Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / വജിരബുദ്ധി-ടീകാ • Vajirabuddhi-ṭīkā |
ബിമ്ബിസാരസമാഗമകഥാവണ്ണനാ
Bimbisārasamāgamakathāvaṇṇanā
൫൫-൭. വത്ഥുകാമഭൂതാ ഇത്ഥിയോ കാമിത്ഥിയോ. ദുതിയാദയോ അസ്സാസകാ. യസ്മാ അനുപ്പന്നേ ഏവ ഭഗവതി ബുദ്ധകോലാഹലം ലോകേ പഠമമേവ വസ്സസഹസ്സം ഉപ്പജ്ജതി. ബ്രഹ്മാനോ ച ബ്രാഹ്മണവണ്ണം അഭിനിമ്മിനിത്വാ വേദേസു സഹസ്സത്തയമത്തം ബുദ്ധപടിസംയുത്തം പരിയത്തിം പക്ഖിപിത്വാ വാചേന്തി, ഭഗവതോ ജാതിതോ പട്ഠായ ച ബുദ്ധകഥാ ലക്ഖണഞ്ഞൂഹി ബ്രാഹ്മണേഹി ഉപ്പാദിതാ, പത്ഥടാ ലോകേ, തസ്മാ യുജ്ജന്തി, ന അഞ്ഞഥാ. ‘‘തമദ്ദസ ബിമ്ബിസാരോ, പാസാദസ്മിം പതിട്ഠിതോ’’തിആദിഗാഥാഹി ബോധിസത്തകാലേ ഏവ അഭിസിത്തതാ ബിമ്ബിസാരസ്സ സിദ്ധാ.
55-7. Vatthukāmabhūtā itthiyo kāmitthiyo. Dutiyādayo assāsakā. Yasmā anuppanne eva bhagavati buddhakolāhalaṃ loke paṭhamameva vassasahassaṃ uppajjati. Brahmāno ca brāhmaṇavaṇṇaṃ abhinimminitvā vedesu sahassattayamattaṃ buddhapaṭisaṃyuttaṃ pariyattiṃ pakkhipitvā vācenti, bhagavato jātito paṭṭhāya ca buddhakathā lakkhaṇaññūhi brāhmaṇehi uppāditā, patthaṭā loke, tasmā yujjanti, na aññathā. ‘‘Tamaddasa bimbisāro, pāsādasmiṃ patiṭṭhito’’tiādigāthāhi bodhisattakāle eva abhisittatā bimbisārassa siddhā.
൫൮. ഇധാവുസോ ഖീണാസവോ ഭിക്ഖു പഞ്ചങ്ഗവിപ്പഹീനോ ഹോതി ഛളങ്ഗസമന്നാഗതോ ഏകാരക്ഖോ ചതുരാപസ്സേനോ പണുന്നപച്ചേകസച്ചോ സമവയസട്ഠേസനോ അനാവിലസങ്കപ്പോ പസ്സദ്ധകായസങ്ഖാരോ സുവിമുത്തചിത്തോ സുവിമുത്തപഞ്ഞോതി (ദീ॰ നി॰ ൩.൩൪൮, ൩൬൦; അ॰ നി॰ ൧൦.൧൯) ദസ അരിയവാസാ നാമ. രൂപാരൂപസമാപത്തിയോ അട്ഠ നിരോധസമാപത്തി മഹാകരുണാസമാപത്തീതിപി പോരാണാ. തത്ഥ നീവരണാ പഞ്ചങ്ഗാ ച. ഛളങ്ഗുപേക്ഖാ ഛളങ്ഗാ. സതാരക്ഖേന ഏകാരക്ഖാ. സങ്ഖായ ഏകം പടിസേവതി, അധിവാസേതി, പരിവജ്ജേതി, സങ്ഖായ ഏകം വിനോദേതീതി അയം ചതുരാപസ്സേനോ. പുഥുസമണബ്രാഹ്മണാനം പുഥുപച്ചേകസച്ചാനി ചത്താരി പഹീനാനി, ഏവം പണുന്നപച്ചേകസച്ചോ. കാമേസനാ ഭവേസനാ പഹീനാ ഹോതി, ബ്രഹ്മചരിയേസനാ പടിപ്പസ്സദ്ധാ, ഏവം സമവയസട്ഠേസനോ. കാമബ്യാപാദവിഹിംസാസങ്കപ്പോ പഹീനോ ഹോതി, ഏവം അനാവിലസങ്കപ്പോ, സുഖസ്സ ച പഹാനാ…പേ॰… ചതുത്ഥം ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി ഏവം സുവിമുത്തചിത്തോ ഹോതി. രാഗോ പഹീനോ ഉച്ഛിന്നമൂലോ…പേ॰… അനുപ്പാദധമ്മോതി പജാനാതി, ദോസോ, മോഹോ അനുപ്പാദധമ്മോതി പജാനാതി, ഏവം സുവിമുത്തപഞ്ഞോതി.
58. Idhāvuso khīṇāsavo bhikkhu pañcaṅgavippahīno hoti chaḷaṅgasamannāgato ekārakkho caturāpasseno paṇunnapaccekasacco samavayasaṭṭhesano anāvilasaṅkappo passaddhakāyasaṅkhāro suvimuttacitto suvimuttapaññoti (dī. ni. 3.348, 360; a. ni. 10.19) dasa ariyavāsā nāma. Rūpārūpasamāpattiyo aṭṭha nirodhasamāpatti mahākaruṇāsamāpattītipi porāṇā. Tattha nīvaraṇā pañcaṅgā ca. Chaḷaṅgupekkhā chaḷaṅgā. Satārakkhena ekārakkhā. Saṅkhāya ekaṃ paṭisevati, adhivāseti, parivajjeti, saṅkhāya ekaṃ vinodetīti ayaṃ caturāpasseno. Puthusamaṇabrāhmaṇānaṃ puthupaccekasaccāni cattāri pahīnāni, evaṃ paṇunnapaccekasacco. Kāmesanā bhavesanā pahīnā hoti, brahmacariyesanā paṭippassaddhā, evaṃ samavayasaṭṭhesano. Kāmabyāpādavihiṃsāsaṅkappo pahīno hoti, evaṃ anāvilasaṅkappo, sukhassa ca pahānā…pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati evaṃ suvimuttacitto hoti. Rāgo pahīno ucchinnamūlo…pe… anuppādadhammoti pajānāti, doso, moho anuppādadhammoti pajānāti, evaṃ suvimuttapaññoti.
‘‘ഠാനാഠാനം വിപാകഞ്ച, ഞാണം സബ്ബത്ഥഗാമിനിം;
‘‘Ṭhānāṭhānaṃ vipākañca, ñāṇaṃ sabbatthagāminiṃ;
അനേകധാതുയോ ലോകം, അധിമുത്തിഞ്ച പാണിനം.
Anekadhātuyo lokaṃ, adhimuttiñca pāṇinaṃ.
‘‘ജാനാതി ഇന്ദ്രിയാനഞ്ച, പരോപരിയതം മുനി;
‘‘Jānāti indriyānañca, paropariyataṃ muni;
ഝാനാദിസംകിലേസാദി-ഞാണം വിജ്ജത്തയം തഥാ’’തി. –
Jhānādisaṃkilesādi-ñāṇaṃ vijjattayaṃ tathā’’ti. –
ഇമാനി ദസ ബലാനി. അസേക്ഖങ്ഗാനി നാമ അസേക്ഖാ സമ്മാദിട്ഠി…പേ॰… അസേക്ഖവിമുത്തി അസേക്ഖവിമുത്തിഞാണദസ്സനന്തി. തത്ഥ ദസമം അസേക്ഖം. ഏതേഹി ദസഹി ചുപേതോ പാരമീഹീതി പോരാണാ.
Imāni dasa balāni. Asekkhaṅgāni nāma asekkhā sammādiṭṭhi…pe… asekkhavimutti asekkhavimuttiñāṇadassananti. Tattha dasamaṃ asekkhaṃ. Etehi dasahi cupeto pāramīhīti porāṇā.
ബിമ്ബിസാരസമാഗമകഥാവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Bimbisārasamāgamakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / വിനയപിടക • Vinayapiṭaka / മഹാവഗ്ഗപാളി • Mahāvaggapāḷi / ൧൩. ബിമ്ബിസാരസമാഗമകഥാ • 13. Bimbisārasamāgamakathā
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / വിനയപിടക (അട്ഠകഥാ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / മഹാവഗ്ഗ-അട്ഠകഥാ • Mahāvagga-aṭṭhakathā / ബിമ്ബിസാരസമാഗമകഥാ • Bimbisārasamāgamakathā
ടീകാ • Tīkā / വിനയപിടക (ടീകാ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / സാരത്ഥദീപനീ-ടീകാ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ബിമ്ബിസാരസമാഗമകഥാവണ്ണനാ • Bimbisārasamāgamakathāvaṇṇanā
ടീകാ • Tīkā / വിനയപിടക (ടീകാ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / വിമതിവിനോദനീ-ടീകാ • Vimativinodanī-ṭīkā / ബിമ്ബിസാരസമാഗമകഥാവണ്ണനാ • Bimbisārasamāgamakathāvaṇṇanā
ടീകാ • Tīkā / വിനയപിടക (ടീകാ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / പാചിത്യാദിയോജനാപാളി • Pācityādiyojanāpāḷi / ൧൩. ബിമ്ബിസാരസമാഗമകഥാ • 13. Bimbisārasamāgamakathā