Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / മഹാവഗ്ഗപാളി • Mahāvaggapāḷi |
൧൩. ബിമ്ബിസാരസമാഗമകഥാ
13. Bimbisārasamāgamakathā
൫൫. അഥ ഖോ ഭഗവാ ഗയാസീസേ യഥാഭിരന്തം വിഹരിത്വാ യേന രാജഗഹം തേന ചാരികം പക്കാമി, മഹതാ ഭിക്ഖുസങ്ഘേന സദ്ധിം ഭിക്ഖുസഹസ്സേന സബ്ബേഹേവ പുരാണജടിലേഹി. അഥ ഖോ ഭഗവാ അനുപുബ്ബേന ചാരികം ചരമാനോ യേന രാജഗഹം തദവസരി. തത്ര സുദം ഭഗവാ രാജഗഹേ വിഹരതി ലട്ഠിവനേ 1 സുപ്പതിട്ഠേ ചേതിയേ. അസ്സോസി ഖോ രാജാ മാഗധോ സേനിയോ ബിമ്ബിസാരോ – സമണോ ഖലു ഭോ ഗോതമോ സക്യപുത്തോ സക്യകുലാ പബ്ബജിതോ രാജഗഹം അനുപ്പത്തോ രാജഗഹേ വിഹരതി ലട്ഠിവനേ സുപ്പതിട്ഠേ ചേതിയേ. തം ഖോ പന ഭഗവന്തം 2 ഗോതമം ഏവം കല്യാണോ കിത്തിസദ്ദോ അബ്ഭുഗ്ഗതോ – ഇതിപി സോ ഭഗവാ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ വിജ്ജാചരണസമ്പന്നോ സുഗതോ ലോകവിദൂ അനുത്തരോ പുരിസദമ്മസാരഥി സത്ഥാ ദേവമനുസ്സാനം ബുദ്ധോ ഭഗവാ 3. സോ ഇമം ലോകം സദേവകം സമാരകം സബ്രഹ്മകം സസ്സമണബ്രാഹ്മണിം പജം സദേവമനുസ്സം സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ പവേദേതി. സോ ധമ്മം ദേസേതി ആദികല്യാണം മജ്ഝേകല്യാണം പരിയോസാനകല്യാണം സാത്ഥം സബ്യഞ്ജനം കേവലപരിപുണ്ണം പരിസുദ്ധം ബ്രഹ്മചരിയം പകാസേതി. സാധു ഖോ പന തഥാരൂപാനം അരഹതം ദസ്സനം ഹോതീതി.
55. Atha kho bhagavā gayāsīse yathābhirantaṃ viharitvā yena rājagahaṃ tena cārikaṃ pakkāmi, mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ bhikkhusahassena sabbeheva purāṇajaṭilehi. Atha kho bhagavā anupubbena cārikaṃ caramāno yena rājagahaṃ tadavasari. Tatra sudaṃ bhagavā rājagahe viharati laṭṭhivane 4 suppatiṭṭhe cetiye. Assosi kho rājā māgadho seniyo bimbisāro – samaṇo khalu bho gotamo sakyaputto sakyakulā pabbajito rājagahaṃ anuppatto rājagahe viharati laṭṭhivane suppatiṭṭhe cetiye. Taṃ kho pana bhagavantaṃ 5 gotamaṃ evaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato – itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā 6. So imaṃ lokaṃ sadevakaṃ samārakaṃ sabrahmakaṃ sassamaṇabrāhmaṇiṃ pajaṃ sadevamanussaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedeti. So dhammaṃ deseti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāseti. Sādhu kho pana tathārūpānaṃ arahataṃ dassanaṃ hotīti.
അഥ ഖോ രാജാ മാഗധോ സേനിയോ ബിമ്ബിസാരോ ദ്വാദസനഹുതേഹി 7 മാഗധികേഹി ബ്രാഹ്മണഗഹപതികേഹി പരിവുതോ യേന ഭഗവാ തേനുപസങ്കമി, ഉപസങ്കമിത്വാ ഭഗവന്തം അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദി. തേപി ഖോ ദ്വാദസനഹുതാ മാഗധികാ ബ്രാഹ്മണഗഹപതികാ അപ്പേകച്ചേ ഭഗവന്തം അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദിംസു, അപ്പേകച്ചേ ഭഗവതാ സദ്ധിം സമ്മോദിംസു, സമ്മോദനീയം കഥം സാരണീയം വീതിസാരേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദിംസു, അപ്പേകച്ചേ യേന ഭഗവാ തേനഞ്ജലിം പണാമേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദിംസു, അപ്പേകച്ചേ ഭഗവതോ സന്തികേ നാമഗോത്തം സാവേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദിംസു, അപ്പേകച്ചേ തുണ്ഹീഭൂതാ ഏകമന്തം നിസീദിംസു. അഥ ഖോ തേസം ദ്വാദസനഹുതാനം 8 മാഗധികാനം ബ്രാഹ്മണഗഹപതികാനം ഏതദഹോസി – ‘‘കിം നു ഖോ മഹാസമണോ ഉരുവേലകസ്സപേ ബ്രഹ്മചരിയം ചരതി, ഉദാഹു ഉരുവേലകസ്സപോ മഹാസമണേ ബ്രഹ്മചരിയം ചരതീ’’തി? അഥ ഖോ ഭഗവാ തേസം ദ്വാദസനഹുതാനം മാഗധികാനം ബ്രാഹ്മണഗഹപതികാനം ചേതസാ ചേതോപരിവിതക്കമഞ്ഞായ ആയസ്മന്തം ഉരുവേലകസ്സപം ഗാഥായ അജ്ഝഭാസി –
Atha kho rājā māgadho seniyo bimbisāro dvādasanahutehi 9 māgadhikehi brāhmaṇagahapatikehi parivuto yena bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Tepi kho dvādasanahutā māgadhikā brāhmaṇagahapatikā appekacce bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu, appekacce bhagavatā saddhiṃ sammodiṃsu, sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdiṃsu, appekacce yena bhagavā tenañjaliṃ paṇāmetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu, appekacce bhagavato santike nāmagottaṃ sāvetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu, appekacce tuṇhībhūtā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Atha kho tesaṃ dvādasanahutānaṃ 10 māgadhikānaṃ brāhmaṇagahapatikānaṃ etadahosi – ‘‘kiṃ nu kho mahāsamaṇo uruvelakassape brahmacariyaṃ carati, udāhu uruvelakassapo mahāsamaṇe brahmacariyaṃ caratī’’ti? Atha kho bhagavā tesaṃ dvādasanahutānaṃ māgadhikānaṃ brāhmaṇagahapatikānaṃ cetasā cetoparivitakkamaññāya āyasmantaṃ uruvelakassapaṃ gāthāya ajjhabhāsi –
‘‘കിമേവ ദിസ്വാ ഉരുവേലവാസി, പഹാസി അഗ്ഗിം കിസകോവദാനോ;
‘‘Kimeva disvā uruvelavāsi, pahāsi aggiṃ kisakovadāno;
പുച്ഛാമി തം കസ്സപ, ഏതമത്ഥം കഥം പഹീനം തവ അഗ്ഗിഹുത്തന്തി.
Pucchāmi taṃ kassapa, etamatthaṃ kathaṃ pahīnaṃ tava aggihuttanti.
‘‘രൂപേ ച സദ്ദേ ച അഥോ രസേ ച;
‘‘Rūpe ca sadde ca atho rase ca;
കാമിത്ഥിയോ ചാഭിവദന്തി യഞ്ഞാ;
Kāmitthiyo cābhivadanti yaññā;
ഏതം മലന്തി ഉപധീസു ഞത്വാ;
Etaṃ malanti upadhīsu ñatvā;
തസ്മാ ന യിട്ഠേ ന ഹുതേ അരഞ്ജിന്തി.
Tasmā na yiṭṭhe na hute arañjinti.
‘‘ഏത്ഥേവ തേ മനോ ന രമിത്ഥ (കസ്സപാതി ഭഗവാ);
‘‘Ettheva te mano na ramittha (kassapāti bhagavā);
രൂപേസു സദ്ദേസു അഥോ രസേസു;
Rūpesu saddesu atho rasesu;
അഥ കോ ചരഹി ദേവമനുസ്സലോകേ;
Atha ko carahi devamanussaloke;
രതോ മനോ കസ്സപ, ബ്രൂഹി മേതന്തി.
Rato mano kassapa, brūhi metanti.
‘‘ദിസ്വാ പദം സന്തമനൂപധീകം;
‘‘Disvā padaṃ santamanūpadhīkaṃ;
അകിഞ്ചനം കാമഭവേ അസത്തം;
Akiñcanaṃ kāmabhave asattaṃ;
അനഞ്ഞഥാഭാവിമനഞ്ഞനേയ്യം;
Anaññathābhāvimanaññaneyyaṃ;
തസ്മാ ന യിട്ഠേ ന ഹുതേ അരഞ്ജി’’ന്തി.
Tasmā na yiṭṭhe na hute arañji’’nti.
൫൬. അഥ ഖോ ആയസ്മാ ഉരുവേലകസ്സപോ ഉട്ഠായാസനാ ഏകംസം ഉത്തരാസങ്ഗം കരിത്വാ ഭഗവതോ പാദേസു സിരസാ നിപതിത്വാ ഭഗവന്തം ഏതദവോച – ‘‘സത്ഥാ മേ, ഭന്തേ, ഭഗവാ, സാവകോഹമസ്മി; സത്ഥാ മേ, ഭന്തേ, ഭഗവാ, സാവകോഹമസ്മീ’’തി. അഥ ഖോ തേസം ദ്വാദസനഹുതാനം മാഗധികാനം ബ്രാഹ്മണഗഹപതികാനം ഏതദഹോസി – ‘‘ഉരുവേലകസ്സപോ മഹാസമണേ ബ്രഹ്മചരിയം ചരതീ’’തി. അഥ ഖോ ഭഗവാ തേസം ദ്വാദസനഹുതാനം മാഗധികാനം ബ്രാഹ്മണഗഹപതികാനം ചേതസാ ചേതോപരിവിതക്കമഞ്ഞായ അനുപുബ്ബിം കഥം കഥേസി, സേയ്യഥിദം – ദാനകഥം സീലകഥം സഗ്ഗകഥം കാമാനം ആദീനവം ഓകാരം സംകിലേസം നേക്ഖമ്മേ ആനിസംസം പകാസേസി. യദാ തേ ഭഗവാ അഞ്ഞാസി കല്ലചിത്തേ മുദുചിത്തേ വിനീവരണചിത്തേ ഉദഗ്ഗചിത്തേ പസന്നചിത്തേ, അഥ യാ ബുദ്ധാനം സാമുക്കംസികാ ധമ്മദേസനാ, തം പകാസേസി – ദുക്ഖം, സമുദയം, നിരോധം, മഗ്ഗം. സേയ്യഥാപി നാമ സുദ്ധം വത്ഥം അപഗതകാളകം സമ്മദേവ രജനം പടിഗ്ഗണ്ഹേയ്യ, ഏവമേവ ഏകാദസനഹുതാനം മാഗധികാനം ബ്രാഹ്മണഗഹപതികാനം ബിമ്ബിസാരപ്പമുഖാനം തസ്മിം യേവ ആസനേ വിരജം വീതമലം ധമ്മചക്ഖും ഉദപാദി – യം കിഞ്ചി സമുദയധമ്മം, സബ്ബം തം നിരോധധമ്മന്തി. ഏകനഹുതം ഉപാസകത്തം പടിവേദേസി.
56. Atha kho āyasmā uruvelakassapo uṭṭhāyāsanā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā bhagavato pādesu sirasā nipatitvā bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘satthā me, bhante, bhagavā, sāvakohamasmi; satthā me, bhante, bhagavā, sāvakohamasmī’’ti. Atha kho tesaṃ dvādasanahutānaṃ māgadhikānaṃ brāhmaṇagahapatikānaṃ etadahosi – ‘‘uruvelakassapo mahāsamaṇe brahmacariyaṃ caratī’’ti. Atha kho bhagavā tesaṃ dvādasanahutānaṃ māgadhikānaṃ brāhmaṇagahapatikānaṃ cetasā cetoparivitakkamaññāya anupubbiṃ kathaṃ kathesi, seyyathidaṃ – dānakathaṃ sīlakathaṃ saggakathaṃ kāmānaṃ ādīnavaṃ okāraṃ saṃkilesaṃ nekkhamme ānisaṃsaṃ pakāsesi. Yadā te bhagavā aññāsi kallacitte muducitte vinīvaraṇacitte udaggacitte pasannacitte, atha yā buddhānaṃ sāmukkaṃsikā dhammadesanā, taṃ pakāsesi – dukkhaṃ, samudayaṃ, nirodhaṃ, maggaṃ. Seyyathāpi nāma suddhaṃ vatthaṃ apagatakāḷakaṃ sammadeva rajanaṃ paṭiggaṇheyya, evameva ekādasanahutānaṃ māgadhikānaṃ brāhmaṇagahapatikānaṃ bimbisārappamukhānaṃ tasmiṃ yeva āsane virajaṃ vītamalaṃ dhammacakkhuṃ udapādi – yaṃ kiñci samudayadhammaṃ, sabbaṃ taṃ nirodhadhammanti. Ekanahutaṃ upāsakattaṃ paṭivedesi.
൫൭. അഥ ഖോ രാജാ മാഗധോ സേനിയോ ബിമ്ബിസാരോ ദിട്ഠധമ്മോ പത്തധമ്മോ വിദിതധമ്മോ പരിയോഗാള്ഹധമ്മോ തിണ്ണവിചികിച്ഛോ വിഗതകഥംകഥോ വേസാരജ്ജപ്പത്തോ അപരപ്പച്ചയോ സത്ഥുസാസനേ ഭഗവന്തം ഏതദവോച – ‘‘പുബ്ബേ മേ, ഭന്തേ, കുമാരസ്സ സതോ പഞ്ച അസ്സാസകാ അഹേസും, തേ മേ ഏതരഹി സമിദ്ധാ. പുബ്ബേ മേ, ഭന്തേ, കുമാരസ്സ സതോ ഏതദഹോസി – ‘അഹോ വത മം രജ്ജേ അഭിസിഞ്ചേയ്യു’ന്തി, അയം ഖോ മേ, ഭന്തേ, പഠമോ അസ്സാസകോ അഹോസി, സോ മേ ഏതരഹി സമിദ്ധോ. ‘തസ്സ ച മേ വിജിതം അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ ഓക്കമേയ്യാ’തി, അയം ഖോ മേ, ഭന്തേ, ദുതിയോ അസ്സാസകോ അഹോസി, സോ മേ ഏതരഹി സമിദ്ധോ. ‘തഞ്ചാഹം ഭഗവന്തം പയിരുപാസേയ്യ’ന്തി, അയം ഖോ മേ, ഭന്തേ, തതിയോ അസ്സാസകോ അഹോസി, സോ മേ ഏതരഹി സമിദ്ധോ. ‘സോ ച മേ ഭഗവാ ധമ്മം ദേസേയ്യാ’തി, അയം ഖോ മേ, ഭന്തേ, ചതുത്ഥോ അസ്സാസകോ അഹോസി, സോ മേ ഏതരഹി സമിദ്ധോ. ‘തസ്സ ചാഹം ഭഗവതോ ധമ്മം ആജാനേയ്യ’ന്തി, അയം ഖോ മേ, ഭന്തേ, പഞ്ചമോ അസ്സാസകോ അഹോസി, സോ മേ ഏതരഹി സമിദ്ധോ. പുബ്ബേ മേ, ഭന്തേ, കുമാരസ്സ സതോ ഇമേ പഞ്ച അസ്സാസകാ അഹേസും, തേ മേ ഏതരഹി സമിദ്ധാ. അഭിക്കന്തം, ഭന്തേ, അഭിക്കന്തം, ഭന്തേ, സേയ്യഥാപി, ഭന്തേ, നിക്കുജ്ജിതം വാ ഉക്കുജ്ജേയ്യ, പടിച്ഛന്നം വാ വിവരേയ്യ, മൂള്ഹസ്സ വാ മഗ്ഗം ആചിക്ഖേയ്യ, അന്ധകാരേ വാ തേലപജ്ജോതം ധാരേയ്യ ചക്ഖുമന്തോ രൂപാനി ദക്ഖന്തീതി – ഏവമേവം ഭഗവതാ അനേകപരിയായേന ധമ്മോ പകാസിതോ. ഏസാഹം, ഭന്തേ, ഭഗവന്തം സരണം ഗച്ഛാമി, ധമ്മഞ്ച, ഭിക്ഖുസങ്ഘഞ്ച. ഉപാസകം മം 11, ഭഗവാ ധാരേതു അജ്ജതഗ്ഗേ പാണുപേതം സരണം ഗതം, അധിവാസേതു ച മേ, ഭന്തേ, ഭഗവാ , സ്വാതനായ ഭത്തം സദ്ധിം ഭിക്ഖുസങ്ഘേനാ’’തി . അധിവാസേസി ഭഗവാ തുണ്ഹീഭാവേന. അഥ ഖോ രാജാ മാഗധോ സേനിയോ ബിമ്ബിസാരോ ഭഗവതോ അധിവാസനം വിദിത്വാ ഉട്ഠായാസനാ ഭഗവന്തം അഭിവാദേത്വാ പദക്ഖിണം കത്വാ പക്കാമി. അഥ ഖോ രാജാ മാഗധോ സേനിയോ ബിമ്ബിസാരോ തസ്സാ രത്തിയാ അച്ചയേന പണീതം ഖാദനീയം ഭോജനീയം പടിയാദാപേത്വാ ഭഗവതോ കാലം ആരോചാപേസി – ‘‘കാലോ, ഭന്തേ, നിട്ഠിതം ഭത്ത’’ന്തി.
57. Atha kho rājā māgadho seniyo bimbisāro diṭṭhadhammo pattadhammo viditadhammo pariyogāḷhadhammo tiṇṇavicikiccho vigatakathaṃkatho vesārajjappatto aparappaccayo satthusāsane bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘pubbe me, bhante, kumārassa sato pañca assāsakā ahesuṃ, te me etarahi samiddhā. Pubbe me, bhante, kumārassa sato etadahosi – ‘aho vata maṃ rajje abhisiñceyyu’nti, ayaṃ kho me, bhante, paṭhamo assāsako ahosi, so me etarahi samiddho. ‘Tassa ca me vijitaṃ arahaṃ sammāsambuddho okkameyyā’ti, ayaṃ kho me, bhante, dutiyo assāsako ahosi, so me etarahi samiddho. ‘Tañcāhaṃ bhagavantaṃ payirupāseyya’nti, ayaṃ kho me, bhante, tatiyo assāsako ahosi, so me etarahi samiddho. ‘So ca me bhagavā dhammaṃ deseyyā’ti, ayaṃ kho me, bhante, catuttho assāsako ahosi, so me etarahi samiddho. ‘Tassa cāhaṃ bhagavato dhammaṃ ājāneyya’nti, ayaṃ kho me, bhante, pañcamo assāsako ahosi, so me etarahi samiddho. Pubbe me, bhante, kumārassa sato ime pañca assāsakā ahesuṃ, te me etarahi samiddhā. Abhikkantaṃ, bhante, abhikkantaṃ, bhante, seyyathāpi, bhante, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya cakkhumanto rūpāni dakkhantīti – evamevaṃ bhagavatā anekapariyāyena dhammo pakāsito. Esāhaṃ, bhante, bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāmi, dhammañca, bhikkhusaṅghañca. Upāsakaṃ maṃ 12, bhagavā dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gataṃ, adhivāsetu ca me, bhante, bhagavā , svātanāya bhattaṃ saddhiṃ bhikkhusaṅghenā’’ti . Adhivāsesi bhagavā tuṇhībhāvena. Atha kho rājā māgadho seniyo bimbisāro bhagavato adhivāsanaṃ viditvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi. Atha kho rājā māgadho seniyo bimbisāro tassā rattiyā accayena paṇītaṃ khādanīyaṃ bhojanīyaṃ paṭiyādāpetvā bhagavato kālaṃ ārocāpesi – ‘‘kālo, bhante, niṭṭhitaṃ bhatta’’nti.
൫൮. അഥ ഖോ ഭഗവാ പുബ്ബണ്ഹസമയം നിവാസേത്വാ പത്തചീവരമാദായ രാജഗഹം പാവിസി മഹതാ ഭിക്ഖുസങ്ഘേന സദ്ധിം ഭിക്ഖുസഹസ്സേന സബ്ബേഹേവ പുരാണജടിലേഹി. തേന ഖോ പന സമയേന സക്കോ ദേവാനമിന്ദോ മാണവകവണ്ണം അഭിനിമ്മിനിത്വാ ബുദ്ധപ്പമുഖസ്സ ഭിക്ഖുസങ്ഘസ്സ പുരതോ പുരതോ ഗച്ഛതി ഇമാ ഗാഥായോ ഗായമാനോ –
58. Atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya rājagahaṃ pāvisi mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ bhikkhusahassena sabbeheva purāṇajaṭilehi. Tena kho pana samayena sakko devānamindo māṇavakavaṇṇaṃ abhinimminitvā buddhappamukhassa bhikkhusaṅghassa purato purato gacchati imā gāthāyo gāyamāno –
‘‘ദന്തോ ദന്തേഹി സഹ പുരാണജടിലേഹി, വിപ്പമുത്തോ വിപ്പമുത്തേഹി;
‘‘Danto dantehi saha purāṇajaṭilehi, vippamutto vippamuttehi;
സിങ്ഗീനിക്ഖസവണ്ണോ, രാജഗഹം പാവിസി ഭഗവാ.
Siṅgīnikkhasavaṇṇo, rājagahaṃ pāvisi bhagavā.
‘‘മുത്തോ മുത്തേഹി സഹ പുരാണജടിലേഹി, വിപ്പമുത്തോ വിപ്പമുത്തേഹി;
‘‘Mutto muttehi saha purāṇajaṭilehi, vippamutto vippamuttehi;
സിങ്ഗീനിക്ഖസവണ്ണോ, രാജഗഹം പാവിസി ഭഗവാ.
Siṅgīnikkhasavaṇṇo, rājagahaṃ pāvisi bhagavā.
‘‘തിണ്ണോ തിണ്ണേഹി സഹ പുരാണജടിലേഹി;
‘‘Tiṇṇo tiṇṇehi saha purāṇajaṭilehi;
വിപ്പമുത്തോ വിപ്പമുത്തേഹി;
Vippamutto vippamuttehi;
സിങ്ഗീനിക്ഖസുവണ്ണോ;
Siṅgīnikkhasuvaṇṇo;
രാജഗഹം പാവിസി ഭഗവാ.
Rājagahaṃ pāvisi bhagavā.
‘‘സന്തോ സന്തേഹി സഹ പുരാണജടിലേഹി;
‘‘Santo santehi saha purāṇajaṭilehi;
വിപ്പമുത്തോ വിപ്പമുത്തേഹി;
Vippamutto vippamuttehi;
സിങ്ഗീനിക്ഖസവണ്ണോ;
Siṅgīnikkhasavaṇṇo;
രാജഗഹം പാവിസി ഭഗവാ.
Rājagahaṃ pāvisi bhagavā.
‘‘ദസവാസോ ദസബലോ, ദസധമ്മവിദൂ ദസഭി ചുപേതോ;
‘‘Dasavāso dasabalo, dasadhammavidū dasabhi cupeto;
മനുസ്സാ സക്കം ദേവാനമിന്ദം പസ്സിത്വാ ഏവമാഹംസു – ‘‘അഭിരൂപോ വതായം മാണവകോ, ദസ്സനീയോ വതായം മാണവകോ, പാസാദികോ വതായം മാണവകോ. കസ്സ നു ഖോ അയം മാണവകോ’’തി? ഏവം വുത്തേ സക്കോ ദേവാനമിന്ദോ തേ മനുസ്സേ ഗാഥായ അജ്ഝഭാസി –
Manussā sakkaṃ devānamindaṃ passitvā evamāhaṃsu – ‘‘abhirūpo vatāyaṃ māṇavako, dassanīyo vatāyaṃ māṇavako, pāsādiko vatāyaṃ māṇavako. Kassa nu kho ayaṃ māṇavako’’ti? Evaṃ vutte sakko devānamindo te manusse gāthāya ajjhabhāsi –
‘‘യോ ധീരോ സബ്ബധി ദന്തോ, സുദ്ധോ അപ്പടിപുഗ്ഗലോ;
‘‘Yo dhīro sabbadhi danto, suddho appaṭipuggalo;
അരഹം സുഗതോ ലോകേ, തസ്സാഹം പരിചാരകോ’’തി.
Arahaṃ sugato loke, tassāhaṃ paricārako’’ti.
൫൯. അഥ ഖോ ഭഗവാ യേന രഞ്ഞോ മാഗധസ്സ സേനിയസ്സ ബിമ്ബിസാരസ്സ നിവേസനം തേനുപസങ്കമി, ഉപസങ്കമിത്വാ പഞ്ഞത്തേ ആസനേ നിസീദി സദ്ധിം ഭിക്ഖുസങ്ഘേന. അഥ ഖോ രാജാ മാഗധോ സേനിയോ ബിമ്ബിസാരോ ബുദ്ധപ്പമുഖം ഭിക്ഖുസങ്ഘം പണീതേന ഖാദനീയേന ഭോജനീയേന സഹത്ഥാ സന്തപ്പേത്വാ സമ്പവാരേത്വാ ഭഗവന്തം ഭുത്താവിം ഓനീതപത്തപാണിം ഏകമന്തം നിസീദി. ഏകമന്തം നിസിന്നസ്സ ഖോ രഞ്ഞോ മാഗധസ്സ സേനിയസ്സ ബിമ്ബിസാരസ്സ ഏതദഹോസി 15 – ‘‘കത്ഥ നു ഖോ ഭഗവാ വിഹരേയ്യ? യം അസ്സ ഗാമതോ നേവ അവിദൂരേ ന അച്ചാസന്നേ, ഗമനാഗമനസമ്പന്നം, അത്ഥികാനം അത്ഥികാനം മനുസ്സാനം അഭിക്കമനീയം, ദിവാ അപ്പാകിണ്ണം 16, രത്തിം അപ്പസദ്ദം അപ്പനിഗ്ഘോസം വിജനവാതം, മനുസ്സരാഹസ്സേയ്യകം, പടിസല്ലാനസാരുപ്പ’’ന്തി. അഥ ഖോ രഞ്ഞോ മാഗധസ്സ സേനിയസ്സ ബിമ്ബിസാരസ്സ ഏതദഹോസി – ‘‘ഇദം ഖോ അമ്ഹാകം വേളുവനം ഉയ്യാനം ഗാമതോ നേവ അവിദൂരേ ന അച്ചാസന്നേ ഗമനാഗമനസമ്പന്നം അത്ഥികാനം അത്ഥികാനം മനുസ്സാനം അഭിക്കമനീയം ദിവാ അപ്പാകിണ്ണം രത്തിം അപ്പസദ്ദം അപ്പനിഗ്ഘോസം വിജനവാതം മനുസ്സരാഹസ്സേയ്യകം പടിസല്ലാനസാരുപ്പം. യംനൂനാഹം വേളുവനം ഉയ്യാനം ബുദ്ധപ്പമുഖസ്സ ഭിക്ഖുസങ്ഘസ്സ ദദേയ്യ’’ന്തി. അഥ ഖോ രാജാ മാഗധോ സേനിയോ ബിമ്ബിസാരോ സോവണ്ണമയം ഭിങ്കാരം ഗഹേത്വാ ഭഗവതോ ഓണോജേസി – ‘‘ഏതാഹം, ഭന്തേ, വേളുവനം ഉയ്യാനം ബുദ്ധപ്പമുഖസ്സ ഭിക്ഖുസങ്ഘസ്സ ദമ്മീ’’തി. പടിഗ്ഗഹേസി ഭഗവാ ആരാമം. അഥ ഖോ ഭഗവാ രാജാനം മാഗധം സേനിയം ബിമ്ബിസാരം ധമ്മിയാ കഥായ സന്ദസ്സേത്വാ സമാദപേത്വാ സമുത്തേജേത്വാ സമ്പഹംസേത്വാ ഉട്ഠായാസനാ പക്കാമി. അഥ ഖോ ഭഗവാ ഏതസ്മിം നിദാനേ ഏതസ്മിം പകരണേ ധമ്മിം കഥം കത്വാ ഭിക്ഖൂ ആമന്തേസി – ‘‘അനുജാനാമി, ഭിക്ഖവേ, ആരാമ’’ന്തി.
59. Atha kho bhagavā yena rañño māgadhassa seniyassa bimbisārassa nivesanaṃ tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi saddhiṃ bhikkhusaṅghena. Atha kho rājā māgadho seniyo bimbisāro buddhappamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ paṇītena khādanīyena bhojanīyena sahatthā santappetvā sampavāretvā bhagavantaṃ bhuttāviṃ onītapattapāṇiṃ ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnassa kho rañño māgadhassa seniyassa bimbisārassa etadahosi 17 – ‘‘kattha nu kho bhagavā vihareyya? Yaṃ assa gāmato neva avidūre na accāsanne, gamanāgamanasampannaṃ, atthikānaṃ atthikānaṃ manussānaṃ abhikkamanīyaṃ, divā appākiṇṇaṃ 18, rattiṃ appasaddaṃ appanigghosaṃ vijanavātaṃ, manussarāhasseyyakaṃ, paṭisallānasāruppa’’nti. Atha kho rañño māgadhassa seniyassa bimbisārassa etadahosi – ‘‘idaṃ kho amhākaṃ veḷuvanaṃ uyyānaṃ gāmato neva avidūre na accāsanne gamanāgamanasampannaṃ atthikānaṃ atthikānaṃ manussānaṃ abhikkamanīyaṃ divā appākiṇṇaṃ rattiṃ appasaddaṃ appanigghosaṃ vijanavātaṃ manussarāhasseyyakaṃ paṭisallānasāruppaṃ. Yaṃnūnāhaṃ veḷuvanaṃ uyyānaṃ buddhappamukhassa bhikkhusaṅghassa dadeyya’’nti. Atha kho rājā māgadho seniyo bimbisāro sovaṇṇamayaṃ bhiṅkāraṃ gahetvā bhagavato oṇojesi – ‘‘etāhaṃ, bhante, veḷuvanaṃ uyyānaṃ buddhappamukhassa bhikkhusaṅghassa dammī’’ti. Paṭiggahesi bhagavā ārāmaṃ. Atha kho bhagavā rājānaṃ māgadhaṃ seniyaṃ bimbisāraṃ dhammiyā kathāya sandassetvā samādapetvā samuttejetvā sampahaṃsetvā uṭṭhāyāsanā pakkāmi. Atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne etasmiṃ pakaraṇe dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi – ‘‘anujānāmi, bhikkhave, ārāma’’nti.
ബിമ്ബിസാരസമാഗമകഥാ നിട്ഠിതാ.
Bimbisārasamāgamakathā niṭṭhitā.
Footnotes:
Related texts:
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / വിനയപിടക (അട്ഠകഥാ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / മഹാവഗ്ഗ-അട്ഠകഥാ • Mahāvagga-aṭṭhakathā / ബിമ്ബിസാരസമാഗമകഥാ • Bimbisārasamāgamakathā
ടീകാ • Tīkā / വിനയപിടക (ടീകാ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / സാരത്ഥദീപനീ-ടീകാ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ബിമ്ബിസാരസമാഗമകഥാവണ്ണനാ • Bimbisārasamāgamakathāvaṇṇanā
ടീകാ • Tīkā / വിനയപിടക (ടീകാ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / വജിരബുദ്ധി-ടീകാ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ബിമ്ബിസാരസമാഗമകഥാവണ്ണനാ • Bimbisārasamāgamakathāvaṇṇanā
ടീകാ • Tīkā / വിനയപിടക (ടീകാ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / വിമതിവിനോദനീ-ടീകാ • Vimativinodanī-ṭīkā / ബിമ്ബിസാരസമാഗമകഥാവണ്ണനാ • Bimbisārasamāgamakathāvaṇṇanā
ടീകാ • Tīkā / വിനയപിടക (ടീകാ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / പാചിത്യാദിയോജനാപാളി • Pācityādiyojanāpāḷi / ൧൩. ബിമ്ബിസാരസമാഗമകഥാ • 13. Bimbisārasamāgamakathā