| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / ખુદ્દસિક્ખા-મૂલસિક્ખા • Khuddasikkhā-mūlasikkhā |
૧૪. ભૂમિનિદ્દેસવણ્ણના
14. Bhūminiddesavaṇṇanā
૧૩૬. યાસુ વુત્થં પક્કઞ્ચ કપ્પતિ, તા કપ્પિયા ભૂમિયો સમ્મુતિ ચ સમ્મુતિકુટિ ચ…પે॰… ગહપતિ ચ ગહપતિકુટિ ચાતિ ઇમા ચતસ્સો હોન્તીતિ યોજેત્વા અત્થો વેદિતબ્બો. તત્થ ભેસજ્જક્ખન્ધકે (મહાવ॰ ૨૯૫) વુત્તાય ઉત્તિદુતિયકમ્મવાચાય, અપલોકનકમ્મવસેન વા સાવેત્વા સમ્મા ઉત્તિસમ્પન્નં કરીયતીતિ સમ્મુતિ, થમ્ભાનં ભિત્તિપાદાનં વા ઉગ્ગમનં ઉદ્ધં કત્વા ઠપનં, ‘‘કપ્પિયકુટિં કરોમા’’તિ વાચાય સાવનઞ્ચ અન્તં યસ્સા સા ઉસ્સાવનન્તા. તથા ચ વુત્તં ‘‘થમ્ભપ્પતિટ્ઠાનઞ્ચ વચનપરિયોસાનઞ્ચ સમકાલં વટ્ટતી’’તિ (મહાવ॰ અટ્ઠ॰ ૨૯૫). નિસાદનં પવિસનં સન્નિવેસનં નિસાદો, ગુન્નં વિય નિસાદો એતિસ્સાતિ ગોનિસાદિ. ભિક્ખું ઠપેત્વા સેસસહધમ્મિકા સબ્બે ચ દેવમનુસ્સા ઇધ ગહપતીતિ સામઞ્ઞેન અધિપ્પેતા. એત્થ પન ગહપતિસમ્બન્ધિની કુટિ દીઘેન ગહપતી.
136. Yāsu vutthaṃ pakkañca kappati, tā kappiyā bhūmiyo sammuti ca sammutikuṭi ca…pe… gahapati ca gahapatikuṭi cāti imā catasso hontīti yojetvā attho veditabbo. Tattha bhesajjakkhandhake (mahāva. 295) vuttāya uttidutiyakammavācāya, apalokanakammavasena vā sāvetvā sammā uttisampannaṃ karīyatīti sammuti, thambhānaṃ bhittipādānaṃ vā uggamanaṃ uddhaṃ katvā ṭhapanaṃ, ‘‘kappiyakuṭiṃ karomā’’ti vācāya sāvanañca antaṃ yassā sā ussāvanantā. Tathā ca vuttaṃ ‘‘thambhappatiṭṭhānañca vacanapariyosānañca samakālaṃ vaṭṭatī’’ti (mahāva. aṭṭha. 295). Nisādanaṃ pavisanaṃ sannivesanaṃ nisādo, gunnaṃ viya nisādo etissāti gonisādi. Bhikkhuṃ ṭhapetvā sesasahadhammikā sabbe ca devamanussā idha gahapatīti sāmaññena adhippetā. Ettha pana gahapatisambandhinī kuṭi dīghena gahapatī.
‘‘યં પન અકપ્પિયભૂમિયં સહસેય્યપ્પહોનકે ગેહે વુત્થ’’ન્તિ (મહાવ॰ અટ્ઠ॰ ૨૯૫) અટ્ઠકથાવચનતો યં સઙ્ઘો આકઙ્ખતિ વિહારં વા અડ્ઢયોગં વા પાસાદં વા હમ્મિયં વા ગુહં વા લેણાદિં વા, તેસમ્પિ સામઞ્ઞવચનં વિઞ્ઞાયતીતિ તંતંલક્ખણપ્પત્તા સહસેય્યપ્પહોનકા લેણાદયો ચતૂસ્વેવ કુટીસુ અન્તોગધાતિ વેદિતબ્બં. ઇમાસુ ચતૂસુ સહસેય્યપ્પહોનકે પદેસે યં સઙ્ઘિકં પુગ્ગલિકં વા ભિક્ખુસન્તકં એકરત્તમ્પિ અન્તોવુત્થં અનુપસમ્પન્નેન પક્કઞ્ચ યાવકાલિકં યામકાલિકઞ્ચ અન્તોવુત્થઅન્તોપક્કસઙ્ખં ન ગચ્છતિ, કો પન વાદો ઇતરદ્વયે. તં પન અકપ્પિયભૂમિયમ્પિ વુત્થં પક્કઞ્ચ વટ્ટતિ. તેન વુત્તં ‘‘યાસુ વુત્થં પક્કઞ્ચ કપ્પતી’’તિ.
‘‘Yaṃ pana akappiyabhūmiyaṃ sahaseyyappahonake gehe vuttha’’nti (mahāva. aṭṭha. 295) aṭṭhakathāvacanato yaṃ saṅgho ākaṅkhati vihāraṃ vā aḍḍhayogaṃ vā pāsādaṃ vā hammiyaṃ vā guhaṃ vā leṇādiṃ vā, tesampi sāmaññavacanaṃ viññāyatīti taṃtaṃlakkhaṇappattā sahaseyyappahonakā leṇādayo catūsveva kuṭīsu antogadhāti veditabbaṃ. Imāsu catūsu sahaseyyappahonake padese yaṃ saṅghikaṃ puggalikaṃ vā bhikkhusantakaṃ ekarattampi antovutthaṃ anupasampannena pakkañca yāvakālikaṃ yāmakālikañca antovutthaantopakkasaṅkhaṃ na gacchati, ko pana vādo itaradvaye. Taṃ pana akappiyabhūmiyampi vutthaṃ pakkañca vaṭṭati. Tena vuttaṃ ‘‘yāsu vutthaṃ pakkañca kappatī’’ti.
૧૩૭. વાસત્થાય કતે સઙ્ઘિકે વા એકસન્તકે વા સહસેય્યપ્પહોનકે ગેહે કપ્પિયાકુટિ લદ્ધબ્બાતિ સમ્બન્ધો. તત્થ વાસત્થાયાતિ ઇમિના અવાસત્થાય કતં નિવત્તેતિ. એકસન્તકેતિ એકસ્સ ભિક્ખુનો સન્તકે. કપ્પિયાકુટીતિ ભાવપ્પધાનોયં નિદ્દેસો, ન હિ ગેહે ગેહં લદ્ધું યુજ્જતીતિ કપ્પિયકુટિતાતિ અત્થો. દીઘો પન ગાથાવસેન, કપ્પિયા કુટિતાતિ વા વિસેસનવસેન દટ્ઠબ્બં. સહસેય્યપ્પહોનકેતિ એત્થ સહસેય્યપ્પહોનકં વાસાગારલક્ખણે વુત્તલક્ખણં સેનાસનં.
137. Vāsatthāya kate saṅghike vā ekasantake vā sahaseyyappahonake gehe kappiyākuṭi laddhabbāti sambandho. Tattha vāsatthāyāti iminā avāsatthāya kataṃ nivatteti. Ekasantaketi ekassa bhikkhuno santake. Kappiyākuṭīti bhāvappadhānoyaṃ niddeso, na hi gehe gehaṃ laddhuṃ yujjatīti kappiyakuṭitāti attho. Dīgho pana gāthāvasena, kappiyā kuṭitāti vā visesanavasena daṭṭhabbaṃ. Sahaseyyappahonaketi ettha sahaseyyappahonakaṃ vāsāgāralakkhaṇe vuttalakkhaṇaṃ senāsanaṃ.
૧૩૮. ઇદાનિ તા કુટિયો કમેન દસ્સેત્વા તત્થ પટિપજ્જિતબ્બવિધિં, તાસં સબ્બથાપગમઞ્ચ દસ્સેતું ‘‘ગેહે’’તિઆદિમાહ. તત્થ ‘‘કપ્પિયકુટિં કરોમ, કપ્પિયકુટિં કરોમા’’તિ એવમીરયન્તિ સમ્બન્ધો. ઇટ્ઠકા ચ થમ્ભા ચ ‘‘ઇટ્ઠકાથમ્ભા’’તિ વત્તબ્બે રસ્સો. ઇટ્ઠકથમ્ભા આદિ યસ્સ ભિત્તિપાસાદસ્સાતિ બહુબ્બીહિ. પચ્છા પઠમસદ્દેન કમ્મધારયો. ‘‘ઠપેય્ય ચે, સા ઉસ્સાવનન્તિકા’’તિ એવં ચે-સા-સદ્દે યોજેત્વા અત્થો વેદિતબ્બો.
138. Idāni tā kuṭiyo kamena dassetvā tattha paṭipajjitabbavidhiṃ, tāsaṃ sabbathāpagamañca dassetuṃ ‘‘gehe’’tiādimāha. Tattha ‘‘kappiyakuṭiṃ karoma, kappiyakuṭiṃ karomā’’ti evamīrayanti sambandho. Iṭṭhakā ca thambhā ca ‘‘iṭṭhakāthambhā’’ti vattabbe rasso. Iṭṭhakathambhā ādi yassa bhittipāsādassāti bahubbīhi. Pacchā paṭhamasaddena kammadhārayo. ‘‘Ṭhapeyya ce, sā ussāvanantikā’’ti evaṃ ce-sā-sadde yojetvā attho veditabbo.
૧૩૯. સકલો અપરિક્ખિત્તો આરામોપિ વાતિ સમ્બન્ધો. સેનાસનં પરિક્ખિત્તં વા હોતુ, અપરિક્ખિત્તં વા, ન તં પમાણં.
139. Sakalo aparikkhitto ārāmopi vāti sambandho. Senāsanaṃ parikkhittaṃ vā hotu, aparikkhittaṃ vā, na taṃ pamāṇaṃ.
૧૪૦. અઞ્ઞેહિ કપ્પિયકુટિયા અત્થાય દિન્નો વા તેસં સન્તકો વાતિ યોજના.
140. Aññehi kappiyakuṭiyā atthāya dinno vā tesaṃ santako vāti yojanā.
૧૪૧. અવિરોધભાવેન કપ્પનીયા કપ્પા, કપ્પ સામત્થિયમિચ્ચેતસ્મા ઇત્થિયં આપચ્ચયે રૂપં, ન કપ્પા અકપ્પા, અકપ્પા ચ સા કુટિ ચેતિ અકપ્પકુટિ, તાય. સપ્પિઆદીતિ ઇમિના સત્તાહકાલિકં યાવજીવિકઞ્ચ ગહિતં.
141. Avirodhabhāvena kappanīyā kappā, kappa sāmatthiyamiccetasmā itthiyaṃ āpaccaye rūpaṃ, na kappā akappā, akappā ca sā kuṭi ceti akappakuṭi, tāya. Sappiādīti iminā sattāhakālikaṃ yāvajīvikañca gahitaṃ.
૧૪૨. તેહેવાતિ અકપ્પકુટિયં વુત્થસપ્પિઆદીહિ એવ સદ્ધિં સત્તાહકાલિકસંસટ્ઠતાય ‘‘સત્તાહં કપ્પતે’’તિ વુત્તં. સામિસેતિ આમિસસઙ્ખાતેન પુરિમદ્વયેન સહિતે. સામપાકતાતિ સામં અત્તના પાકો એતસ્સાતિ સામપાકં, સત્તાહકાલિકેન સહ પક્કં સામિસં યાવજીવિકં, તસ્સ ભાવો સામપાકતા. સયં પક્કં તં અત્તના સંસટ્ઠતાય તમ્પિ આમિસં સામપાકગતિકં કરોતીતિ તસ્સ સામપાકતા હોતીતિ અધિપ્પાયો.
142.Tehevāti akappakuṭiyaṃ vutthasappiādīhi eva saddhiṃ sattāhakālikasaṃsaṭṭhatāya ‘‘sattāhaṃ kappate’’ti vuttaṃ. Sāmiseti āmisasaṅkhātena purimadvayena sahite. Sāmapākatāti sāmaṃ attanā pāko etassāti sāmapākaṃ, sattāhakālikena saha pakkaṃ sāmisaṃ yāvajīvikaṃ, tassa bhāvo sāmapākatā. Sayaṃ pakkaṃ taṃ attanā saṃsaṭṭhatāya tampi āmisaṃ sāmapākagatikaṃ karotīti tassa sāmapākatā hotīti adhippāyo.
૧૪૩. અધિટ્ઠિતાતિ પતિટ્ઠિતા. એવ-સદ્દો તિટ્ઠતિસદ્દસ્સ અન્તે દટ્ઠબ્બો.
143.Adhiṭṭhitāti patiṭṭhitā. Eva-saddo tiṭṭhatisaddassa ante daṭṭhabbo.
૧૪૪. સબ્બેસૂતિ થમ્ભાદીસુ સકલેસુ. જહિતં વત્થુ કુટિભૂમિ યસ્સા જહિતવત્થુકા. પરિક્ખિત્તે જહિતવત્થુકાતિ સમ્બન્ધો. સેસાતિ ઇતરા દ્વે કુટિયો. છદનવિબ્ભમાતિ છદનસ્સ વિનાસા. એત્થાપિ ‘‘જહિતવત્થુકા’’તિ આનેતબ્બન્તિ.
144.Sabbesūti thambhādīsu sakalesu. Jahitaṃ vatthu kuṭibhūmi yassā jahitavatthukā. Parikkhitte jahitavatthukāti sambandho. Sesāti itarā dve kuṭiyo. Chadanavibbhamāti chadanassa vināsā. Etthāpi ‘‘jahitavatthukā’’ti ānetabbanti.
ભૂમિનિદ્દેસવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Bhūminiddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
