉਞ੍ਛਾਚਰਿਯਂ। ਅਜ੍ਝੁਪਗਤਤ੍ਤਾਤਿ ਅਨੁਟ੍ਠਿਤਤ੍ਤਾ। ਕਾਜਭਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਕਾਜੇਹਿ ਆਨੀਤਂ ਭਤ੍ਤਂ। ਅਗ੍ਘਫਸ੍ਸવਣ੍ਣਭੇਦੇਨਾਤਿ ਅਗ੍ਘਾਦੀਨਂ ਪੁਰਿਮਪਕਤਿવਿਜਹੇਨ। ਪੁਰਿਮਪਕਤਿવਿਜਹਨਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਭੇਦੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ। ਧੋવਿਤ੍વਾ ਅਪਨੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਸਭਾવਂ ਮਲਂ, ਤਥਾ ਅਪਨੇਤੁਂ ਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਸਭਾવਾ ਜਲ੍ਲਿਕਾ। ਭਿਨ੍ਨਪਟਧਰੋਤਿ ਨਿਬ੍ਬਚਨਂ ਭਿਨ੍ਨਪਟਧਰੇ ਭਿਕ੍ਖੁ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਨਿਰੁਲ਼੍ਹਤ੍ਤਾ ਕਤਂ।
Bhikkhatīti yācati. Labhanto vā alabhanto vāti yo koci bhikkhati bhikkhaṃ esati gavesati, so taṃ labhatu vā mā vā, tathāpi bhikkhatīti bhikkhūti ayamettha adhippāyo. Ariyāya yācanāyāti ‘‘uddissa ariyā tiṭṭhanti, esā ariyāna yācanā’’ti evaṃ vuttāya ariyayācanāya, na kapaṇaddhikavaṇibbakayācakānaṃ viya ‘‘dehi dehī’’ti evaṃ pavattayācanāya. Bhikkhācariyanti uñchācariyaṃ. Ajjhupagatattāti anuṭṭhitattā. Kājabhattanti kājehi ānītaṃ bhattaṃ. Agghaphassavaṇṇabhedenāti agghādīnaṃ purimapakativijahena. Purimapakativijahanañhettha bhedoti adhippetaṃ. Dhovitvā apanetuṃ asakkuṇeyyasabhāvaṃ malaṃ, tathā apanetuṃ sakkuṇeyyasabhāvā jallikā. Bhinnapaṭadharoti nibbacanaṃ bhinnapaṭadhare bhikkhu-saddassa niruḷhattā kataṃ.
ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਸਮ੍ਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਟ੍ਠਪਰਿਕ੍ਖਾਰਦਾਨੂਪਨਿਸ੍ਸਯਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ। ਯੋ ਹਿ ਚੀવਰਾਦਿਕੇ ਅਟ੍ਠ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰੇ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਮੇવ વਾ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਾਦਿਅਰਿਯਸ੍ਸ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸ੍ਸੇવ વਾ ਸੀਲਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਦਤ੍વਾ ‘‘ਇਦਂ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਦਾਨਂ ਅਨਾਗਤੇ ਏਹਿਭਿਕ੍ਖੁਭਾવਾਯ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਪਤ੍ਥਨਂ ਪਟ੍ਠਪੇਸਿ, ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਸਤਿ ਅਧਿਕਾਰਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਂ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਸਮ੍ਮੁਖੀਭਾવੇ ਇਦ੍ਧਿਮਯਪਰਿਕ੍ਖਾਰਲਾਭਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਤੀਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਬ੍ਰਹ੍ਮਘੋਸਨ੍ਤਿ ਉਤ੍ਤਮਘੋਸਂ, ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਘੋਸਸਦਿਸਂ વਾ ਘੋਸਂ। ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਨ੍ਤਿ ਸਾਸਨਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਮਗ੍ਗਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਞ੍ਚ। ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਾ ਅਨ੍ਤਕਿਰਿਯਾਯਾਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ। ਭਣ੍ਡੂਤਿ ਮੁਣ੍ਡੋ। વਾਸੀਤਿ ਦਨ੍ਤਕਟ੍ਠਚ੍ਛੇਦਨવਾਸਿ। ਬਨ੍ਧਨਨ੍ਤਿ ਕਾਯਬਨ੍ਧਨਂ। ਯੁਤ੍ਤੋ ਭਾવਨਾਨੁਯੋਗੋ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਯੁਤ੍ਤਯੋਗੋ, ਤਸ੍ਸ ਯੁਤ੍ਤਯੋਗਸ੍ਸ, ਭਾવਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਇਰਿਯਾਪਥਸਮ੍ਪਨ੍ਨਤਾવਿਭਾવਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਸਟ੍ਠਿવਸ੍ਸਿਕਤ੍ਥੇਰੋ વਿਯਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਬੁਦ੍ਧੋવ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਚਰਿਯੋ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਚਰਿਯੋ ਚ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਬੁਦ੍ਧਾਚਰਿਯਕੋ। ਪਠਮਬੋਧਿਯਮ੍ਪਿ ਪਠਮਕਾਲੇਯੇવ ਸੇਸਉਪਸਮ੍ਪਦਾਨਂ ਅਭਾવੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਠਮਬੋਧਿਯਂ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ’’ਤਿ। ਪਞ੍ਚ ਪਞ੍ਚવਗ੍ਗਿਯਤ੍ਥੇਰਾਤਿ ਪਞ੍ਚવਗ੍ਗਿਯਤ੍ਥੇਰਾ ਪਞ੍ਚ। ਤੀਣਿ ਸਤਨ੍ਤਿ ਤੀਣਿ ਸਤਾਨਿ, ਗਾਥਾਬਨ੍ਧਸੁਖਤ੍ਥਂ વਚਨવਿਪਲ੍ਲਾਸੋ ਕਤੋ। ਏਕੋ ਚ ਥੇਰੋਤਿ ਅਙ੍ਗੁਲਿਮਾਲਤ੍ਥੇਰਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਨ વੁਤ੍ਤਾਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਨ વੁਤ੍ਤਾ। ਤਤ੍ਥਾਤਿ વਿਨਯਪਾਲ਼ਿਯਂ।
Upanissayasampannanti pubbe aṭṭhaparikkhāradānūpanissayasampannaṃ. Yo hi cīvarādike aṭṭha parikkhāre pattacīvarameva vā sotāpannādiariyassa puthujjanasseva vā sīlasampannassa datvā ‘‘idaṃ parikkhāradānaṃ anāgate ehibhikkhubhāvāya paccayo hotū’’ti patthanaṃ paṭṭhapesi, tassa taṃ sati adhikārasampattiyaṃ buddhānaṃ sammukhībhāve iddhimayaparikkhāralābhāya saṃvattatīti veditabbaṃ. Brahmaghosanti uttamaghosaṃ, brahmuno ghosasadisaṃ vā ghosaṃ. Brahmacariyanti sāsanabrahmacariyaṃ maggabrahmacariyañca. Dukkhassa sammā antakiriyāyāti yojetabbaṃ. Bhaṇḍūti muṇḍo. Vāsīti dantakaṭṭhacchedanavāsi. Bandhananti kāyabandhanaṃ. Yutto bhāvanānuyogo assāti yuttayogo, tassa yuttayogassa, bhāvanānuyogamanuyuttassāti vuttaṃ hoti. Iriyāpathasampannatāvibhāvanatthaṃ ‘‘saṭṭhivassikatthero viyā’’ti vuttaṃ. Buddhova pabbajjācariyo upasampadācariyo ca assāti buddhācariyako. Paṭhamabodhiyampi paṭhamakāleyeva sesaupasampadānaṃ abhāvoti āha ‘‘paṭhamabodhiyaṃ ekasmiṃ kāle’’ti. Pañca pañcavaggiyattherāti pañcavaggiyattherā pañca. Tīṇi satanti tīṇi satāni, gāthābandhasukhatthaṃ vacanavipallāso kato. Eko ca theroti aṅgulimālattheraṃ sandhāya vuttaṃ. Na vuttāti aṭṭhakathāyaṃ na vuttā. Tatthāti vinayapāḷiyaṃ.
વੇਲ਼ੁવਨਮਹਾવਿਹਾਰੇ ਗਨ੍ਧਕੁਟਿਯਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋਯੇવ ਭਗવਾ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਪਬ੍ਬਜਿਤਭਾવਂ વਿਦਿਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚੁਗ੍ਗਮਨਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਤਿਗਾવੁਤਂ ਮਗ੍ਗਂ ਏਕਕੋવ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਬਹੁਪੁਤ੍ਤਨਿਗ੍ਰੋਧਮੂਲੇ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕਂ ਆਭੁਜਿਤ੍વਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਰਮਨਿਪਚ੍ਚਕਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ‘‘ਸਤ੍ਥਾ ਮੇ ਭਨ੍ਤੇ ਭਗવਾ, ਸਾવਕੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਸਤ੍ਥਾ ਮੇ ਭਨ੍ਤੇ ਭਗવਾ, ਸਾવਕੋਹਮਸ੍ਮੀ’’ਤਿ ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਾવਕਤ੍ਤਂ ਸਾવੇਤ੍વਾ ਠਿਤਸ੍ਸ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਨਿਪਚ੍ਚਕਾਰਮਹਤ੍ਤਤਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚ ਮਹਾਨੁਭਾવਤਂ ਦੀਪੇਤੁਂ ਯਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਅਜਾਨਂਯੇવ ‘‘ਜਾਨਾਮੀ’’ਤਿ ਪਟਿਞ੍ਞਸ੍ਸ ਬਾਹਿਰਕਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥੁਨੋ ਏવਂ ਸਬ੍ਬਚੇਤਸਾ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ ਸਾવਕੋ ਏવਰੂਪਂ ਪਰਮਨਿਪਚ੍ਚਕਾਰਂ ਕਰੇਯ੍ਯ, ਤਸ੍ਸ વਣ੍ਟਚ੍ਛਿਨ੍ਨਤਾਲਪਕ੍ਕਂ વਿਯ ਗੀવਤੋ ਮੁਦ੍ਧਾਪਿ વਿਪਤੇਯ੍ਯ, ਸਤ੍ਤਧਾ વਾ ਫਲੇਯ੍ਯਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਯੋ ਖੋ, ਕਸ੍ਸਪ, ਏવਂ ਸਬ੍ਬਚੇਤਸਾ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਂ ਸਾવਕਂ ਅਜਾਨਂਯੇવ વਦੇਯ੍ਯ ‘ਜਾਨਾਮੀ’ਤਿ, ਅਪਸ੍ਸਂਯੇવ વਦੇਯ੍ਯ ‘ਪਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ, ਮੁਦ੍ਧਾਪਿ ਤਸ੍ਸ વਿਪਤੇਯ੍ਯ, ਸਤ੍ਤਧਾ વਾ ਫਲੇਯ੍ਯ, ਅਹਂ ਖੋ, ਕਸ੍ਸਪ, ਜਾਨਂਯੇવ વਦਾਮਿ ‘ਜਾਨਾਮੀ’ਤਿ, ਪਸ੍ਸਂਯੇવ વਦਾਮਿ ‘ਪਸ੍ਸਾਮੀ’’’ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੨.੧੫੪) ਤਿ વਤ੍વਾ ਜਾਤਿਮਦਮਾਨਮਦਰੂਪਮਦਪ੍ਪਹਾਨਤ੍ਥਂ ਤੀਹਿ ਓવਾਦੇਹਿ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਤ੍ਥੇਰਂ ਓવਦਨ੍ਤੋ ‘‘ਤਸ੍ਮਾਤਿਹ ਤੇ ਕਸ੍ਸਪਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ।
Veḷuvanamahāvihāre gandhakuṭiyaṃ nisinnoyeva bhagavā mahākassapattherassa attānaṃ uddissa pabbajitabhāvaṃ viditvā tassa paccuggamanaṃ karonto tigāvutaṃ maggaṃ ekakova gantvā bahuputtanigrodhamūle pallaṅkaṃ ābhujitvā nisinno attano santikaṃ āgantvā paramanipaccakāraṃ dassetvā ‘‘satthā me bhante bhagavā, sāvakohamasmi, satthā me bhante bhagavā, sāvakohamasmī’’ti tikkhattuṃ attano sāvakattaṃ sāvetvā ṭhitassa mahākassapattherassa nipaccakāramahattataṃ attano ca mahānubhāvataṃ dīpetuṃ yassa aññassa ajānaṃyeva ‘‘jānāmī’’ti paṭiññassa bāhirakassa satthuno evaṃ sabbacetasā samannāgato pasannacitto sāvako evarūpaṃ paramanipaccakāraṃ kareyya, tassa vaṇṭacchinnatālapakkaṃ viya gīvato muddhāpi vipateyya, sattadhā vā phaleyyāti dassento ‘‘yo kho, kassapa, evaṃ sabbacetasā samannāgataṃ sāvakaṃ ajānaṃyeva vadeyya ‘jānāmī’ti, apassaṃyeva vadeyya ‘passāmī’ti, muddhāpi tassa vipateyya, sattadhā vā phaleyya, ahaṃ kho, kassapa, jānaṃyeva vadāmi ‘jānāmī’ti, passaṃyeva vadāmi ‘passāmī’’’ (saṃ. ni. 2.154) ti vatvā jātimadamānamadarūpamadappahānatthaṃ tīhi ovādehi mahākassapattheraṃ ovadanto ‘‘tasmātiha te kassapā’’tiādimāha.
ਤਤ੍ਥ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੨.੨.੧੫੪) ਤਸ੍ਮਾਤਿਹਾਤਿ ਤਸ੍ਮਾ ਇਚ੍ਚੇવ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਯਸ੍ਮਾ ਅਹਂ ਜਾਨਨ੍ਤੋવ ‘‘ਜਾਨਾਮੀ’’ਤਿ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਏવ ਚ ‘‘ਪਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ વਦਾਮਿ, ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਿ-ਕਾਰ ਹ-ਕਾਰਾ ਨਿਪਾਤਾ। ਇਹਾਤਿ વਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਾਸਨੇ, ਤ-ਕਾਰੋ ਪਦਸਨ੍ਧਿવਸੇਨ ਆਗਤੋ। ਏવਂ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਇਦਾਨਿ વੁਚ੍ਚਮਾਨਾਕਾਰੇਨ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ। ਤਿਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਬਹਲਂ ਮਹਨ੍ਤਂ। ਹਿਰੋਤ੍ਤਪ੍ਪਞ੍ਚਾਤਿ ਹਿਰੀ ਚ ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਞ੍ਚ। ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤਂ ਭવਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਉਪਸਙ੍ਕਮਨਤੋ ਪਠਮਤਰਮੇવ ਉਪਟ੍ਠਿਤਂ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ। ਤਥਾ ਹਿ ਸਤਿ ਤੇਸਂ ਪੁਰਤੋ ਅਸ੍ਸ ਸਗਾਰવਸਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸવਤਾ ਸਣ੍ਠਾਤਿ। ਯੋ ਚ ਥੇਰਾਦੀਸੁ ਹਿਰੋਤ੍ਤਪ੍ਪਂ ਉਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ ਉਪਸਙ੍ਕਮਤਿ, ਥੇਰਾਦਯੋਪਿ ਤਂ ਸਹਿਰਿਕਾ ਸਓਤ੍ਤਪ੍ਪਾ ਚ ਹੁਤ੍વਾ ਉਪਸਙ੍ਕਮਨ੍ਤੀਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਆਨਿਸਂਸੋ। ਕੁਸਲੂਪਸਂਹਿਤਨ੍ਤਿ ਕੁਸਲਨਿਸ੍ਸਿਤਂ, ਅਨવਜ੍ਜਧਮ੍ਮਨਿਸ੍ਸਿਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਟ੍ਠਿਂ ਕਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਤੇਨ ਧਮ੍ਮੇਨ ਅਟ੍ਠਿਕਂ ਕਤ੍વਾ, ਤਂ વਾ ਧਮ੍ਮਂ ‘‘ਏਸ ਮਯ੍ਹਂ ਧਮ੍ਮੋ’’ਤਿ ਅਟ੍ਠਿਂ ਕਤ੍વਾ। ਮਨਸਿ ਕਤ੍વਾਤਿ ਚਿਤ੍ਤੇ ਠਪੇਤ੍વਾ। ਸਬ੍ਬਚੇਤਸਾ ਸਮਨ੍ਨਾਹਰਿਤ੍વਾਤਿ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਥੋਕਮ੍ਪਿ ਬਹਿ ਗਨ੍ਤੁਂ ਅਦੇਨ੍ਤੋ ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਹਾਰਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਹਰਿਤ੍વਾ। ਓਹਿਤਸੋਤੋਤਿ ਠਪਿਤਸੋਤੋ, ਧਮ੍ਮੇ ਨਿਹਿਤਸੋਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਏવਞ੍ਹਿ ਤੇ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਞਾਣਸੋਤਞ੍ਚ ਪਸਾਦਸੋਤਞ੍ਚ ਓਦਹਿਤ੍વਾ ‘‘ਮਯਾ ਦੇਸਿਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਮੇવ ਸੁਣਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਏવਞ੍ਹਿ ਤੇ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ। ਸਾਤਸਹਗਤਾ ਚ ਮੇ ਕਾਯਗਤਾਸਤੀਤਿ ਅਸੁਭੇਸੁ ਚੇવ ਆਨਾਪਾਨੇ ਚ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨવਸੇਨ ਸੁਖਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਕਾਯਗਤਾਸਤਿ। ਯੋ ਚ ਪਨਾਯਂ ਤਿવਿਧੋ ਓવਾਦੋ, ਥੇਰਸ੍ਸ ਅਯਮੇવ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ ਚ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾ ਚ ਅਹੋਸਿ।
Tattha (saṃ. ni. aṭṭha. 2.2.154) tasmātihāti tasmā icceva vuttaṃ hoti, yasmā ahaṃ jānantova ‘‘jānāmī’’ti passanto eva ca ‘‘passāmī’’ti vadāmi, tasmāti attho. Ti-kāra ha-kārā nipātā. Ihāti vā imasmiṃ sāsane, ta-kāro padasandhivasena āgato. Evaṃ sikkhitabbanti idāni vuccamānākārena sikkhitabbaṃ. Tibbanti bahalaṃ mahantaṃ. Hirottappañcāti hirī ca ottappañca. Paccupaṭṭhitaṃ bhavissatīti upasaṅkamanato paṭhamatarameva upaṭṭhitaṃ bhavissati. Tathā hi sati tesaṃ purato assa sagāravasappatissavatā saṇṭhāti. Yo ca therādīsu hirottappaṃ upaṭṭhapetvā upasaṅkamati, therādayopi taṃ sahirikā saottappā ca hutvā upasaṅkamantīti ayamettha ānisaṃso. Kusalūpasaṃhitanti kusalanissitaṃ, anavajjadhammanissitanti attho. Aṭṭhiṃ katvāti attānaṃ tena dhammena aṭṭhikaṃ katvā, taṃ vā dhammaṃ ‘‘esa mayhaṃ dhammo’’ti aṭṭhiṃ katvā. Manasi katvāti citte ṭhapetvā. Sabbacetasā samannāharitvāti cittassa thokampi bahi gantuṃ adento sabbena samannāhāracittena samannāharitvā. Ohitasototi ṭhapitasoto, dhamme nihitasototi attho. Evañhi te sikkhitabbanti ñāṇasotañca pasādasotañca odahitvā ‘‘mayā desitaṃ dhammaṃ sakkaccameva suṇissāmī’’ti evañhi te sikkhitabbaṃ. Sātasahagatā ca me kāyagatāsatīti asubhesu ceva ānāpāne ca paṭhamajjhānavasena sukhasampayuttā kāyagatāsati. Yo ca panāyaṃ tividho ovādo, therassa ayameva pabbajjā ca upasampadā ca ahosi.
ਕਸਿਣਾਰਮ੍ਮਣਂ ਰੂਪਾવਚਰਜ੍ਝਾਨਂ ਰੂਪਸਞ੍ਞਾ। ਸਞ੍ਞਾਸੀਸੇਨ ਹੇਤ੍ਥ ਝਾਨਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਦੇવ ਚ ਉਦ੍ਧੁਮਾਤਕਪਟਿਭਾਗਾਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤਾ ‘‘ਉਦ੍ਧੁਮਾਤਕਸਞ੍ਞਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਸੋਪਾਕਸਾਮਣੇਰੋ ਭਗવਤਾ ਪੁਟ੍ਠੋ ‘‘ਏਤੇ ਦ੍વੇ ਰੂਪਾવਚਰਭਾવੇਨ ਏਕਤ੍ਥਾ, ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਮੇવ ਨਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ। ਆਰਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੋਤਿ ਆਰਾਧਿਤਚਿਤ੍ਤੋ। ਗਰੁਧਮ੍ਮਪਟਿਗ੍ਗਹਣਾਦਿਉਪਸਮ੍ਪਦਾ ਉਪਰਿ વਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਸਯਮੇવ ਆવਿ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ।
Kasiṇārammaṇaṃ rūpāvacarajjhānaṃ rūpasaññā. Saññāsīsena hettha jhānaṃ vuttaṃ, tadeva ca uddhumātakapaṭibhāgārammaṇattā ‘‘uddhumātakasaññā’’ti vuttaṃ. Sopākasāmaṇero bhagavatā puṭṭho ‘‘ete dve rūpāvacarabhāvena ekatthā, byañjanameva nāna’’nti āha. Āraddhacittoti ārādhitacitto. Garudhammapaṭiggahaṇādiupasampadā upari vitthārato sayameva āvi bhavissati.
ਕਲ੍ਯਾਣਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾਦਯੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਬਹੂਨਂ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਾਨਂ ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਿਆਦੀਨਂ ਅવਿਹਤਤ੍ਤਾ ਜਨੇਤਿ, ਤਾਹਿ વਾ ਜਨਿਤੋਤਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ, ਕਲ੍ਯਾਣੋ ਚ ਸੋ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ਚਾਤਿ ਕਲ੍ਯਾਣਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ, ਸੋ ਆਦਿ ਯੇਸਂ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਾਦੀਨਂ ਤੇ ਕਲ੍ਯਾਣਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾਦਯੋ। ਕਲ੍ਯਾਣਗ੍ਗਹਣੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਅਨ੍ਧਪੁਥੁਜ੍ਜਨਂ ਨਿવਤ੍ਤੇਤਿ। ਦ੍વਿਧਾ ਹਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾ ਅਨ੍ਧਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ਕਲ੍ਯਾਣਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋਤਿ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ –
Kalyāṇaputhujjanādayoti ettha bahūnaṃ nānappakārānaṃ sakkāyadiṭṭhiādīnaṃ avihatattā janeti, tāhi vā janitoti puthujjano, kalyāṇo ca so puthujjano cāti kalyāṇaputhujjano, so ādi yesaṃ sotāpannādīnaṃ te kalyāṇaputhujjanādayo. Kalyāṇaggahaṇena cettha andhaputhujjanaṃ nivatteti. Dvidhā hi puthujjanā andhaputhujjano kalyāṇaputhujjanoti. Vuttañhetaṃ –
‘‘ਦੁવੇ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾ વੁਤ੍ਤਾ, ਬੁਦ੍ਧੇਨਾਦਿਚ੍ਚਬਨ੍ਧੁਨਾ।
‘‘Duve puthujjanā vuttā, buddhenādiccabandhunā;
ਅਨ੍ਧੋ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ਏਕੋ, ਕਲ੍ਯਾਣੇਕੋ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ’’ਤਿ॥ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧.੭; ਮ॰ ਨਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧.੨; ਸਂ॰ ਨਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੨.੨.੬੧; ਅ॰ ਨਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧.੧.੫੧)।
Andho puthujjano eko, kalyāṇeko puthujjano’’ti. (dī. ni. aṭṭha. 1.7; ma. ni. aṭṭha. 1.2; saṃ. ni. aṭṭha. 2.2.61; a. ni. aṭṭha. 1.1.51);
ਭਦ੍ਰਾਯ ਪਞ੍ਞਾਯ ਭਦ੍ਰਾਯ વਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ। ਸੀਲੇਨਾਤਿਆਦੀਸੁ ਸੀਲਨ੍ਤਿ ਚਤੁਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਸੀਲਂ। ਸਮਾਧੀਤਿ વਿਪਸ੍ਸਨਾਪਾਦਕਾ ਅਟ੍ਠ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ। ਪਞ੍ਞਾਤਿ ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰਞਾਣਂ। વਿਮੁਤ੍ਤੀਤਿ ਅਰਿਯਫਲવਿਮੁਤ੍ਤਿ। વਿਮੁਤ੍ਤਿਞਾਣਦਸ੍ਸਨਨ੍ਤਿ ਏਕੂਨવੀਸਤਿવਿਧਂ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਣਞਾਣਂ। ਯਥਾਸਮ੍ਭવੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਯੋਜਨਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਕਲ੍ਯਾਣਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸ੍ਸ ਹਿ ਸੀਲਾਦਯੋ ਤਯੋ ਏવ ਸਮ੍ਭવਨ੍ਤਿ, ਅਰਿਯਾਨਂ ਪਨ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਸੀਲਾਦਯੋ। ਸਾਰੋ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿਪਿ ਕਲ੍ਯਾਣਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾਦਯੋવ વੁਤ੍ਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਤੇਹਿਯੇવ ਸੀਲਸਾਰਾਦੀਹੀ’’ਤਿਆਦਿ। ਅਥ વਾ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯਤੋ ਖੀਣਾਸવੋવ ਸਾਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨਾਮਾਤਿ ਆਹ ‘‘વਿਗਤਕਿਲੇਸਫੇਗ੍ਗੁਭਾવਤੋ વਾ’’ਤਿਆਦਿ।
Bhadrāya paññāya bhadrāya vimuttiyāti yojetabbaṃ. Sīlenātiādīsu sīlanti catupārisuddhisīlaṃ. Samādhīti vipassanāpādakā aṭṭha samāpattiyo. Paññāti lokiyalokuttarañāṇaṃ. Vimuttīti ariyaphalavimutti. Vimuttiñāṇadassananti ekūnavīsatividhaṃ paccavekkhaṇañāṇaṃ. Yathāsambhavena cettha yojanā veditabbā. Kalyāṇaputhujjanassa hi sīlādayo tayo eva sambhavanti, ariyānaṃ pana sabbepi sīlādayo. Sāro bhikkhūtipi kalyāṇaputhujjanādayova vuttāti āha ‘‘tehiyeva sīlasārādīhī’’tiādi. Atha vā nippariyāyato khīṇāsavova sāro bhikkhu nāmāti āha ‘‘vigatakilesapheggubhāvato vā’’tiādi.
ਯੋਪਿ ਕਲ੍ਯਾਣਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ਅਨੁਲੋਮਪਟਿਪਦਾਯ ਪਰਿਪੂਰਕਾਰੀ ਸੀਲਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਗੁਤ੍ਤਦ੍વਾਰੋ ਭੋਜਨੇ ਮਤ੍ਤਞ੍ਞੂ ਜਾਗਰਿਯਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਪੁਬ੍ਬਰਤ੍ਤਾਪਰਰਤ੍ਤਂ ਬੋਧਿਪਕ੍ਖਿਯਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਭਾવਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ વਿਹਰਤਿ ‘‘ਅਜ੍ਜ વਾ ਸ੍વੇ વਾ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਸਾਮਞ੍ਞਫਲਂ ਅਧਿਗਮਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ, ਸੋਪਿ વੁਚ੍ਚਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤੀਤਿ ਸੇਖੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਕਲ੍ਯਾਣਕੇਨ ਸਦ੍ਧਿ’’ਨ੍ਤਿ। ਸਤ੍ਤ ਅਰਿਯਾਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਗ੍ਗਟ੍ਠਾ, ਹੇਟ੍ਠਿਮਾ ਚ ਤਯੋ ਫਲਟ੍ਠਾਤਿ ਇਮੇ ਸਤ੍ਤ ਅਰਿਯਾ। ਤਿਸ੍ਸੋ ਸਿਕ੍ਖਾਤਿ ਅਧਿਸੀਲਾਦਿਕਾ ਤਿਸ੍ਸੋ ਸਿਕ੍ਖਾ। ਸਿਕ੍ਖਾਸੁ ਜਾਤੋਤਿ વਾ ਸੇਖੋ। ਅਰਿਯਪੁਗ੍ਗਲੋ ਹਿ ਅਰਿਯਾਯ ਜਾਤਿਯਾ ਜਾਯਮਾਨੋ ਸਿਕ੍ਖਾਸੁ ਜਾਯਤਿ, ਨ ਯੋਨਿਯਂ। ਸਿਕ੍ਖਨਸੀਲੋਤਿ વਾ ਸੇਖੋ, ਪੁਗ੍ਗਲਾਧਿਟ੍ਠਾਨਾਯ વਾ ਕਥਾਯ ਸੇਖਸ੍ਸ ਅਯਨ੍ਤਿ ਅਨਞ੍ਞਸਾਧਾਰਣਾ ਮਗ੍ਗਫਲਤ੍ਤਯਧਮ੍ਮਾ ਸੇਖਪਰਿਯਾਯੇਨ વੁਤ੍ਤਾ। ਅਸੇਖੋਤਿ ਚ ਯਤ੍ਥ ਸੇਖਭਾવਾਸਙ੍ਕਾ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਤ੍ਥਾਯਂ ਪਟਿਸੇਧੋਤਿ ਲੋਕਿਯਨਿਬ੍ਬਾਨੇਸੁ ਅਸੇਖਭਾવਾਨਾਪਤ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ। ਸੀਲਸਮਾਧਿਪਞ੍ਞਾਸਙ੍ਖਾਤਾ ਹਿ ਸਿਕ੍ਖਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਟਿਪਕ੍ਖਕਿਲੇਸੇਹਿ વਿਮੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾ, ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਭਾવਮ੍ਪਿ ਅਨੁਪਗਮਨਤੋ ਏਤਾ ਸਿਕ੍ਖਾਤਿ વਤ੍ਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਾ, ਅਟ੍ਠਸੁਪਿ ਮਗ੍ਗਫਲੇਸੁ વਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਚਤੁਮਗ੍ਗਹੇਟ੍ਠਿਮਫਲਤ੍ਤਯਸਮਙ੍ਗਿਨੋ વਿਯ ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਸਮਙ੍ਗੀਪਿ ਤਾਸੁ ਸਿਕ੍ਖਾਸੁ ਜਾਤੋਤਿ ਤਂਸਮਙ੍ਗਿਨੋ ਅਰਹਤੋ ਇਤਰੇਸਂ વਿਯ ਸੇਖਤ੍ਤੇ ਸਤਿ ਸੇਖਸ੍ਸ ਅਯਨ੍ਤਿ, ਸਿਕ੍ਖਾ ਸੀਲਂ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਚ ਸੇਖੋਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬੋ ਸਿਯਾਤਿ ਤਂ ਨਿવਤ੍ਤਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਅਸੇਖੋ’’ਤਿ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਸੇਖਭਾવਪਟਿਸੇਧੋ ਕਤੋ। ਅਰਹਤ੍ਤਫਲੇਹਿ ਪવਤ੍ਤਮਾਨਾ ਸਿਕ੍ਖਾ ਪਰਿਨਿਟ੍ਠਿਤਸਿਕ੍ਖਾਕਿਚ੍ਚਤ੍ਤਾ ਨ ਸਿਕ੍ਖਾਕਿਚ੍ਚਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਕੇવਲਂ ਸਿਕ੍ਖਾਫਲਭਾવੇਨੇવ ਪવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਾ ਨ ਸਿਕ੍ਖਾવਚਨਂ ਅਰਹਨ੍ਤਿ, ਨਾਪਿ ਤਂਸਮਙ੍ਗੀ ਸੇਖવਚਨਂ, ਨ ਚ ਸਿਕ੍ਖਨਸੀਲੋ, ਸਿਕ੍ਖਾਸੁ ਜਾਤੋਤਿ ਚ વਤ੍ਤਬ੍ਬਤਂ ਅਰਹਤਿ, ਹੇਟ੍ਠਿਮਫਲੇਸੁ ਪਨ ਸਿਕ੍ਖਾ ਸਕਦਾਗਾਮਿਮਗ੍ਗવਿਪਸ੍ਸਨਾਦੀਨਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਭਾવਤੋ ਸਿਕ੍ਖਾਕਿਚ੍ਚਂ ਕਰੋਨ੍ਤੀਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾવਚਨਂ ਅਰਹਨ੍ਤਿ, ਤਂਸਮਙ੍ਗਿਨੋ ਚ ਸੇਖવਚਨਂ ਸਿਕ੍ਖਨਸੀਲਾ, ਸਿਕ੍ਖਾਸੁ ਜਾਤਾਤਿ ਚ વਤ੍ਤਬ੍ਬਤਂ ਅਰਹਨ੍ਤਿ ‘‘ਸਿਕ੍ਖਨ੍ਤੀਤਿ ਸੇਖਾ’’ਤਿ ਅਪਰਿਯੋਸਿਤਸਿਕ੍ਖਾਨਂ ਦਸ੍ਸਿਤਤ੍ਤਾ, ‘‘ਨ ਸਿਕ੍ਖਤੀਤਿ ਅਸੇਖੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਰਿਯੋਸਿਤਸਿਕ੍ਖੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ, ਨ ਸਿਕ੍ਖਾਯ ਰਹਿਤੋਤਿ ਆਹ – ‘‘ਸੇਕ੍ਖਧਮ੍ਮੇ ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ …ਪੇ॰… ਖੀਣਾਸવੋ ਅਸੇਖੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ। વੁਦ੍ਧਿਪ੍ਪਤ੍ਤਸਿਕ੍ਖੋ વਾ ਅਸੇਖੋਤਿ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਸੇਖਧਮ੍ਮੇਸੁ ਏવ ਠਿਤਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਅਰਿਯਸ੍ਸ ਅਸੇਖਭਾવਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਧਮ੍ਮਾ વੁਦ੍ਧਿਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਚ ਯਥਾવੁਤ੍ਤੇਹਿ ਅਤ੍ਥੇਹਿ ਸੇਖਾਤਿ ਕਤ੍વਾ ਤਂਸਮਙ੍ਗਿਨੋ ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗਟ੍ਠਸ੍ਸ ਅਸੇਖਭਾવੋ ਆਪਨ੍ਨੋਤਿ? ਨ, ਤਂਸਦਿਸੇਸੁ ਤਬ੍ਬੋਹਾਰਤੋ। ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਤੋ ਹਿ ਨਿਨ੍ਨਾਨਾਕਰਣਂ ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਪਰਿਞ੍ਞਾਕਿਚ੍ਚਕਰਣਂ વਿਪਾਕਭਾવਞ੍ਚ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੇ ਏવ ਸੇਖਾ ਅਗ੍ਗਫਲਧਮ੍ਮਭਾવਂ ਆਪਨ੍ਨਾਤਿ ਸਕ੍ਕਾ વਤ੍ਤੁਂ। ਕੁਸਲਸੁਖਤੋ ਚ વਿਪਾਕਸੁਖਂ ਸਨ੍ਤਤਰਤਾਯ ਪਣੀਤਤਰਨ੍ਤਿ વੁਦ੍ਧਿਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਚ ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਤਂਸਮਙ੍ਗੀ ਅਸੇਖੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤੀਤਿ।
Yopi kalyāṇaputhujjano anulomapaṭipadāya paripūrakārī sīlasampanno indriyesu guttadvāro bhojane mattaññū jāgariyānuyogamanuyutto pubbarattāpararattaṃ bodhipakkhiyānaṃ dhammānaṃ bhāvanānuyogamanuyutto viharati ‘‘ajja vā sve vā aññataraṃ sāmaññaphalaṃ adhigamissāmī’’ti, sopi vuccati sikkhatīti sekhoti āha ‘‘puthujjanakalyāṇakena saddhi’’nti. Satta ariyāti cattāro maggaṭṭhā, heṭṭhimā ca tayo phalaṭṭhāti ime satta ariyā. Tisso sikkhāti adhisīlādikā tisso sikkhā. Sikkhāsu jātoti vā sekho. Ariyapuggalo hi ariyāya jātiyā jāyamāno sikkhāsu jāyati, na yoniyaṃ. Sikkhanasīloti vā sekho, puggalādhiṭṭhānāya vā kathāya sekhassa ayanti anaññasādhāraṇā maggaphalattayadhammā sekhapariyāyena vuttā. Asekhoti ca yattha sekhabhāvāsaṅkā atthi, tatthāyaṃ paṭisedhoti lokiyanibbānesu asekhabhāvānāpatti daṭṭhabbā. Sīlasamādhipaññāsaṅkhātā hi sikkhā attano paṭipakkhakilesehi vimuttattā parisuddhā, upakkilesānaṃ ārammaṇabhāvampi anupagamanato etā sikkhāti vattuṃ yuttā, aṭṭhasupi maggaphalesu vijjanti, tasmā catumaggaheṭṭhimaphalattayasamaṅgino viya arahattaphalasamaṅgīpi tāsu sikkhāsu jātoti taṃsamaṅgino arahato itaresaṃ viya sekhatte sati sekhassa ayanti, sikkhā sīlaṃ etassāti ca sekhoti vattabbo siyāti taṃ nivattanatthaṃ ‘‘asekho’’ti yathāvuttasekhabhāvapaṭisedho kato. Arahattaphalehi pavattamānā sikkhā pariniṭṭhitasikkhākiccattā na sikkhākiccaṃ karonti, kevalaṃ sikkhāphalabhāveneva pavattanti, tasmā tā na sikkhāvacanaṃ arahanti, nāpi taṃsamaṅgī sekhavacanaṃ, na ca sikkhanasīlo, sikkhāsu jātoti ca vattabbataṃ arahati, heṭṭhimaphalesu pana sikkhā sakadāgāmimaggavipassanādīnaṃ upanissayabhāvato sikkhākiccaṃ karontīti sikkhāvacanaṃ arahanti, taṃsamaṅgino ca sekhavacanaṃ sikkhanasīlā, sikkhāsu jātāti ca vattabbataṃ arahanti ‘‘sikkhantīti sekhā’’ti apariyositasikkhānaṃ dassitattā, ‘‘na sikkhatīti asekho’’ti iminā pariyositasikkho dassito, na sikkhāya rahitoti āha – ‘‘sekkhadhamme atikkamma…pe… khīṇāsavo asekhoti vuccatī’’ti. Vuddhippattasikkho vā asekhoti etasmiṃ atthe sekhadhammesu eva ṭhitassa kassaci ariyassa asekhabhāvāpattīti arahattamaggadhammā vuddhippattā ca yathāvuttehi atthehi sekhāti katvā taṃsamaṅgino aggamaggaṭṭhassa asekhabhāvo āpannoti? Na, taṃsadisesu tabbohārato. Arahattamaggato hi ninnānākaraṇaṃ arahattaphalaṃ ṭhapetvā pariññākiccakaraṇaṃ vipākabhāvañca, tasmā te eva sekhā aggaphaladhammabhāvaṃ āpannāti sakkā vattuṃ. Kusalasukhato ca vipākasukhaṃ santataratāya paṇītataranti vuddhippattā ca te dhammā hontīti taṃsamaṅgī asekhoti vuccatīti.
ਸਬ੍ਬਨ੍ਤਿਮੇਨ ਪਰਿਯਾਯੇਨਾਤਿ ਸਬ੍ਬਨ੍ਤਿਮੇਨ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਨ। ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਧਿਕਾਰਤ੍ਤਾ ‘‘ਪਞ੍ਚવਗ੍ਗਕਰਣੀਯੇ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ વਗ੍ਗੋ ਸਮੂਹੋਤਿ ਪਞ੍ਚવਗ੍ਗੋ, ਪਞ੍ਚਪਰਿਮਾਣਯੁਤ੍ਤੋ વਾ વਗ੍ਗੋ ਪਞ੍ਚવਗ੍ਗੋ, ਤੇਨ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਕਮ੍ਮਂ ਪਞ੍ਚવਗ੍ਗਕਰਣੀਯਂ। ਯਾવਤਿਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ ਯਤ੍ਤਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ। ਕਮ੍ਮਪ੍ਪਤ੍ਤਾਤਿ ਕਮ੍ਮਾਰਹਾ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਅਨਾਪਨ੍ਨਾ ਅਨੁਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾ ਚ। ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਞ੍ਚવਗ੍ਗਕਰਣੀਯਤ੍ਤਾ ਪਞ੍ਚੇવ ਭਿਕ੍ਖੂ ਕਮ੍ਮਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਏਤ੍ਤਕੇਹਿਪਿ ਕਮ੍ਮਸਿਦ੍ਧਿਤੋ, ਇਤਰੇ ਛਨ੍ਦਾਰਹਾ। ਞਤ੍ਤਿਚਤੁਤ੍ਥੇਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਞਤ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਪਠਮਂ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਿਸ੍ਸਨ੍ਨਂ ਪਨ ਅਨੁਸ੍ਸਾવਨਾਨਂ ਅਤ੍ਥਬ੍ਯਞ੍ਜਨਭੇਦਾਭਾવਤੋ ਅਤ੍ਥਬ੍ਯਞ੍ਜਨਭਿਨ੍ਨਾ ਞਤ੍ਤਿ ਤਾਸਂ ਚਤੁਤ੍ਥਾਤਿ ਕਤ੍વਾ ‘‘ਞਤ੍ਤਿਚਤੁਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾਨੁਰੂਪਮੇવ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਤੀਹਿ ਅਨੁਸ੍ਸਾવਨਾਹਿ ਏਕਾਯ ਚ ਞਤ੍ਤਿਯਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਅਤ੍ਥਪ੍ਪવਤ੍ਤਿਕ੍ਕਮੇਨ ਪਨ ‘‘ਏਕਾਯ ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਤੀਹਿ ਅਨੁਸ੍ਸਾવਨਾਹੀ’’ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ। વਤ੍ਥੁਞਤ੍ਤਿਅਨਉਸ੍ਸਾવਨਸੀਮਾਪਰਿਸਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾਤਿ ਏਤ੍ਥ વਤ੍ਥੂਤਿ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਪੇਕ੍ਖੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ, ਸੋ ਠਪੇਤ੍વਾ ਊਨવੀਸਤਿવਸ੍ਸਂ ਅਨ੍ਤਿਮવਤ੍ਥੁਂ ਅਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨਪੁਬ੍ਬਂ ਪਣ੍ਡਕਾਦਯੋ ਚ ਏਕਾਦਸ ਅਭਬ੍ਬਪੁਗ੍ਗਲੇ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਊਨવੀਸਤਿવਸ੍ਸਾਦਯੋ ਹਿ ਤੇਰਸ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਯ ਅવਤ੍ਥੁ, ਇਮੇ ਪਨ ਠਪੇਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਪੇਕ੍ਖੇ ਸਤਿ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਕਮ੍ਮਂ વਤ੍ਥੁਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ।
Sabbantimena pariyāyenāti sabbantimena paricchedena. Upasampadākammassa adhikārattā ‘‘pañcavaggakaraṇīye’’ti vuttaṃ. Pañcannaṃ vaggo samūhoti pañcavaggo, pañcaparimāṇayutto vā vaggo pañcavaggo, tena kattabbaṃ kammaṃ pañcavaggakaraṇīyaṃ. Yāvatikā bhikkhūti yattakā bhikkhū. Kammappattāti kammārahā pārājikaṃ anāpannā anukkhittā ca. Upasampadākammassa pañcavaggakaraṇīyattā pañceva bhikkhū kammappattā ettakehipi kammasiddhito, itare chandārahā. Ñatticatutthenāti ettha kiñcāpi ñatti sabbapaṭhamaṃ vuccati, tissannaṃ pana anussāvanānaṃ atthabyañjanabhedābhāvato atthabyañjanabhinnā ñatti tāsaṃ catutthāti katvā ‘‘ñatticatuttha’’nti vuccati. Byañjanānurūpameva aṭṭhakathāyaṃ ‘‘tīhi anussāvanāhi ekāya ca ñattiyā’’ti vuttaṃ, atthappavattikkamena pana ‘‘ekāya ñattiyā tīhi anussāvanāhī’’ti vattabbaṃ. Vatthuñattianaussāvanasīmāparisasampattisampannattāti ettha vatthūti upasampadāpekkho puggalo, so ṭhapetvā ūnavīsativassaṃ antimavatthuṃ ajjhāpannapubbaṃ paṇḍakādayo ca ekādasa abhabbapuggale veditabbo. Ūnavīsativassādayo hi terasa puggalā upasampadāya avatthu, ime pana ṭhapetvā aññasmiṃ upasampadāpekkhe sati upasampadākammaṃ vatthusampattisampannaṃ nāma hoti.
વਤ੍ਥੁਸਙ੍ਘਪੁਗ੍ਗਲਞਤ੍ਤੀਨਂ ਅਪਰਾਮਸਨਾਨਿ ਪਚ੍ਛਾ ਞਤ੍ਤਿਟ੍ਠਪਨਞ੍ਚਾਤਿ ਇਮੇ ਤਾવ ਪਞ੍ਚ ਞਤ੍ਤਿਦੋਸਾ। ਤਤ੍ਥ ‘‘ਅਯਂ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮੋ’’ਤਿ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਪੇਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਕਿਤ੍ਤਨਂ વਤ੍ਥੁਅਪਰਾਮਸਨਂ ਨਾਮ। ‘‘ਸੁਣਾਤੁ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਙ੍ਘੋ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਸੁਣਾਤੁ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ‘‘ਸਙ੍ਘੋ’’ਤਿ ਅਭਣਨਂ ਸਙ੍ਘਅਪਰਾਮਸਨਂ ਨਾਮ। ‘‘ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਸ੍ਸ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਪੇਕ੍ਖੋ’’ਤਿ ਉਪਜ੍ਝਾਯਸ੍ਸ ਅਕਿਤ੍ਤਨਂ ਪੁਗ੍ਗਲਅਪਰਾਮਸਨਂ ਨਾਮ। ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨੁਚ੍ਚਾਰਣਂ ਞਤ੍ਤਿਅਪਰਾਮਸਨਂ ਨਾਮ। ਪਠਮਂ ਕਮ੍ਮવਾਚਂ ਨਿਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਏਸਾ ਞਤ੍ਤੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ‘‘ਖਮਤਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਏવਂ ਞਤ੍ਤਿਕਿਤ੍ਤਨਂ ਪਚ੍ਛਾ ਞਤ੍ਤਿਟ੍ਠਪਨਂ ਨਾਮ। ਇਤਿ ਇਮੇਹਿ ਦੋਸੇਹਿ વਿਮੁਤ੍ਤਾਯ ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਞਤ੍ਤਿਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਨਾਮ।
Vatthusaṅghapuggalañattīnaṃ aparāmasanāni pacchā ñattiṭṭhapanañcāti ime tāva pañca ñattidosā. Tattha ‘‘ayaṃ itthannāmo’’ti upasampadāpekkhassa akittanaṃ vatthuaparāmasanaṃ nāma. ‘‘Suṇātu me, bhante, saṅgho’’ti ettha ‘‘suṇātu me, bhante’’ti vatvā ‘‘saṅgho’’ti abhaṇanaṃ saṅghaaparāmasanaṃ nāma. ‘‘Itthannāmassa upasampadāpekkho’’ti upajjhāyassa akittanaṃ puggalaaparāmasanaṃ nāma. Sabbena sabbaṃ ñattiyā anuccāraṇaṃ ñattiaparāmasanaṃ nāma. Paṭhamaṃ kammavācaṃ niṭṭhāpetvā ‘‘esā ñattī’’ti vatvā ‘‘khamati saṅghassā’’ti evaṃ ñattikittanaṃ pacchā ñattiṭṭhapanaṃ nāma. Iti imehi dosehi vimuttāya ñattiyā sampannaṃ ñattisampattisampannaṃ nāma.
વਤ੍ਥੁਸਙ੍ਘਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ਅਪਰਾਮਸਨਾਨਿ ਸਾવਨਾਯ ਹਾਪਨਂ ਅਕਾਲੇ ਸਾવਨਨ੍ਤਿ ਇਮੇ ਪਞ੍ਚ ਅਨੁਸ੍ਸਾવਨਦੋਸਾ। ਤਤ੍ਥ વਤ੍ਥਾਦੀਨਂ ਅਪਰਾਮਸਨਾਨਿ ਞਤ੍ਤਿਯਂ વੁਤ੍ਤਸਦਿਸਾਨੇવ। ਤੀਸੁ ਪਨ ਅਨੁਸ੍ਸਾવਨਾਸੁ ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ ਏਤੇਸਂ ਅਪਰਾਮਸਨਂ ਅਪਰਾਮਸਨਮੇવ, ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਪਨ ਕਮ੍ਮવਾਚਂ ਅવਤ੍વਾ ਚਤੁਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਞਤ੍ਤਿਕਿਤ੍ਤਨਮੇવ। ਅਥ વਾ ਪਨ ਕਮ੍ਮવਾਚਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਅਕ੍ਖਰਸ੍ਸ વਾ ਪਦਸ੍ਸ વਾ ਅਨੁਚ੍ਚਾਰਣਂ વਾ ਦੁਰੁਚ੍ਚਾਰਣਂ વਾ ਸਾવਨਾਯ ਹਾਪਨਂ ਨਾਮ। ਸਾવਨਾਯ ਅਨੋਕਾਸੇ ਪਠਮਂ ਞਤ੍ਤਿਂ ਅਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ ਅਨੁਸ੍ਸਾવਨਕਰਣਂ ਅਕਾਲੇ ਸਾવਨਂ ਨਾਮ। ਇਤਿ ਇਮੇਹਿ ਦੋਸੇਹਿ વਿਮੁਤ੍ਤਾਯ ਅਨੁਸ੍ਸਾવਨਾਯ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅਨੁਸ੍ਸਾવਨਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਨਾਮ।
Vatthusaṅghapuggalānaṃ aparāmasanāni sāvanāya hāpanaṃ akāle sāvananti ime pañca anussāvanadosā. Tattha vatthādīnaṃ aparāmasanāni ñattiyaṃ vuttasadisāneva. Tīsu pana anussāvanāsu yattha katthaci etesaṃ aparāmasanaṃ aparāmasanameva, sabbena sabbaṃ pana kammavācaṃ avatvā catukkhattuṃ ñattikittanameva. Atha vā pana kammavācabbhantare akkharassa vā padassa vā anuccāraṇaṃ vā duruccāraṇaṃ vā sāvanāya hāpanaṃ nāma. Sāvanāya anokāse paṭhamaṃ ñattiṃ aṭṭhapetvā anussāvanakaraṇaṃ akāle sāvanaṃ nāma. Iti imehi dosehi vimuttāya anussāvanāya sampannaṃ anussāvanasampattisampannaṃ nāma.
વਿਪਤ੍ਤਿਸੀਮਾਲਕ੍ਖਣਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਾਯ ਪਨ ਸੀਮਾਯ ਕਤਂ ਸੀਮਾਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਨਾਮ। ਯਾવਤਿਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਕਮ੍ਮਪ੍ਪਤ੍ਤਾ, ਤੇਸਂ ਅਨਾਗਮਨਂ, ਛਨ੍ਦਾਰਹਾਨਂ ਛਨ੍ਦਸ੍ਸ ਅਨਾਹਰਣਂ, ਸਮ੍ਮੁਖੀਭੂਤਾਨਂ ਪਟਿਕ੍ਕੋਸਨਨ੍ਤਿ ਇਮੇ ਪਨ ਤਯੋ ਪਰਿਸਦੋਸਾ, ਤੇਹਿ વਿਮੁਤ੍ਤਾਯ ਪਰਿਸਾਯ ਕਤਂ ਪਰਿਸਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਨਾਮ।
Vipattisīmālakkhaṇaṃ samatikkantāya pana sīmāya kataṃ sīmāsampattisampannaṃ nāma. Yāvatikā bhikkhū kammappattā, tesaṃ anāgamanaṃ, chandārahānaṃ chandassa anāharaṇaṃ, sammukhībhūtānaṃ paṭikkosananti ime pana tayo parisadosā, tehi vimuttāya parisāya kataṃ parisasampattisampannaṃ nāma.
ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਕਮ੍ਮવਾਚਾਸਙ੍ਖਾਤਂ ਭਗવਤੋ વਚਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਕਮ੍ਮਕਰਣਸ੍ਸ ਕਾਰਣਤ੍ਤਾ ਠਾਨਂ, ਯਥਾ ਚ ਤਂ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਭਗવਤਾ ਅਨੁਸਿਟ੍ਠਂ, ਤਥਾ ਕਤਤ੍ਤਾ ਤਦਨੁਚ੍ਛવਿਕਂ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਂ ਅਨੂਨਂ ਞਤ੍ਤਿਅਨੁਸ੍ਸਾવਨਂ ਉਪ੍ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਚ ਅવੁਤ੍ਤਂ ਠਾਨਾਰਹਂ। ਯਥਾ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਹਿ ਭਗવਤਾ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਥਾ ਅਕਤੇ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਾਰਣਂ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਨ ਤਂ ਠਾਨਾਰਹਂ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਕਾਰਣਾਰਹੇਨ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨਾਰਹੇਨਾ’’ਤਿ। ਇਮਿਨਾ ਞਤ੍ਤਿਅਨੁਸ੍ਸਾવਨਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ ਕਥਿਤਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ‘‘ਸਮਗ੍ਗੇਨ ਸਙ੍ਘੇਨਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਨ ਪਰਿਸਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ ਕਥਿਤਾવ। ‘‘ਅਕੁਪ੍ਪੇਨਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਾਰਿਸੇਸਤੋ વਤ੍ਥੁਸੀਮਾਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯੋ ਕਥਿਤਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ਅਕੁਪ੍ਪਲਕ੍ਖਣਂ ਏਕਤ੍ਥ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡੇਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਅਕੁਪ੍ਪੇਨਾਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ‘‘વਤ੍ਥੁਞਤ੍ਤਿਅਨੁਸ੍ਸਾવਨਸੀਮਾਪਰਿਸਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਅਕੋਪੇਤਬ੍ਬਤਂ ਅਪ੍ਪਟਿਕ੍ਕੋਸਿਤਬ੍ਬਤਂ ਉਪਗਤੇਨਾ’’ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ વੁਤ੍ਤੋ। ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਠਾਨਾਰਹੇਨਾਤਿਏਤ੍ਥ ‘ਨ ਹਤ੍ਥਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤਬ੍ਬੋ’ਤਿਆਦਿ (ਮਹਾવ॰ ੧੧੯) ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨਂ ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ।
Upasampadākammavācāsaṅkhātaṃ bhagavato vacanaṃ upasampadākammakaraṇassa kāraṇattā ṭhānaṃ, yathā ca taṃ kattabbanti bhagavatā anusiṭṭhaṃ, tathā katattā tadanucchavikaṃ yathāvuttaṃ anūnaṃ ñattianussāvanaṃ uppaṭipāṭiyā ca avuttaṃ ṭhānārahaṃ. Yathā kattabbanti hi bhagavatā vuttaṃ, tathā akate upasampadākammassa kāraṇaṃ na hotīti na taṃ ṭhānārahaṃ. Tenāha ‘‘kāraṇārahena satthusāsanārahenā’’ti. Iminā ñattianussāvanasampatti kathitāti veditabbā. ‘‘Samaggena saṅghenā’’ti iminā pana parisasampatti kathitāva. ‘‘Akuppenā’’ti iminā pārisesato vatthusīmāsampattiyo kathitāti veditabbā. Aṭṭhakathāyaṃ pana akuppalakkhaṇaṃ ekattha sampiṇḍetvā dassetuṃ akuppenāti imassa ‘‘vatthuñattianussāvanasīmāparisasampattisampannattā akopetabbataṃ appaṭikkositabbataṃ upagatenā’’ti attho vutto. Keci pana ‘‘ṭhānārahenātiettha ‘na hatthacchinno pabbājetabbo’tiādi (mahāva. 119) satthusāsanaṃ ṭhāna’’nti vadanti.
‘‘ਞਤ੍ਤਿਚਤੁਤ੍ਥੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨਾ’’ਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਧਿਕਾਰੇ ਪਸਙ੍ਗਤੋ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਯਂ ਕਮ੍ਮਲਕ੍ਖਣਂ ਸਬ੍ਬਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ ਪਪਞ੍ਚਿਤਂ, ਤਂ ਯਥਾਆਗਤਟ੍ਠਾਨੇਯੇવ ਦਸ੍ਸੇਤੁਕਾਮੋ ਇਧ ਤਸ੍ਸ ਅવਚਨੇ ਤਤ੍ਥ વਚਨੇ ਚ ਪਯੋਜਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਠਾਨੇ ਠਤ੍વਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ।
‘‘Ñatticatutthena kammenā’’ti imasmiṃ adhikāre pasaṅgato āharitvā yaṃ kammalakkhaṇaṃ sabbaaṭṭhakathāsu papañcitaṃ, taṃ yathāāgataṭṭhāneyeva dassetukāmo idha tassa avacane tattha vacane ca payojanaṃ dassetuṃ ‘‘imasmiṃ pana ṭhāne ṭhatvā’’tiādimāha.
ਅਟ੍ਠਸੁ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਸੁ ਏਹਿਭਿਕ੍ਖੂਪਸਮ੍ਪਦਾ ਸਰਣਗਮਨੂਪਸਮ੍ਪਦਾ ਓવਾਦਪਟਿਗ੍ਗਹਣੂਪਸਮ੍ਪਦਾ ਪਞ੍ਹਬ੍ਯਾਕਰਣੂਪਸਮ੍ਪਦਾਤਿ ਇਮਾਹਿ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਹਿ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਲੋਕવਜ੍ਜਸਿਕ੍ਖਾਪਦવੀਤਿਕ੍ਕਮੇ ਅਭਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਗਰੁਧਮ੍ਮਪਟਿਗ੍ਗਹਣੂਪਸਮ੍ਪਦਾ ਦੂਤੇਨੂਪਸਮ੍ਪਦਾ ਅਟ੍ਠવਾਚਿਕੂਪਸਮ੍ਪਦਾਤਿ ਇਮਾਸਞ੍ਚ ਤਿਸ੍ਸਨ੍ਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂਯੇવ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਤ੍ਤਾ ਞਤ੍ਤਿਚਤੁਤ੍ਥੇਨੇવ ਕਮ੍ਮੇਨ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਗਹਿਤੋਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਤਥਾ ਹਿ ਏਹਿਭਿਕ੍ਖੂਪਸਮ੍ਪਦਾ ਅਨ੍ਤਿਮਭવਿਕਾਨਂਯੇવ, ਸਰਣਗਮਨੂਪਸਮ੍ਪਦਾ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾਨਂ, ਓવਾਦਪਟਿਗ੍ਗਹਣਪਞ੍ਹਬ੍ਯਾਕਰਣੂਪਸਮ੍ਪਦਾ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਸੋਪਾਕਾਨਂ, ਨ ਚ ਤੇ ਭਬ੍ਬਾ ਪਾਰਾਜਿਕਾਦਿਲੋਕવਜ੍ਜਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤੁਂ, ਗਰੁਧਮ੍ਮਪਟਿਗ੍ਗਹਣਾਦਯੋ ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂਯੇવ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਾ, ਅਯਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਤ੍ਥ ਞਤ੍ਤਿਚਤੁਤ੍ਥੇਨ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋવ ਗਹਿਤੋਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।
Aṭṭhasu upasampadāsu ehibhikkhūpasampadā saraṇagamanūpasampadā ovādapaṭiggahaṇūpasampadā pañhabyākaraṇūpasampadāti imāhi upasampadāhi upasampannānaṃ lokavajjasikkhāpadavītikkame abhabbattā garudhammapaṭiggahaṇūpasampadā dūtenūpasampadā aṭṭhavācikūpasampadāti imāsañca tissannaṃ upasampadānaṃ bhikkhunīnaṃyeva anuññātattā ñatticatuttheneva kammena upasampanno gahitoti veditabbo. Tathā hi ehibhikkhūpasampadā antimabhavikānaṃyeva, saraṇagamanūpasampadā parisuddhānaṃ, ovādapaṭiggahaṇapañhabyākaraṇūpasampadā mahākassapasopākānaṃ, na ca te bhabbā pārājikādilokavajjaṃ āpajjituṃ, garudhammapaṭiggahaṇādayo ca bhikkhunīnaṃyeva anuññātā, ayañca bhikkhu, tasmā ettha ñatticatutthena upasampannova gahitoti veditabbo.
ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿવਜ੍ਜੇਸੁ ਪਨ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੁ ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਏਹਿਭਿਕ੍ਖੂਪਸਮ੍ਪਦਾਯ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾਦਯੋ ਸਙ੍ਗਹਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਤੇਪਿ ਹਿ ਸਹਸੇਯ੍ਯਾਦਿਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿવਜ੍ਜਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿਯੇવ। ਯਦਿ ਏવਂ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿવਜ੍ਜੇਸੁਪਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੁ ‘‘ਅਯਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ ਞਤ੍ਤਿਚਤੁਤ੍ਥੇਨੇવ ਕਮ੍ਮੇਨ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਕਸ੍ਮਾ વੁਤ੍ਤੋਤਿ? ਸਬ੍ਬਸਿਕ੍ਖਾਪਦવੀਤਿਕ੍ਕਮਾਰਹਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬਕਾਲਿਕਤ੍ਤਾ ਚ। ਏਹਿਭਿਕ੍ਖੂਪਸਮ੍ਪਦਾਦਯੋ ਹਿ ਨ ਸਬ੍ਬਸਿਕ੍ਖਾਪਦવੀਤਿਕ੍ਕਮਾਰਹਾ ਅਸਬ੍ਬਕਾਲਿਕਾ ਚ। ਤਥਾ ਹਿ ਅਟ੍ਠਸੁ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਸੁ ਞਤ੍ਤਿਚਤੁਤ੍ਥਕਮ੍ਮੂਪਸਮ੍ਪਦਾ ਦੂਤੇਨੂਪਸਮ੍ਪਦਾ ਅਟ੍ਠવਾਚਿਕੂਪਸਮ੍ਪਦਾਤਿ ਇਮਾ ਤਿਸ੍ਸੋਯੇવ ਥਾવਰਾ, ਸੇਸਾ ਬੁਦ੍ਧੇ ਧਰਮਾਨੇਯੇવ ਅਹੇਸੁਂ। ਤੇਨੇવ ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀવਿਭਙ੍ਗੇਪਿ (ਪਾਚਿ॰ ੬੫੮) ‘‘ਤਤ੍ਰ ਯਾਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ਸਮਗ੍ਗੇਨ ਉਭਤੋਸਙ੍ਘੇਨ ਞਤ੍ਤਿਚਤੁਤ੍ਥੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ ਅਕੁਪ੍ਪੇਨ ਠਾਨਾਰਹੇਨ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ, ਅਯਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ’’ਤਿ ਦੂਤੇਨੂਪਸਮ੍ਪਦਾਯ ਅਟ੍ਠવਾਚਿਕੂਪਸਮ੍ਪਦਾਯ ਚ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅਨ੍ਤੋਕਤ੍વਾ ਉਭਤੋਸਙ੍ਘੇਨ ਞਤ੍ਤਿਚਤੁਤ੍ਥੇਨੇવ ਕਮ੍ਮੇਨ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ વੁਤ੍ਤਾ, ਨ ਗਰੁਧਮ੍ਮਪਟਿਗ੍ਗਹਣੂਪਸਮ੍ਪਦਾਯ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ ਤਸ੍ਸਾ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਯ ਪਾਟਿਪੁਗ੍ਗਲਿਕਭਾવਤੋ ਅਸਬ੍ਬਕਾਲਿਕਤ੍ਤਾ। ਗਰੁਧਮ੍ਮਪਟਿਗ੍ਗਹਣੂਪਸਮ੍ਪਦਾ ਹਿ ਮਹਾਪਜਾਪਤਿਯਾ ਏવ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਤ੍ਤਾ ਪਾਟਿਪੁਗ੍ਗਲਿਕਾਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬਸਿਕ੍ਖਾਪਦવੀਤਿਕ੍ਕਮਾਰਹਂ ਸਬ੍ਬਕਾਲਿਕਾਯ ਞਤ੍ਤਿਚਤੁਤ੍ਥਕਮ੍ਮੂਪਸਮ੍ਪਦਾਯ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਮੇવ ਗਹੇਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। ਯਦਿ ਏવਂ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿવਜ੍ਜੇਸੁ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੁ ਚ ਏਹਿਭਿਕ੍ਖੂਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਗਹੋ ਕਥਂ વਿਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ? ਅਤ੍ਥਤੋ ਆਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ। ਤਥਾ ਹਿ ‘‘ਦ੍વੇ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਅਭਬ੍ਬਾ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤੁਂ ਬੁਦ੍ਧਾ ਚ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾ ਚ, ਦ੍વੇ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਭਬ੍ਬਾ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤੁਂ ਭਿਕ੍ਖੂ ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਚਾ’’ਤਿ (ਪਰਿ॰ ੩੨੨) ਸਾਮਞ੍ਞਤੋ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਏਹਿਭਿਕ੍ਖੂਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾਦਯੋਪਿ ਅਸਞ੍ਚਿਚ੍ਚ ਅਸ੍ਸਤਿਯਾ ਅਚਿਤ੍ਤਕਂ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿવਜ੍ਜਂ ਸਹਸੇਯ੍ਯਾਦਿਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਆਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਸਾਰੋ। ਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਇਤੋ ਅਞ੍ਞਥਾ ਕੇਨਚਿ ਪਪਞ੍ਚਿਤਂ, ਨ ਤਂ ਸਾਰਤੋ ਪਚ੍ਚੇਤਬ੍ਬਂ।
Paṇṇattivajjesu pana sikkhāpadesu aññepi ehibhikkhūpasampadāya upasampannādayo saṅgahaṃ gacchanti. Tepi hi sahaseyyādipaṇṇattivajjaṃ āpattiṃ āpajjantiyeva. Yadi evaṃ paṇṇattivajjesupi sikkhāpadesu ‘‘ayaṃ imasmiṃ atthe adhippeto bhikkhū’’ti ñatticatuttheneva kammena upasampanno kasmā vuttoti? Sabbasikkhāpadavītikkamārahattā sabbakālikattā ca. Ehibhikkhūpasampadādayo hi na sabbasikkhāpadavītikkamārahā asabbakālikā ca. Tathā hi aṭṭhasu upasampadāsu ñatticatutthakammūpasampadā dūtenūpasampadā aṭṭhavācikūpasampadāti imā tissoyeva thāvarā, sesā buddhe dharamāneyeva ahesuṃ. Teneva ca bhikkhunīvibhaṅgepi (pāci. 658) ‘‘tatra yāyaṃ bhikkhunī samaggena ubhatosaṅghena ñatticatutthena kammena akuppena ṭhānārahena upasampannā, ayaṃ imasmiṃ atthe adhippetā bhikkhunī’’ti dūtenūpasampadāya aṭṭhavācikūpasampadāya ca upasampannaṃ antokatvā ubhatosaṅghena ñatticatuttheneva kammena upasampannā bhikkhunī vuttā, na garudhammapaṭiggahaṇūpasampadāya upasampannā tassā upasampadāya pāṭipuggalikabhāvato asabbakālikattā. Garudhammapaṭiggahaṇūpasampadā hi mahāpajāpatiyā eva anuññātattā pāṭipuggalikāti, tasmā sabbasikkhāpadavītikkamārahaṃ sabbakālikāya ñatticatutthakammūpasampadāya upasampannameva gahetvā sabbasikkhāpadāni paññattānīti gahetabbaṃ. Yadi evaṃ paṇṇattivajjesu sikkhāpadesu ca ehibhikkhūpasampannādīnampi saṅgaho kathaṃ viññāyatīti? Atthato āpannattā. Tathā hi ‘‘dve puggalā abhabbā āpattiṃ āpajjituṃ buddhā ca paccekabuddhā ca, dve puggalā bhabbā āpattiṃ āpajjituṃ bhikkhū ca bhikkhuniyo cā’’ti (pari. 322) sāmaññato vuttattā ehibhikkhūpasampannādayopi asañcicca assatiyā acittakaṃ paṇṇattivajjaṃ sahaseyyādiāpattiṃ āpajjantīti atthato āpannanti ayamettha sāro. Yaṃ panettha ito aññathā kenaci papañcitaṃ, na taṃ sārato paccetabbaṃ.
ਨਿਰੁਤ੍ਤਿવਸੇਨਾਤਿ ਨਿਬ੍ਬਚਨવਸੇਨ। ਅਭਿਲਾਪવਸੇਨਾਤਿ વੋਹਾਰવਸੇਨ। ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਯ ਕਮ੍ਮવਾਚਾਯਾਤਿ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਯ ਞਤ੍ਤਿਚਤੁਤ੍ਥਕਮ੍ਮવਾਚਾਯ। ਗੁਣવਸੇਨਾਤਿ ਸੀਲਾਦਿਤਂਤਂਗੁਣਯੋਗਤੋ। ਏਤ੍ਥ ਚ ਭਿਨ੍ਦਤਿ ਪਾਪਕੇ ਅਕੁਸਲੇ ਧਮ੍ਮੇਤਿ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ ਨਿਬ੍ਬਚਨਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।
Niruttivasenāti nibbacanavasena. Abhilāpavasenāti vohāravasena. Anuppannāya kammavācāyāti anuppannāya ñatticatutthakammavācāya. Guṇavasenāti sīlāditaṃtaṃguṇayogato. Ettha ca bhindati pāpake akusale dhammeti bhikkhūti nibbacanaṃ veditabbaṃ.
ਭਿਕ੍ਖੁਪਦਭਾਜਨੀਯવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Bhikkhupadabhājanīyavaṇṇanā niṭṭhitā.
