Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / મહાવિભઙ્ગ-અટ્ઠકથા • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā |
૮. ભૂતારોચનસિક્ખાપદવણ્ણના
8. Bhūtārocanasikkhāpadavaṇṇanā
૬૭. અટ્ઠમસિક્ખાપદે – વત્થુકથાય તાવ યં વત્તબ્બં સિયા, તં સબ્બં ચતુત્થપારાજિકવણ્ણનાયં વુત્તનયમેવ. અયમેવ હિ વિસેસો – તત્થ અભૂતં આરોચેસું, ઇધ ભૂતં. ભૂતમ્પિ પુથુજ્જના આરોચેસું, ન અરિયા. અરિયાનઞ્હિ પયુત્તવાચા નામ નત્થિ, અત્તનો ગુણે આરોચયમાને પન અઞ્ઞે ન પટિસેધેસું, તથાઉપ્પન્ને ચ પચ્ચયે સાદિયિંસુ, તથાઉપ્પન્નભાવં અજાનન્તા.
67. Aṭṭhamasikkhāpade – vatthukathāya tāva yaṃ vattabbaṃ siyā, taṃ sabbaṃ catutthapārājikavaṇṇanāyaṃ vuttanayameva. Ayameva hi viseso – tattha abhūtaṃ ārocesuṃ, idha bhūtaṃ. Bhūtampi puthujjanā ārocesuṃ, na ariyā. Ariyānañhi payuttavācā nāma natthi, attano guṇe ārocayamāne pana aññe na paṭisedhesuṃ, tathāuppanne ca paccaye sādiyiṃsu, tathāuppannabhāvaṃ ajānantā.
‘‘અથ ખો તે ભિક્ખૂ ભગવતો એતમત્થં આરોચેસુ’’ન્તિઆદિમ્હિ પન યે ઉત્તરિમનુસ્સધમ્મસ્સ વણ્ણં ભાસિંસુ, તે આરોચેસુન્તિ વેદિતબ્બં. ‘‘કચ્ચિ પન વો ભિક્ખવે ભૂત’’ન્તિ પુચ્છિતે પન સબ્બેપિ ‘‘ભૂતં ભગવા’’તિ પટિજાનિંસુ. અરિયાનમ્પિ હિ અબ્ભન્તરે ભૂતો ઉત્તરિમનુસ્સધમ્મોતિ. અથ ભગવા અરિયમિસ્સકત્તા ‘‘મોઘપુરિસા’’તિ અવત્વા ‘‘કથઞ્હિ નામ તુમ્હે ભિક્ખવે’’તિ વત્વા ‘‘ઉદરસ્સ કારણા’’તિઆદિમાહ. તત્થ યસ્મા અરિયા અઞ્ઞેસં સુત્વા ‘‘અય્યો કિર, ભન્તે, સોતાપન્નો’’તિઆદિના નયેન પસન્નેહિ મનુસ્સેહિ પુચ્છિયમાના અપઞ્ઞત્તે સિક્ખાપદે અનાદીનવદસ્સિનો સુદ્ધચિત્તતાય અત્તનો ચ પરેસઞ્ચ વિસેસાધિગમં પટિજાનિંસુ. એવં પટિજાનન્તેહિ ચ તેહિ યં અઞ્ઞે ઉદરસ્સ કારણા ઉત્તરિમનુસ્સધમ્મસ્સ વણ્ણં ભાસિત્વા પિણ્ડપાતં ઉપ્પાદેસું, તં સુદ્ધચિત્તતાય સાદિયન્તેહિપિ ઉદરસ્સ કારણા ઉત્તરિમનુસ્સધમ્મસ્સ વણ્ણો ભાસિતો વિય હોતિ. તસ્મા સબ્બસઙ્ગાહિકેનેવ નયેન ‘‘કથઞ્હિ નામ તુમ્હે, ભિક્ખવે, ઉદરસ્સ કારણા ગિહીનં અઞ્ઞમઞ્ઞં ઉત્તરિમનુસ્સધમ્મસ્સ વણ્ણં ભાસિસ્સથા’’તિ આહ. સેસં ચતુત્થપારાજિકવત્થુસદિસમેવ. સિક્ખાપદવિભઙ્ગેપિ કેવલં તત્થ પારાજિકઞ્ચેવ થુલ્લચ્ચયઞ્ચ ઇધ ભૂતત્તા પાચિત્તિયઞ્ચેવ દુક્કટઞ્ચ અયં વિસેસો. સેસં વુત્તનયમેવ.
‘‘Atha kho te bhikkhū bhagavato etamatthaṃ ārocesu’’ntiādimhi pana ye uttarimanussadhammassa vaṇṇaṃ bhāsiṃsu, te ārocesunti veditabbaṃ. ‘‘Kacci pana vo bhikkhave bhūta’’nti pucchite pana sabbepi ‘‘bhūtaṃ bhagavā’’ti paṭijāniṃsu. Ariyānampi hi abbhantare bhūto uttarimanussadhammoti. Atha bhagavā ariyamissakattā ‘‘moghapurisā’’ti avatvā ‘‘kathañhi nāma tumhe bhikkhave’’ti vatvā ‘‘udarassa kāraṇā’’tiādimāha. Tattha yasmā ariyā aññesaṃ sutvā ‘‘ayyo kira, bhante, sotāpanno’’tiādinā nayena pasannehi manussehi pucchiyamānā apaññatte sikkhāpade anādīnavadassino suddhacittatāya attano ca paresañca visesādhigamaṃ paṭijāniṃsu. Evaṃ paṭijānantehi ca tehi yaṃ aññe udarassa kāraṇā uttarimanussadhammassa vaṇṇaṃ bhāsitvā piṇḍapātaṃ uppādesuṃ, taṃ suddhacittatāya sādiyantehipi udarassa kāraṇā uttarimanussadhammassa vaṇṇo bhāsito viya hoti. Tasmā sabbasaṅgāhikeneva nayena ‘‘kathañhi nāma tumhe, bhikkhave, udarassa kāraṇā gihīnaṃ aññamaññaṃ uttarimanussadhammassa vaṇṇaṃ bhāsissathā’’ti āha. Sesaṃ catutthapārājikavatthusadisameva. Sikkhāpadavibhaṅgepi kevalaṃ tattha pārājikañceva thullaccayañca idha bhūtattā pācittiyañceva dukkaṭañca ayaṃ viseso. Sesaṃ vuttanayameva.
૭૭. ‘‘ઉપસમ્પન્નસ્સ ભૂતં આરોચેતી’’તિ ઉત્તરિમનુસ્સધમ્મમેવ સન્ધાય વુત્તં. પરિનિબ્બાનકાલે હિ અન્તરા વા અતિકડ્ઢિયમાનેન ઉપસમ્પન્નસ્સ ભૂતં આરોચેતું વટ્ટતિ. સુતપરિયત્તિસીલગુણં પન અનુપસમ્પન્નસ્સાપિ આરોચેતું વટ્ટતિ. આદિકમ્મિકસ્સ અનાપત્તિ. ‘‘ઉમ્મત્તકસ્સા’’તિ ઇદં પન ઇધ ન વુત્તં. કસ્મા? દિટ્ઠિસમ્પન્નાનં ઉમ્માદસ્સ વા ચિત્તક્ખેપસ્સ વા અભાવાતિ. મહાપચ્ચરિયમ્પિ હિ વિચારિતં ‘‘ઝાનલાભી પન પરિહીને ઝાને ઉમ્મત્તકો ભવેય્ય, તસ્સપિ ભૂતારોચનપચ્ચયા અનાપત્તિ ન વત્તબ્બા, ભૂતસ્સેવ અભાવતો’’તિ. સેસં ઉત્તાનમેવ.
77.‘‘Upasampannassa bhūtaṃ ārocetī’’ti uttarimanussadhammameva sandhāya vuttaṃ. Parinibbānakāle hi antarā vā atikaḍḍhiyamānena upasampannassa bhūtaṃ ārocetuṃ vaṭṭati. Sutapariyattisīlaguṇaṃ pana anupasampannassāpi ārocetuṃ vaṭṭati. Ādikammikassa anāpatti. ‘‘Ummattakassā’’ti idaṃ pana idha na vuttaṃ. Kasmā? Diṭṭhisampannānaṃ ummādassa vā cittakkhepassa vā abhāvāti. Mahāpaccariyampi hi vicāritaṃ ‘‘jhānalābhī pana parihīne jhāne ummattako bhaveyya, tassapi bhūtārocanapaccayā anāpatti na vattabbā, bhūtasseva abhāvato’’ti. Sesaṃ uttānameva.
ભૂતારોચનં નામેતં પુબ્બે અવુત્તેહિ તીહિ સમુટ્ઠાનેહિ સમુટ્ઠાતિ – કાયતો વાચતો કાયવાચતો ચાતિ. કિરિયં , નોસઞ્ઞાવિમોક્ખં, અચિત્તકં, પણ્ણત્તિવજ્જં, કાયકમ્મં, વચીકમ્મં, કુસલાબ્યાકતચિત્તેહિ દ્વિચિત્તં, સુખમજ્ઝત્તવેદનાહિ દ્વિવેદનન્તિ.
Bhūtārocanaṃ nāmetaṃ pubbe avuttehi tīhi samuṭṭhānehi samuṭṭhāti – kāyato vācato kāyavācato cāti. Kiriyaṃ , nosaññāvimokkhaṃ, acittakaṃ, paṇṇattivajjaṃ, kāyakammaṃ, vacīkammaṃ, kusalābyākatacittehi dvicittaṃ, sukhamajjhattavedanāhi dvivedananti.
ભૂતારોચનસિક્ખાપદં અટ્ઠમં.
Bhūtārocanasikkhāpadaṃ aṭṭhamaṃ.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / વિનયપિટક • Vinayapiṭaka / મહાવિભઙ્ગ • Mahāvibhaṅga / ૧. મુસાવાદવગ્ગો • 1. Musāvādavaggo
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / સારત્થદીપની-ટીકા • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ૮. ભૂતારોચનસિક્ખાપદવણ્ણના • 8. Bhūtārocanasikkhāpadavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વજિરબુદ્ધિ-ટીકા • Vajirabuddhi-ṭīkā / ૮. ભૂતારોચનસિક્ખાપદવણ્ણના • 8. Bhūtārocanasikkhāpadavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વિમતિવિનોદની-ટીકા • Vimativinodanī-ṭīkā / ૮. ભૂતારોચનસિક્ખાપદવણ્ણના • 8. Bhūtārocanasikkhāpadavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / પાચિત્યાદિયોજનાપાળિ • Pācityādiyojanāpāḷi / ૮. ભૂતારોચનસિક્ખાપદં • 8. Bhūtārocanasikkhāpadaṃ