| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / દ્વેમાતિકાપાળિ • Dvemātikāpāḷi |
૨. ભૂતગામવગ્ગો
2. Bhūtagāmavaggo
૧. ભૂતગામસિક્ખાપદવણ્ણના
1. Bhūtagāmasikkhāpadavaṇṇanā
ભૂતગામવગ્ગસ્સ પઠમે ભૂતગામપાતબ્યતાયાતિ એત્થ ભવન્તિ અહેસુઞ્ચાતિ ભૂતા, જાયન્તિ વડ્ઢન્તિ જાતા વડ્ઢિતા ચાતિ અત્થો. ગામોતિ રાસિ, ભૂતાનં ગામો, ભૂતા એવ વા ગામોતિ ભૂતગામો, પતિટ્ઠિતહરિતતિણરુક્ખાદીનમેતં અધિવચનં. પાતબ્યસ્સ ભાવો પાતબ્યતા, છેદનભેદનાદીહિ યથારુચિ પરિભુઞ્જિતબ્બતાતિ અત્થો, તસ્સં ભૂતગામપાતબ્યતાય, નિમિત્તત્થે ચેતં ભુમ્મવચનં, ભૂતગામપાતબ્યતાહેતુ ભૂતગામસ્સ છેદનાદિપચ્ચયા પાચિત્તિયન્તિ અત્થો. તસ્મા યો ભિક્ખુ પથવિઉદકપાકારાદીસુ યત્થકત્થચિ જાતં અસુક્ખં અન્તમસો અતિસુખુમતિણમ્પિ સાસપબીજકસેવાલમ્પિ ઉદ્ધરણચ્છેદનવિજ્ઝનાદીહિ વિકોપેતિ વા પથવિખણને વુત્તનયેન વિકોપાપેતિ વા પાચિત્તિયં આપજ્જતિ.
Bhūtagāmavaggassa paṭhame bhūtagāmapātabyatāyāti ettha bhavanti ahesuñcāti bhūtā, jāyanti vaḍḍhanti jātā vaḍḍhitā cāti attho. Gāmoti rāsi, bhūtānaṃ gāmo, bhūtā eva vā gāmoti bhūtagāmo, patiṭṭhitaharitatiṇarukkhādīnametaṃ adhivacanaṃ. Pātabyassa bhāvo pātabyatā, chedanabhedanādīhi yathāruci paribhuñjitabbatāti attho, tassaṃ bhūtagāmapātabyatāya, nimittatthe cetaṃ bhummavacanaṃ, bhūtagāmapātabyatāhetu bhūtagāmassa chedanādipaccayā pācittiyanti attho. Tasmā yo bhikkhu pathaviudakapākārādīsu yatthakatthaci jātaṃ asukkhaṃ antamaso atisukhumatiṇampi sāsapabījakasevālampi uddharaṇacchedanavijjhanādīhi vikopeti vā pathavikhaṇane vuttanayena vikopāpeti vā pācittiyaṃ āpajjati.
આળવિયં આળવકે ભિક્ખૂ આરબ્ભ રુક્ખછિન્દનવત્થુસ્મિં પઞ્ઞત્તં, સાધારણપઞ્ઞત્તિ, સાણત્તિકં, ભૂતગામતો વિયોજિતમૂલબીજખન્ધબીજફલુબીજઅગ્ગબીજબીજબીજાનં અઞ્ઞતરં ભાજનગતં વા રાસિકતં વા ભૂમિયં રોપિતમ્પિ નિક્ખન્તમૂલમત્તં વા નિક્ખન્તઅઙ્કુરમત્તં વા સચેપિસ્સ વિદત્થિમત્તા પત્તવટ્ટિ નિગ્ગચ્છતિ, અનિક્ખન્તે વા મૂલે નિક્ખન્તે વા મૂલે યાવ અઙ્કુરો હરિતો ન હોતિ, તાવ તં વિકોપેન્તસ્સ દુક્કટં, તથા ભૂતગામબીજગામે વેમતિકસ્સ, અભૂતગામબીજગામે ભૂતગામબીજગામસઞ્ઞિનો ચેવ વેમતિકસ્સ ચ. ઉભયત્થ પન અતથાસઞ્ઞિસ્સ, ઉમ્મત્તકાદીનઞ્ચ અનાપત્તિ, અસઞ્ચિચ્ચ અસતિયા અજાનિત્વા વા વિકોપેન્તસ્સ, ‘ઇમં રુક્ખ’ન્તિ એવં અનિયમેત્વા ‘‘રુક્ખં છિન્દ, વલ્લિં છિન્દા’’તિઆદીનિ ભણન્તસ્સ, ‘‘ઇમં પુપ્ફં વા ફલં વા જાન, ઇમં દેહિ, ઇમં આહર, ઇમિના મે અત્થો, ઇમં કપ્પિયં કરોહી’’તિ ભણન્તસ્સ ચ અનાપત્તિ. એવં કપ્પિયવચનેન ભૂતગામતો વિયોજિતં પન બીજજાતં પુન પિ ‘‘કપ્પિયં કરોહી’’તિ કારેત્વાવ પરિભુઞ્જિતબ્બં. એવઞ્હિસ્સ બીજગામપરિમોચનમ્પિ કતં હોતિ.
Āḷaviyaṃ āḷavake bhikkhū ārabbha rukkhachindanavatthusmiṃ paññattaṃ, sādhāraṇapaññatti, sāṇattikaṃ, bhūtagāmato viyojitamūlabījakhandhabījaphalubījaaggabījabījabījānaṃ aññataraṃ bhājanagataṃ vā rāsikataṃ vā bhūmiyaṃ ropitampi nikkhantamūlamattaṃ vā nikkhantaaṅkuramattaṃ vā sacepissa vidatthimattā pattavaṭṭi niggacchati, anikkhante vā mūle nikkhante vā mūle yāva aṅkuro harito na hoti, tāva taṃ vikopentassa dukkaṭaṃ, tathā bhūtagāmabījagāme vematikassa, abhūtagāmabījagāme bhūtagāmabījagāmasaññino ceva vematikassa ca. Ubhayattha pana atathāsaññissa, ummattakādīnañca anāpatti, asañcicca asatiyā ajānitvā vā vikopentassa, ‘imaṃ rukkha’nti evaṃ aniyametvā ‘‘rukkhaṃ chinda, valliṃ chindā’’tiādīni bhaṇantassa, ‘‘imaṃ pupphaṃ vā phalaṃ vā jāna, imaṃ dehi, imaṃ āhara, iminā me attho, imaṃ kappiyaṃ karohī’’ti bhaṇantassa ca anāpatti. Evaṃ kappiyavacanena bhūtagāmato viyojitaṃ pana bījajātaṃ puna pi ‘‘kappiyaṃ karohī’’ti kāretvāva paribhuñjitabbaṃ. Evañhissa bījagāmaparimocanampi kataṃ hoti.
કપ્પિયં કરોન્તેન પન અગ્ગિના વા નખેન વા સત્થેન વા કત્તબ્બં, અગ્ગિના કરોન્તેન ચ યેન કેનચિ અગ્ગિના એકદેસે ફુસન્તેન ‘કપ્પિય’ન્તિ વત્વાવ કાતબ્બં. સત્થેન કરોન્તેન યસ્સ કસ્સચિ તિખિણસત્થસ્સ અન્તમસો સૂચિનખચ્છેદનાદીનમ્પિ તુણ્ડેન વા ધારાય વા વેધં વા છેદં વા દસ્સેન્તેન તથેવ કાતબ્બં. નખેન કરોન્તેન ઠપેત્વા ગોમહિંસાદીનં ખુરે યેન કેનચિ અપૂતિના મનુસ્સાનં વા તિરચ્છાનાનં વા નખેન અન્તમસો છિન્દિત્વા આહટેનાપિ સત્થે વુત્તનયેનેવ કાતબ્બં. તત્થ સચેપિ બીજાનં પબ્બતમત્તો રાસિ, રુક્ખસહસ્સં વા છિન્દિત્વા એકાબદ્ધં, ઉચ્છૂનં વા મહાભારો બન્ધિત્વા ઠપિતો હોતિ, એકસ્મિં બીજે વા રુક્ખસાખાય વા ઉચ્છુમ્હિ વા કપ્પિયે કતે સબ્બં કતં હોતિ. ઉચ્છું ‘‘કપ્પિયં કરિસ્સામી’’તિ તેહિ સદ્ધિં બદ્ધં દારુકં વિજ્ઝતિ, વટ્ટતિયેવ. સચે પન યાય વલ્લિયા ભારો બદ્ધો, તં વિજ્ઝતિ, ન વટ્ટતિ. મરિચપક્કાદીહિ મિસ્સેત્વા ભત્તં આહરન્તિ, ‘‘કપ્પિયં કરોહી’’તિ વુત્તે સચેપિ ભત્તસિત્થે વિજ્ઝતિ, વટ્ટતિયેવ, તિલતણ્ડુલેસુપિ એસેવ નયો. યાગુયા પક્ખિત્તાનિ પન એકાબદ્ધાનિ હુત્વા ન સન્તિટ્ઠન્તિ, તત્થ એકેકં વિજ્ઝિત્વાવ કાતબ્બં. કપિટ્ઠફલાદીનં અન્તો મિઞ્જં કટાહં મુઞ્ચિત્વા સઞ્ચરતિ, ભિન્દાપેત્વા કપ્પિયં કારેતબ્બં. એકાબદ્ધા ચે, કટાહેપિ કાતું વટ્ટતિ. યં પન ફલં તરુણં હોતિ અબીજં યઞ્ચ નિબ્બત્તબીજં બીજં અપનેત્વા પરિભુઞ્જિતબ્બં, તત્થ કપ્પિયકરણકિચ્ચં નત્થિ. ભૂતગામો, ભૂતગામસઞ્ઞિતા, વિકોપનં વા વિકોપાપનં વાતિ ઇમાનેત્થ તીણિ અઙ્ગાનિ. સમુટ્ઠાનાદીનિ પથવિખણનસદિસાનેવાતિ.
Kappiyaṃ karontena pana agginā vā nakhena vā satthena vā kattabbaṃ, agginā karontena ca yena kenaci agginā ekadese phusantena ‘kappiya’nti vatvāva kātabbaṃ. Satthena karontena yassa kassaci tikhiṇasatthassa antamaso sūcinakhacchedanādīnampi tuṇḍena vā dhārāya vā vedhaṃ vā chedaṃ vā dassentena tatheva kātabbaṃ. Nakhena karontena ṭhapetvā gomahiṃsādīnaṃ khure yena kenaci apūtinā manussānaṃ vā tiracchānānaṃ vā nakhena antamaso chinditvā āhaṭenāpi satthe vuttanayeneva kātabbaṃ. Tattha sacepi bījānaṃ pabbatamatto rāsi, rukkhasahassaṃ vā chinditvā ekābaddhaṃ, ucchūnaṃ vā mahābhāro bandhitvā ṭhapito hoti, ekasmiṃ bīje vā rukkhasākhāya vā ucchumhi vā kappiye kate sabbaṃ kataṃ hoti. Ucchuṃ ‘‘kappiyaṃ karissāmī’’ti tehi saddhiṃ baddhaṃ dārukaṃ vijjhati, vaṭṭatiyeva. Sace pana yāya valliyā bhāro baddho, taṃ vijjhati, na vaṭṭati. Maricapakkādīhi missetvā bhattaṃ āharanti, ‘‘kappiyaṃ karohī’’ti vutte sacepi bhattasitthe vijjhati, vaṭṭatiyeva, tilataṇḍulesupi eseva nayo. Yāguyā pakkhittāni pana ekābaddhāni hutvā na santiṭṭhanti, tattha ekekaṃ vijjhitvāva kātabbaṃ. Kapiṭṭhaphalādīnaṃ anto miñjaṃ kaṭāhaṃ muñcitvā sañcarati, bhindāpetvā kappiyaṃ kāretabbaṃ. Ekābaddhā ce, kaṭāhepi kātuṃ vaṭṭati. Yaṃ pana phalaṃ taruṇaṃ hoti abījaṃ yañca nibbattabījaṃ bījaṃ apanetvā paribhuñjitabbaṃ, tattha kappiyakaraṇakiccaṃ natthi. Bhūtagāmo, bhūtagāmasaññitā, vikopanaṃ vā vikopāpanaṃ vāti imānettha tīṇi aṅgāni. Samuṭṭhānādīni pathavikhaṇanasadisānevāti.
ભૂતગામસિક્ખાપદવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Bhūtagāmasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
૨. અઞ્ઞવાદકસિક્ખાપદવણ્ણના
2. Aññavādakasikkhāpadavaṇṇanā
દુતિયે યમત્થં સઙ્ઘમજ્ઝે વિનયધરો પુચ્છતિ, તતો અઞ્ઞં વદતીતિ અઞ્ઞવાદકો, અઞ્ઞેનઞ્ઞં પટિચરણસ્સેતં નામં. વિહેસતીતિ વિહેસકો, તુણ્હીભાવસ્સેતં નામં, તસ્મિં અઞ્ઞવાદકે વિહેસકે. પાચિત્તિયન્તિ વત્થુદ્વયે પાચિત્તિયદ્વયં વુત્તં. તસ્મા યો ભિક્ખુ સાવસેસં આપત્તિં આપન્નો સઙ્ઘમજ્ઝે અનુયુઞ્જિયમાનો તં ન કથેતુકામો અઞ્ઞેન વચનેન અઞ્ઞં છાદેન્તો તથા તથા વિક્ખિપતિ, યો ચ તુણ્હીભાવેન વિહેસેતિ, તેસં યં ભગવતા અઞ્ઞવાદકકમ્મઞ્ચેવ વિહેસકકમ્મઞ્ચ અનુઞ્ઞાતં, તસ્મિં સઙ્ઘેન કતે પુન તથા કરોન્તાનં પાચિત્તિયં.
Dutiye yamatthaṃ saṅghamajjhe vinayadharo pucchati, tato aññaṃ vadatīti aññavādako, aññenaññaṃ paṭicaraṇassetaṃ nāmaṃ. Vihesatīti vihesako, tuṇhībhāvassetaṃ nāmaṃ, tasmiṃ aññavādake vihesake. Pācittiyanti vatthudvaye pācittiyadvayaṃ vuttaṃ. Tasmā yo bhikkhu sāvasesaṃ āpattiṃ āpanno saṅghamajjhe anuyuñjiyamāno taṃ na kathetukāmo aññena vacanena aññaṃ chādento tathā tathā vikkhipati, yo ca tuṇhībhāvena viheseti, tesaṃ yaṃ bhagavatā aññavādakakammañceva vihesakakammañca anuññātaṃ, tasmiṃ saṅghena kate puna tathā karontānaṃ pācittiyaṃ.
કોસમ્બિયં છન્નત્થેરં આરબ્ભ અઞ્ઞેનઞ્ઞં પટિચરણવત્થુસ્મિં પઞ્ઞત્તં, સાધારણપઞ્ઞત્તિ, અનાણત્તિકં, ધમ્મકમ્મે તિકપાચિત્તિયં, અધમ્મકમ્મે તિકદુક્કટં, અનારોપિતે પન અઞ્ઞવાદકે વા વિહેસકે વા તથા કરોન્તસ્સ દુક્કટમેવ. આપત્તિં આપન્નભાવં વા અજાનન્તસ્સ ‘‘કિં તુમ્હે ભણથા’’તિ પુચ્છતો, ગેલઞ્ઞેન વા, ‘‘સઙ્ઘસ્સ ભણ્ડનાદીનિ વા ભવિસ્સન્તિ, અધમ્મેન વા વગ્ગેન વા નકમ્મારહસ્સ વા કમ્મં કરિસ્સન્તી’’તિ ઇમિના અધિપ્પાયેન ન કથેન્તસ્સ, ઉમ્મત્તકાદીનઞ્ચ અનાપત્તિ. ધમ્મકમ્મેન આરોપિતતા, આપત્તિયા વા વત્થુના વા અનુયુઞ્જિયમાનતા, છાદેતુકામતાય અઞ્ઞેનઞ્ઞં પટિચરણં વા તુણ્હીભાવો વાતિ ઇમાનેત્થ તીણિ અઙ્ગાનિ. સમુટ્ઠાનાદીનિ અદિન્નાદાનસદિસાનિ, ઇદં પન સિયા કિરિયં, સિયા અકિરિયં, દુક્ખવેદનઞ્ચ હોતીતિ.
Kosambiyaṃ channattheraṃ ārabbha aññenaññaṃ paṭicaraṇavatthusmiṃ paññattaṃ, sādhāraṇapaññatti, anāṇattikaṃ, dhammakamme tikapācittiyaṃ, adhammakamme tikadukkaṭaṃ, anāropite pana aññavādake vā vihesake vā tathā karontassa dukkaṭameva. Āpattiṃ āpannabhāvaṃ vā ajānantassa ‘‘kiṃ tumhe bhaṇathā’’ti pucchato, gelaññena vā, ‘‘saṅghassa bhaṇḍanādīni vā bhavissanti, adhammena vā vaggena vā nakammārahassa vā kammaṃ karissantī’’ti iminā adhippāyena na kathentassa, ummattakādīnañca anāpatti. Dhammakammena āropitatā, āpattiyā vā vatthunā vā anuyuñjiyamānatā, chādetukāmatāya aññenaññaṃ paṭicaraṇaṃ vā tuṇhībhāvo vāti imānettha tīṇi aṅgāni. Samuṭṭhānādīni adinnādānasadisāni, idaṃ pana siyā kiriyaṃ, siyā akiriyaṃ, dukkhavedanañca hotīti.
અઞ્ઞવાદકસિક્ખાપદવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Aññavādakasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
૩. ઉજ્ઝાપનકસિક્ખાપદવણ્ણના
3. Ujjhāpanakasikkhāpadavaṇṇanā
તતિયે યેન વચનેન ઉજ્ઝાપેન્તિ ‘‘છન્દાય ઇત્થન્નામો ઇદં નામ કરોતી’’તિઆદીનિ વદન્તા ઉપસમ્પન્નં સઙ્ઘેન સમ્મતં સેનાસનપઞ્ઞાપકાદિભેદં તસ્સ અયસકામા હુત્વા ભિક્ખૂહિ અવજાનાપેન્તિ, અવઞ્ઞાય ઓલોકાપેન્તિ, લામકતો વા ચિન્તાપેન્તિ, તં વચનં ઉજ્ઝાપનકં. યેન ચ તથેવ વદન્તા ખિય્યન્તિ, સબ્બત્થ તસ્સ અવણ્ણં પકાસેન્તિ, તં ખિય્યનકં, તસ્મિં ઉજ્ઝાપનકે ખિય્યનકે. પાચિત્તિયન્તિ વત્થુદ્વયે પાચિત્તિયદ્વયં વુત્તં. તસ્મા યો સમ્મતસ્સ ભિક્ખુનો અયસકામતાય ઉપસમ્પન્નસ્સ વદન્તો ઉજ્ઝાપેતિ વા ખિય્યતિ વા, તસ્સ પાચિત્તિયં હોતિ.
Tatiye yena vacanena ujjhāpenti ‘‘chandāya itthannāmo idaṃ nāma karotī’’tiādīni vadantā upasampannaṃ saṅghena sammataṃ senāsanapaññāpakādibhedaṃ tassa ayasakāmā hutvā bhikkhūhi avajānāpenti, avaññāya olokāpenti, lāmakato vā cintāpenti, taṃ vacanaṃ ujjhāpanakaṃ. Yena ca tatheva vadantā khiyyanti, sabbattha tassa avaṇṇaṃ pakāsenti, taṃ khiyyanakaṃ, tasmiṃ ujjhāpanake khiyyanake. Pācittiyanti vatthudvaye pācittiyadvayaṃ vuttaṃ. Tasmā yo sammatassa bhikkhuno ayasakāmatāya upasampannassa vadanto ujjhāpeti vā khiyyati vā, tassa pācittiyaṃ hoti.
રાજગહે મેત્તિયભૂમજકે ભિક્ખૂ આરબ્ભ ઉજ્ઝાપનખિય્યનવત્થુસ્મિં પઞ્ઞત્તં, સાધારણપઞ્ઞત્તિ, અનાણત્તિકં, યં તસ્સ ઉપસમ્પન્નસ્સ સમ્મુતિકમ્મં કતં, તસ્મિં ધમ્મકમ્મે તિકપાચિત્તિયં, અધમ્મકમ્મે તિકદુક્કટં, અનુપસમ્પન્નસ્સ પન સન્તિકે તથા ભણન્તસ્સ, અસમ્મતસ્સ ચ અવણ્ણં યસ્સ કસ્સચિ સન્તિકે ભણન્તસ્સ, અનુપસમ્પન્નસ્સ પન સમ્મતસ્સ વા અસમ્મતસ્સ વા અવણ્ણં યસ્સ કસ્સચિદેવ સન્તિકે ભણન્તસ્સ ચ દુક્કટમેવ. પકતિયાવ છન્દાદિવસેન કરોન્તં ઉજ્ઝાપેન્તસ્સ વા ખિય્યન્તસ્સ વા, ઉમ્મત્તકાદીનઞ્ચ અનાપત્તિ. ધમ્મકમ્મેન સમ્મતતા, ઉપસમ્પન્નતા, અગતિગમનાભાવો, તસ્સ અવણ્ણકામતા, યસ્સ સન્તિકે વદતિ, તસ્સ ઉપસમ્પન્નતા, ઉજ્ઝાપનં વા ખિય્યનં વાતિ ઇમાનેત્થ છ અઙ્ગાનિ. સમુટ્ઠાનાદીનિ અદિન્નાદાનસદિસાનિ, ઇદં પન દુક્ખવેદનમેવાતિ.
Rājagahe mettiyabhūmajake bhikkhū ārabbha ujjhāpanakhiyyanavatthusmiṃ paññattaṃ, sādhāraṇapaññatti, anāṇattikaṃ, yaṃ tassa upasampannassa sammutikammaṃ kataṃ, tasmiṃ dhammakamme tikapācittiyaṃ, adhammakamme tikadukkaṭaṃ, anupasampannassa pana santike tathā bhaṇantassa, asammatassa ca avaṇṇaṃ yassa kassaci santike bhaṇantassa, anupasampannassa pana sammatassa vā asammatassa vā avaṇṇaṃ yassa kassacideva santike bhaṇantassa ca dukkaṭameva. Pakatiyāva chandādivasena karontaṃ ujjhāpentassa vā khiyyantassa vā, ummattakādīnañca anāpatti. Dhammakammena sammatatā, upasampannatā, agatigamanābhāvo, tassa avaṇṇakāmatā, yassa santike vadati, tassa upasampannatā, ujjhāpanaṃ vā khiyyanaṃ vāti imānettha cha aṅgāni. Samuṭṭhānādīni adinnādānasadisāni, idaṃ pana dukkhavedanamevāti.
ઉજ્ઝાપનકસિક્ખાપદવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Ujjhāpanakasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
૪. પઠમસેનાસનસિક્ખાપદવણ્ણના
4. Paṭhamasenāsanasikkhāpadavaṇṇanā
ચતુત્થે સઙ્ઘિકન્તિ સઙ્ઘસ્સ સન્તકં. મઞ્ચાદીસુ યોકોચિ મઞ્ચસઙ્ખેપેન કતો સબ્બોપિ મઞ્ચોયેવ, પીઠેપિ એસેવ નયો. યેન કેનચિ પન ચોળેન વા કપ્પિયચમ્મેન વા છવિં કત્વા ઠપેત્વા મનુસ્સલોમં તાલીસપત્તઞ્ચ યેહિ કેહિચિ લોમપણ્ણતિણવાકચોળેહિ પૂરેત્વા કતસેનાસનં ભિસીતિ વુચ્ચતિ. તત્થ નિસીદિતુમ્પિ નિપજ્જિતુમ્પિ વટ્ટતિ, પમાણપરિચ્છેદોપિ ચેત્થ નત્થિ. કોચ્છં પન વાકઉસીરમુઞ્જપબ્બજાદીનં અઞ્ઞતરમયં અન્તો સંવેલ્લિત્વા બદ્ધં હેટ્ઠા ચ ઉપરિ ચ વિત્થતં પણવસણ્ઠાનં મજ્ઝે સીહચમ્માદિપરિક્ખિત્તં હોતિ, અકપ્પિયચમ્મં નામેત્થ નત્થિ. સેનાસનઞ્હિ સોવણ્ણમયમ્પિ વટ્ટતિ. અજ્ઝોકાસેતિ એત્થ યે અવસ્સિકસઙ્કેતા વસ્સાનમાસાતિ એવં અસઞ્ઞિતા અટ્ઠ માસા, તે ઠપેત્વા ઇતરેસુ ચતૂસુ માસેસુ સચેપિ દેવો ન વસ્સતિ. તથાપિ પકતિઅજ્ઝોકાસે ચ ઓવસ્સકમણ્ડપે ચ સન્થરિતું ન વટ્ટતિ. યત્થ પન હેમન્તે વસ્સતિ, તત્થ અપરેપિ ચત્તારો માસે ન વટ્ટતિ. ગિમ્હે પન સબ્બત્થ વિગતવલાહકં વિસુદ્ધં નભં હોતિ, તસ્મા તદા કેનચિદેવ કરણીયેન ગચ્છતિ, વટ્ટતિ. કાકાદીનં નિબદ્ધવાસરુક્ખમૂલે પન કદાચિપિ ન વટ્ટતિ. ઇતિ યત્થ ચ યદા ચ સન્થરિતું ન વટ્ટતિ, તં સબ્બમિધ અજ્ઝોકાસસઙ્ખમેવ ગતન્તિ વેદિતબ્બં.
Catutthe saṅghikanti saṅghassa santakaṃ. Mañcādīsu yokoci mañcasaṅkhepena kato sabbopi mañcoyeva, pīṭhepi eseva nayo. Yena kenaci pana coḷena vā kappiyacammena vā chaviṃ katvā ṭhapetvā manussalomaṃ tālīsapattañca yehi kehici lomapaṇṇatiṇavākacoḷehi pūretvā katasenāsanaṃ bhisīti vuccati. Tattha nisīditumpi nipajjitumpi vaṭṭati, pamāṇaparicchedopi cettha natthi. Kocchaṃ pana vākausīramuñjapabbajādīnaṃ aññataramayaṃ anto saṃvellitvā baddhaṃ heṭṭhā ca upari ca vitthataṃ paṇavasaṇṭhānaṃ majjhe sīhacammādiparikkhittaṃ hoti, akappiyacammaṃ nāmettha natthi. Senāsanañhi sovaṇṇamayampi vaṭṭati. Ajjhokāseti ettha ye avassikasaṅketā vassānamāsāti evaṃ asaññitā aṭṭha māsā, te ṭhapetvā itaresu catūsu māsesu sacepi devo na vassati. Tathāpi pakatiajjhokāse ca ovassakamaṇḍape ca santharituṃ na vaṭṭati. Yattha pana hemante vassati, tattha aparepi cattāro māse na vaṭṭati. Gimhe pana sabbattha vigatavalāhakaṃ visuddhaṃ nabhaṃ hoti, tasmā tadā kenacideva karaṇīyena gacchati, vaṭṭati. Kākādīnaṃ nibaddhavāsarukkhamūle pana kadācipi na vaṭṭati. Iti yattha ca yadā ca santharituṃ na vaṭṭati, taṃ sabbamidha ajjhokāsasaṅkhameva gatanti veditabbaṃ.
સન્થરિત્વાતિ તથારૂપે ઠાને અત્તનો વા પરસ્સ વા અત્થાય સન્થરિત્વા. અઞ્ઞસ્સત્થાય સન્થતમ્પિ હિ યાવ સો તત્થ ન નિસીદતિ, ‘ગચ્છ ત્વ’ન્તિ વા ન ભણતિ, તાવ સન્થારકસ્સેવ ભારો. સન્થરાપેત્વાતિ અનુપસમ્પન્નેન સન્થરાપેત્વા. એતદેવ હિ તસ્સ પલિબોધો હોતિ, ઉપસમ્પન્નેન સન્થતં સન્થારકસ્સેવ ભારો, તઞ્ચ ખો યાવ આણાપકો તત્થ ન નિસીદતિ, ‘ગચ્છ ત્વ’ન્તિ વા ન ભણતિ. યસ્મિઞ્હિ અત્તના સન્થરાપિતે વા પકતિસન્થતે વા ઉપસમ્પન્નો નિસીદતિ, સબ્બં તં નિસિન્નસ્સેવ ભારો, તસ્મા સન્થરાપિતન્ત્વેવ સઙ્ખં ગચ્છતિ. તં પક્કમન્તો નેવ ઉદ્ધરેય્ય, ન ઉદ્ધરાપેય્યાતિ અત્તના વા ઉદ્ધરિત્વા પતિરૂપે ઠાને ન ઠપેય્ય, પરેન વા તથા ન કારાપેય્ય. અનાપુચ્છં વા ગચ્છેય્યાતિ યો ભિક્ખુ વા સામણેરો વા આરામિકો વા લજ્જી હોતિ, અત્તનો પલિબોધં વિય મઞ્ઞતિ, તથારૂપં અનાપુચ્છિત્વા તં સેનાસનં તસ્સ અનિય્યાતેત્વા નિરપેક્ખો ગચ્છતિ, થામમજ્ઝિમસ્સ પુરિસસ્સ લેડ્ડુપાતં અતિક્કમેય્ય, તસ્સ એકેન પાદેન લેડ્ડુપાતાતિક્કમે દુક્કટં, દુતિયપાદાતિક્કમે પાચિત્તિયં. ભોજનસાલાય ઠિતો પન ‘‘અસુકસ્મિં નામ દિવાવિહારટ્ઠાને પઞ્ઞપેત્વા ગચ્છાહી’’તિ પેસેત્વા તતો નિક્ખમિત્વા અઞ્ઞત્થ ગચ્છન્તો પાદુદ્ધારેન કારેતબ્બો.
Santharitvāti tathārūpe ṭhāne attano vā parassa vā atthāya santharitvā. Aññassatthāya santhatampi hi yāva so tattha na nisīdati, ‘gaccha tva’nti vā na bhaṇati, tāva santhārakasseva bhāro. Santharāpetvāti anupasampannena santharāpetvā. Etadeva hi tassa palibodho hoti, upasampannena santhataṃ santhārakasseva bhāro, tañca kho yāva āṇāpako tattha na nisīdati, ‘gaccha tva’nti vā na bhaṇati. Yasmiñhi attanā santharāpite vā pakatisanthate vā upasampanno nisīdati, sabbaṃ taṃ nisinnasseva bhāro, tasmā santharāpitantveva saṅkhaṃ gacchati. Taṃ pakkamanto neva uddhareyya, na uddharāpeyyāti attanā vā uddharitvā patirūpe ṭhāne na ṭhapeyya, parena vā tathā na kārāpeyya. Anāpucchaṃ vā gaccheyyāti yo bhikkhu vā sāmaṇero vā ārāmiko vā lajjī hoti, attano palibodhaṃ viya maññati, tathārūpaṃ anāpucchitvā taṃ senāsanaṃ tassa aniyyātetvā nirapekkho gacchati, thāmamajjhimassa purisassa leḍḍupātaṃ atikkameyya, tassa ekena pādena leḍḍupātātikkame dukkaṭaṃ, dutiyapādātikkame pācittiyaṃ. Bhojanasālāya ṭhito pana ‘‘asukasmiṃ nāma divāvihāraṭṭhāne paññapetvā gacchāhī’’ti pesetvā tato nikkhamitvā aññattha gacchanto pāduddhārena kāretabbo.
સાવત્થિયં સમ્બહુલે ભિક્ખૂ આરબ્ભ સન્થતં અનુદ્ધરિત્વા અનાપુચ્છં પક્કમનવત્થુસ્મિં પઞ્ઞત્તં, સાધારણપઞ્ઞત્તિ, અનાણત્તિકં, તિકપાચિત્તિયં, પુગ્ગલિકે તિકદુક્કટં, ચિમિલિકં વા ઉત્તરત્થરણં વા ભૂમત્થરણં વા તટ્ટિકં વા ચમ્મક્ખણ્ડં વા પાદપુઞ્છનં વા ફલકપીઠં વા યં વા પનઞ્ઞં કઞ્ચિ દારુભણ્ડં મત્તિકાભણ્ડં અન્તમસો પત્તાધારકમ્પિ વુત્તલક્ખણે અજ્ઝોકાસે ઠપેત્વા ગચ્છન્તસ્સ દુક્કટમેવ. આરઞ્ઞકેન પન અસતિ અનોવસ્સકે સબ્બં રુક્ખે લગ્ગેત્વાપિ યથા વા ઉપચિકાહિ ન ખજ્જતિ, એવં કત્વાપિ ગન્તું વટ્ટતિ. અબ્ભોકાસિકેન પન ચીવરકુટિકં કત્વાપિ રક્ખિતબ્બં. અત્તનો સન્તકે, વિસ્સાસિકપુગ્ગલિકે, ઉદ્ધરણાદીનિ કત્વા ગમને, ઓતાપેન્તસ્સ, ‘‘આગન્ત્વા ઉદ્ધરિસ્સામી’’તિ ગચ્છતો, વુડ્ઢતરા ઉટ્ઠાપેન્તિ, અમનુસ્સો તત્થ નિસીદતિ, કોચિ ઇસ્સરો ગણ્હાતિ, સીહાદયો તં ઠાનં આગન્ત્વા તિટ્ઠન્તિ, એવં સેનાસનં પલિબુદ્ધં હોતિ, તથા પલિબુદ્ધે વા સેનાસને, જીવિતબ્રહ્મચરિયન્તરાયકરાસુ આપદાસુ વા ગચ્છન્તસ્સ, ઉમ્મત્તકાદીનઞ્ચ અનાપત્તિ. મઞ્ચાદીનં સઙ્ઘિકતા, વુત્તલક્ખણે દેસે સન્થરણં વા સન્થરાપનં વા, અપલિબુદ્ધતા, આપદાય અભાવો, નિરપેક્ખતા, લેડ્ડુપાતાતિક્કમોતિ ઇમાનેત્થ છ અઙ્ગાનિ. સમુટ્ઠાનાદીનિ પઠમકથિનસદિસાનેવ, ઇદં પન કિરિયાકિરિયન્તિ.
Sāvatthiyaṃ sambahule bhikkhū ārabbha santhataṃ anuddharitvā anāpucchaṃ pakkamanavatthusmiṃ paññattaṃ, sādhāraṇapaññatti, anāṇattikaṃ, tikapācittiyaṃ, puggalike tikadukkaṭaṃ, cimilikaṃ vā uttarattharaṇaṃ vā bhūmattharaṇaṃ vā taṭṭikaṃ vā cammakkhaṇḍaṃ vā pādapuñchanaṃ vā phalakapīṭhaṃ vā yaṃ vā panaññaṃ kañci dārubhaṇḍaṃ mattikābhaṇḍaṃ antamaso pattādhārakampi vuttalakkhaṇe ajjhokāse ṭhapetvā gacchantassa dukkaṭameva. Āraññakena pana asati anovassake sabbaṃ rukkhe laggetvāpi yathā vā upacikāhi na khajjati, evaṃ katvāpi gantuṃ vaṭṭati. Abbhokāsikena pana cīvarakuṭikaṃ katvāpi rakkhitabbaṃ. Attano santake, vissāsikapuggalike, uddharaṇādīni katvā gamane, otāpentassa, ‘‘āgantvā uddharissāmī’’ti gacchato, vuḍḍhatarā uṭṭhāpenti, amanusso tattha nisīdati, koci issaro gaṇhāti, sīhādayo taṃ ṭhānaṃ āgantvā tiṭṭhanti, evaṃ senāsanaṃ palibuddhaṃ hoti, tathā palibuddhe vā senāsane, jīvitabrahmacariyantarāyakarāsu āpadāsu vā gacchantassa, ummattakādīnañca anāpatti. Mañcādīnaṃ saṅghikatā, vuttalakkhaṇe dese santharaṇaṃ vā santharāpanaṃ vā, apalibuddhatā, āpadāya abhāvo, nirapekkhatā, leḍḍupātātikkamoti imānettha cha aṅgāni. Samuṭṭhānādīni paṭhamakathinasadisāneva, idaṃ pana kiriyākiriyanti.
પઠમસેનાસનસિક્ખાપદવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Paṭhamasenāsanasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
૫. દુતિયસેનાસનસિક્ખાપદવણ્ણના
5. Dutiyasenāsanasikkhāpadavaṇṇanā
પઞ્ચમે વિહારેતિ ગબ્ભે વા અઞ્ઞતરસ્મિં વા સબ્બપરિચ્છન્ને વુત્તસેનાસને. સેય્યન્તિ સેય્યા નામ ભિસી ચિમિલિકા ઉત્તરત્થરણં ભૂમત્થરણં તટ્ટિકા ચમ્મક્ખણ્ડો નિસીદનં પચ્ચત્થરણં તિણસન્થારો પણ્ણસન્થારોતિ વુત્તં. તત્થ ચિમિલિકા નામ પરિકમ્મકતાય ભૂમિયા વણ્ણાનુરક્ખણત્થં કતા. ઉત્તરત્થરણં નામ મઞ્ચપીઠાદીનં ઉપરિ અત્થરિતબ્બયુત્તકં પચ્ચત્થરણં. ભૂમત્થરણં નામ ચિમિલિકાય સતિ તસ્સા ઉપરિ, અસતિ સુદ્ધભૂમિયં અત્થરિતબ્બા કટસારકાદિ વિકતિ. તટ્ટિકા નામ તાલપણ્ણાદીહિ કતતટ્ટિકા. ચમ્મક્ખણ્ડો નામ યંકિઞ્ચિ ચમ્મં, સીહચમ્માદીનઞ્હિ પરિહરણેયેવ પરિક્ખેપો, સેનાસનપરિભોગે પન અકપ્પિયચમ્મં નામ નત્થિ. પચ્ચત્થરણં નામ પાવારો કોજવોતિ એત્તકમેવ, સેસં પાકટમેવ. ઇતિ ઇમાસુ દસસુ સેય્યાસુ એકમ્પિ સેય્યં અત્તનો વસ્સગ્ગેન ગહેત્વા વુત્તલક્ખણે વિહારે સન્થરિત્વા વા સન્થરાપેત્વા વા યો ભિક્ખુ દિસંગમિકો યથા ઠપિતં ઉપચિકાહિ ન ખજ્જતિ, તથા ઠપનવસેન નેવ ઉદ્ધરેય્ય, ન ઉદ્ધરાપેય્ય, પુરિમસિક્ખાપદે વુત્તનયેન અનાપુચ્છં વા ગચ્છેય્ય, તસ્સ પરિક્ખિત્તસ્સ આરામસ્સ પરિક્ખેપં, અપરિક્ખિત્તસ્સ ઉપચારં અતિક્કમન્તસ્સ પઠમપાદે દુક્કટં, દુતિયપાદે પાચિત્તિયં. યત્થ પન ઉપચિકાસઙ્કા નત્થિ, તતો અનાપુચ્છાપિ ગન્તું વટ્ટતિ, આપુચ્છનં પન વત્તં.
Pañcame vihāreti gabbhe vā aññatarasmiṃ vā sabbaparicchanne vuttasenāsane. Seyyanti seyyā nāma bhisī cimilikā uttarattharaṇaṃ bhūmattharaṇaṃ taṭṭikā cammakkhaṇḍo nisīdanaṃ paccattharaṇaṃ tiṇasanthāro paṇṇasanthāroti vuttaṃ. Tattha cimilikā nāma parikammakatāya bhūmiyā vaṇṇānurakkhaṇatthaṃ katā. Uttarattharaṇaṃ nāma mañcapīṭhādīnaṃ upari attharitabbayuttakaṃ paccattharaṇaṃ. Bhūmattharaṇaṃ nāma cimilikāya sati tassā upari, asati suddhabhūmiyaṃ attharitabbā kaṭasārakādi vikati. Taṭṭikā nāma tālapaṇṇādīhi katataṭṭikā. Cammakkhaṇḍo nāma yaṃkiñci cammaṃ, sīhacammādīnañhi pariharaṇeyeva parikkhepo, senāsanaparibhoge pana akappiyacammaṃ nāma natthi. Paccattharaṇaṃ nāma pāvāro kojavoti ettakameva, sesaṃ pākaṭameva. Iti imāsu dasasu seyyāsu ekampi seyyaṃ attano vassaggena gahetvā vuttalakkhaṇe vihāre santharitvā vā santharāpetvā vā yo bhikkhu disaṃgamiko yathā ṭhapitaṃ upacikāhi na khajjati, tathā ṭhapanavasena neva uddhareyya, na uddharāpeyya, purimasikkhāpade vuttanayena anāpucchaṃ vā gaccheyya, tassa parikkhittassa ārāmassa parikkhepaṃ, aparikkhittassa upacāraṃ atikkamantassa paṭhamapāde dukkaṭaṃ, dutiyapāde pācittiyaṃ. Yattha pana upacikāsaṅkā natthi, tato anāpucchāpi gantuṃ vaṭṭati, āpucchanaṃ pana vattaṃ.
સાવત્થિયં સત્તરસવગ્ગિયે ભિક્ખૂ આરબ્ભ સઙ્ઘિકે વિહારે સેય્યં સન્થરિત્વા અનુદ્ધરિત્વા અનાપુચ્છા પક્કમનવત્થુસ્મિં પઞ્ઞત્તં, સાધારણપઞ્ઞત્તિ, અનાણત્તિકં, તિકપાચિત્તિયં, પુગ્ગલિકે તિકદુક્કટં, વુત્તલક્ખણસ્સ પન વિહારસ્સ ઉપચારે બહિ આસન્ને ઉપટ્ઠાનસાલાય વા અપરિચ્છન્નમણ્ડપે વા પરિચ્છન્ને વાપિ બહૂનં સન્નિપાતભૂતે રુક્ખમૂલે વા સન્થરિત્વા વા સન્થરાપેત્વા વા, મઞ્ચપીઠઞ્ચ વિહારે વા વુત્તપ્પકારે વિહારૂપચારે વા સન્થરિત્વા વા સન્થરાપેત્વા વા ઉદ્ધરણાદીનિ અકત્વા ગચ્છન્તસ્સ દુક્કટમેવ. અત્તનો સન્તકે, વિસ્સાસિકપુગ્ગલિકે, ઉદ્ધરણાદીનિ કત્વા, પુરિમનયેનેવ પલિબુદ્ધં છડ્ડેત્વા ગમને, યો ચ ‘‘અજ્જેવ આગન્ત્વા પટિજગ્ગિસ્સામી’’તિ એવં સાપેક્ખો નદિપારં વા ગામન્તરં વા ગન્ત્વા યત્થસ્સ ગમનચિત્તં ઉપ્પન્નં, તત્થેવ ઠિતો કઞ્ચિ પેસેત્વા વા આપુચ્છતિ, નદિપૂરરાજચોરાદીસુ વા કેનચિ પલિબુદ્ધો ન સક્કોતિ પચ્ચાગન્તું, તસ્સ ચ, આપદાસુ ચ, ઉમ્મત્તકાદીનઞ્ચ અનાપત્તિ. વુત્તલક્ખણસેય્યા , તસ્સા સઙ્ઘિકતા, વુત્તલક્ખણે વિહારે સન્થરણં વા સન્થરાપનં વા, અપલિબુદ્ધતા, આપદાય અભાવો, અનપેક્ખસ્સ દિસાપક્કમનં , ઉપચારસીમાતિક્કમોતિ ઇમાનેત્થ સત્ત અઙ્ગાનિ. સમુટ્ઠાનાદીનિ અનન્તરસિક્ખાપદે વુત્તનયાનેવાતિ.
Sāvatthiyaṃ sattarasavaggiye bhikkhū ārabbha saṅghike vihāre seyyaṃ santharitvā anuddharitvā anāpucchā pakkamanavatthusmiṃ paññattaṃ, sādhāraṇapaññatti, anāṇattikaṃ, tikapācittiyaṃ, puggalike tikadukkaṭaṃ, vuttalakkhaṇassa pana vihārassa upacāre bahi āsanne upaṭṭhānasālāya vā aparicchannamaṇḍape vā paricchanne vāpi bahūnaṃ sannipātabhūte rukkhamūle vā santharitvā vā santharāpetvā vā, mañcapīṭhañca vihāre vā vuttappakāre vihārūpacāre vā santharitvā vā santharāpetvā vā uddharaṇādīni akatvā gacchantassa dukkaṭameva. Attano santake, vissāsikapuggalike, uddharaṇādīni katvā, purimanayeneva palibuddhaṃ chaḍḍetvā gamane, yo ca ‘‘ajjeva āgantvā paṭijaggissāmī’’ti evaṃ sāpekkho nadipāraṃ vā gāmantaraṃ vā gantvā yatthassa gamanacittaṃ uppannaṃ, tattheva ṭhito kañci pesetvā vā āpucchati, nadipūrarājacorādīsu vā kenaci palibuddho na sakkoti paccāgantuṃ, tassa ca, āpadāsu ca, ummattakādīnañca anāpatti. Vuttalakkhaṇaseyyā , tassā saṅghikatā, vuttalakkhaṇe vihāre santharaṇaṃ vā santharāpanaṃ vā, apalibuddhatā, āpadāya abhāvo, anapekkhassa disāpakkamanaṃ , upacārasīmātikkamoti imānettha satta aṅgāni. Samuṭṭhānādīni anantarasikkhāpade vuttanayānevāti.
દુતિયસેનાસનસિક્ખાપદવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Dutiyasenāsanasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
૬. અનુપખજ્જસિક્ખાપદવણ્ણના
6. Anupakhajjasikkhāpadavaṇṇanā
છટ્ઠે જાનન્તિ ‘‘અનુટ્ઠાપનીયો અય’’ન્તિ જાનન્તો, તેનેવસ્સ પદભાજને ‘‘વુડ્ઢો’તિ જાનાતિ, ‘ગિલાનો’તિ જાનાતિ, ‘સઙ્ઘેન દિન્નો’તિ જાનાતી’’તિ (પાચિ॰ ૧૨૧) વુત્તં. વુડ્ઢો હિ અત્તનો વુડ્ઢતાય અનુટ્ઠાપનીયો, ગિલાનો ગિલાનતાય, સઙ્ઘો પન ભણ્ડાગારિકસ્સ વા ધમ્મકથિકવિનયધરગણવાચકાચરિયાનં વા બહૂપકારતં ગુણવિસિટ્ઠતઞ્ચ સલ્લક્ખેત્વા ધુવવાસત્થાય વિહારં સલ્લક્ખેત્વા સમ્મન્નિત્વા દેતિ, તસ્મા યસ્સ સઙ્ઘેન દિન્નો, સોપિ અનુટ્ઠાપનીયો. પુબ્બુપગતન્તિ પુબ્બં ઉપગતં. અનુપખજ્જાતિ મઞ્ચપીઠાનં વા તસ્સ વા ભિક્ખુનો પવિસન્તસ્સ વા નિક્ખમન્તસ્સ વા ઉપચારં અનુપવિસિત્વા. તત્થ મઞ્ચપીઠાનં તાવ મહલ્લકે વિહારે સમન્તા દિયડ્ઢો હત્થો ઉપચારો, ખુદ્દકે યતો પહોતિ, તતો દિયડ્ઢો હત્થો , તસ્સ પન પવિસન્તસ્સ પાદધોવનપાસાણતો યાવ મઞ્ચપીઠં, નિક્ખમન્તસ્સ મઞ્ચપીઠતો યાવ પસ્સાવટ્ઠાનં, તાવ ઉપચારો. સેય્યં કપ્પેય્યાતિ તસ્સ સમ્બાધં કત્તુકામતાય તસ્મિં ઉપચારે દસસુ સેય્યાસુ એકમ્પિ સન્થરન્તસ્સ વા સન્થરાપેન્તસ્સ વા દુક્કટં, તત્થ નિસીદન્તસ્સ વા નિપજ્જન્તસ્સ વા પાચિત્તિયં, દ્વેપિ કરોન્તસ્સ દ્વે પાચિત્તિયાનિ, પુનપ્પુનં કરોન્તસ્સ પયોગગણનાય પાચિત્તિયં.
Chaṭṭhe jānanti ‘‘anuṭṭhāpanīyo aya’’nti jānanto, tenevassa padabhājane ‘‘vuḍḍho’ti jānāti, ‘gilāno’ti jānāti, ‘saṅghena dinno’ti jānātī’’ti (pāci. 121) vuttaṃ. Vuḍḍho hi attano vuḍḍhatāya anuṭṭhāpanīyo, gilāno gilānatāya, saṅgho pana bhaṇḍāgārikassa vā dhammakathikavinayadharagaṇavācakācariyānaṃ vā bahūpakārataṃ guṇavisiṭṭhatañca sallakkhetvā dhuvavāsatthāya vihāraṃ sallakkhetvā sammannitvā deti, tasmā yassa saṅghena dinno, sopi anuṭṭhāpanīyo. Pubbupagatanti pubbaṃ upagataṃ. Anupakhajjāti mañcapīṭhānaṃ vā tassa vā bhikkhuno pavisantassa vā nikkhamantassa vā upacāraṃ anupavisitvā. Tattha mañcapīṭhānaṃ tāva mahallake vihāre samantā diyaḍḍho hattho upacāro, khuddake yato pahoti, tato diyaḍḍho hattho , tassa pana pavisantassa pādadhovanapāsāṇato yāva mañcapīṭhaṃ, nikkhamantassa mañcapīṭhato yāva passāvaṭṭhānaṃ, tāva upacāro. Seyyaṃ kappeyyāti tassa sambādhaṃ kattukāmatāya tasmiṃ upacāre dasasu seyyāsu ekampi santharantassa vā santharāpentassa vā dukkaṭaṃ, tattha nisīdantassa vā nipajjantassa vā pācittiyaṃ, dvepi karontassa dve pācittiyāni, punappunaṃ karontassa payogagaṇanāya pācittiyaṃ.
સાવત્થિયં છબ્બગ્ગિયે ભિક્ખૂ આરબ્ભ અનુપખજ્જ સેય્યકપ્પનવત્થુસ્મિં પઞ્ઞત્તં, સાધારણપઞ્ઞત્તિ, અનાણત્તિકં, તિકપાચિત્તિયં, પુગ્ગલિકે તિકદુક્કટં, વુત્તૂપચારતો વા બહિ, ઉપટ્ઠાનસાલાદિકે વા, વિહારસ્સ ઉપચારે વા, સન્થરણસન્થરાપનેસુપિ નિસજ્જસયનેસુપિ દુક્કટમેવ. અત્તનો વા, વિસ્સાસિકસ્સ વા સન્તકે પન વિહારે સન્થરન્તસ્સ, યો ચ ગિલાનો વા સીતુણ્હપીળિતો વા પવિસતિ, તસ્સ ચ, આપદાસુ ચ, ઉમ્મત્તકાદીનઞ્ચ અનાપત્તિ. સઙ્ઘિકવિહારતા, અનુટ્ઠાપનીયભાવજાનનં, સમ્બાધેતુકામતા, ઉપચારે નિસીદનં વા નિપજ્જનં વાતિ ઇમાનેત્થ ચત્તારિ અઙ્ગાનિ. સમુટ્ઠાનાદીનિ પઠમપારાજિકસદિસાનેવ, ઇદં પન દુક્ખવેદનમેવાતિ.
Sāvatthiyaṃ chabbaggiye bhikkhū ārabbha anupakhajja seyyakappanavatthusmiṃ paññattaṃ, sādhāraṇapaññatti, anāṇattikaṃ, tikapācittiyaṃ, puggalike tikadukkaṭaṃ, vuttūpacārato vā bahi, upaṭṭhānasālādike vā, vihārassa upacāre vā, santharaṇasantharāpanesupi nisajjasayanesupi dukkaṭameva. Attano vā, vissāsikassa vā santake pana vihāre santharantassa, yo ca gilāno vā sītuṇhapīḷito vā pavisati, tassa ca, āpadāsu ca, ummattakādīnañca anāpatti. Saṅghikavihāratā, anuṭṭhāpanīyabhāvajānanaṃ, sambādhetukāmatā, upacāre nisīdanaṃ vā nipajjanaṃ vāti imānettha cattāri aṅgāni. Samuṭṭhānādīni paṭhamapārājikasadisāneva, idaṃ pana dukkhavedanamevāti.
અનુપખજ્જસિક્ખાપદવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Anupakhajjasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
૭. નિક્કડ્ઢનસિક્ખાપદવણ્ણના
7. Nikkaḍḍhanasikkhāpadavaṇṇanā
સત્તમે કુપિતોતિ કુદ્ધો. અનત્તમનોતિ અતુટ્ઠચિત્તો. નિક્કડ્ઢેય્ય વા નિક્કડ્ઢાપેય્ય વા પાચિત્તિયન્તિ એત્થ યે અનેકભૂમકા પાસાદા, અનેકકોટ્ઠકાનિ વા ચતુસ્સાલાનિ, તાદિસેસુ સેનાસનેસુ ગહેત્વા અન્તરા અટ્ઠપેત્વા એકેનેવ પયોગેન અતિક્કામેન્તસ્સ એકં પાચિત્તિયં, ઠપેત્વા ઠપેત્વા નાનાપયોગેહિ અતિક્કામેન્તસ્સ દ્વારગણનાય પાચિત્તિયાનિ, હત્થેન અનામસિત્વા ‘નિક્ખમા’તિ વત્વા વાચાય નિક્કડ્ઢન્તસ્સાપિ એસેવ નયો. નિક્કડ્ઢાપેન્તસ્સ પન ‘નિક્કડ્ઢા’તિ આણત્તમત્તે દુક્કટં, સકિં આણત્તે પન તસ્મિં બહુકેપિ દ્વારે નિક્ખમન્તે ઇતરસ્સ એકમેવ પાચિત્તિયં. સચે પન ‘‘એત્તકાનિ દ્વારાનિ નિક્કડ્ઢાહી’’તિ વા, ‘‘યાવ મહાદ્વારં, તાવ નિક્કડ્ઢાહી’’તિ વા એવં નિયમેત્વા આણત્તો હોતિ, દ્વારગણનાય પાચિત્તિયાનિ.
Sattame kupitoti kuddho. Anattamanoti atuṭṭhacitto. Nikkaḍḍheyya vā nikkaḍḍhāpeyya vā pācittiyanti ettha ye anekabhūmakā pāsādā, anekakoṭṭhakāni vā catussālāni, tādisesu senāsanesu gahetvā antarā aṭṭhapetvā ekeneva payogena atikkāmentassa ekaṃ pācittiyaṃ, ṭhapetvā ṭhapetvā nānāpayogehi atikkāmentassa dvāragaṇanāya pācittiyāni, hatthena anāmasitvā ‘nikkhamā’ti vatvā vācāya nikkaḍḍhantassāpi eseva nayo. Nikkaḍḍhāpentassa pana ‘nikkaḍḍhā’ti āṇattamatte dukkaṭaṃ, sakiṃ āṇatte pana tasmiṃ bahukepi dvāre nikkhamante itarassa ekameva pācittiyaṃ. Sace pana ‘‘ettakāni dvārāni nikkaḍḍhāhī’’ti vā, ‘‘yāva mahādvāraṃ, tāva nikkaḍḍhāhī’’ti vā evaṃ niyametvā āṇatto hoti, dvāragaṇanāya pācittiyāni.
સાવત્થિયં છબ્બગ્ગિયે ભિક્ખૂ આરબ્ભ ભિક્ખું સઙ્ઘિકા વિહારા નિક્કડ્ઢનવત્થુસ્મિં
Sāvatthiyaṃ chabbaggiye bhikkhū ārabbha bhikkhuṃ saṅghikā vihārā nikkaḍḍhanavatthusmiṃ
પઞ્ઞત્તં , સાધારણપઞ્ઞત્તિ, સાણત્તિકં, તિકપાચિત્તિયં, પુગ્ગલિકે તિકદુક્કટં, તસ્સ પરિક્ખારનિક્કડ્ઢને, ઉપટ્ઠાનસાલાદિકા વિહારૂપચારા તસ્સ વા તસ્સ પરિક્ખારસ્સ વા નિક્કડ્ઢને, અનુપસમ્પન્નસ્સ પન અનુપસમ્પન્નપરિક્ખારસ્સ વા વિહારા વા વિહારૂપચારા વા નિક્કડ્ઢને નિક્કડ્ઢાપને ચ દુક્કટમેવ. તઞ્ચ ખો અસમ્બદ્ધેસુ પરિક્ખારેસુ પરિક્ખારગણનાય વેદિતબ્બં. અત્તનો વા, વિસ્સાસિકસ્સ વા સન્તકા વિહારા નિક્કડ્ઢને, સકલસઙ્ઘારામતોપિ ભણ્ડનકારકસ્સ વા તસ્સ પરિક્ખારસ્સ વા નિક્કડ્ઢને નિક્કડ્ઢાપને વા, અત્તનો વસનટ્ઠાનતો અલજ્જિસ્સ, ઉમ્મત્તકસ્સ, ન સમ્માવત્તન્તાનં અન્તેવાસિકસઅવિહારિકાનં, તેસં પરિક્ખારસ્સ વા નિક્કડ્ઢને ચ, સયં ઉમ્મત્તકાદીનઞ્ચ અનાપત્તિ. સઙ્ઘિકવિહારો , ઉપસમ્પન્નસ્સ ભણ્ડનકારકભાવાદિવિનિમુત્તતા, કોપેન નિક્કડ્ઢનં વા નિક્કડ્ઢાપનં વાતિ ઇમાનેત્થ તીણિ અઙ્ગાનિ. સમુટ્ઠાનાદીનિ અદિન્નાદાનસદિસાનિ, ઇદં પન દુક્ખવેદનન્તિ.
Paññattaṃ , sādhāraṇapaññatti, sāṇattikaṃ, tikapācittiyaṃ, puggalike tikadukkaṭaṃ, tassa parikkhāranikkaḍḍhane, upaṭṭhānasālādikā vihārūpacārā tassa vā tassa parikkhārassa vā nikkaḍḍhane, anupasampannassa pana anupasampannaparikkhārassa vā vihārā vā vihārūpacārā vā nikkaḍḍhane nikkaḍḍhāpane ca dukkaṭameva. Tañca kho asambaddhesu parikkhāresu parikkhāragaṇanāya veditabbaṃ. Attano vā, vissāsikassa vā santakā vihārā nikkaḍḍhane, sakalasaṅghārāmatopi bhaṇḍanakārakassa vā tassa parikkhārassa vā nikkaḍḍhane nikkaḍḍhāpane vā, attano vasanaṭṭhānato alajjissa, ummattakassa, na sammāvattantānaṃ antevāsikasaavihārikānaṃ, tesaṃ parikkhārassa vā nikkaḍḍhane ca, sayaṃ ummattakādīnañca anāpatti. Saṅghikavihāro , upasampannassa bhaṇḍanakārakabhāvādivinimuttatā, kopena nikkaḍḍhanaṃ vā nikkaḍḍhāpanaṃ vāti imānettha tīṇi aṅgāni. Samuṭṭhānādīni adinnādānasadisāni, idaṃ pana dukkhavedananti.
નિક્કડ્ઢનસિક્ખાપદવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Nikkaḍḍhanasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
૮. વેહાસકુટિસિક્ખાપદવણ્ણના
8. Vehāsakuṭisikkhāpadavaṇṇanā
અટ્ઠમે ઉપરિવેહાસકુટિયાતિ ઉપરિ અચ્છન્નતલાય દ્વિભૂમિકકુટિયા વા તિભૂમિકકુટિયા વા, પદભાજને પન ઇધ અધિપ્પેતં કુટિં દસ્સેતું ‘‘મજ્ઝિમસ્સ પુરિસસ્સ અસીસઘટ્ટા’’તિ (પાચિ॰ ૧૩૧) વુત્તં. આહચ્ચપાદકન્તિ અઙ્ગે વિજ્ઝિત્વા પવેસિતપાદકં. અભિનિસીદેય્યાતિ અભિભવિત્વા અજ્ઝોત્થરિત્વા નિસીદેય્ય, ભુમ્મત્થે વા એતં ઉપયોગવચનં, મઞ્ચે વા પીઠે વા નિસીદેય્ય વા નિપજ્જેય્ય વાતિ અત્થો. અભીતિ ઇદં પન પદસોભણત્થે ઉપસગ્ગમત્તમેવ, તસ્મા યો ભિક્ખુ વુત્તલક્ખણાય વેહાસકુટિયા સબ્બન્તિમેન પરિચ્છેદેન યાવ પમાણમજ્ઝિમસ્સ પુરિસસ્સ સબ્બસો હેટ્ઠિમાહિ તુલાહિ સીસં ન ઘટ્ટેતિ, એત્તકં ઉચ્ચાય તુલાનં ઉપરિ ઠપિતે આહચ્ચપાદકે મઞ્ચે વા પીઠે વા નિસીદતિ વા નિપજ્જતિ વા, તસ્સ અનુપખજ્જસિક્ખાપદે વુત્તનયેન પયોગગણનાય પાચિત્તિયં.
Aṭṭhame uparivehāsakuṭiyāti upari acchannatalāya dvibhūmikakuṭiyā vā tibhūmikakuṭiyā vā, padabhājane pana idha adhippetaṃ kuṭiṃ dassetuṃ ‘‘majjhimassa purisassa asīsaghaṭṭā’’ti (pāci. 131) vuttaṃ. Āhaccapādakanti aṅge vijjhitvā pavesitapādakaṃ. Abhinisīdeyyāti abhibhavitvā ajjhottharitvā nisīdeyya, bhummatthe vā etaṃ upayogavacanaṃ, mañce vā pīṭhe vā nisīdeyya vā nipajjeyya vāti attho. Abhīti idaṃ pana padasobhaṇatthe upasaggamattameva, tasmā yo bhikkhu vuttalakkhaṇāya vehāsakuṭiyā sabbantimena paricchedena yāva pamāṇamajjhimassa purisassa sabbaso heṭṭhimāhi tulāhi sīsaṃ na ghaṭṭeti, ettakaṃ uccāya tulānaṃ upari ṭhapite āhaccapādake mañce vā pīṭhe vā nisīdati vā nipajjati vā, tassa anupakhajjasikkhāpade vuttanayena payogagaṇanāya pācittiyaṃ.
સાવત્થિયં અઞ્ઞતરં ભિક્ખું આરબ્ભ ઉપરિવેહાસકુટિયા આહચ્ચપાદકં મઞ્ચં પીઠં સહસા અભિનિસીદનઅભિનિપજ્જનવત્થુસ્મિં પઞ્ઞત્તં, સાધારણપઞ્ઞત્તિ, અનાણત્તિકં, તિકપાચિત્તિયં, પુગ્ગલિકે તિકદુક્કટં, અત્તનો વા, વિસ્સાસિકસ્સ વા સન્તકે વિહારે, અવેહાસકુટિયા, સીસઘટ્ટાય, યસ્સ વા હેટ્ઠા દબ્બસમ્ભારાદીનં નિક્ખિત્તત્તા અપરિભોગં હોતિ, ઉપરિતલં વા પદરસઞ્ચિતં સુધાદિપરિકમ્મકતં વા, તત્થ આહચ્ચપાદકે નિસીદન્તસ્સ, યો ચે તસ્મિં વેહાસટ્ઠેપિ આહચ્ચપાદકે ઠિતો કિઞ્ચિ ગણ્હાતિ વા લગ્ગતિ વા, યસ્સ ચ પટાણી દિન્ના હોતિ, પાદસીસાનં ઉપરિ આણી પવેસિતા, તત્થ નિસીદન્તસ્સ, ઉમ્મત્તકાદીનઞ્ચ અનાપત્તિ. સઙ્ઘિકો વિહારો, અસીસઘટ્ટા વેહાસકુટિ, હેટ્ઠા સપરિભોગં , અપટાણિદિન્ને આહચ્ચપાદકે નિસીદનં વા નિપજ્જનં વાતિ ઇમાનેત્થ ચત્તારિ અઙ્ગાનિ. સમુટ્ઠાનાદીનિ એળકલોમસદિસાનીતિ.
Sāvatthiyaṃ aññataraṃ bhikkhuṃ ārabbha uparivehāsakuṭiyā āhaccapādakaṃ mañcaṃ pīṭhaṃ sahasā abhinisīdanaabhinipajjanavatthusmiṃ paññattaṃ, sādhāraṇapaññatti, anāṇattikaṃ, tikapācittiyaṃ, puggalike tikadukkaṭaṃ, attano vā, vissāsikassa vā santake vihāre, avehāsakuṭiyā, sīsaghaṭṭāya, yassa vā heṭṭhā dabbasambhārādīnaṃ nikkhittattā aparibhogaṃ hoti, uparitalaṃ vā padarasañcitaṃ sudhādiparikammakataṃ vā, tattha āhaccapādake nisīdantassa, yo ce tasmiṃ vehāsaṭṭhepi āhaccapādake ṭhito kiñci gaṇhāti vā laggati vā, yassa ca paṭāṇī dinnā hoti, pādasīsānaṃ upari āṇī pavesitā, tattha nisīdantassa, ummattakādīnañca anāpatti. Saṅghiko vihāro, asīsaghaṭṭā vehāsakuṭi, heṭṭhā saparibhogaṃ , apaṭāṇidinne āhaccapādake nisīdanaṃ vā nipajjanaṃ vāti imānettha cattāri aṅgāni. Samuṭṭhānādīni eḷakalomasadisānīti.
વેહાસકુટિસિક્ખાપદવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Vehāsakuṭisikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
૯. મહલ્લકવિહારસિક્ખાપદવણ્ણના
9. Mahallakavihārasikkhāpadavaṇṇanā
નવમે મહલ્લકન્તિ સસ્સામિકં. વિહારન્તિ ઉલ્લિત્તાવલ્લિત્તં. યાવ દ્વારકોસાતિએત્થ દ્વારકોસો નામ ઉક્કટ્ઠપરિચ્છેદેન પિટ્ઠસઙ્ઘાટસ્સ સામન્તા અડ્ઢતેય્યહત્થો પદેસો. અગ્ગળટ્ઠપનાયાતિ સકવાટકસ્સ દ્વારબન્ધસ્સ નિચ્ચલભાવત્થાય. કવાટઞ્હિ લહુપરિવત્તકં વિવરણકાલે ભિત્તિં આહનતિ, પિદહનકાલે દ્વારબન્ધં. તેન આહનેન ભિત્તિ કમ્પતિ, તતો મત્તિકા ચલતિ, ચલિત્વા સિથિલા વા હોતિ પતતિ વા, તેનાહ ભગવા ‘‘યાવ દ્વારકોસા અગ્ગળટ્ઠપનાયા’’તિ. તત્થ કિઞ્ચાપિ ‘‘ઇદં નામ કત્તબ્બ’’ન્તિ નેવ માતિકાયં, ન પદભાજને વુત્તં, અટ્ઠુપ્પત્તિયં પન ‘‘પુનપ્પુનં છાદાપેસિ, પુનપ્પુનં લેપાપેસી’’તિ (પાચિ॰ ૧૩૪) અધિકારતો યાવ દ્વારકોસા અગ્ગળટ્ઠપનાય પુનપ્પુનં લિમ્પિતબ્બો વા લેપાપેતબ્બો વાતિ એવમત્થો દટ્ઠબ્બો. આલોકસન્ધિપરિકમ્માયાતિએત્થ આલોકસન્ધીતિ વાતપાનકવાટકા વુચ્ચન્તિ. તે વિવરણકાલે વિદત્થિમત્તમ્પિ અતિરેકમ્પિ ભિત્તિપ્પદેસં પહરન્તિ, ઉપચારો પનેત્થ સબ્બદિસાસુ લબ્ભતિ, તસ્મા સબ્બદિસાસુ કવાટવિત્થારપ્પમાણો ઓકાસો આલોકસન્ધિપરિકમ્મત્થાય લિમ્પિતબ્બો વા લેપાપેતબ્બો વાતિ અયમેત્થ અધિપ્પાયો.
Navame mahallakanti sassāmikaṃ. Vihāranti ullittāvallittaṃ. Yāva dvārakosātiettha dvārakoso nāma ukkaṭṭhaparicchedena piṭṭhasaṅghāṭassa sāmantā aḍḍhateyyahattho padeso. Aggaḷaṭṭhapanāyāti sakavāṭakassa dvārabandhassa niccalabhāvatthāya. Kavāṭañhi lahuparivattakaṃ vivaraṇakāle bhittiṃ āhanati, pidahanakāle dvārabandhaṃ. Tena āhanena bhitti kampati, tato mattikā calati, calitvā sithilā vā hoti patati vā, tenāha bhagavā ‘‘yāva dvārakosā aggaḷaṭṭhapanāyā’’ti. Tattha kiñcāpi ‘‘idaṃ nāma kattabba’’nti neva mātikāyaṃ, na padabhājane vuttaṃ, aṭṭhuppattiyaṃ pana ‘‘punappunaṃ chādāpesi, punappunaṃ lepāpesī’’ti (pāci. 134) adhikārato yāva dvārakosā aggaḷaṭṭhapanāya punappunaṃ limpitabbo vā lepāpetabbo vāti evamattho daṭṭhabbo. Ālokasandhiparikammāyātiettha ālokasandhīti vātapānakavāṭakā vuccanti. Te vivaraṇakāle vidatthimattampi atirekampi bhittippadesaṃ paharanti, upacāro panettha sabbadisāsu labbhati, tasmā sabbadisāsu kavāṭavitthārappamāṇo okāso ālokasandhiparikammatthāya limpitabbo vā lepāpetabbo vāti ayamettha adhippāyo.
એવં લેપકમ્મે યં કત્તબ્બં, તં દસ્સેત્વા ઇદાનિ છદને કત્તબ્બં દસ્સેતું દ્વત્તિચ્છદનસ્સાતિઆદિમાહ. તત્થ દ્વત્તિચ્છદનસ્સ પરિયાયન્તિ છદનસ્સ દ્વત્તિપરિયાયં, પરિયાયં વુચ્ચતિ પરિક્ખેપો, પરિક્ખેપદ્વયં વા પરિક્ખેપત્તયં વા અધિટ્ઠાતબ્બન્તિ અત્થો. અપ્પહરિતે ઠિતેનાતિ અહરિતે ઠિતેન. હરિતન્તિ ચેત્થ સત્તધઞ્ઞાદિભેદં પુબ્બણ્ણં, મુગ્ગમાસતિલકુલત્થઅલાબુકુમ્ભણ્ડાદિભેદઞ્ચ અપરણ્ણં અધિપ્પેતં. યં તસ્મિં ખેત્તે વુત્તં ન તાવ સમ્પજ્જતિ, વસ્સે પન પતિતે સમ્પજ્જિસ્સતિ, તમ્પિ હરિતસઙ્ખમેવ ગચ્છતિ. તસ્મા તસ્મિં ઠત્વા અધિટ્ઠહન્તો દુક્કટં આપજ્જતિ. અપ્પહરિતે ઠત્વા અધિટ્ઠહન્તસ્સાપિ અયં પરિચ્છેદો, પિટ્ઠિવંસસ્સ વા કૂટાગારથૂપિકાય વા પસ્સે નિસિન્નો પુરિસો છદનમુખવટ્ટિઅન્તેન ઓલોકેન્તો યસ્મિં ભૂમિભાગે ઠિતં ભિક્ખું પસ્સતિ, યસ્મિઞ્ચ ઠિતો તં ઉપરિ નિસિન્નકં તથેવ ઉલ્લોકેન્તો પસ્સતિ, તસ્મિં ઠાતબ્બં, તસ્સ અન્તો અહરિતેપિ ઠાતું ન લભતિ. તતો ચે ઉત્તરીતિ મગ્ગેન છાદિયમાને તિણ્ણં મગ્ગાનં, પરિયાયેન છાદિયમાને તિણ્ણં પરિયાયાનં ઉપરિ ઇટ્ઠકસિલાસુધાહિ છાદિયમાને ઇટ્ઠકસિલાસુધાપિણ્ડગણનાય, તિણપણ્ણેહિ છાદિયમાને પણ્ણગણનાય ચેવ તિણમુટ્ઠિગણનાય ચ પાચિત્તિયં.
Evaṃ lepakamme yaṃ kattabbaṃ, taṃ dassetvā idāni chadane kattabbaṃ dassetuṃ dvatticchadanassātiādimāha. Tattha dvatticchadanassa pariyāyanti chadanassa dvattipariyāyaṃ, pariyāyaṃ vuccati parikkhepo, parikkhepadvayaṃ vā parikkhepattayaṃ vā adhiṭṭhātabbanti attho. Appaharite ṭhitenāti aharite ṭhitena. Haritanti cettha sattadhaññādibhedaṃ pubbaṇṇaṃ, muggamāsatilakulatthaalābukumbhaṇḍādibhedañca aparaṇṇaṃ adhippetaṃ. Yaṃ tasmiṃ khette vuttaṃ na tāva sampajjati, vasse pana patite sampajjissati, tampi haritasaṅkhameva gacchati. Tasmā tasmiṃ ṭhatvā adhiṭṭhahanto dukkaṭaṃ āpajjati. Appaharite ṭhatvā adhiṭṭhahantassāpi ayaṃ paricchedo, piṭṭhivaṃsassa vā kūṭāgārathūpikāya vā passe nisinno puriso chadanamukhavaṭṭiantena olokento yasmiṃ bhūmibhāge ṭhitaṃ bhikkhuṃ passati, yasmiñca ṭhito taṃ upari nisinnakaṃ tatheva ullokento passati, tasmiṃ ṭhātabbaṃ, tassa anto aharitepi ṭhātuṃ na labhati. Tato ce uttarīti maggena chādiyamāne tiṇṇaṃ maggānaṃ, pariyāyena chādiyamāne tiṇṇaṃ pariyāyānaṃ upari iṭṭhakasilāsudhāhi chādiyamāne iṭṭhakasilāsudhāpiṇḍagaṇanāya, tiṇapaṇṇehi chādiyamāne paṇṇagaṇanāya ceva tiṇamuṭṭhigaṇanāya ca pācittiyaṃ.
કોસમ્બિયં છન્નત્થેરં આરબ્ભ પુનપ્પુનં છાદાપનલેપાપનવત્થુસ્મિં પઞ્ઞત્તં, સાધારણપઞ્ઞત્તિ, અનાણત્તિકં, તિકપાચિત્તિયં, ઊનદ્વત્તિપરિયાયે અતિરેકસઞ્ઞિનો વેમતિકસ્સ વા દુક્કટં. સેતવણ્ણાદિકરણે, દ્વત્તિપરિયાયે વા ઊનકદ્વત્તિપરિયાયે વા, લેણગુહાતિણકુટિકાદીસુ, અઞ્ઞસ્સત્થાય, અત્તનો ધનેન કારેન્તસ્સ, વાસાગારં ઠપેત્વા સેસાનિ અધિટ્ઠહન્તસ્સ, ઉમ્મત્તકાદીનઞ્ચ અનાપત્તિ. મહલ્લકવિહારતા, અત્તનો વાસાગારતા, ઉત્તરિ અધિટ્ઠાનન્તિ ઇમાનેત્થ તીણિ અઙ્ગાનિ. સમુટ્ઠાનાદીનિ સઞ્ચરિત્તે વુત્તનયાનેવાતિ.
Kosambiyaṃ channattheraṃ ārabbha punappunaṃ chādāpanalepāpanavatthusmiṃ paññattaṃ, sādhāraṇapaññatti, anāṇattikaṃ, tikapācittiyaṃ, ūnadvattipariyāye atirekasaññino vematikassa vā dukkaṭaṃ. Setavaṇṇādikaraṇe, dvattipariyāye vā ūnakadvattipariyāye vā, leṇaguhātiṇakuṭikādīsu, aññassatthāya, attano dhanena kārentassa, vāsāgāraṃ ṭhapetvā sesāni adhiṭṭhahantassa, ummattakādīnañca anāpatti. Mahallakavihāratā, attano vāsāgāratā, uttari adhiṭṭhānanti imānettha tīṇi aṅgāni. Samuṭṭhānādīni sañcaritte vuttanayānevāti.
મહલ્લકવિહારસિક્ખાપદવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Mahallakavihārasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
૧૦. સપ્પાણકસિક્ખાપદવણ્ણના
10. Sappāṇakasikkhāpadavaṇṇanā
દસમે જાનં સપ્પાણકન્તિ ‘‘સપ્પાણકં એત’’ન્તિ દિસ્વા વા સુત્વા વા યેન કેનચિ આકારેન જાનન્તો. સિઞ્ચેય્ય વા સિઞ્ચાપેય્ય વાતિ તેન ઉદકેન સયં વા સિઞ્ચેય્ય, અઞ્ઞં વા આણાપેત્વા સિઞ્ચાપેય્ય. તત્થ ધારં અવિચ્છિન્દિત્વા સિઞ્ચન્તસ્સ એકસ્મિં ઘટે એકાવ આપત્તિ, વિચ્છિન્દન્તસ્સ પયોગગણનાય આપત્તિયો. માતિકં પમુખં કરોતિ, દિવસમ્પિ સન્દતુ, એકાવ આપત્તિ. તત્થ તત્થ બન્ધિત્વા અઞ્ઞતો નેન્તસ્સ પયોગગણનાય આપત્તિયો. બહુકમ્પિ તિણપણ્ણસાખાદિં એકપ્પયોગેન ઉદકે પક્ખિપન્તસ્સ એકાવ આપત્તિ, એકેકં પક્ખિપન્તસ્સ પયોગગણનાય આપત્તિયો. ઇદઞ્ચ યં એવં પક્ખિપિયમાને પરિયાદાનં ગચ્છતિ, આવિલં વા હોતિ, યથા પાણકા મરન્તિ, તાદિસં સન્ધાય વુત્તં, ન મહાઉદકં. સિઞ્ચાપને આણત્તિયા દુક્કટં, એકાણત્તિયા બહુકમ્પિ સિઞ્ચતુ, આણાપકસ્સ એકમેવ પાચિત્તિયં.
Dasame jānaṃ sappāṇakanti ‘‘sappāṇakaṃ eta’’nti disvā vā sutvā vā yena kenaci ākārena jānanto. Siñceyya vā siñcāpeyya vāti tena udakena sayaṃ vā siñceyya, aññaṃ vā āṇāpetvā siñcāpeyya. Tattha dhāraṃ avicchinditvā siñcantassa ekasmiṃ ghaṭe ekāva āpatti, vicchindantassa payogagaṇanāya āpattiyo. Mātikaṃ pamukhaṃ karoti, divasampi sandatu, ekāva āpatti. Tattha tattha bandhitvā aññato nentassa payogagaṇanāya āpattiyo. Bahukampi tiṇapaṇṇasākhādiṃ ekappayogena udake pakkhipantassa ekāva āpatti, ekekaṃ pakkhipantassa payogagaṇanāya āpattiyo. Idañca yaṃ evaṃ pakkhipiyamāne pariyādānaṃ gacchati, āvilaṃ vā hoti, yathā pāṇakā maranti, tādisaṃ sandhāya vuttaṃ, na mahāudakaṃ. Siñcāpane āṇattiyā dukkaṭaṃ, ekāṇattiyā bahukampi siñcatu, āṇāpakassa ekameva pācittiyaṃ.
આળવિયં આળવકે ભિક્ખૂ આરબ્ભ સિઞ્ચનવત્થુસ્મિં પઞ્ઞત્તં, સાધારણપઞ્ઞત્તિ, સાણત્તિકં , અપ્પાણકે સપ્પાણકસઞ્ઞિનો, ઉભોસુ વેમતિકસ્સ દુક્કટં. અપ્પાણકસઞ્ઞિનો, અસઞ્ચિચ્ચ અસ્સતિયા વા સિઞ્ચન્તસ્સ, અજાનન્તસ્સ, ઉમ્મત્તકાદીનઞ્ચ અનાપત્તિ. ઉદકસ્સ સપ્પાણકતા, ‘‘સિઞ્ચનેન પાણકા મરિસ્સન્તી’’તિ જાનનં, તઞ્ચ ઉદકં તાદિસમેવ, વિના વધકચેતનાય યેન કેનચિ કરણીયેન તિણાદીનં સિઞ્ચનન્તિ ઇમાનેત્થ ચત્તારિ અઙ્ગાનિ. સમુટ્ઠાનાદીનિ અદિન્નાદાનસદિસાનિ, ઇદં પન પણ્ણત્તિવજ્જં, તિચિત્તં, તિવેદનન્તિ.
Āḷaviyaṃ āḷavake bhikkhū ārabbha siñcanavatthusmiṃ paññattaṃ, sādhāraṇapaññatti, sāṇattikaṃ , appāṇake sappāṇakasaññino, ubhosu vematikassa dukkaṭaṃ. Appāṇakasaññino, asañcicca assatiyā vā siñcantassa, ajānantassa, ummattakādīnañca anāpatti. Udakassa sappāṇakatā, ‘‘siñcanena pāṇakā marissantī’’ti jānanaṃ, tañca udakaṃ tādisameva, vinā vadhakacetanāya yena kenaci karaṇīyena tiṇādīnaṃ siñcananti imānettha cattāri aṅgāni. Samuṭṭhānādīni adinnādānasadisāni, idaṃ pana paṇṇattivajjaṃ, ticittaṃ, tivedananti.
સપ્પાણકસિક્ખાપદવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Sappāṇakasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
ભૂતગામવગ્ગો દુતિયો.
Bhūtagāmavaggo dutiyo.
