Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / അങ്ഗുത്തരനികായ (അട്ഠകഥാ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
൧൦. ഭൂമിചാലസുത്തവണ്ണനാ
10. Bhūmicālasuttavaṇṇanā
൭൦. ദസമേ നിസീദനന്തി ഇധ ചമ്മഖണ്ഡം അധിപ്പേതം. ഉദേനം ചേതിയന്തി ഉദേനയക്ഖസ്സ വസനട്ഠാനേ കതവിഹാരോ വുച്ചതി. ഗോതമകാദീസുപി ഏസേവ നയോ. ഭാവിതാതി വഡ്ഢിതാ. ബഹുലീകതാതി പുനപ്പുനം കതാ. യാനീകതാതി യുത്തയാനം വിയ കതാ. വത്ഥുകതാതി പതിട്ഠാനട്ഠേന വത്ഥു വിയ കതാ. അനുട്ഠിതാതി അധിട്ഠിതാ. പരിചിതാതി സമന്തതോ ചിതാ സുവഡ്ഢിതാ. സുസമാരദ്ധാതി സുട്ഠു സമാരദ്ധാ.
70. Dasame nisīdananti idha cammakhaṇḍaṃ adhippetaṃ. Udenaṃ cetiyanti udenayakkhassa vasanaṭṭhāne katavihāro vuccati. Gotamakādīsupi eseva nayo. Bhāvitāti vaḍḍhitā. Bahulīkatāti punappunaṃ katā. Yānīkatāti yuttayānaṃ viya katā. Vatthukatāti patiṭṭhānaṭṭhena vatthu viya katā. Anuṭṭhitāti adhiṭṭhitā. Paricitāti samantato citā suvaḍḍhitā. Susamāraddhāti suṭṭhu samāraddhā.
ഇതി അനിയമേന കഥേത്വാ പുന നിയമേത്വാ ദസ്സേന്തോ തഥാഗതസ്സ ഖോതിആദിമാഹ. ഏത്ഥ കപ്പന്തി ആയുകപ്പം. തസ്മിം തസ്മിം കാലേ യം മനുസ്സാനം ആയുപ്പമാണം, തം പരിപുണ്ണം കരോന്തോ തിട്ഠേയ്യ. കപ്പാവസേസം വാതി ‘‘അപ്പം വാ ഭിയ്യോ’’തി വുത്തവസ്സസതതോ അതിരേകം വാ. മഹാസീവത്ഥേരോ പനാഹ – ‘‘ബുദ്ധാനം അട്ഠാനേ ഗജ്ജിതം നാമ നത്ഥി, പുനപ്പുനം സമാപജ്ജിത്വാ മരണന്തികവേദനം വിക്ഖമ്ഭേന്തോ ഭദ്ദകപ്പമേവ തിട്ഠേയ്യ. കസ്മാ പന ന ഠിതോതി? ഉപാദിന്നകസരീരം നാമ ഖണ്ഡിച്ചാദീഹി അഭിഭുയ്യതി, ബുദ്ധാ ച ഖണ്ഡിച്ചാദിഭാവം അപ്പത്വാ പഞ്ചമേ ആയുകോട്ഠാസേ ബഹുജനസ്സ പിയമനാപകാലേയേവ പരിനിബ്ബായന്തി. ബുദ്ധാനുബുദ്ധേസു ച മഹാസാവകേസു പരിനിബ്ബുതേസു ഏകകേനേവ ഖാണുകേന വിയ ഠാതബ്ബം ഹോതി ദഹരസാമണേരപരിവാരേന വാ, തതോ ‘അഹോ ബുദ്ധാനം പരിസാ’തി ഹീളേതബ്ബതം ആപജ്ജേയ്യ. തസ്മാ ന ഠിതോ’’തി. ഏവം വുത്തേപി യോ പന വുച്ചതി ‘‘ആയുകപ്പോ’’തി, ഇദമേവ അട്ഠകഥായ നിയാമിതം.
Iti aniyamena kathetvā puna niyametvā dassento tathāgatassa khotiādimāha. Ettha kappanti āyukappaṃ. Tasmiṃ tasmiṃ kāle yaṃ manussānaṃ āyuppamāṇaṃ, taṃ paripuṇṇaṃ karonto tiṭṭheyya. Kappāvasesaṃ vāti ‘‘appaṃ vā bhiyyo’’ti vuttavassasatato atirekaṃ vā. Mahāsīvatthero panāha – ‘‘buddhānaṃ aṭṭhāne gajjitaṃ nāma natthi, punappunaṃ samāpajjitvā maraṇantikavedanaṃ vikkhambhento bhaddakappameva tiṭṭheyya. Kasmā pana na ṭhitoti? Upādinnakasarīraṃ nāma khaṇḍiccādīhi abhibhuyyati, buddhā ca khaṇḍiccādibhāvaṃ appatvā pañcame āyukoṭṭhāse bahujanassa piyamanāpakāleyeva parinibbāyanti. Buddhānubuddhesu ca mahāsāvakesu parinibbutesu ekakeneva khāṇukena viya ṭhātabbaṃ hoti daharasāmaṇeraparivārena vā, tato ‘aho buddhānaṃ parisā’ti hīḷetabbataṃ āpajjeyya. Tasmā na ṭhito’’ti. Evaṃ vuttepi yo pana vuccati ‘‘āyukappo’’ti, idameva aṭṭhakathāya niyāmitaṃ.
യഥാ തം മാരേന പരിയുട്ഠിതചിത്തോതി ഏത്ഥ തന്തി നിപാതമത്തം, യഥാ മാരേന പരിയുട്ഠിതചിത്തോ അജ്ഝോത്ഥടചിത്തോ അഞ്ഞോപി കോചി പുഥുജ്ജനോ പടിവിജ്ഝിതും ന സക്കുണേയ്യ, ഏവമേവ നാസക്ഖി പടിവിജ്ഝിതുന്തി അത്ഥോ. മാരോ ഹി യസ്സ സബ്ബേന സബ്ബം ദ്വാദസ വിപല്ലാസാ അപ്പഹീനാ, തസ്സ ചിത്തം പരിയുട്ഠാതി. ഥേരസ്സ ച ചത്താരോ വിപല്ലാസാ അപ്പഹീനാ, തേനസ്സ മാരോ ചിത്തം പരിയുട്ഠാസി. സോ പന ചിത്തപരിയുട്ഠാനം കരോന്തോ കിം കരോതീതി? ഭേരവം രൂപാരമ്മണം വാ ദസ്സേതി, സദ്ദാരമ്മണം വാ സാവേതി. തതോ സത്താ തം ദിസ്വാ വാ സുത്വാ വാ സതിം വിസ്സജ്ജേത്വാ വിവടമുഖാ ഹോന്തി, തേസം മുഖേന ഹത്ഥം പവേസേത്വാ ഹദയം മദ്ദതി, തതോ വിസഞ്ഞാവ ഹുത്വാ തിട്ഠന്തി. ഥേരസ്സ പനേസ മുഖേ ഹത്ഥം പവേസേതും കിം സക്ഖിസ്സതി, ഭേരവാരമ്മണം പന ദസ്സേസി. തം ദിസ്വാ ഥേരോ നിമിത്തോഭാസം നപ്പടിവിജ്ഝി. ഭഗവാ ജാനന്തോയേവ കിമത്ഥം യാവ തതിയം ആമന്തേസീതി? പരതോ ‘‘തിട്ഠതു, ഭന്തേ ഭഗവാ’’തി യാചിതേ ‘‘തുയ്ഹേവേതം ദുക്കടം, തുയ്ഹേവേതം അപരദ്ധ’’ന്തി ദോസാരോപനേന സോ കതനുകരണത്ഥം.
Yathā taṃ mārena pariyuṭṭhitacittoti ettha tanti nipātamattaṃ, yathā mārena pariyuṭṭhitacitto ajjhotthaṭacitto aññopi koci puthujjano paṭivijjhituṃ na sakkuṇeyya, evameva nāsakkhi paṭivijjhitunti attho. Māro hi yassa sabbena sabbaṃ dvādasa vipallāsā appahīnā, tassa cittaṃ pariyuṭṭhāti. Therassa ca cattāro vipallāsā appahīnā, tenassa māro cittaṃ pariyuṭṭhāsi. So pana cittapariyuṭṭhānaṃ karonto kiṃ karotīti? Bheravaṃ rūpārammaṇaṃ vā dasseti, saddārammaṇaṃ vā sāveti. Tato sattā taṃ disvā vā sutvā vā satiṃ vissajjetvā vivaṭamukhā honti, tesaṃ mukhena hatthaṃ pavesetvā hadayaṃ maddati, tato visaññāva hutvā tiṭṭhanti. Therassa panesa mukhe hatthaṃ pavesetuṃ kiṃ sakkhissati, bheravārammaṇaṃ pana dassesi. Taṃ disvā thero nimittobhāsaṃ nappaṭivijjhi. Bhagavā jānantoyeva kimatthaṃ yāva tatiyaṃ āmantesīti? Parato ‘‘tiṭṭhatu, bhante bhagavā’’ti yācite ‘‘tuyhevetaṃ dukkaṭaṃ, tuyhevetaṃ aparaddha’’nti dosāropanena so katanukaraṇatthaṃ.
മാരോ പാപിമാതി ഏത്ഥ സത്തേ അനത്ഥേ നിയോജേന്തോ മാരേതീതി മാരോ. പാപിമാതി തസ്സേവ വേവചനം . സോ ഹി പാപധമ്മസമന്നാഗതത്താ ‘‘പാപിമാ’’തി വുച്ചതി. കണ്ഹോ, അന്തകോ, നമുചി, പമത്തബന്ധൂതിപി തസ്സേവ നാമാനി. ഭാസിതാ ഖോ പനേസാതി അയഞ്ഹി ഭഗവതോ സമ്ബോധിപത്തിയാ അട്ഠമേ സത്താഹേ ബോധിമണ്ഡേയേവ ആഗന്ത്വാ ‘‘ഭഗവാ യദത്ഥം തുമ്ഹേഹി പാരമിയോ പൂരിതാ, സോ വോ അത്ഥോ അനുപ്പത്തോ, പടിവിദ്ധം സബ്ബഞ്ഞുതഞ്ഞാണം, കിം തേ ലോകവിചാരണേനാ’’തി വത്വാ യഥാ അജ്ജ, ഏവമേവ ‘‘പരിനിബ്ബാതു ദാനി, ഭന്തേ ഭഗവാ’’തി യാചി. ഭഗവാ ചസ്സ ‘‘ന താവാഹ’’ന്തിആദീനി വത്വാ പടിക്ഖിപി. തം സന്ധായ – ‘‘ഭാസിതാ ഖോ പനേസാ, ഭന്തേ’’തിആദിമാഹ.
Māro pāpimāti ettha satte anatthe niyojento māretīti māro. Pāpimāti tasseva vevacanaṃ . So hi pāpadhammasamannāgatattā ‘‘pāpimā’’ti vuccati. Kaṇho, antako, namuci, pamattabandhūtipi tasseva nāmāni. Bhāsitā kho panesāti ayañhi bhagavato sambodhipattiyā aṭṭhame sattāhe bodhimaṇḍeyeva āgantvā ‘‘bhagavā yadatthaṃ tumhehi pāramiyo pūritā, so vo attho anuppatto, paṭividdhaṃ sabbaññutaññāṇaṃ, kiṃ te lokavicāraṇenā’’ti vatvā yathā ajja, evameva ‘‘parinibbātu dāni, bhante bhagavā’’ti yāci. Bhagavā cassa ‘‘na tāvāha’’ntiādīni vatvā paṭikkhipi. Taṃ sandhāya – ‘‘bhāsitā kho panesā, bhante’’tiādimāha.
തത്ഥ വിയത്താതി മഗ്ഗവസേന ബ്യത്താ, തഥേവ വിനീതാ, തഥാ വിസാരദാ. ബഹുസ്സുതാതി തേപിടകവസേന ബഹു സുതം ഏതേസന്തി ബഹുസ്സുതാ. തമേവ ധമ്മം ധാരേന്തീതി ധമ്മധരാ. അഥ വാ പരിയത്തിബഹുസ്സുതാ ചേവ പടിവേധബഹുസ്സുതാ ച. പരിയത്തിപടിവേധധമ്മാനംയേവ ധാരണതോ ധമ്മധരാതി ഏവമേത്ഥ അത്ഥോ ദട്ഠബ്ബോ. ധമ്മാനുധമ്മപ്പടിപന്നാതി അരിയധമ്മസ്സ അനുധമ്മഭൂതം വിപസ്സനാധമ്മം പടിപന്നാ. സാമീചിപ്പടിപന്നാതി അനുച്ഛവികപടിപദം പടിപന്നാ. അനുധമ്മചാരിനോതി അനുധമ്മം ചരണസീലാ. സകം ആചരിയകന്തി അത്തനോ ആചരിയവാദം. ആചിക്ഖിസ്സന്തീതിആദീനി സബ്ബാനി അഞ്ഞമഞ്ഞവേവചനാനി. സഹധമ്മേനാതി സഹേതുകേന സകാരണേന വചനേന. സപ്പാടിഹാരിയന്തി യാവ നിയ്യാനികം കത്വാ ധമ്മം ദേസേസ്സന്തി.
Tattha viyattāti maggavasena byattā, tatheva vinītā, tathā visāradā. Bahussutāti tepiṭakavasena bahu sutaṃ etesanti bahussutā. Tameva dhammaṃ dhārentīti dhammadharā. Atha vā pariyattibahussutā ceva paṭivedhabahussutā ca. Pariyattipaṭivedhadhammānaṃyeva dhāraṇato dhammadharāti evamettha attho daṭṭhabbo. Dhammānudhammappaṭipannāti ariyadhammassa anudhammabhūtaṃ vipassanādhammaṃ paṭipannā. Sāmīcippaṭipannāti anucchavikapaṭipadaṃ paṭipannā. Anudhammacārinoti anudhammaṃ caraṇasīlā. Sakaṃ ācariyakanti attano ācariyavādaṃ. Ācikkhissantītiādīni sabbāni aññamaññavevacanāni. Sahadhammenāti sahetukena sakāraṇena vacanena. Sappāṭihāriyanti yāva niyyānikaṃ katvā dhammaṃ desessanti.
ബ്രഹ്മചരിയന്തി സിക്ഖാത്തയസങ്ഗഹിതം സകലം സാസനബ്രഹ്മചരിയം. ഇദ്ധന്തി സമിദ്ധം ഝാനസ്സാദവസേന. ഫീതന്തി വുദ്ധിപത്തം സബ്ബപാലിഫുല്ലം വിയ അഭിഞ്ഞാസമ്പത്തിവസേന. വിത്ഥാരികന്തി വിത്ഥതം തസ്മിം തസ്മിം ദിസാഭാഗേ പതിട്ഠിതവസേന. ബാഹുജഞ്ഞന്തി ബഹൂഹി ഞാതം പടിവിദ്ധം മഹാജനാഭിസമയവസേന. പുഥുഭൂതന്തി സബ്ബാകാരേന പുഥുലഭാവപ്പത്തം. കഥം? യാവ ദേവമനുസ്സേഹി സുപ്പകാസിതന്തി, യത്തകാ വിഞ്ഞുജാതികാ ദേവാ ചേവ മനുസ്സാ ച അത്ഥി, സബ്ബേഹി സുട്ഠു പകാസിതന്തി അത്ഥോ. അപ്പോസ്സുക്കോതി നിരാലയോ. ത്വഞ്ഹി പാപിമ അട്ഠമസത്താഹതോ പട്ഠായ ‘‘പരിനിബ്ബാതു ദാനി, ഭന്തേ ഭഗവാ, പരിനിബ്ബാതു സുഗതോ’’തി വിരവന്തോ ആഹിണ്ഡിത്ഥ. അജ്ജ ദാനി പട്ഠായ വിഗതുസ്സാഹോ ഹോഹി, മാ മയ്ഹം പരിനിബ്ബാനത്ഥം വായാമം കരോഹീതി വദതി.
Brahmacariyanti sikkhāttayasaṅgahitaṃ sakalaṃ sāsanabrahmacariyaṃ. Iddhanti samiddhaṃ jhānassādavasena. Phītanti vuddhipattaṃ sabbapāliphullaṃ viya abhiññāsampattivasena. Vitthārikanti vitthataṃ tasmiṃ tasmiṃ disābhāge patiṭṭhitavasena. Bāhujaññanti bahūhi ñātaṃ paṭividdhaṃ mahājanābhisamayavasena. Puthubhūtanti sabbākārena puthulabhāvappattaṃ. Kathaṃ? Yāva devamanussehi suppakāsitanti, yattakā viññujātikā devā ceva manussā ca atthi, sabbehi suṭṭhu pakāsitanti attho. Appossukkoti nirālayo. Tvañhi pāpima aṭṭhamasattāhato paṭṭhāya ‘‘parinibbātu dāni, bhante bhagavā, parinibbātu sugato’’ti viravanto āhiṇḍittha. Ajja dāni paṭṭhāya vigatussāho hohi, mā mayhaṃ parinibbānatthaṃ vāyāmaṃ karohīti vadati.
സതോ സമ്പജാനോ ആയുസങ്ഖാരം ഓസ്സജ്ജീതി സതിം സൂപട്ഠിതം കത്വാ ഞാണേന പരിച്ഛിന്ദിത്വാ ആയുസങ്ഖാരം വിസ്സജ്ജി പജഹി. തത്ഥ ന ഭഗവാ ഹത്ഥേന ലേഡ്ഡും വിയ ആയുസങ്ഖാരം ഓസ്സജി, തേമാസമത്തമേവ പന ഫലസമാപത്തിം സമാപജ്ജിത്വാ തതോ പരം ന സമാപജ്ജിസ്സാമീതി ചിത്തം ഉപ്പാദേസി. തം സന്ധായ വുത്തം ‘‘ഓസ്സജീ’’തി. ഉസ്സജീതിപി പാഠോ. മഹാഭൂമിചാലോതി മഹന്തോ പഥവീകമ്പോ. തദാ കിര ദസസഹസ്സീ ലോകധാതു കമ്പിത്ഥ. ഭിംസനകോതി ഭയജനകോ. ദേവദുന്ദുഭിയോ ച ഫലിംസൂതി ദേവഭേരിയോ ഫലിംസു, ദേവോ സുക്ഖഗജ്ജിതം ഗജ്ജി, അകാലവിജ്ജുലതാ നിച്ഛരിംസു, ഖണികവസ്സം വസ്സീതി വുത്തം ഹോതി.
Sato sampajāno āyusaṅkhāraṃ ossajjīti satiṃ sūpaṭṭhitaṃ katvā ñāṇena paricchinditvā āyusaṅkhāraṃ vissajji pajahi. Tattha na bhagavā hatthena leḍḍuṃ viya āyusaṅkhāraṃ ossaji, temāsamattameva pana phalasamāpattiṃ samāpajjitvā tato paraṃ na samāpajjissāmīti cittaṃ uppādesi. Taṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘ossajī’’ti. Ussajītipi pāṭho. Mahābhūmicāloti mahanto pathavīkampo. Tadā kira dasasahassī lokadhātu kampittha. Bhiṃsanakoti bhayajanako. Devadundubhiyo ca phaliṃsūti devabheriyo phaliṃsu, devo sukkhagajjitaṃ gajji, akālavijjulatā nicchariṃsu, khaṇikavassaṃ vassīti vuttaṃ hoti.
ഉദാനം ഉദാനേസീതി കസ്മാ ഉദാനേസി? കോചി നാമ വദേയ്യ ‘‘ഭഗവാ പച്ഛതോ പച്ഛതോ അനുബന്ധിത്വാ ‘പരിനിബ്ബാതു, ഭന്തേ’തി ഉപദ്ദുതോ ഭയേന ആയുസങ്ഖാരം വിസ്സജ്ജേസീ’’തി, തസ്സോകാസോ മാ ഹോതു, ഭീതസ്സ ഹി ഉദാനം നാമ നത്ഥീതി പീതിവേഗവിസ്സട്ഠം ഉദാനം ഉദാനേസി.
Udānaṃ udānesīti kasmā udānesi? Koci nāma vadeyya ‘‘bhagavā pacchato pacchato anubandhitvā ‘parinibbātu, bhante’ti upadduto bhayena āyusaṅkhāraṃ vissajjesī’’ti, tassokāso mā hotu, bhītassa hi udānaṃ nāma natthīti pītivegavissaṭṭhaṃ udānaṃ udānesi.
തത്ഥ സബ്ബേസം സോണസിങ്ഗാലാദീനമ്പി പച്ചക്ഖഭാവതോ തുലിതം പരിച്ഛിന്നന്തി തുലം. കിം തം? കാമാവചരകമ്മം. ന തുലം, ന വാ തുലം സദിസമസ്സ അഞ്ഞം ലോകിയം കമ്മം അത്ഥീതി അതുലം. കിം തം? മഹഗ്ഗതകമ്മം. അഥ വാ കാമാവചരം രൂപാവചരം തുലം, അരൂപാവചരം അതുലം. അപ്പവിപാകം വാ തുലം, ബഹുവിപാകം അതുലം. സമ്ഭവന്തി സമ്ഭവഹേതുഭൂതം, രാസികാരകം പിണ്ഡകാരകന്തി അത്ഥോ. ഭവസങ്ഖാരന്തി പുനബ്ഭവസങ്ഖാരണകം. അവസ്സജീതി വിസ്സജ്ജേസി. മുനീതി ബുദ്ധമുനി. അജ്ഝത്തരതോതി നിയകജ്ഝത്തരതോ. സമാഹിതോതി ഉപചാരപ്പനാസമാധിവസേന സമാഹിതോ. അഭിന്ദി കവചമിവാതി കവചം വിയ അഭിന്ദി. അത്തസമ്ഭവന്തി അത്തനി സഞ്ജാതം കിലേസം. ഇദം വുത്തം ഹോതി – സവിപാകട്ഠേന സമ്ഭവം, ഭവാഭിസങ്ഖരണട്ഠേന ഭവസങ്ഖാരന്തി ച ലദ്ധനാമം തുലാതുലസങ്ഖാതം ലോകിയകമ്മഞ്ച ഓസ്സജി, സങ്ഗാമസീസേ മഹായോധോ കവചം വിയ അത്തസമ്ഭവം കിലേസഞ്ച അജ്ഝത്തരതോ ഹുത്വാ സമാഹിതോ ഹുത്വാ അഭിന്ദീതി.
Tattha sabbesaṃ soṇasiṅgālādīnampi paccakkhabhāvato tulitaṃ paricchinnanti tulaṃ. Kiṃ taṃ? Kāmāvacarakammaṃ. Na tulaṃ, na vā tulaṃ sadisamassa aññaṃ lokiyaṃ kammaṃ atthīti atulaṃ. Kiṃ taṃ? Mahaggatakammaṃ. Atha vā kāmāvacaraṃ rūpāvacaraṃ tulaṃ, arūpāvacaraṃ atulaṃ. Appavipākaṃ vā tulaṃ, bahuvipākaṃ atulaṃ. Sambhavanti sambhavahetubhūtaṃ, rāsikārakaṃ piṇḍakārakanti attho. Bhavasaṅkhāranti punabbhavasaṅkhāraṇakaṃ. Avassajīti vissajjesi. Munīti buddhamuni. Ajjhattaratoti niyakajjhattarato. Samāhitoti upacārappanāsamādhivasena samāhito. Abhindi kavacamivāti kavacaṃ viya abhindi. Attasambhavanti attani sañjātaṃ kilesaṃ. Idaṃ vuttaṃ hoti – savipākaṭṭhena sambhavaṃ, bhavābhisaṅkharaṇaṭṭhena bhavasaṅkhāranti ca laddhanāmaṃ tulātulasaṅkhātaṃ lokiyakammañca ossaji, saṅgāmasīse mahāyodho kavacaṃ viya attasambhavaṃ kilesañca ajjhattarato hutvā samāhito hutvā abhindīti.
അഥ വാ തുലന്തി തുലേന്തോ തീരേന്തോ. അതുലഞ്ച സമ്ഭവന്തി നിബ്ബാനഞ്ചേവ സമ്ഭവഞ്ച. ഭവസങ്ഖാരന്തി ഭവഗാമികമ്മം. അവസ്സജി മുനീതി ‘‘പഞ്ചക്ഖന്ധാ അനിച്ചാ, പഞ്ചന്നം ഖന്ധാനം നിരോധോ നിബ്ബാനം നിച്ച’’ന്തിആദിനാ (പടി॰ മ॰ ൩.൩൭-൩൮) നയേന തുലയന്തോ ബുദ്ധമുനി ഭവേ ആദീനവം, നിബ്ബാനേ ച ആനിസംസം ദിസ്വാ തം ഖന്ധാനം മൂലഭൂതം ഭവസങ്ഖാരം കമ്മം ‘‘കമ്മക്ഖയായ സംവത്തതീ’’തി (മ॰ നി॰ ൨.൮൧; അ॰ നി॰ ൪.൨൩൨-൨൩൩) ഏവം വുത്തേന കമ്മക്ഖയകരേന അരിയമഗ്ഗേന അവസ്സജി. കഥം? അജ്ഝത്തരതോ സമാഹിതോ, അഭിന്ദി കവചമിവത്തസമ്ഭവം. സോ ഹി വിപസ്സനാവസേന അജ്ഝത്തരതോ, സമഥവസേന സമാഹിതോതി ഏവം പുബ്ബഭാഗതോ പട്ഠായ സമഥവിപസ്സനാബലേന കവചമിവ അത്തഭാവം പരിയോനന്ധിത്വാ ഠിതം, അത്തനി സമ്ഭവത്താ ‘‘അത്തസമ്ഭവ’’ന്തി ലദ്ധനാമം സബ്ബകിലേസജാലം അഭിന്ദി. കിലേസാഭാവേന ച കതം കമ്മം അപ്പടിസന്ധികത്താ അവസ്സട്ഠം നാമ ഹോതീതി ഏവം കിലേസപ്പഹാനേന കമ്മം പജഹി. പഹീനകിലേസസ്സ ച ഭയം നാമ നത്ഥി, തസ്മാ അഭീതോവ ആയുസങ്ഖാരം ഓസ്സജ്ജി, അഭീതഭാവഞാപനത്ഥഞ്ച ഉദാനം ഉദാനേസീതി വേദിതബ്ബോ.
Atha vā tulanti tulento tīrento. Atulañca sambhavanti nibbānañceva sambhavañca. Bhavasaṅkhāranti bhavagāmikammaṃ. Avassaji munīti ‘‘pañcakkhandhā aniccā, pañcannaṃ khandhānaṃ nirodho nibbānaṃ nicca’’ntiādinā (paṭi. ma. 3.37-38) nayena tulayanto buddhamuni bhave ādīnavaṃ, nibbāne ca ānisaṃsaṃ disvā taṃ khandhānaṃ mūlabhūtaṃ bhavasaṅkhāraṃ kammaṃ ‘‘kammakkhayāya saṃvattatī’’ti (ma. ni. 2.81; a. ni. 4.232-233) evaṃ vuttena kammakkhayakarena ariyamaggena avassaji. Kathaṃ? Ajjhattarato samāhito, abhindi kavacamivattasambhavaṃ. So hi vipassanāvasena ajjhattarato, samathavasena samāhitoti evaṃ pubbabhāgato paṭṭhāya samathavipassanābalena kavacamiva attabhāvaṃ pariyonandhitvā ṭhitaṃ, attani sambhavattā ‘‘attasambhava’’nti laddhanāmaṃ sabbakilesajālaṃ abhindi. Kilesābhāvena ca kataṃ kammaṃ appaṭisandhikattā avassaṭṭhaṃ nāma hotīti evaṃ kilesappahānena kammaṃ pajahi. Pahīnakilesassa ca bhayaṃ nāma natthi, tasmā abhītova āyusaṅkhāraṃ ossajji, abhītabhāvañāpanatthañca udānaṃ udānesīti veditabbo.
യം മഹാവാതാതി യേന സമയേന യസ്മിം വാ സമയേ മഹാവാതാ. വായന്തീതി ഉപക്ഖേപകവാതാ നാമ ഉട്ഠഹന്തി, തേ വായന്താ സട്ഠിസഹസ്സാധികനവയോജനസതസഹസ്സബഹലം ഉദകസന്ധാരകവാതം ഉപച്ഛിന്ദന്തി, തതോ ആകാസേ ഉദകം ഭസ്സതി, തസ്മിം ഭസ്സന്തേ പഥവീ ഭസ്സതി, പുന വാതോ അത്തനോ ബലേന അന്തോധമ്മകരണേ വിയ ഉദകം ആബന്ധിത്വാ ഗണ്ഹാതി, തതോ ഉദകം ഉഗ്ഗച്ഛതി, തസ്മിം ഉഗ്ഗച്ഛന്തേ പഥവീ ഉഗ്ഗച്ഛതി. ഏവം ഉദകം കമ്പിതം പഥവിം കമ്പേതി. ഏതഞ്ച കമ്പനം യാവജ്ജകാലാപി ഹോതിയേവ, ബഹുഭാവേന പന ഓഗച്ഛനുഗ്ഗച്ഛനം ന പഞ്ഞായതി.
Yaṃ mahāvātāti yena samayena yasmiṃ vā samaye mahāvātā. Vāyantīti upakkhepakavātā nāma uṭṭhahanti, te vāyantā saṭṭhisahassādhikanavayojanasatasahassabahalaṃ udakasandhārakavātaṃ upacchindanti, tato ākāse udakaṃ bhassati, tasmiṃ bhassante pathavī bhassati, puna vāto attano balena antodhammakaraṇe viya udakaṃ ābandhitvā gaṇhāti, tato udakaṃ uggacchati, tasmiṃ uggacchante pathavī uggacchati. Evaṃ udakaṃ kampitaṃ pathaviṃ kampeti. Etañca kampanaṃ yāvajjakālāpi hotiyeva, bahubhāvena pana ogacchanuggacchanaṃ na paññāyati.
മഹിദ്ധികാ മഹാനുഭാവാതി ഇജ്ഝനസ്സ മഹന്തതായ മഹിദ്ധികാ, അനുഭവിതബ്ബസ്സ മഹന്തതായ മഹാനുഭാവാ. പരിത്താതി ദുബ്ബലാ. അപ്പമാണാതി ബലവാ. സോ ഇമം പഥവിം കമ്പേതീതി സോ ഇദ്ധിം നിബ്ബത്തേത്വാ സംവേജേന്തോ മഹാമോഗ്ഗല്ലാനോ വിയ, വീമംസന്തോ വാ മഹാനാഗത്ഥേരസ്സ ഭാഗിനേയ്യോ സങ്ഘരക്ഖിതസാമണേരോ വിയ പഥവിം കമ്പേതി. സങ്കമ്പേതീതി സമന്തതോ കമ്പേതി. സമ്പകമ്പേതീതി തസ്സേവ വേവചനം. ഇതി ഇമേസു അട്ഠസു പഥവികമ്പേസു പഠമോ ധാതുകോപേന, ദുതിയോ ഇദ്ധാനുഭാവേന, തതിയചതുത്ഥാ പുഞ്ഞതേജേന, പഞ്ചമോ ഞാണതേജേന, ഛട്ഠോ സാധുകാരദാനവസേന, സത്തമോ കാരുഞ്ഞസഭാവേന, അട്ഠമോ ആരോദനേന. മാതുകുച്ഛിം ഓക്കമന്തേ ച തതോ നിക്ഖമന്തേ ച മഹാസത്തേ തസ്സ പുഞ്ഞതേജേന പഥവീ അകമ്പിത്ഥ, അഭിസമ്ബോധിയം ഞാണതേജാഭിഹതാ ഹുത്വാ അകമ്പിത്ഥ, ധമ്മചക്കപ്പവത്തനേ സാധുകാരഭാവസണ്ഠിതാ സാധുകാരം ദദമാനാ അകമ്പിത്ഥ, ആയുസങ്ഖാരഓസ്സജ്ജനേ കാരുഞ്ഞസഭാവസണ്ഠിതാ ചിത്തസങ്ഖോഭം അസഹമാനാ അകമ്പിത്ഥ, പരിനിബ്ബാനേ ആരോദനവേഗതുന്നാ ഹുത്വാ അകമ്പിത്ഥ. അയം പനത്ഥോ പഥവിദേവതായ വസേന വേദിതബ്ബോ. മഹാഭൂതപഥവിയാ പനേതം നത്ഥി അചേതനത്താ. സേസം സബ്ബത്ഥ ഉത്താനത്ഥമേവാതി.
Mahiddhikā mahānubhāvāti ijjhanassa mahantatāya mahiddhikā, anubhavitabbassa mahantatāya mahānubhāvā. Parittāti dubbalā. Appamāṇāti balavā. So imaṃ pathaviṃ kampetīti so iddhiṃ nibbattetvā saṃvejento mahāmoggallāno viya, vīmaṃsanto vā mahānāgattherassa bhāgineyyo saṅgharakkhitasāmaṇero viya pathaviṃ kampeti. Saṅkampetīti samantato kampeti. Sampakampetīti tasseva vevacanaṃ. Iti imesu aṭṭhasu pathavikampesu paṭhamo dhātukopena, dutiyo iddhānubhāvena, tatiyacatutthā puññatejena, pañcamo ñāṇatejena, chaṭṭho sādhukāradānavasena, sattamo kāruññasabhāvena, aṭṭhamo ārodanena. Mātukucchiṃ okkamante ca tato nikkhamante ca mahāsatte tassa puññatejena pathavī akampittha, abhisambodhiyaṃ ñāṇatejābhihatā hutvā akampittha, dhammacakkappavattane sādhukārabhāvasaṇṭhitā sādhukāraṃ dadamānā akampittha, āyusaṅkhāraossajjane kāruññasabhāvasaṇṭhitā cittasaṅkhobhaṃ asahamānā akampittha, parinibbāne ārodanavegatunnā hutvā akampittha. Ayaṃ panattho pathavidevatāya vasena veditabbo. Mahābhūtapathaviyā panetaṃ natthi acetanattā. Sesaṃ sabbattha uttānatthamevāti.
ഭൂമിചാലവഗ്ഗോ സത്തമോ.
Bhūmicālavaggo sattamo.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / അങ്ഗുത്തരനികായ • Aṅguttaranikāya / ൧൦. ഭൂമിചാലസുത്തം • 10. Bhūmicālasuttaṃ
ടീകാ • Tīkā / സുത്തപിടക (ടീകാ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / അങ്ഗുത്തരനികായ (ടീകാ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ൧൦. ഭൂമിചാലസുത്തവണ്ണനാ • 10. Bhūmicālasuttavaṇṇanā