Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ജാതക-അട്ഠകഥാ • Jātaka-aṭṭhakathā

    [൪൮൮] ൫. ഭിസജാതകവണ്ണനാ

    [488] 5. Bhisajātakavaṇṇanā

    അസ്സം ഗവം രജതം ജാതരൂപന്തി ഇദം സത്ഥാ ജേതവനേ വിഹരന്തോ ഉക്കണ്ഠിതഭിക്ഖും ആരബ്ഭ കഥേസി. വത്ഥു പന കുസജാതകേ (ജാ॰ ൨.൨൦.൧ ആദയോ) ആവി ഭവിസ്സതി. തദാ പന സത്ഥാ ‘‘സച്ചം കിര ത്വം ഭിക്ഖു ഉക്കണ്ഠിതോസീ’’തി പുച്ഛിത്വാ ‘‘സച്ചം, ഭന്തേ’’തി വുത്തേ ‘‘കിം പടിച്ചാ’’തി വത്വാ ‘‘കിലേസം, ഭന്തേ’’തി വുത്തേ ‘‘ഭിക്ഖു ഏവരൂപേ നിയ്യാനികസാസനേ പബ്ബജിത്വാ കസ്മാ കിലേസം പടിച്ച ഉക്കണ്ഠിതോസി, പോരാണകപണ്ഡിതാ അനുപ്പന്നേ ബുദ്ധേ ബാഹിരകപബ്ബജ്ജം പബ്ബജിത്വാ വത്ഥുകാമകിലേസകാമേ ആരബ്ഭ ഉപ്പജ്ജനകസഞ്ഞം സപഥം കത്വാ വിഹരിംസൂ’’തി വത്വാ അതീതം ആഹരി.

    Assaṃgavaṃ rajataṃ jātarūpanti idaṃ satthā jetavane viharanto ukkaṇṭhitabhikkhuṃ ārabbha kathesi. Vatthu pana kusajātake (jā. 2.20.1 ādayo) āvi bhavissati. Tadā pana satthā ‘‘saccaṃ kira tvaṃ bhikkhu ukkaṇṭhitosī’’ti pucchitvā ‘‘saccaṃ, bhante’’ti vutte ‘‘kiṃ paṭiccā’’ti vatvā ‘‘kilesaṃ, bhante’’ti vutte ‘‘bhikkhu evarūpe niyyānikasāsane pabbajitvā kasmā kilesaṃ paṭicca ukkaṇṭhitosi, porāṇakapaṇḍitā anuppanne buddhe bāhirakapabbajjaṃ pabbajitvā vatthukāmakilesakāme ārabbha uppajjanakasaññaṃ sapathaṃ katvā vihariṃsū’’ti vatvā atītaṃ āhari.

    അതീതേ ബാരാണസിയം ബ്രഹ്മദത്തേ രജ്ജം കാരേന്തേ ബോധിസത്തോ അസീതികോടിവിഭവസ്സ ബ്രാഹ്മണമഹാസാലകുലസ്സ പുത്തോ ഹുത്വാ നിബ്ബത്തി, ‘‘മഹാകഞ്ചനകുമാരോ’’തിസ്സ നാമം കരിംസു. അഥസ്സ പദസാ വിചരണകാലേ അപരോപി പുത്തോ ജായി, ‘‘ഉപകഞ്ചനകുമാരോ’’തിസ്സ നാമം കരിംസു. ഏവം പടിപാടിയാ സത്ത പുത്താ അഹേസും. സബ്ബകനിട്ഠാ പനേകാ ധീതാ, തസ്സാ ‘‘കഞ്ചനദേവീ’’തി നാമം കരിംസു. മഹാകഞ്ചനകുമാരോ വയപ്പത്തോ തക്കസിലതോ സബ്ബസിപ്പാനി ഉഗ്ഗണ്ഹിത്വാ ആഗച്ഛി. അഥ നം മാതാപിതരോ ഘരാവാസേന ബന്ധിതുകാമാ ‘‘അത്തനാ സമാനജാതിയകുലതോ തേ ദാരികം ആനേസ്സാമ, ഘരാവാസം സണ്ഠപേഹീ’’തി വദിംസു. ‘‘അമ്മതാതാ, ന മയ്ഹം ഘരാവാസേനത്ഥോ, മയ്ഹഞ്ഹി തയോ ഭവാ ആദിത്താ വിയ സപ്പടിഭയാ, ബന്ധനാഗാരം വിയ പലിബുദ്ധാ, ഉക്കാരഭൂമി വിയ ജേഗുച്ഛാ ഹുത്വാ ഉപട്ഠഹന്തി, മയാ സുപിനേനപി മേഥുനധമ്മോ ന ദിട്ഠപുബ്ബോ, അഞ്ഞേ വോ പുത്താ അത്ഥി, തേ ഘരാവാസേന നിമന്തേഥാ’’തി വത്വാ പുനപ്പുനം യാചിതോപി സഹായേ പേസേത്വാ തേഹി യാചിതോപി ന ഇച്ഛി.

    Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto asītikoṭivibhavassa brāhmaṇamahāsālakulassa putto hutvā nibbatti, ‘‘mahākañcanakumāro’’tissa nāmaṃ kariṃsu. Athassa padasā vicaraṇakāle aparopi putto jāyi, ‘‘upakañcanakumāro’’tissa nāmaṃ kariṃsu. Evaṃ paṭipāṭiyā satta puttā ahesuṃ. Sabbakaniṭṭhā panekā dhītā, tassā ‘‘kañcanadevī’’ti nāmaṃ kariṃsu. Mahākañcanakumāro vayappatto takkasilato sabbasippāni uggaṇhitvā āgacchi. Atha naṃ mātāpitaro gharāvāsena bandhitukāmā ‘‘attanā samānajātiyakulato te dārikaṃ ānessāma, gharāvāsaṃ saṇṭhapehī’’ti vadiṃsu. ‘‘Ammatātā, na mayhaṃ gharāvāsenattho, mayhañhi tayo bhavā ādittā viya sappaṭibhayā, bandhanāgāraṃ viya palibuddhā, ukkārabhūmi viya jegucchā hutvā upaṭṭhahanti, mayā supinenapi methunadhammo na diṭṭhapubbo, aññe vo puttā atthi, te gharāvāsena nimantethā’’ti vatvā punappunaṃ yācitopi sahāye pesetvā tehi yācitopi na icchi.

    അഥ നം സഹായാ ‘‘സമ്മ, കിം പന ത്വം പത്ഥേന്തോ കാമേ പരിഭുഞ്ജിതും ന ഇച്ഛസീ’’തി പുച്ഛിംസു. സോ തേസം നേക്ഖമ്മജ്ഝാസയതം ആരോചേസി. തം സുത്വാ മാതാപിതരോ സേസപുത്തേ നിമന്തേസും, തേപി ന ഇച്ഛിംസു. കഞ്ചനദേവീപി ന ഇച്ഛിയേവ. അപരഭാഗേ മാതാപിതരോ കാലമകംസു. മഹാകഞ്ചനപണ്ഡിതോ മാതാപിതൂനം കത്തബ്ബകിച്ചം കത്വാ അസീതികോടിധനേന കപണദ്ധികാനം മഹാദാനം ദത്വാ ഛ ഭാതരോ ഭഗിനിം ഏകം ദാസം ഏകം ദാസിം ഏകം സഹായകഞ്ച ആദായ മഹാഭിനിക്ഖമനം നിക്ഖമിത്വാ ഹിമവന്തം പാവിസി. തേ തത്ഥ ഏകം പദുമസരം നിസ്സായ രമണീയേ ഭൂമിഭാഗേ അസ്സമം കത്വാ പബ്ബജിത്വാ വനമൂലഫലാഹാരേഹി യാപയിംസു. തേ അരഞ്ഞം ഗച്ഛന്താ ഏകതോവ ഗന്ത്വാ യത്ഥ ഏകോ ഫലം വാ പത്തം വാ പസ്സതി, തത്ഥ ഇതരേപി പക്കോസിത്വാ ദിട്ഠസുതാദീനി കഥേന്താ ഉച്ചിനന്തി, ഗാമസ്സ കമ്മന്തട്ഠാനം വിയ ഹോതി. അഥ ആചരിയോ മഹാകഞ്ചനതാപസോ ചിന്തേസി ‘‘അമ്ഹാകം അസീതികോടിധനം ഛഡ്ഡേത്വാ പബ്ബജിതാനം ഏവം ലോലുപ്പചാരവസേന ഫലാഫലത്ഥായ വിചരണം നാമ അപ്പതിരൂപം, ഇതോ പട്ഠായ അഹമേവ ഫലാഫലം ആഹരിസ്സാമീ’’തി. സോ അസ്സമം പത്വാ സബ്ബേപി തേ സായന്ഹസമയേ സന്നിപാതേത്വാ തമത്ഥം ആരോചേത്വാ ‘‘തുമ്ഹേ ഇധേവ സമണധമ്മം കരോന്താ അച്ഛഥ, അഹം ഫലാഫലം ആഹരിസ്സാമീ’’തി ആഹ. അഥ നം ഉപകഞ്ചനാദയോ ‘‘മയം ആചരിയ, തുമ്ഹേ നിസ്സായ പബ്ബജിതാ, തുമ്ഹേ ഇധേവ സമണധമ്മം കരോഥ, ഭഗിനീപി നോ ഇധേവ ഹോതു, ദാസീപി തസ്സാ സന്തികേ അച്ഛതു, മയം അട്ഠ ജനാ വാരേന ഫലാഫലം ആഹരിസ്സാമ, തുമ്ഹേ പന തയോ വാരമുത്താവ ഹോഥാ’’തി വത്വാ പടിഞ്ഞം ഗണ്ഹിംസു.

    Atha naṃ sahāyā ‘‘samma, kiṃ pana tvaṃ patthento kāme paribhuñjituṃ na icchasī’’ti pucchiṃsu. So tesaṃ nekkhammajjhāsayataṃ ārocesi. Taṃ sutvā mātāpitaro sesaputte nimantesuṃ, tepi na icchiṃsu. Kañcanadevīpi na icchiyeva. Aparabhāge mātāpitaro kālamakaṃsu. Mahākañcanapaṇḍito mātāpitūnaṃ kattabbakiccaṃ katvā asītikoṭidhanena kapaṇaddhikānaṃ mahādānaṃ datvā cha bhātaro bhaginiṃ ekaṃ dāsaṃ ekaṃ dāsiṃ ekaṃ sahāyakañca ādāya mahābhinikkhamanaṃ nikkhamitvā himavantaṃ pāvisi. Te tattha ekaṃ padumasaraṃ nissāya ramaṇīye bhūmibhāge assamaṃ katvā pabbajitvā vanamūlaphalāhārehi yāpayiṃsu. Te araññaṃ gacchantā ekatova gantvā yattha eko phalaṃ vā pattaṃ vā passati, tattha itarepi pakkositvā diṭṭhasutādīni kathentā uccinanti, gāmassa kammantaṭṭhānaṃ viya hoti. Atha ācariyo mahākañcanatāpaso cintesi ‘‘amhākaṃ asītikoṭidhanaṃ chaḍḍetvā pabbajitānaṃ evaṃ loluppacāravasena phalāphalatthāya vicaraṇaṃ nāma appatirūpaṃ, ito paṭṭhāya ahameva phalāphalaṃ āharissāmī’’ti. So assamaṃ patvā sabbepi te sāyanhasamaye sannipātetvā tamatthaṃ ārocetvā ‘‘tumhe idheva samaṇadhammaṃ karontā acchatha, ahaṃ phalāphalaṃ āharissāmī’’ti āha. Atha naṃ upakañcanādayo ‘‘mayaṃ ācariya, tumhe nissāya pabbajitā, tumhe idheva samaṇadhammaṃ karotha, bhaginīpi no idheva hotu, dāsīpi tassā santike acchatu, mayaṃ aṭṭha janā vārena phalāphalaṃ āharissāma, tumhe pana tayo vāramuttāva hothā’’ti vatvā paṭiññaṃ gaṇhiṃsu.

    തതോ പട്ഠായ അട്ഠസുപി ജനേസു ഏകേകോ വാരേനേവ ഫലാഫലം ആഹരതി. സേസാ അത്തനോ അത്തനോ പണ്ണസാലായമേവ ഹോന്തി, അകാരണേന ഏകതോ ഭവിതും ന ലഭന്തി. വാരപ്പത്തോ ഫലാഫലം ആഹരിത്വാ ഏകോ മാളകോ അത്ഥി, തത്ഥ പാസാണഫലകേ ഏകാദസ കോട്ഠാസേ കത്വാ ഘണ്ഡിസഞ്ഞം കത്വാ അത്തനോ കോട്ഠാസം ആദായ വസനട്ഠാനം പവിസതി. സേസാ ഘണ്ഡിസഞ്ഞായ നിക്ഖമിത്വാ ലോലുപ്പം അകത്വാ ഗാരവപരിഹാരേന ഗന്ത്വാ അത്തനോ പാപുണനകോട്ഠാസം ആദായ വസനട്ഠാനം ഗന്ത്വാ പരിഭുഞ്ജിത്വാ സമണധമ്മം കരോന്തി. തേ അപരഭാഗേ ഭിസാനി ആഹരിത്വാ ഖാദന്താ തത്തതപാ ഘോരതപാ പരമാജിതിന്ദ്രിയാ കസിണപരികമ്മം കരോന്താ വിഹരിംസു. അഥ തേസം സീലതേജേന സക്കസ്സ ഭവനം കമ്പി. സക്കോപി ആവജ്ജേന്തോ തം കാരണം ഞത്വാ ‘‘കാമാധിമുത്താ നു ഖോ ഇമേ ഇസയോ , നോ’’തി ആസങ്കം കരോതിയേവ. സോ ‘‘ഇമേ താവ ഇസയോ പരിഗ്ഗണ്ഹിസ്സാമീ’’തി ചിന്തേത്വാ അത്തനോ ആനുഭാവേന മഹാസത്തസ്സ കോട്ഠാസം തയോ ദിവസേ അന്തരധാപേസി. സോ പഠമദിവസേ കോട്ഠാസം അദിസ്വാ ‘‘മമ കോട്ഠാസം പമുട്ഠോ ഭവിസ്സതീ’’തി ചിന്തേസി, ദുതിയദിവസേ ‘‘മമ ദോസേന ഭവിതബ്ബം, പണാമനവസേന മമ കോട്ഠാസം ന ഠപേസി മഞ്ഞേ’’തി ചിന്തേസി, തതിയദിവസേ ‘‘കേന നു ഖോ കാരണേന മയ്ഹം കോട്ഠാസം ന ഠപേന്തി, സചേ മേ ദോസോ അത്ഥി, ഖമാപേസ്സാമീ’’തി സായന്ഹസമയേ ഘണ്ഡിസഞ്ഞം അദാസി.

    Tato paṭṭhāya aṭṭhasupi janesu ekeko vāreneva phalāphalaṃ āharati. Sesā attano attano paṇṇasālāyameva honti, akāraṇena ekato bhavituṃ na labhanti. Vārappatto phalāphalaṃ āharitvā eko māḷako atthi, tattha pāsāṇaphalake ekādasa koṭṭhāse katvā ghaṇḍisaññaṃ katvā attano koṭṭhāsaṃ ādāya vasanaṭṭhānaṃ pavisati. Sesā ghaṇḍisaññāya nikkhamitvā loluppaṃ akatvā gāravaparihārena gantvā attano pāpuṇanakoṭṭhāsaṃ ādāya vasanaṭṭhānaṃ gantvā paribhuñjitvā samaṇadhammaṃ karonti. Te aparabhāge bhisāni āharitvā khādantā tattatapā ghoratapā paramājitindriyā kasiṇaparikammaṃ karontā vihariṃsu. Atha tesaṃ sīlatejena sakkassa bhavanaṃ kampi. Sakkopi āvajjento taṃ kāraṇaṃ ñatvā ‘‘kāmādhimuttā nu kho ime isayo , no’’ti āsaṅkaṃ karotiyeva. So ‘‘ime tāva isayo pariggaṇhissāmī’’ti cintetvā attano ānubhāvena mahāsattassa koṭṭhāsaṃ tayo divase antaradhāpesi. So paṭhamadivase koṭṭhāsaṃ adisvā ‘‘mama koṭṭhāsaṃ pamuṭṭho bhavissatī’’ti cintesi, dutiyadivase ‘‘mama dosena bhavitabbaṃ, paṇāmanavasena mama koṭṭhāsaṃ na ṭhapesi maññe’’ti cintesi, tatiyadivase ‘‘kena nu kho kāraṇena mayhaṃ koṭṭhāsaṃ na ṭhapenti, sace me doso atthi, khamāpessāmī’’ti sāyanhasamaye ghaṇḍisaññaṃ adāsi.

    സബ്ബേ സന്നിപതിത്വാ ‘‘കേന ഘണ്ഡിസഞ്ഞാ ദിന്നാ’’തി ആഹംസു. ‘‘മയാ താതാ’’തി. ‘‘കിംകാരണാ ആചരിയാ’’തി? ‘‘താതാ തതിയദിവസേ കേന ഫലാഫലം ആഭത’’ന്തി? തേസു ഏകോ ഉട്ഠായ ‘‘മയാ ആചരിയാ’’തി വന്ദിത്വാ അട്ഠാസി. കോട്ഠാസേ കരോന്തേന തേ മയ്ഹം കോട്ഠാസോ കതോതി. ‘‘ആമ, ആചരിയ, ജേട്ഠകകോട്ഠാസോ മേ കതോ’’തി. ‘‘ഹിയ്യോ കേനാഭത’’ന്തി? ‘‘മയാ’’തി അപരോ ഉട്ഠായ വന്ദിത്വാ അട്ഠാസി. കോട്ഠാസം കരോന്തോ മം അനുസ്സരീതി. ‘‘തുമ്ഹാകം മേ ജേട്ഠകകോട്ഠാസോ ഠപിതോ’’തി. ‘‘അജ്ജ കേനാഭത’’ന്തി. ‘‘മയാ’’തി അപരോ ഉട്ഠായ വന്ദിത്വാ അട്ഠാസി. കോട്ഠാസം കരോന്തോ മം അനുസ്സരീതി. ‘‘തുമ്ഹാകം മേ ജേട്ഠകകോട്ഠാസോ കതോ’’തി. ‘‘താതാ, അജ്ജ മയ്ഹം കോട്ഠാസം അലഭന്തസ്സ തതിയോ ദിവസോ, പഠമദിവസേ കോട്ഠാസം അദിസ്വാ ‘കോട്ഠാസം കരോന്തോ മം പമുട്ഠോ ഭവിസ്സതീ’തി ചിന്തേസിം, ദുതിയദിവസേ ‘‘മമ കോചി ദോസോ ഭവിസ്സതീ’’തി ചിന്തേസിം, അജ്ജ പന ‘‘സചേ മേ ദോസോ അത്ഥി, ഖമാപേസ്സാമീ’’തി ചിന്തേത്വാ ഘണ്ഡിസഞ്ഞായ തുമ്ഹേ സന്നിപാതേസിം. ഏതേ ഭിസകോട്ഠാസേ തുമ്ഹേ ‘‘കരിമ്ഹാ’’തി വദഥ, അഹം ന ലഭാമി, ഏതേസം ഥേനേത്വാ ഖാദകം ഞാതും വട്ടതി, കാമേ പഹായ പബ്ബജിതാനം ഭിസമത്തം ഥേനനം നാമ അപ്പതിരൂപന്തി. തേ തസ്സ കഥം സുത്വാ ‘‘അഹോ സാഹസികകമ്മ’’ന്തി സബ്ബേവ ഉബ്ബേഗപ്പത്താ അഹേസും.

    Sabbe sannipatitvā ‘‘kena ghaṇḍisaññā dinnā’’ti āhaṃsu. ‘‘Mayā tātā’’ti. ‘‘Kiṃkāraṇā ācariyā’’ti? ‘‘Tātā tatiyadivase kena phalāphalaṃ ābhata’’nti? Tesu eko uṭṭhāya ‘‘mayā ācariyā’’ti vanditvā aṭṭhāsi. Koṭṭhāse karontena te mayhaṃ koṭṭhāso katoti. ‘‘Āma, ācariya, jeṭṭhakakoṭṭhāso me kato’’ti. ‘‘Hiyyo kenābhata’’nti? ‘‘Mayā’’ti aparo uṭṭhāya vanditvā aṭṭhāsi. Koṭṭhāsaṃ karonto maṃ anussarīti. ‘‘Tumhākaṃ me jeṭṭhakakoṭṭhāso ṭhapito’’ti. ‘‘Ajja kenābhata’’nti. ‘‘Mayā’’ti aparo uṭṭhāya vanditvā aṭṭhāsi. Koṭṭhāsaṃ karonto maṃ anussarīti. ‘‘Tumhākaṃ me jeṭṭhakakoṭṭhāso kato’’ti. ‘‘Tātā, ajja mayhaṃ koṭṭhāsaṃ alabhantassa tatiyo divaso, paṭhamadivase koṭṭhāsaṃ adisvā ‘koṭṭhāsaṃ karonto maṃ pamuṭṭho bhavissatī’ti cintesiṃ, dutiyadivase ‘‘mama koci doso bhavissatī’’ti cintesiṃ, ajja pana ‘‘sace me doso atthi, khamāpessāmī’’ti cintetvā ghaṇḍisaññāya tumhe sannipātesiṃ. Ete bhisakoṭṭhāse tumhe ‘‘karimhā’’ti vadatha, ahaṃ na labhāmi, etesaṃ thenetvā khādakaṃ ñātuṃ vaṭṭati, kāme pahāya pabbajitānaṃ bhisamattaṃ thenanaṃ nāma appatirūpanti. Te tassa kathaṃ sutvā ‘‘aho sāhasikakamma’’nti sabbeva ubbegappattā ahesuṃ.

    തസ്മിം അസ്സമപദേ വനജേട്ഠകരുക്ഖേ നിബ്ബത്തദേവതാപി ഓതരിത്വാ ആഗന്ത്വാ തേസംയേവ സന്തികേ നിസീദി. ആനേഞ്ജകരണം കാരിയമാനോ ദുക്ഖം അധിവാസേതും അസക്കോന്തോ ആളാനം ഭിന്ദിത്വാ പലായിത്വാ അരഞ്ഞം പവിട്ഠോ ഏകോ വാരണോ കാലേന കാലം ഇസിഗണം വന്ദതി, സോപി ആഗന്ത്വാ ഏകമന്തം അട്ഠാസി. സപ്പകീളാപനകോ ഏകോ വാനരോ അഹിതുണ്ഡികസ്സ ഹത്ഥതോ മുച്ചിത്വാ പലായിത്വാ അരഞ്ഞം പവിസിത്വാ തത്ഥേവ അസ്സമേ വസതി. സോപി തം ദിവസം ഇസിഗണം വന്ദിത്വാ ഏകമന്തം നിസീദി. സക്കോ ‘‘ഇസിഗണം പരിഗ്ഗണ്ഹിസ്സാമീ’’തി തേസം സന്തികേ അദിസ്സമാനകായോ അട്ഠാസി. തസ്മിം ഖണേവ ബോധിസത്തസ്സ കനിട്ഠോ ഉപകഞ്ചനതാപസോ ഉട്ഠായാസനാ ബോധിസത്തം വന്ദിത്വാ സേസാനം അപചിതിം ദസ്സേത്വാ ‘‘ആചരിയ, അഹം അഞ്ഞേ അപട്ഠപേത്വാ അത്താനഞ്ഞേവ സോധേതും ലഭാമീ’’തി പുച്ഛി. ‘‘ആമ, ലഭസീ’’തി. സോ ഇസിഗണമജ്ഝേ ഠത്വാ ‘‘സചേ തേ മയാ ഭിസാനി ഖാദിതാനി, ഏവരൂപോ നാമ ഹോതൂ’’തി സപഥം കരോന്തോ പഠമം ഗാഥമാഹ –

    Tasmiṃ assamapade vanajeṭṭhakarukkhe nibbattadevatāpi otaritvā āgantvā tesaṃyeva santike nisīdi. Āneñjakaraṇaṃ kāriyamāno dukkhaṃ adhivāsetuṃ asakkonto āḷānaṃ bhinditvā palāyitvā araññaṃ paviṭṭho eko vāraṇo kālena kālaṃ isigaṇaṃ vandati, sopi āgantvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Sappakīḷāpanako eko vānaro ahituṇḍikassa hatthato muccitvā palāyitvā araññaṃ pavisitvā tattheva assame vasati. Sopi taṃ divasaṃ isigaṇaṃ vanditvā ekamantaṃ nisīdi. Sakko ‘‘isigaṇaṃ pariggaṇhissāmī’’ti tesaṃ santike adissamānakāyo aṭṭhāsi. Tasmiṃ khaṇeva bodhisattassa kaniṭṭho upakañcanatāpaso uṭṭhāyāsanā bodhisattaṃ vanditvā sesānaṃ apacitiṃ dassetvā ‘‘ācariya, ahaṃ aññe apaṭṭhapetvā attānaññeva sodhetuṃ labhāmī’’ti pucchi. ‘‘Āma, labhasī’’ti. So isigaṇamajjhe ṭhatvā ‘‘sace te mayā bhisāni khāditāni, evarūpo nāma hotū’’ti sapathaṃ karonto paṭhamaṃ gāthamāha –

    ൭൮.

    78.

    ‘‘അസ്സം ഗവം രജതം ജാതരൂപം, ഭരിയഞ്ച സോ ഇധ ലഭതം മനാപം;

    ‘‘Assaṃ gavaṃ rajataṃ jātarūpaṃ, bhariyañca so idha labhataṃ manāpaṃ;

    പുത്തേഹി ദാരേഹി സമങ്ഗി ഹോതു, ഭിസാനി തേ ബ്രാഹ്മണ യോ അഹാസീ’’തി.

    Puttehi dārehi samaṅgi hotu, bhisāni te brāhmaṇa yo ahāsī’’ti.

    തത്ഥ ‘‘അസ്സം ഗവ’’ന്തി ഇദം ‘‘സോ ‘യത്തകാനി പിയവത്ഥൂനി ഹോന്തി, തേഹി വിപ്പയോഗേ തത്തകാനി സോകദുക്ഖാനി ഉപ്പജ്ജന്തീ’തി വത്ഥുകാമേ ഗരഹന്തോ അഭാസീ’’തി വേദിതബ്ബം.

    Tattha ‘‘assaṃ gava’’nti idaṃ ‘‘so ‘yattakāni piyavatthūni honti, tehi vippayoge tattakāni sokadukkhāni uppajjantī’ti vatthukāme garahanto abhāsī’’ti veditabbaṃ.

    തം സുത്വാ ഇസിഗണോ ‘‘മാരിസ, മാ ഏവം കഥേഥ, അതിഭാരിയോ തേ സപഥോ’’തി കണ്ണേ പിദഹി. ബോധിസത്തോപി നം ‘‘താത, അതിഭാരിയോ തേ സപഥോ, ന ത്വം ഖാദസി, തവ പത്താസനേ നിസീദാ’’തി ആഹ. തസ്മിം പഠമം സപഥം കത്വാ നിസിന്നേ ദുതിയോപി ഭാതാ സഹസാ ഉട്ഠായ മഹാസത്തം വന്ദിത്വാ സപഥേന അത്താനം സോധേന്തോ ദുതിയം ഗാഥമാഹ –

    Taṃ sutvā isigaṇo ‘‘mārisa, mā evaṃ kathetha, atibhāriyo te sapatho’’ti kaṇṇe pidahi. Bodhisattopi naṃ ‘‘tāta, atibhāriyo te sapatho, na tvaṃ khādasi, tava pattāsane nisīdā’’ti āha. Tasmiṃ paṭhamaṃ sapathaṃ katvā nisinne dutiyopi bhātā sahasā uṭṭhāya mahāsattaṃ vanditvā sapathena attānaṃ sodhento dutiyaṃ gāthamāha –

    ൭൯.

    79.

    ‘‘മാലഞ്ച സോ കാസികചന്ദനഞ്ച, ധാരേതു പുത്തസ്സ ബഹൂ ഭവന്തു;

    ‘‘Mālañca so kāsikacandanañca, dhāretu puttassa bahū bhavantu;

    കാമേസു തിബ്ബം കുരുതം അപേക്ഖം, ഭിസാനി തേ ബ്രാഹ്മണ യോ അഹാസീ’’തി.

    Kāmesu tibbaṃ kurutaṃ apekkhaṃ, bhisāni te brāhmaṇa yo ahāsī’’ti.

    തത്ഥ തിബ്ബന്തി വത്ഥുകാമകിലേസകാമേസു ബഹലം അപേക്ഖം കരോതൂതി. ഇദം സോ ‘‘യസ്സേതേസു തിബ്ബാ അപേക്ഖാ ഹോന്തി, സോ തേഹി വിപ്പയോഗേ മഹന്തം ദുക്ഖം പാപുണാതീ’’തി ദുക്ഖപടിക്ഖേപവസേനേവ ആഹ.

    Tattha tibbanti vatthukāmakilesakāmesu bahalaṃ apekkhaṃ karotūti. Idaṃ so ‘‘yassetesu tibbā apekkhā honti, so tehi vippayoge mahantaṃ dukkhaṃ pāpuṇātī’’ti dukkhapaṭikkhepavaseneva āha.

    തസ്മിം നിസിന്നേ സേസാപി അത്തനോ അത്തനോ അജ്ഝാസയാനുരൂപേന തം തം ഗാഥം അഭാസിംസു –

    Tasmiṃ nisinne sesāpi attano attano ajjhāsayānurūpena taṃ taṃ gāthaṃ abhāsiṃsu –

    ൮൦.

    80.

    ‘‘പഹൂതധഞ്ഞോ കസിമാ യസസ്സീ, പുത്തേ ഗിഹീ ധനിമാ സബ്ബകാമേ;

    ‘‘Pahūtadhañño kasimā yasassī, putte gihī dhanimā sabbakāme;

    വയം അപസ്സം ഘരമാവസാതു, ഭിസാനി തേ ബ്രാഹ്മണ യോ അഹാസി.

    Vayaṃ apassaṃ gharamāvasātu, bhisāni te brāhmaṇa yo ahāsi.

    ൮൧.

    81.

    ‘‘സോ ഖത്തിയോ ഹോതു പസയ്ഹകാരീ, രാജാഭിരാജാ ബലവാ യസസ്സീ;

    ‘‘So khattiyo hotu pasayhakārī, rājābhirājā balavā yasassī;

    സ ചാതുരന്തം മഹിമാവസാതു, ഭിസാനി തേ ബ്രാഹ്മണ യോ അഹാസി.

    Sa cāturantaṃ mahimāvasātu, bhisāni te brāhmaṇa yo ahāsi.

    ൮൨.

    82.

    ‘‘സോ ബ്രാഹ്മണോ ഹോതു അവീതരാഗോ, മുഹുത്തനക്ഖത്തപഥേസു യുത്തോ;

    ‘‘So brāhmaṇo hotu avītarāgo, muhuttanakkhattapathesu yutto;

    പൂജേതു നം രട്ഠപതീ യസസ്സീ, ഭിസാനി തേ ബ്രാഹ്മണ യോ അഹാസി.

    Pūjetu naṃ raṭṭhapatī yasassī, bhisāni te brāhmaṇa yo ahāsi.

    ൮൩.

    83.

    ‘‘അജ്ഝായകം സബ്ബസമന്തവേദം, തപസ്സിനം മഞ്ഞതു സബ്ബലോകോ;

    ‘‘Ajjhāyakaṃ sabbasamantavedaṃ, tapassinaṃ maññatu sabbaloko;

    പൂജേന്തു നം ജാനപദാ സമേച്ച, ഭിസാനി തേ ബ്രാഹ്മണ യോ അഹാസി.

    Pūjentu naṃ jānapadā samecca, bhisāni te brāhmaṇa yo ahāsi.

    ൮൪.

    84.

    ‘‘ചതുസ്സദം ഗാമവരം സമിദ്ധം, ദിന്നഞ്ഹി സോ ഭുഞ്ജതു വാസവേന;

    ‘‘Catussadaṃ gāmavaraṃ samiddhaṃ, dinnañhi so bhuñjatu vāsavena;

    അവീതരാഗോ മരണം ഉപേതു, ഭിസാനി തേ ബ്രാഹ്മണ യോ അഹാസി.

    Avītarāgo maraṇaṃ upetu, bhisāni te brāhmaṇa yo ahāsi.

    ൮൫.

    85.

    ‘‘സോ ഗാമണീ ഹോതു സഹായമജ്ഝേ, നച്ചേഹി ഗീതേഹി പമോദമാനോ;

    ‘‘So gāmaṇī hotu sahāyamajjhe, naccehi gītehi pamodamāno;

    സോ രാജതോ ബ്യസന മാലത്ഥ കിഞ്ചി, ഭിസാനി തേ ബ്രാഹ്മണ യോ അഹാസി.

    So rājato byasana mālattha kiñci, bhisāni te brāhmaṇa yo ahāsi.

    ൮൬.

    86.

    ‘‘യം ഏകരാജാ പഥവിം വിജേത്വാ, ഇത്ഥീസഹസ്സാന ഠപേതു അഗ്ഗം;

    ‘‘Yaṃ ekarājā pathaviṃ vijetvā, itthīsahassāna ṭhapetu aggaṃ;

    സീമന്തിനീനം പവരാ ഭവാതു, ഭിസാനി തേ ബ്രാഹ്മണ യാ അഹാസി.

    Sīmantinīnaṃ pavarā bhavātu, bhisāni te brāhmaṇa yā ahāsi.

    ൮൭.

    87.

    ‘‘ഇസീനഞ്ഹി സാ സബ്ബസമാഗതാനം, ഭുഞ്ജേയ്യ സാദും അവികമ്പമാനാ;

    ‘‘Isīnañhi sā sabbasamāgatānaṃ, bhuñjeyya sāduṃ avikampamānā;

    ചരാതു ലാഭേന വികത്ഥമാനാ, ഭിസാനി തേ ബ്രാഹ്മണ യാ അഹാസി.

    Carātu lābhena vikatthamānā, bhisāni te brāhmaṇa yā ahāsi.

    ൮൮.

    88.

    ‘‘ആവാസികോ ഹോതു മഹാവിഹാരേ, നവകമ്മികോ ഹോതു ഗജങ്ഗലായം;

    ‘‘Āvāsiko hotu mahāvihāre, navakammiko hotu gajaṅgalāyaṃ;

    ആലോകസന്ധിം ദിവസം കരോതു, ഭിസാനി തേ ബ്രാഹ്മണ യോ അഹാസി.

    Ālokasandhiṃ divasaṃ karotu, bhisāni te brāhmaṇa yo ahāsi.

    ൮൯.

    89.

    ‘‘സോ ബജ്ഝതൂ പാസസതേഹി ഛബ്ഭി, രമ്മാ വനാ നിയ്യതു രാജധാനിം;

    ‘‘So bajjhatū pāsasatehi chabbhi, rammā vanā niyyatu rājadhāniṃ;

    തുത്തേഹി സോ ഹഞ്ഞതു പാചനേഹി, ഭിസാനി തേ ബ്രാഹ്മണ യോ അഹാസി.

    Tuttehi so haññatu pācanehi, bhisāni te brāhmaṇa yo ahāsi.

    ൯൦.

    90.

    ‘‘അലക്കമാലീ തിപുകണ്ണവിദ്ധോ, ലട്ഠീഹതോ സപ്പമുഖം ഉപേതു;

    ‘‘Alakkamālī tipukaṇṇaviddho, laṭṭhīhato sappamukhaṃ upetu;

    സകച്ഛബന്ധോ വിസിഖം ചരാതു, ഭിസാനി തേ ബ്രാഹ്മണ യോ അഹാസീ’’തി.

    Sakacchabandho visikhaṃ carātu, bhisāni te brāhmaṇa yo ahāsī’’ti.

    തത്ഥ തതിയേന വുത്തഗാഥായ കസിമാതി സമ്പന്നകസികമ്മോ. പുത്തേ ഗിഹീ ധനിമാ സബ്ബകാമേതി പുത്തേ ലഭതു, ഗിഹീ ഹോതു, സത്തവിധേന രതനധനേന ധനിമാ ഹോതു, രൂപാദിഭേദേ സബ്ബകാമേ ലഭതു. വയം അപസ്സന്തി മഹല്ലകകാലേ പബ്ബജ്ജാനുരൂപമ്പി അത്തനോ വയം അപസ്സന്തോ പഞ്ചകാമഗുണസമിദ്ധം ഘരമേവ ആവസതൂതി. ഇദം സോ ‘‘പഞ്ചകാമഗുണഗിദ്ധോ കാമഗുണവിപ്പയോഗേന മഹാവിനാസം പാപുണാതീ’’തി ദസ്സേതും കഥേസി.

    Tattha tatiyena vuttagāthāya kasimāti sampannakasikammo. Putte gihī dhanimā sabbakāmeti putte labhatu, gihī hotu, sattavidhena ratanadhanena dhanimā hotu, rūpādibhede sabbakāme labhatu. Vayaṃ apassanti mahallakakāle pabbajjānurūpampi attano vayaṃ apassanto pañcakāmaguṇasamiddhaṃ gharameva āvasatūti. Idaṃ so ‘‘pañcakāmaguṇagiddho kāmaguṇavippayogena mahāvināsaṃ pāpuṇātī’’ti dassetuṃ kathesi.

    ചതുത്ഥേന വുത്തഗാഥായ രാജാഭിരാജാതി രാജൂനം അന്തരേ അഭിരാജാതി. ഇദം സോ ‘‘ഇസ്സരാനം നാമ ഇസ്സരിയേ പരിഗലിതേ മഹന്തം ദുക്ഖം ഉപ്പജ്ജതീ’’തി രജ്ജേ ദോസം ദസ്സേന്തോ കഥേസി. പഞ്ചമേന വുത്തഗാഥായ അവീതരാഗോതി പുരോഹിതട്ഠാനതണ്ഹായ സതണ്ഹോതി. ഇദം സോ ‘‘പുരോഹിതസ്സ പുരോഹിതട്ഠാനേ പരിഗലിതേ മഹന്തം ദോമനസ്സം ഉപ്പജ്ജതീ’’തി ദസ്സേതും കഥേസി. ഛട്ഠേന വുത്തഗാഥായ തപസ്സിനന്തി തപസീലസമ്പന്നോതി തം മഞ്ഞതു. ഇദം സോ ‘‘ലാഭസക്കാരാപഗമേന മഹന്തം ദോമനസ്സം ഉപ്പജ്ജതീ’’തി ലാഭസക്കാരഗരഹവസേന കഥേസി.

    Catutthena vuttagāthāya rājābhirājāti rājūnaṃ antare abhirājāti. Idaṃ so ‘‘issarānaṃ nāma issariye parigalite mahantaṃ dukkhaṃ uppajjatī’’ti rajje dosaṃ dassento kathesi. Pañcamena vuttagāthāya avītarāgoti purohitaṭṭhānataṇhāya sataṇhoti. Idaṃ so ‘‘purohitassa purohitaṭṭhāne parigalite mahantaṃ domanassaṃ uppajjatī’’ti dassetuṃ kathesi. Chaṭṭhena vuttagāthāya tapassinanti tapasīlasampannoti taṃ maññatu. Idaṃ so ‘‘lābhasakkārāpagamena mahantaṃ domanassaṃ uppajjatī’’ti lābhasakkāragarahavasena kathesi.

    സഹായതാപസേന വുത്തഗാഥായ ചതുസ്സദന്തി ആകിണ്ണമനുസ്സതായ മനുസ്സേഹി, പഹൂതധഞ്ഞതായ ധഞ്ഞേന, സുലഭദാരുതായ ദാരൂഹി, സമ്പന്നോദകതായ ഉദകേനാതി ചതൂഹി ഉസ്സന്നം, ചതുസ്സദസമന്നാഗതന്തി അത്ഥോ. വാസവേനാതി വാസവേന ദിന്നം വിയ അചലം, വാസവതോ ലദ്ധവരാനുഭാവേന ഏകം രാജാനം ആരാധേത്വാ തേന ദിന്നന്തിപി അത്ഥോ. അവീതരാഗോതി കദ്ദമേ സൂകരോ വിയ കാമപങ്കേ നിമുഗ്ഗോവ ഹുത്വാ. ഇതി സോപി കാമാനം ആദീനവം കഥേന്തോ ഏവമാഹ.

    Sahāyatāpasena vuttagāthāya catussadanti ākiṇṇamanussatāya manussehi, pahūtadhaññatāya dhaññena, sulabhadārutāya dārūhi, sampannodakatāya udakenāti catūhi ussannaṃ, catussadasamannāgatanti attho. Vāsavenāti vāsavena dinnaṃ viya acalaṃ, vāsavato laddhavarānubhāvena ekaṃ rājānaṃ ārādhetvā tena dinnantipi attho. Avītarāgoti kaddame sūkaro viya kāmapaṅke nimuggova hutvā. Iti sopi kāmānaṃ ādīnavaṃ kathento evamāha.

    ദാസേന വുത്തഗാഥായ ഗാമണീതി ഗാമജേട്ഠകോ. അയമ്പി കാമേ ഗരഹന്തോയേവ ഏവമാഹ. കഞ്ചനദേവിയാ വുത്തഗാഥായ ന്തി യം ഇത്ഥിന്തി അത്ഥോ. ഏകരാജാതി അഗ്ഗരാജാ. ഇത്ഥിസഹസ്സാനന്തി വചനമട്ഠതായ വുത്തം, സോളസന്നം ഇത്ഥിസഹസ്സാനം അഗ്ഗട്ഠാനേ ഠപേതൂതി അത്ഥോ. സീമന്തിനീനന്തി സീമന്തധരാനം ഇത്ഥീനന്തി അത്ഥോ. ഇതി സാ ഇത്ഥിഭാവേ ഠത്വാപി ദുഗ്ഗന്ധഗൂഥരാസിം വിയ കാമേ ഗരഹന്തീയേവ ഏവമാഹ. ദാസിയാ വുത്തഗാഥായ സബ്ബസമാഗതാനന്തി സബ്ബേസം സന്നിപതിതാനം മജ്ഝേ നിസീദിത്വാ അവികമ്പമാനാ അനോസക്കമാനാ സാദുരസം ഭുഞ്ജതൂതി അത്ഥോ. ദാസീനം കിര സാമികസ്സ സന്തികേ നിസീദിത്വാ ഭുഞ്ജനം നാമ അപ്പിയം. ഇതി സാ അത്തനോ അപ്പിയതായ ഏവമാഹ. ചരാതൂതി ചരതു. ലാഭേന വികത്ഥമാനാതി ലാഭഹേതു കുഹനകമ്മം കരോന്തീ ലാഭസക്കാരം ഉപ്പാദേന്തീ ചരതൂതി അത്ഥോ. ഇമിനാ സാ ദാസിഭാവേ ഠിതാപി കിലേസകാമവത്ഥുകാമേ ഗരഹതി.

    Dāsena vuttagāthāya gāmaṇīti gāmajeṭṭhako. Ayampi kāme garahantoyeva evamāha. Kañcanadeviyā vuttagāthāya yanti yaṃ itthinti attho. Ekarājāti aggarājā. Itthisahassānanti vacanamaṭṭhatāya vuttaṃ, soḷasannaṃ itthisahassānaṃ aggaṭṭhāne ṭhapetūti attho. Sīmantinīnanti sīmantadharānaṃ itthīnanti attho. Iti sā itthibhāve ṭhatvāpi duggandhagūtharāsiṃ viya kāme garahantīyeva evamāha. Dāsiyā vuttagāthāya sabbasamāgatānanti sabbesaṃ sannipatitānaṃ majjhe nisīditvā avikampamānā anosakkamānā sādurasaṃ bhuñjatūti attho. Dāsīnaṃ kira sāmikassa santike nisīditvā bhuñjanaṃ nāma appiyaṃ. Iti sā attano appiyatāya evamāha. Carātūti caratu. Lābhena vikatthamānāti lābhahetu kuhanakammaṃ karontī lābhasakkāraṃ uppādentī caratūti attho. Iminā sā dāsibhāve ṭhitāpi kilesakāmavatthukāme garahati.

    ദേവതായ വുത്തഗാഥായ ആവാസികോതി ആവാസജഗ്ഗനകോ. ഗജങ്ഗലായന്തി ഏവംനാമകേ നഗരേ. തത്ഥ കിര ദബ്ബസമ്ഭാരാ സുലഭാ. ആലോകസന്ധിം ദിവസന്തി ഏകദിവസേനേവ വാതപാനം കരോതു. സോ കിര ദേവപുത്തോ കസ്സപബുദ്ധകാലേ ഗജങ്ഗലനഗരം നിസ്സായ യോജനികേ ജിണ്ണമഹാവിഹാരേ ആവാസികസങ്ഘത്ഥേരോ ഹുത്വാ ജിണ്ണവിഹാരേ നവകമ്മം കരോന്തോയേവ മഹാദുക്ഖം അനുഭവി. തസ്മാ തദേവ ദുക്ഖം ആരബ്ഭ ഏവമാഹ. ഹത്ഥിനാ വുത്തഗാഥായ പാസസതേഹീതി ബഹൂഹി പാസേഹി. ഛബ്ഭീതി ചതൂസു പാദേസു ഗീവായ കടിഭാഗേ ചാതി ഛസു ഠാനേസു. തുത്തേഹീതി ദ്വികണ്ഡകാഹി ദീഘലട്ഠീഹി. പാചനേഹീതി ദസപാചനേഹി അങ്കുസേഹി വാ. സോ കിര അത്തനോ അനുഭൂതദുക്ഖഞ്ഞേവ ആരബ്ഭ ഏവമാഹ.

    Devatāya vuttagāthāya āvāsikoti āvāsajagganako. Gajaṅgalāyanti evaṃnāmake nagare. Tattha kira dabbasambhārā sulabhā. Ālokasandhiṃ divasanti ekadivaseneva vātapānaṃ karotu. So kira devaputto kassapabuddhakāle gajaṅgalanagaraṃ nissāya yojanike jiṇṇamahāvihāre āvāsikasaṅghatthero hutvā jiṇṇavihāre navakammaṃ karontoyeva mahādukkhaṃ anubhavi. Tasmā tadeva dukkhaṃ ārabbha evamāha. Hatthinā vuttagāthāya pāsasatehīti bahūhi pāsehi. Chabbhīti catūsu pādesu gīvāya kaṭibhāge cāti chasu ṭhānesu. Tuttehīti dvikaṇḍakāhi dīghalaṭṭhīhi. Pācanehīti dasapācanehi aṅkusehi vā. So kira attano anubhūtadukkhaññeva ārabbha evamāha.

    വാനരേന വുത്തഗാഥായ അലക്കമാലീതി അഹിതുണ്ഡികേന കണ്ഠേ പരിക്ഖിപിത്വാ ഠപിതായ അലക്കമാലായ സമന്നാഗതോ. തിപുകണ്ണവിദ്ധോതി തിപുപിളന്ധനേന പിളന്ധകണ്ണോ. ലട്ഠീഹതോതി സപ്പകീളം സിക്ഖാപയമാനോ ലട്ഠിയാ ഹതോ ഹുത്വാ. ഏസോപി അഹിതുണ്ഡികസ്സ ഹത്ഥേ അത്തനോ അനുഭൂതദുക്ഖമേവ സന്ധായ ഏവമാഹ.

    Vānarena vuttagāthāya alakkamālīti ahituṇḍikena kaṇṭhe parikkhipitvā ṭhapitāya alakkamālāya samannāgato. Tipukaṇṇaviddhoti tipupiḷandhanena piḷandhakaṇṇo. Laṭṭhīhatoti sappakīḷaṃ sikkhāpayamāno laṭṭhiyā hato hutvā. Esopi ahituṇḍikassa hatthe attano anubhūtadukkhameva sandhāya evamāha.

    ഏവം തേഹി തേരസഹി ജനേഹി സപഥേ കതേ മഹാസത്തോ ചിന്തേസി ‘‘കദാചി ഇമേ ‘അയം അനട്ഠമേവ നട്ഠന്തി കഥേതീ’തി മയി ആസങ്കം കരേയ്യും, അഹമ്പി സപഥം കരോമീ’’തി. അഥ നം കരോന്തോ ചുദ്ദസമം ഗാഥമാഹ –

    Evaṃ tehi terasahi janehi sapathe kate mahāsatto cintesi ‘‘kadāci ime ‘ayaṃ anaṭṭhameva naṭṭhanti kathetī’ti mayi āsaṅkaṃ kareyyuṃ, ahampi sapathaṃ karomī’’ti. Atha naṃ karonto cuddasamaṃ gāthamāha –

    ൯൧.

    91.

    ‘‘യോ വേ അനട്ഠംവ നട്ഠന്തി ചാഹ, കാമേവ സോ ലഭതം ഭുഞ്ജതഞ്ച;

    ‘‘Yo ve anaṭṭhaṃva naṭṭhanti cāha, kāmeva so labhataṃ bhuñjatañca;

    അഗാരമജ്ഝേ മരണം ഉപേതു, യോ വാ ഭോന്തോ സങ്കതി കഞ്ചിദേവാ’’തി.

    Agāramajjhe maraṇaṃ upetu, yo vā bhonto saṅkati kañcidevā’’ti.

    തത്ഥ ഭോന്തോതി ആലപനം. ഇദം വുത്തം ഹോതി – ഭവന്തോ യോ അനട്ഠേ കോട്ഠാസേ ‘‘നട്ഠം മേ’’തി വദതി, യോ വാ തുമ്ഹേസു കഞ്ചി ആസങ്കതി, സോ പഞ്ച കാമഗുണേ ലഭതു ചേവ ഭുഞ്ജതു ച, രമണീയമേവ പബ്ബജ്ജം അലഭിത്വാ അഗാരമജ്ഝേയേവ മരതൂതി.

    Tattha bhontoti ālapanaṃ. Idaṃ vuttaṃ hoti – bhavanto yo anaṭṭhe koṭṭhāse ‘‘naṭṭhaṃ me’’ti vadati, yo vā tumhesu kañci āsaṅkati, so pañca kāmaguṇe labhatu ceva bhuñjatu ca, ramaṇīyameva pabbajjaṃ alabhitvā agāramajjheyeva maratūti.

    ഏവം ഇസീഹി സപഥേ കതേ സക്കോ ഭായിത്വാ ‘‘അഹം ഇമേ വീമംസന്തോ ഭിസാനി അന്തരധാപേസിം. ഇമേ ച ഛഡ്ഡിതഖേളപിണ്ഡം വിയ കാമേ ഗരഹന്താ സപഥം കരോന്തി, കാമേ ഗരഹകാരണം തേ പുച്ഛിസ്സാമീ’’തി ചിന്തേത്വാ ദിസ്സമാനരൂപോ ബോധിസത്തം വന്ദിത്വാ പുച്ഛന്തോ അനന്തരം ഗാഥമാഹ –

    Evaṃ isīhi sapathe kate sakko bhāyitvā ‘‘ahaṃ ime vīmaṃsanto bhisāni antaradhāpesiṃ. Ime ca chaḍḍitakheḷapiṇḍaṃ viya kāme garahantā sapathaṃ karonti, kāme garahakāraṇaṃ te pucchissāmī’’ti cintetvā dissamānarūpo bodhisattaṃ vanditvā pucchanto anantaraṃ gāthamāha –

    ൯൨.

    92.

    ‘‘യദേസമാനാ വിചരന്തി ലോകേ, ഇട്ഠഞ്ച കന്തഞ്ച ബഹൂനമേതം;

    ‘‘Yadesamānā vicaranti loke, iṭṭhañca kantañca bahūnametaṃ;

    പിയം മനുഞ്ഞം ചിധ ജീവലോകേ, കസ്മാ ഇസയോ നപ്പസംസന്തി കാമേ’’തി.

    Piyaṃ manuññaṃ cidha jīvaloke, kasmā isayo nappasaṃsanti kāme’’ti.

    തത്ഥ യദേസമാനാതി യം വത്ഥുകാമം കിലേസകാമഞ്ച കസിഗോരക്ഖാദീഹി സമവിസമകമ്മേഹി പരിയേസമാനാ സത്താ ലോകേ വിചരന്തി, ഏതം ബഹൂനം ദേവമനുസ്സാനം ഇട്ഠഞ്ച കന്തഞ്ച പിയഞ്ച മനുഞ്ഞഞ്ച, കസ്മാ ഇസയോ നപ്പസംസന്തി കാമേതി അത്ഥോ. ‘‘കാമേ’’തി ഇമിനാ തം വത്ഥും സരൂപതോ ദസ്സേതി.

    Tattha yadesamānāti yaṃ vatthukāmaṃ kilesakāmañca kasigorakkhādīhi samavisamakammehi pariyesamānā sattā loke vicaranti, etaṃ bahūnaṃ devamanussānaṃ iṭṭhañca kantañca piyañca manuññañca, kasmā isayo nappasaṃsanti kāmeti attho. ‘‘Kāme’’ti iminā taṃ vatthuṃ sarūpato dasseti.

    അഥസ്സ പഞ്ഹം വിസ്സജ്ജേന്തോ മഹാസത്തോ ദ്വേ ഗാഥാ അഭാസി –

    Athassa pañhaṃ vissajjento mahāsatto dve gāthā abhāsi –

    ൯൩.

    93.

    ‘‘കാമേസു വേ ഹഞ്ഞരേ ബജ്ഝരേ ച, കാമേസു ദുക്ഖഞ്ച ഭയഞ്ച ജാതം;

    ‘‘Kāmesu ve haññare bajjhare ca, kāmesu dukkhañca bhayañca jātaṃ;

    കാമേസു ഭൂതാധിപതീ പമത്താ, പാപാനി കമ്മാനി കരോന്തി മോഹാ.

    Kāmesu bhūtādhipatī pamattā, pāpāni kammāni karonti mohā.

    ൯൪.

    94.

    ‘‘തേ പാപധമ്മാ പസവേത്വ പാപം, കായസ്സ ഭേദാ നിരയം വജന്തി;

    ‘‘Te pāpadhammā pasavetva pāpaṃ, kāyassa bhedā nirayaṃ vajanti;

    ആദീനവം കാമഗുണേസു ദിസ്വാ, തസ്മാ ഇസയോ നപ്പസംസന്തി കാമേ’’തി.

    Ādīnavaṃ kāmaguṇesu disvā, tasmā isayo nappasaṃsanti kāme’’ti.

    തത്ഥ കാമേസൂതി കാമഹേതു, കാമേ നിസ്സായ കായദുച്ചരിതാദീനി കരോന്തീതി അത്ഥോ. ഹഞ്ഞരേതി ദണ്ഡാദീഹി ഹഞ്ഞന്തി. ബജ്ഝരേതി രജ്ജുബന്ധനാദീഹി ബജ്ഝന്തി. ദുക്ഖന്തി കായികചേതസികം അസാതം ദുക്ഖം. ഭയന്തി അത്താനുവാദാദികം സബ്ബമ്പി ഭയം. ഭൂതാധിപതീതി സക്കം ആലപതി. ആദീനവന്തി ഏവരൂപം ദോസം. സോ പനേസ ആദീനവോ ദുക്ഖക്ഖന്ധാദീഹി സുത്തേഹി (മ॰ നി॰ ൧.൧൬൩-൧൮൦) ദീപേതബ്ബോ.

    Tattha kāmesūti kāmahetu, kāme nissāya kāyaduccaritādīni karontīti attho. Haññareti daṇḍādīhi haññanti. Bajjhareti rajjubandhanādīhi bajjhanti. Dukkhanti kāyikacetasikaṃ asātaṃ dukkhaṃ. Bhayanti attānuvādādikaṃ sabbampi bhayaṃ. Bhūtādhipatīti sakkaṃ ālapati. Ādīnavanti evarūpaṃ dosaṃ. So panesa ādīnavo dukkhakkhandhādīhi suttehi (ma. ni. 1.163-180) dīpetabbo.

    സക്കോ മഹാസത്തസ്സ കഥം സുത്വാ സംവിഗ്ഗമാനസോ അനന്തരം ഗാഥമാഹ –

    Sakko mahāsattassa kathaṃ sutvā saṃviggamānaso anantaraṃ gāthamāha –

    ൯൫.

    95.

    ‘‘വീമംസമാനോ ഇസിനോ ഭിസാനി, തീരേ ഗഹേത്വാന ഥലേ നിധേസിം;

    ‘‘Vīmaṃsamāno isino bhisāni, tīre gahetvāna thale nidhesiṃ;

    സുദ്ധാ അപാപാ ഇസയോ വസന്തി, ഏതാനി തേ ബ്രഹ്മചാരീ ഭിസാനീ’’തി.

    Suddhā apāpā isayo vasanti, etāni te brahmacārī bhisānī’’ti.

    തത്ഥ വിമംസമാനോതി ഭന്തേ, അഹം ‘‘ഇമേ ഇസയോ കാമാധിമുത്താ വാ, നോ വാ’’തി വീമംസന്തോ. ഇസിനോതി തവ മഹേസിനോ സന്തകാനി ഭിസാനി. തീരേ ഗഹേത്വാനാതി തീരേ നിക്ഖിത്താനി ഗഹേത്വാ ഥലേ ഏകമന്തേ നിധേസിം. സുദ്ധാതി ഇദാനി മയാ തുമ്ഹാകം സപഥകിരിയായ ഞാതം ‘‘ഇമേ ഇസയോ സുദ്ധാ അപാപാ ഹുത്വാ വസന്തീ’’തി.

    Tattha vimaṃsamānoti bhante, ahaṃ ‘‘ime isayo kāmādhimuttā vā, no vā’’ti vīmaṃsanto. Isinoti tava mahesino santakāni bhisāni. Tīre gahetvānāti tīre nikkhittāni gahetvā thale ekamante nidhesiṃ. Suddhāti idāni mayā tumhākaṃ sapathakiriyāya ñātaṃ ‘‘ime isayo suddhā apāpā hutvā vasantī’’ti.

    തം സുത്വാ ബോധിസത്തോ ഗാഥമാഹ –

    Taṃ sutvā bodhisatto gāthamāha –

    ൯൬.

    96.

    ‘‘ന തേ നടാ നോ പന കീളനേയ്യാ, ന ബന്ധവാ നോ പന തേ സഹായാ;

    ‘‘Na te naṭā no pana kīḷaneyyā, na bandhavā no pana te sahāyā;

    കിസ്മിം വുപത്ഥമ്ഭ സഹസ്സനേത്ത, ഇസീഹി ത്വം കീളസി ദേവരാജാ’’തി.

    Kismiṃ vupatthambha sahassanetta, isīhi tvaṃ kīḷasi devarājā’’ti.

    തത്ഥ ന തേ നടാ നോതി ദേവരാജ, മയം തവ നടാ വാ കീളിതബ്ബയുത്തകാ വാ കേചി ന ഹോമ, നാപി തവ ഞാതകാ, ന സഹായാ, അഥ ത്വം കിം വാ ഉപത്ഥമ്ഭം കത്വാ കിം നിസ്സായ ഇസീഹി സദ്ധിം കീളസീതി അത്ഥോ.

    Tattha na te naṭā noti devarāja, mayaṃ tava naṭā vā kīḷitabbayuttakā vā keci na homa, nāpi tava ñātakā, na sahāyā, atha tvaṃ kiṃ vā upatthambhaṃ katvā kiṃ nissāya isīhi saddhiṃ kīḷasīti attho.

    അഥ നം സക്കോ ഖമാപേന്തോ വീസതിമം ഗാഥമാഹ –

    Atha naṃ sakko khamāpento vīsatimaṃ gāthamāha –

    ൯൭.

    97.

    ‘‘ആചരിയോ മേസി പിതാ ച മയ്ഹം, ഏസാ പതിട്ഠാ ഖലിതസ്സ ബ്രഹ്മേ;

    ‘‘Ācariyo mesi pitā ca mayhaṃ, esā patiṭṭhā khalitassa brahme;

    ഏകാപരാധം ഖമ ഭൂരിപഞ്ഞ, ന പണ്ഡിതാ കോധബലാ ഭവന്തീ’’തി.

    Ekāparādhaṃ khama bhūripañña, na paṇḍitā kodhabalā bhavantī’’ti.

    തത്ഥ ഏസാ പതിട്ഠാതി ഏസാ തവ പാദച്ഛായാ അജ്ജ മമ ഖലിതസ്സ അപരദ്ധസ്സ പതിട്ഠാ ഹോതു. കോധബലാതി പണ്ഡിതാ നാമ ഖന്തിബലാ ഭവന്തി, ന കോധബലാതി.

    Tattha esā patiṭṭhāti esā tava pādacchāyā ajja mama khalitassa aparaddhassa patiṭṭhā hotu. Kodhabalāti paṇḍitā nāma khantibalā bhavanti, na kodhabalāti.

    അഥ മഹാസത്തോ സക്കസ്സ ദേവരഞ്ഞോ ഖമിത്വാ സയം ഇസിഗണം ഖമാപേന്തോ ഇതരം ഗാഥമാഹ –

    Atha mahāsatto sakkassa devarañño khamitvā sayaṃ isigaṇaṃ khamāpento itaraṃ gāthamāha –

    ൯൮.

    98.

    ‘‘സുവാസിതം ഇസിനം ഏകരത്തം, യം വാസവം ഭൂതപതിദ്ദസാമ;

    ‘‘Suvāsitaṃ isinaṃ ekarattaṃ, yaṃ vāsavaṃ bhūtapatiddasāma;

    സബ്ബേവ ഭോന്തോ സുമനാ ഭവന്തു, യം ബ്രാഹ്മണോ പച്ചുപാദീ ഭിസാനീ’’തി.

    Sabbeva bhonto sumanā bhavantu, yaṃ brāhmaṇo paccupādī bhisānī’’ti.

    തത്ഥ സുവാസിതം ഇസിനം ഏകരത്തന്തി ആയസ്മന്താനം ഇസീനം ഏകരത്തമ്പി ഇമസ്മിം അരഞ്ഞേ വസിതം സുവസിതമേവ. കിംകാരണാ? യം വാസവം ഭൂതപതിം അദ്ദസാമ, സചേ ഹി മയം നഗരേ അവസിമ്ഹ, ഇമം ന അദ്ദസാമ. ഭോന്തോതി ഭവന്തോ സബ്ബേപി സുമനാ ഭവന്തു, തുസ്സന്തു, സക്കസ്സ ദേവരഞ്ഞോ ഖമന്തു. കിംകാരണാ? യം ബ്രാഹ്മണോ പച്ചുപാദീ ഭിസാനി, യസ്മാ തുമ്ഹാകം ആചരിയോ ഭിസാനി പടിലഭീതി.

    Tattha suvāsitaṃ isinaṃ ekarattanti āyasmantānaṃ isīnaṃ ekarattampi imasmiṃ araññe vasitaṃ suvasitameva. Kiṃkāraṇā? Yaṃ vāsavaṃ bhūtapatiṃ addasāma, sace hi mayaṃ nagare avasimha, imaṃ na addasāma. Bhontoti bhavanto sabbepi sumanā bhavantu, tussantu, sakkassa devarañño khamantu. Kiṃkāraṇā? Yaṃ brāhmaṇo paccupādī bhisāni, yasmā tumhākaṃ ācariyo bhisāni paṭilabhīti.

    സക്കോ ഇസിഗണം വന്ദിത്വാ ദേവലോകമേവ ഗതോ. ഇസിഗണോപി ഝാനാഭിഞ്ഞായോ നിബ്ബത്തേത്വാ ബ്രഹ്മലോകൂപഗോ അഹോസി.

    Sakko isigaṇaṃ vanditvā devalokameva gato. Isigaṇopi jhānābhiññāyo nibbattetvā brahmalokūpago ahosi.

    സത്ഥാ ഇമം ധമ്മദേസനം ആഹരിത്വാ ‘‘ഏവം ഭിക്ഖു പോരാണകപണ്ഡിതാ സപഥം കത്വാ കിലേസേ പജഹിംസൂ’’തി വത്വാ സച്ചാനി പകാസേസി, സച്ചപരിയോസാനേ ഉക്കണ്ഠിതഭിക്ഖു സോതാപത്തിഫലേ പതിട്ഠഹി. ജാതകം സമോധാനേന്തോ പുന സത്ഥാ തിസ്സോ ഗാഥാ അഭാസി –

    Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā ‘‘evaṃ bhikkhu porāṇakapaṇḍitā sapathaṃ katvā kilese pajahiṃsū’’ti vatvā saccāni pakāsesi, saccapariyosāne ukkaṇṭhitabhikkhu sotāpattiphale patiṭṭhahi. Jātakaṃ samodhānento puna satthā tisso gāthā abhāsi –

    ൯൯.

    99.

    ‘‘അഹഞ്ച സാരിപുത്തോ ച, മോഗ്ഗല്ലാനോ ച കസ്സപോ;

    ‘‘Ahañca sāriputto ca, moggallāno ca kassapo;

    അനുരുദ്ധോ പുണ്ണോ ആനന്ദോ, തദാസും സത്ത ഭാതരോ.

    Anuruddho puṇṇo ānando, tadāsuṃ satta bhātaro.

    ൧൦൦.

    100.

    ‘‘ഭഗിനീ ഉപ്പലവണ്ണാ ച, ദാസീ ഖുജ്ജുത്തരാ തദാ;

    ‘‘Bhaginī uppalavaṇṇā ca, dāsī khujjuttarā tadā;

    ചിത്തോ ഗഹപതി ദാസോ, യക്ഖോ സാതാഗിരോ തദാ.

    Citto gahapati dāso, yakkho sātāgiro tadā.

    ൧൦൧.

    101.

    ‘‘പാലിലേയ്യോ തദാ നാഗോ, മധുദോ സേട്ഠവാനരോ;

    ‘‘Pālileyyo tadā nāgo, madhudo seṭṭhavānaro;

    കാളുദായീ തദാ സക്കോ, ഏവം ധാരേഥ ജാതക’’ന്തി.

    Kāḷudāyī tadā sakko, evaṃ dhāretha jātaka’’nti.

    ഭിസജാതകവണ്ണനാ പഞ്ചമാ.

    Bhisajātakavaṇṇanā pañcamā.







    Related texts:



    തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / ജാതകപാളി • Jātakapāḷi / ൪൮൮. ഭിസജാതകം • 488. Bhisajātakaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact