Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / મજ્ઝિમનિકાય • Majjhimanikāya

    ૫. બોધિરાજકુમારસુત્તં

    5. Bodhirājakumārasuttaṃ

    ૩૨૪. એવં મે સુતં – એકં સમયં ભગવા ભગ્ગેસુ વિહરતિ સુસુમારગિરે ભેસકળાવને મિગદાયે. તેન ખો પન સમયેન બોધિસ્સ રાજકુમારસ્સ કોકનદો 1 નામ પાસાદો અચિરકારિતો હોતિ અનજ્ઝાવુટ્ઠો સમણેન વા બ્રાહ્મણેન વા કેનચિ વા મનુસ્સભૂતેન. અથ ખો બોધિ રાજકુમારો સઞ્જિકાપુત્તં માણવં આમન્તેસિ – ‘‘એહિ ત્વં, સમ્મ સઞ્જિકાપુત્ત, યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમ; ઉપસઙ્કમિત્વા મમ વચનેન ભગવતો પાદે સિરસા વન્દ, અપ્પાબાધં અપ્પાતઙ્કં લહુટ્ઠાનં બલં ફાસુવિહારં પુચ્છ – ‘બોધિ, ભન્તે, રાજકુમારો ભગવતો પાદે સિરસા વન્દતિ, અપ્પાબાધં અપ્પાતઙ્કં લહુટ્ઠાનં બલં ફાસુવિહારં પુચ્છતી’તિ. એવઞ્ચ વદેહિ – ‘અધિવાસેતુ કિર, ભન્તે, ભગવા બોધિસ્સ રાજકુમારસ્સ સ્વાતનાય ભત્તં સદ્ધિં ભિક્ખુસઙ્ઘેના’’’તિ. ‘‘એવં, ભો’’તિ ખો સઞ્જિકાપુત્તો માણવો બોધિસ્સ રાજકુમારસ્સ પટિસ્સુત્વા યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવતા સદ્ધિં સમ્મોદિ. સમ્મોદનીયં કથં સારણીયં વીતિસારેત્વા એકમન્તં નિસીદિ. એકમન્તં નિસિન્નો ખો સઞ્જિકાપુત્તો માણવો ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘બોધિ ખો 2 રાજકુમારો ભોતો ગોતમસ્સ પાદે સિરસા વન્દતિ, અપ્પાબાધં અપ્પાતઙ્કં લહુટ્ઠાનં બલં ફાસુવિહારં પુચ્છતિ. એવઞ્ચ વદેતિ – ‘અધિવાસેતુ કિર ભવં ગોતમો બોધિસ્સ રાજકુમારસ્સ સ્વાતનાય ભત્તં સદ્ધિં ભિક્ખુસઙ્ઘેના’’’તિ. અધિવાસેસિ ભગવા તુણ્હીભાવેન. અથ ખો સઞ્જિકાપુત્તો માણવો ભગવતો અધિવાસનં વિદિત્વા ઉટ્ઠાયાસના યેન બોધિ રાજકુમારો તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા બોધિં રાજકુમારં એતદવોચ – ‘‘અવોચુમ્હ ભોતો વચનેન તં ભવન્તં ગોતમં – ‘બોધિ ખો રાજકુમારો ભોતો ગોતમસ્સ પાદે સિરસા વન્દતિ, અપ્પાબાધં અપ્પાતઙ્કં લહુટ્ઠાનં બલં ફાસુવિહારં પુચ્છતિ. એવઞ્ચ વદેતિ – અધિવાસેતુ કિર ભવં ગોતમો બોધિસ્સ રાજકુમારસ્સ સ્વાતનાય ભત્તં સદ્ધિં ભિક્ખુસઙ્ઘેના’તિ. અધિવુટ્ઠઞ્ચ પન સમણેન ગોતમેના’’તિ.

    324. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā bhaggesu viharati susumāragire bhesakaḷāvane migadāye. Tena kho pana samayena bodhissa rājakumārassa kokanado 3 nāma pāsādo acirakārito hoti anajjhāvuṭṭho samaṇena vā brāhmaṇena vā kenaci vā manussabhūtena. Atha kho bodhi rājakumāro sañjikāputtaṃ māṇavaṃ āmantesi – ‘‘ehi tvaṃ, samma sañjikāputta, yena bhagavā tenupasaṅkama; upasaṅkamitvā mama vacanena bhagavato pāde sirasā vanda, appābādhaṃ appātaṅkaṃ lahuṭṭhānaṃ balaṃ phāsuvihāraṃ puccha – ‘bodhi, bhante, rājakumāro bhagavato pāde sirasā vandati, appābādhaṃ appātaṅkaṃ lahuṭṭhānaṃ balaṃ phāsuvihāraṃ pucchatī’ti. Evañca vadehi – ‘adhivāsetu kira, bhante, bhagavā bodhissa rājakumārassa svātanāya bhattaṃ saddhiṃ bhikkhusaṅghenā’’’ti. ‘‘Evaṃ, bho’’ti kho sañjikāputto māṇavo bodhissa rājakumārassa paṭissutvā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho sañjikāputto māṇavo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘bodhi kho 4 rājakumāro bhoto gotamassa pāde sirasā vandati, appābādhaṃ appātaṅkaṃ lahuṭṭhānaṃ balaṃ phāsuvihāraṃ pucchati. Evañca vadeti – ‘adhivāsetu kira bhavaṃ gotamo bodhissa rājakumārassa svātanāya bhattaṃ saddhiṃ bhikkhusaṅghenā’’’ti. Adhivāsesi bhagavā tuṇhībhāvena. Atha kho sañjikāputto māṇavo bhagavato adhivāsanaṃ viditvā uṭṭhāyāsanā yena bodhi rājakumāro tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bodhiṃ rājakumāraṃ etadavoca – ‘‘avocumha bhoto vacanena taṃ bhavantaṃ gotamaṃ – ‘bodhi kho rājakumāro bhoto gotamassa pāde sirasā vandati, appābādhaṃ appātaṅkaṃ lahuṭṭhānaṃ balaṃ phāsuvihāraṃ pucchati. Evañca vadeti – adhivāsetu kira bhavaṃ gotamo bodhissa rājakumārassa svātanāya bhattaṃ saddhiṃ bhikkhusaṅghenā’ti. Adhivuṭṭhañca pana samaṇena gotamenā’’ti.

    ૩૨૫. અથ ખો બોધિ રાજકુમારો તસ્સા રત્તિયા અચ્ચયેન સકે નિવેસને પણીતં ખાદનીયં ભોજનીયં પટિયાદાપેત્વા, કોકનદઞ્ચ પાસાદં ઓદાતેહિ દુસ્સેહિ સન્થરાપેત્વા યાવ પચ્છિમસોપાનકળેવરા 5, સઞ્જિકાપુત્તં માણવં આમન્તેસિ – ‘‘એહિ ત્વં, સમ્મ સઞ્જિકાપુત્ત, યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમ; ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવતો કાલં આરોચેહિ – ‘કાલો, ભન્તે, નિટ્ઠિતં ભત્ત’’’ન્તિ. ‘‘એવં, ભો’’તિ ખો સઞ્જિકાપુત્તો માણવો બોધિસ્સ રાજકુમારસ્સ પટિસ્સુત્વા યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવતો કાલં આરોચેસિ – ‘‘કાલો, ભો ગોતમ, નિટ્ઠિતં ભત્ત’’ન્તિ. અથ ખો ભગવા પુબ્બણ્હસમયં નિવાસેત્વા પત્તચીવરમાદાય યેન બોધિસ્સ રાજકુમારસ્સ નિવેસનં તેનુપસઙ્કમિ. તેન ખો પન સમયેન બોધિ રાજકુમારો બહિદ્વારકોટ્ઠકે ઠિતો હોતિ ભગવન્તં આગમયમાનો. અદ્દસા ખો બોધિ રાજકુમારો ભગવન્તં દૂરતોવ આગચ્છન્તં. દિસ્વાન પચ્ચુગ્ગન્ત્વા ભગવન્તં અભિવાદેત્વા પુરક્ખત્વા યેન કોકનદો પાસાદો તેનુપસઙ્કમિ. અથ ખો ભગવા પચ્છિમં સોપાનકળેવરં નિસ્સાય અટ્ઠાસિ. અથ ખો બોધિ રાજકુમારો ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘અભિરુહતુ 6, ભન્તે, ભગવા દુસ્સાનિ, અભિરુહતુ સુગતો દુસ્સાનિ; યં મમ અસ્સ દીઘરત્તં હિતાય સુખાયા’’તિ. એવં વુત્તે, ભગવા તુણ્હી અહોસિ. દુતિયમ્પિ ખો…પે॰… તતિયમ્પિ ખો બોધિ રાજકુમારો ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘અભિરુહતુ, ભન્તે, ભગવા. દુસ્સાનિ, અભિરુહતુ સુગતો દુસ્સાનિ; યં મમ અસ્સ દીઘરત્તં હિતાય સુખાયા’’તિ.

    325. Atha kho bodhi rājakumāro tassā rattiyā accayena sake nivesane paṇītaṃ khādanīyaṃ bhojanīyaṃ paṭiyādāpetvā, kokanadañca pāsādaṃ odātehi dussehi santharāpetvā yāva pacchimasopānakaḷevarā 7, sañjikāputtaṃ māṇavaṃ āmantesi – ‘‘ehi tvaṃ, samma sañjikāputta, yena bhagavā tenupasaṅkama; upasaṅkamitvā bhagavato kālaṃ ārocehi – ‘kālo, bhante, niṭṭhitaṃ bhatta’’’nti. ‘‘Evaṃ, bho’’ti kho sañjikāputto māṇavo bodhissa rājakumārassa paṭissutvā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavato kālaṃ ārocesi – ‘‘kālo, bho gotama, niṭṭhitaṃ bhatta’’nti. Atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya yena bodhissa rājakumārassa nivesanaṃ tenupasaṅkami. Tena kho pana samayena bodhi rājakumāro bahidvārakoṭṭhake ṭhito hoti bhagavantaṃ āgamayamāno. Addasā kho bodhi rājakumāro bhagavantaṃ dūratova āgacchantaṃ. Disvāna paccuggantvā bhagavantaṃ abhivādetvā purakkhatvā yena kokanado pāsādo tenupasaṅkami. Atha kho bhagavā pacchimaṃ sopānakaḷevaraṃ nissāya aṭṭhāsi. Atha kho bodhi rājakumāro bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘abhiruhatu 8, bhante, bhagavā dussāni, abhiruhatu sugato dussāni; yaṃ mama assa dīgharattaṃ hitāya sukhāyā’’ti. Evaṃ vutte, bhagavā tuṇhī ahosi. Dutiyampi kho…pe… tatiyampi kho bodhi rājakumāro bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘abhiruhatu, bhante, bhagavā. Dussāni, abhiruhatu sugato dussāni; yaṃ mama assa dīgharattaṃ hitāya sukhāyā’’ti.

    ૩૨૬. અથ ખો ભગવા આયસ્મન્તં આનન્દં અપલોકેસિ. અથ ખો આયસ્મા આનન્દો બોધિં રાજકુમારં એતદવોચ – ‘‘સંહરતુ, રાજકુમાર, દુસ્સાનિ; ન ભગવા ચેલપટિકં 9 અક્કમિસ્સતિ. પચ્છિમં જનતં તથાગતો અનુકમ્પતી’’તિ 10. અથ ખો બોધિ રાજકુમારો દુસ્સાનિ સંહરાપેત્વા ઉપરિકોકનદપાસાદે 11 આસનાનિ પઞ્ઞપેસિ. અથ ખો ભગવા કોકનદં પાસાદં અભિરુહિત્વા પઞ્ઞત્તે આસને નિસીદિ સદ્ધિં ભિક્ખુસઙ્ઘેન. અથ ખો બોધિ રાજકુમારો બુદ્ધપ્પમુખં ભિક્ખુસઙ્ઘં પણીતેન ખાદનીયેન ભોજનીયેન સહત્થા સન્તપ્પેસિ સમ્પવારેસિ. અથ ખો બોધિ રાજકુમારો ભગવન્તં ભુત્તાવિં ઓનીતપત્તપાણિં અઞ્ઞતરં નીચં આસનં ગહેત્વા એકમન્તં નિસીદિ. એકમન્તં નિસિન્નો ખો બોધિ રાજકુમારો ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘મય્હં ખો, ભન્તે, એવં હોતિ – ‘ન ખો સુખેન સુખં અધિગન્તબ્બં, દુક્ખેન ખો સુખં અધિગન્તબ્બ’’’ન્તિ.

    326. Atha kho bhagavā āyasmantaṃ ānandaṃ apalokesi. Atha kho āyasmā ānando bodhiṃ rājakumāraṃ etadavoca – ‘‘saṃharatu, rājakumāra, dussāni; na bhagavā celapaṭikaṃ 12 akkamissati. Pacchimaṃ janataṃ tathāgato anukampatī’’ti 13. Atha kho bodhi rājakumāro dussāni saṃharāpetvā uparikokanadapāsāde 14 āsanāni paññapesi. Atha kho bhagavā kokanadaṃ pāsādaṃ abhiruhitvā paññatte āsane nisīdi saddhiṃ bhikkhusaṅghena. Atha kho bodhi rājakumāro buddhappamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ paṇītena khādanīyena bhojanīyena sahatthā santappesi sampavāresi. Atha kho bodhi rājakumāro bhagavantaṃ bhuttāviṃ onītapattapāṇiṃ aññataraṃ nīcaṃ āsanaṃ gahetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho bodhi rājakumāro bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘mayhaṃ kho, bhante, evaṃ hoti – ‘na kho sukhena sukhaṃ adhigantabbaṃ, dukkhena kho sukhaṃ adhigantabba’’’nti.

    ૩૨૭. ‘‘મય્હમ્પિ ખો, રાજકુમાર, પુબ્બેવ સમ્બોધા અનભિસમ્બુદ્ધસ્સ બોધિસત્તસ્સેવ સતો એતદહોસિ – ‘ન ખો સુખેન સુખં અધિગન્તબ્બં, દુક્ખેન ખો સુખં અધિગન્તબ્બ’ન્તિ. સો ખો અહં, રાજકુમાર, અપરેન સમયેન દહરોવ સમાનો સુસુકાળકેસો ભદ્રેન યોબ્બનેન સમન્નાગતો પઠમેન વયસા અકામકાનં માતાપિતૂનં અસ્સુમુખાનં રુદન્તાનં કેસમસ્સું ઓહારેત્વા કાસાયાનિ વત્થાનિ અચ્છાદેત્વા અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજિં. સો એવં પબ્બજિતો સમાનો કિંકુસલગવેસી 15 અનુત્તરં સન્તિવરપદં પરિયેસમાનો યેન આળારો કાલામો તેનુપસઙ્કમિં; ઉપસઙ્કમિત્વા આળારં કાલામં એતદવોચં – ‘ઇચ્છામહં, આવુસો કાલામ, ઇમસ્મિં ધમ્મવિનયે બ્રહ્મચરિયં ચરિતુ’ન્તિ. એવં વુત્તે, રાજકુમાર, આળારો કાલામો મં એતદવોચ – ‘વિહરતાયસ્મા, તાદિસો અયં ધમ્મો યત્થ વિઞ્ઞૂ પુરિસો નચિરસ્સેવ સકં આચરિયકં સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ વિહરેય્યા’તિ. સો ખો અહં, રાજકુમાર, નચિરસ્સેવ ખિપ્પમેવ તં ધમ્મં પરિયાપુણિં. સો ખો અહં, રાજકુમાર, તાવતકેનેવ ઓટ્ઠપહતમત્તેન લપિતલાપનમત્તેન ઞાણવાદઞ્ચ વદામિ, થેરવાદઞ્ચ જાનામિ પસ્સામીતિ ચ પટિજાનામિ, અહઞ્ચેવ અઞ્ઞે ચ. તસ્સ મય્હં, રાજકુમાર, એતદહોસિ – ‘ન ખો આળારો કાલામો ઇમં ધમ્મં કેવલં સદ્ધામત્તકેન સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ વિહરામીતિ પવેદેતિ; અદ્ધા આળારો કાલામો ઇમં ધમ્મં જાનં પસ્સં વિહરતી’તિ.

    327. ‘‘Mayhampi kho, rājakumāra, pubbeva sambodhā anabhisambuddhassa bodhisattasseva sato etadahosi – ‘na kho sukhena sukhaṃ adhigantabbaṃ, dukkhena kho sukhaṃ adhigantabba’nti. So kho ahaṃ, rājakumāra, aparena samayena daharova samāno susukāḷakeso bhadrena yobbanena samannāgato paṭhamena vayasā akāmakānaṃ mātāpitūnaṃ assumukhānaṃ rudantānaṃ kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajiṃ. So evaṃ pabbajito samāno kiṃkusalagavesī 16 anuttaraṃ santivarapadaṃ pariyesamāno yena āḷāro kālāmo tenupasaṅkamiṃ; upasaṅkamitvā āḷāraṃ kālāmaṃ etadavocaṃ – ‘icchāmahaṃ, āvuso kālāma, imasmiṃ dhammavinaye brahmacariyaṃ caritu’nti. Evaṃ vutte, rājakumāra, āḷāro kālāmo maṃ etadavoca – ‘viharatāyasmā, tādiso ayaṃ dhammo yattha viññū puriso nacirasseva sakaṃ ācariyakaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihareyyā’ti. So kho ahaṃ, rājakumāra, nacirasseva khippameva taṃ dhammaṃ pariyāpuṇiṃ. So kho ahaṃ, rājakumāra, tāvatakeneva oṭṭhapahatamattena lapitalāpanamattena ñāṇavādañca vadāmi, theravādañca jānāmi passāmīti ca paṭijānāmi, ahañceva aññe ca. Tassa mayhaṃ, rājakumāra, etadahosi – ‘na kho āḷāro kālāmo imaṃ dhammaṃ kevalaṃ saddhāmattakena sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharāmīti pavedeti; addhā āḷāro kālāmo imaṃ dhammaṃ jānaṃ passaṃ viharatī’ti.

    ‘‘અથ ખ્વાહં, રાજકુમાર, યેન આળારો કાલામો તેનુપસઙ્કમિં; ઉપસઙ્કમિત્વા આળારં કાલામં એતદવોચં – ‘કિત્તાવતા નો, આવુસો કાલામ, ઇમં ધમ્મં સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ વિહરામીતિ પવેદેસી’તિ 17? એવં વુત્તે, રાજકુમાર, આળારો કાલામો આકિઞ્ચઞ્ઞાયતનં પવેદેસિ. તસ્સ મય્હં, રાજકુમાર, એતદહોસિ – ‘ન ખો આળારસ્સેવ કાલામસ્સ અત્થિ સદ્ધા, મય્હંપત્થિ સદ્ધા; ન ખો આળારસ્સેવ કાલામસ્સ અત્થિ વીરિયં…પે॰… સતિ… સમાધિ… પઞ્ઞા, મય્હંપત્થિ પઞ્ઞા. યંનૂનાહં યં ધમ્મં આળારો કાલામો સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ વિહરામીતિ પવેદેતિ તસ્સ ધમ્મસ્સ સચ્છિકિરિયાય પદહેય્ય’ન્તિ. સો ખો અહં, રાજકુમાર, નચિરસ્સેવ ખિપ્પમેવ તં ધમ્મં સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ વિહાસિં. અથ ખ્વાહં, રાજકુમાર, યેન આળારો કાલામો તેનુપસઙ્કમિં; ઉપસઙ્કમિત્વા આળારં કાલામં એતદવોચં – ‘એત્તાવતા નો, આવુસો કાલામ, ઇમં ધમ્મં સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ પવેદેસી’તિ? ‘એત્તાવતા ખો અહં, આવુસો, ઇમં ધમ્મં સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ પવેદેમી’તિ. ‘અહમ્પિ ખો, આવુસો, એત્તાવતા ઇમં ધમ્મં સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ વિહરામી’તિ. ‘લાભા નો, આવુસો, સુલદ્ધં નો, આવુસો, યે મયં આયસ્મન્તં તાદિસં સબ્રહ્મચારિં પસ્સામ . ઇતિ યાહં ધમ્મં સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ પવેદેમિ, તં ત્વં ધમ્મં સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ વિહરસિ. યં ત્વં ધમ્મં સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ વિહરસિ, તમહં ધમ્મં સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ પવેદેમિ. ઇતિ યાહં ધમ્મં જાનામિ તં ત્વં ધમ્મં જાનાસિ; યં ત્વં ધમ્મં જાનાસિ તમહં ધમ્મં જાનામિ. ઇતિ યાદિસો અહં, તાદિસો તુવં; યાદિસો તુવં તાદિસો અહં. એહિ દાનિ, આવુસો, ઉભોવ સન્તા ઇમં ગણં પરિહરામા’તિ. ઇતિ ખો, રાજકુમાર, આળારો કાલામો આચરિયો મે સમાનો (અત્તનો) 18 અન્તેવાસિં મં સમાનં અત્તના 19 સમસમં ઠપેસિ, ઉળારાય ચ મં પૂજાય પૂજેસિ. તસ્સ મય્હં, રાજકુમાર, એતદહોસિ – ‘નાયં ધમ્મો નિબ્બિદાય ન વિરાગાય ન નિરોધાય ન ઉપસમાય ન અભિઞ્ઞાય ન સમ્બોધાય ન નિબ્બાનાય સંવત્તતિ, યાવદેવ આકિઞ્ચઞ્ઞાયતનૂપપત્તિયા’તિ . સો ખો અહં, રાજકુમાર, તં ધમ્મં અનલઙ્કરિત્વા તસ્મા ધમ્મા નિબ્બિજ્જ અપક્કમિં.

    ‘‘Atha khvāhaṃ, rājakumāra, yena āḷāro kālāmo tenupasaṅkamiṃ; upasaṅkamitvā āḷāraṃ kālāmaṃ etadavocaṃ – ‘kittāvatā no, āvuso kālāma, imaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharāmīti pavedesī’ti 20? Evaṃ vutte, rājakumāra, āḷāro kālāmo ākiñcaññāyatanaṃ pavedesi. Tassa mayhaṃ, rājakumāra, etadahosi – ‘na kho āḷārasseva kālāmassa atthi saddhā, mayhaṃpatthi saddhā; na kho āḷārasseva kālāmassa atthi vīriyaṃ…pe… sati… samādhi… paññā, mayhaṃpatthi paññā. Yaṃnūnāhaṃ yaṃ dhammaṃ āḷāro kālāmo sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharāmīti pavedeti tassa dhammassa sacchikiriyāya padaheyya’nti. So kho ahaṃ, rājakumāra, nacirasseva khippameva taṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihāsiṃ. Atha khvāhaṃ, rājakumāra, yena āḷāro kālāmo tenupasaṅkamiṃ; upasaṅkamitvā āḷāraṃ kālāmaṃ etadavocaṃ – ‘ettāvatā no, āvuso kālāma, imaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja pavedesī’ti? ‘Ettāvatā kho ahaṃ, āvuso, imaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja pavedemī’ti. ‘Ahampi kho, āvuso, ettāvatā imaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharāmī’ti. ‘Lābhā no, āvuso, suladdhaṃ no, āvuso, ye mayaṃ āyasmantaṃ tādisaṃ sabrahmacāriṃ passāma . Iti yāhaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja pavedemi, taṃ tvaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharasi. Yaṃ tvaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharasi, tamahaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja pavedemi. Iti yāhaṃ dhammaṃ jānāmi taṃ tvaṃ dhammaṃ jānāsi; yaṃ tvaṃ dhammaṃ jānāsi tamahaṃ dhammaṃ jānāmi. Iti yādiso ahaṃ, tādiso tuvaṃ; yādiso tuvaṃ tādiso ahaṃ. Ehi dāni, āvuso, ubhova santā imaṃ gaṇaṃ pariharāmā’ti. Iti kho, rājakumāra, āḷāro kālāmo ācariyo me samāno (attano) 21 antevāsiṃ maṃ samānaṃ attanā 22 samasamaṃ ṭhapesi, uḷārāya ca maṃ pūjāya pūjesi. Tassa mayhaṃ, rājakumāra, etadahosi – ‘nāyaṃ dhammo nibbidāya na virāgāya na nirodhāya na upasamāya na abhiññāya na sambodhāya na nibbānāya saṃvattati, yāvadeva ākiñcaññāyatanūpapattiyā’ti . So kho ahaṃ, rājakumāra, taṃ dhammaṃ analaṅkaritvā tasmā dhammā nibbijja apakkamiṃ.

    ૩૨૮. ‘‘સો ખો અહં, રાજકુમાર, કિંકુસલગવેસી અનુત્તરં સન્તિવરપદં પરિયેસમાનો યેન ઉદકો 23 રામપુત્તો તેનુપસઙ્કમિં; ઉપસઙ્કમિત્વા ઉદકં રામપુત્તં એતદવોચં – ‘ઇચ્છામહં, આવુસો 24, ઇમસ્મિં ધમ્મવિનયે બ્રહ્મચરિયં ચરિતુ’ન્તિ. એવં વુત્તે, રાજકુમાર, ઉદકો રામપુત્તો મં એતદવોચ – ‘વિહરતાયસ્મા, તાદિસો અયં ધમ્મો યત્થ વિઞ્ઞૂ પુરિસો નચિરસ્સેવ સકં આચરિયકં સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ વિહરેય્યા’તિ. સો ખો અહં, રાજકુમાર, નચિરસ્સેવ ખિપ્પમેવ તં ધમ્મં પરિયાપુણિં. સો ખો અહં, રાજકુમાર, તાવતકેનેવ ઓટ્ઠપહતમત્તેન લપિતલાપનમત્તેન ઞાણવાદઞ્ચ વદામિ, થેરવાદઞ્ચ જાનામિ પસ્સામીતિ ચ પટિજાનામિ, અહઞ્ચેવ અઞ્ઞે ચ. તસ્સ મય્હં, રાજકુમાર, એતદહોસિ – ‘ન ખો રામો ઇમં ધમ્મં કેવલં સદ્ધામત્તકેન સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ વિહરામીતિ પવેદેસિ; અદ્ધા રામો ઇમં ધમ્મં જાનં પસ્સં વિહાસી’તિ. અથ ખ્વાહં, રાજકુમાર, યેન ઉદકો રામપુત્તો તેનુપસઙ્કમિં; ઉપસઙ્કમિત્વા ઉદકં રામપુત્તં એતદવોચં – ‘કિત્તાવતા નો, આવુસો, રામો ઇમં ધમ્મં સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ વિહરામીતિ પવેદેસી’તિ? એવં વુત્તે, રાજકુમાર, ઉદકો રામપુત્તો નેવસઞ્ઞાનાસઞ્ઞાયતનં પવેદેસિ. તસ્સ મય્હં, રાજકુમાર, એતદહોસિ – ‘ન ખો રામસ્સેવ અહોસિ સદ્ધા, મય્હંપત્થિ સદ્ધા; ન ખો રામસ્સેવ અહોસિ વીરિયં…પે॰… સતિ… સમાધિ… પઞ્ઞા, મય્હંપત્થિ પઞ્ઞા. યંનૂનાહં યં ધમ્મં રામો સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ વિહરામીતિ પવેદેતિ તસ્સ ધમ્મસ્સ સચ્છિકિરિયાય પદહેય્ય’ન્તિ. સો ખો અહં, રાજકુમાર, નચિરસ્સેવ ખિપ્પમેવ તં ધમ્મં સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ વિહાસિં.

    328. ‘‘So kho ahaṃ, rājakumāra, kiṃkusalagavesī anuttaraṃ santivarapadaṃ pariyesamāno yena udako 25 rāmaputto tenupasaṅkamiṃ; upasaṅkamitvā udakaṃ rāmaputtaṃ etadavocaṃ – ‘icchāmahaṃ, āvuso 26, imasmiṃ dhammavinaye brahmacariyaṃ caritu’nti. Evaṃ vutte, rājakumāra, udako rāmaputto maṃ etadavoca – ‘viharatāyasmā, tādiso ayaṃ dhammo yattha viññū puriso nacirasseva sakaṃ ācariyakaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihareyyā’ti. So kho ahaṃ, rājakumāra, nacirasseva khippameva taṃ dhammaṃ pariyāpuṇiṃ. So kho ahaṃ, rājakumāra, tāvatakeneva oṭṭhapahatamattena lapitalāpanamattena ñāṇavādañca vadāmi, theravādañca jānāmi passāmīti ca paṭijānāmi, ahañceva aññe ca. Tassa mayhaṃ, rājakumāra, etadahosi – ‘na kho rāmo imaṃ dhammaṃ kevalaṃ saddhāmattakena sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharāmīti pavedesi; addhā rāmo imaṃ dhammaṃ jānaṃ passaṃ vihāsī’ti. Atha khvāhaṃ, rājakumāra, yena udako rāmaputto tenupasaṅkamiṃ; upasaṅkamitvā udakaṃ rāmaputtaṃ etadavocaṃ – ‘kittāvatā no, āvuso, rāmo imaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharāmīti pavedesī’ti? Evaṃ vutte, rājakumāra, udako rāmaputto nevasaññānāsaññāyatanaṃ pavedesi. Tassa mayhaṃ, rājakumāra, etadahosi – ‘na kho rāmasseva ahosi saddhā, mayhaṃpatthi saddhā; na kho rāmasseva ahosi vīriyaṃ…pe… sati… samādhi… paññā, mayhaṃpatthi paññā. Yaṃnūnāhaṃ yaṃ dhammaṃ rāmo sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharāmīti pavedeti tassa dhammassa sacchikiriyāya padaheyya’nti. So kho ahaṃ, rājakumāra, nacirasseva khippameva taṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihāsiṃ.

    ‘‘અથ ખ્વાહં, રાજકુમાર, યેન ઉદકો રામપુત્તો તેનુપસઙ્કમિં; ઉપસઙ્કમિત્વા ઉદકં રામપુત્તં એતદવોચં – ‘એત્તાવતા નો, આવુસો, રામો ઇમં ધમ્મં સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ પવેદેસી’તિ? ‘એત્તાવતા ખો, આવુસો, રામો ઇમં ધમ્મં સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ પવેદેસી’તિ. ‘અહમ્પિ ખો, આવુસો, એત્તાવતા ઇમં ધમ્મં સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ વિહરામી’તિ. ‘લાભા નો, આવુસો, સુલદ્ધં નો, આવુસો, યે મયં આયસ્મન્તં તાદિસં સબ્રહ્મચારિં પસ્સામ. ઇતિ યં ધમ્મં રામો સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ પવેદેસિ તં ત્વં ધમ્મં સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ વિહરસિ. યં ત્વં ધમ્મં સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ વિહરસિ તં ધમ્મં રામો સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ પવેદેસિ. ઇતિ યં ધમ્મં રામો અભિઞ્ઞાસિ તં ત્વં ધમ્મં જાનાસિ; યં ત્વં ધમ્મં જાનાસિ તં ધમ્મં રામો અભિઞ્ઞાસિ. ઇતિ યાદિસો રામો અહોસિ તાદિસો તુવં, યાદિસો તુવં તાદિસો રામો અહોસિ. એહિ દાનિ, આવુસો, તુવં ઇમં ગણં પરિહરા’તિ. ઇતિ ખો, રાજકુમાર, ઉદકો રામપુત્તો સબ્રહ્મચારી મે સમાનો આચરિયટ્ઠાને મં ઠપેસિ, ઉળારાય ચ મં પૂજાય પૂજેસિ. તસ્સ મય્હં, રાજકુમાર, એતદહોસિ – ‘નાયં ધમ્મો નિબ્બિદાય ન વિરાગાય ન નિરોધાય ન ઉપસમાય ન અભિઞ્ઞાય ન સમ્બોધાય ન નિબ્બાનાય સંવત્તતિ, યાવદેવ નેવસઞ્ઞાનાસઞ્ઞાયતનૂપપત્તિયા’તિ. સો ખો અહં, રાજકુમાર, તં ધમ્મં અનલઙ્કરિત્વા તસ્મા ધમ્મા નિબ્બિજ્જ અપક્કમિં.

    ‘‘Atha khvāhaṃ, rājakumāra, yena udako rāmaputto tenupasaṅkamiṃ; upasaṅkamitvā udakaṃ rāmaputtaṃ etadavocaṃ – ‘ettāvatā no, āvuso, rāmo imaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja pavedesī’ti? ‘Ettāvatā kho, āvuso, rāmo imaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja pavedesī’ti. ‘Ahampi kho, āvuso, ettāvatā imaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharāmī’ti. ‘Lābhā no, āvuso, suladdhaṃ no, āvuso, ye mayaṃ āyasmantaṃ tādisaṃ sabrahmacāriṃ passāma. Iti yaṃ dhammaṃ rāmo sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja pavedesi taṃ tvaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharasi. Yaṃ tvaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharasi taṃ dhammaṃ rāmo sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja pavedesi. Iti yaṃ dhammaṃ rāmo abhiññāsi taṃ tvaṃ dhammaṃ jānāsi; yaṃ tvaṃ dhammaṃ jānāsi taṃ dhammaṃ rāmo abhiññāsi. Iti yādiso rāmo ahosi tādiso tuvaṃ, yādiso tuvaṃ tādiso rāmo ahosi. Ehi dāni, āvuso, tuvaṃ imaṃ gaṇaṃ pariharā’ti. Iti kho, rājakumāra, udako rāmaputto sabrahmacārī me samāno ācariyaṭṭhāne maṃ ṭhapesi, uḷārāya ca maṃ pūjāya pūjesi. Tassa mayhaṃ, rājakumāra, etadahosi – ‘nāyaṃ dhammo nibbidāya na virāgāya na nirodhāya na upasamāya na abhiññāya na sambodhāya na nibbānāya saṃvattati, yāvadeva nevasaññānāsaññāyatanūpapattiyā’ti. So kho ahaṃ, rājakumāra, taṃ dhammaṃ analaṅkaritvā tasmā dhammā nibbijja apakkamiṃ.

    ૩૨૯. ‘‘સો ખો અહં, રાજકુમાર, કિંકુસલગવેસી અનુત્તરં સન્તિવરપદં પરિયેસમાનો, મગધેસુ અનુપુબ્બેન ચારિકં ચરમાનો, યેન ઉરુવેલા સેનાનિગમો તદવસરિં. તત્થદ્દસં રમણીયં ભૂમિભાગં, પાસાદિકઞ્ચ વનસણ્ડં, નદીઞ્ચ સન્દન્તિં સેતકં સુપતિત્થં, રમણીયં સમન્તા ચ ગોચરગામં. તસ્સ મય્હં, રાજકુમાર, એતદહોસિ – ‘રમણીયો વત, ભો, ભૂમિભાગો, પાસાદિકો ચ વનસણ્ડો, નદિઞ્ચ સન્દન્તિં સેતકા સુપતિત્થા , રમણીયા સમન્તા 27 ચ ગોચરગામો. અલં વતિદં કુલપુત્તસ્સ પધાનત્થિકસ્સ પધાનાયા’તિ. સો ખો અહં, રાજકુમાર, તત્થેવ નિસીદિં – ‘અલમિદં પધાનાયા’તિ. અપિસ્સુ મં, રાજકુમાર, તિસ્સો ઉપમા પટિભંસુ અનચ્છરિયા પુબ્બે અસ્સુતપુબ્બા.

    329. ‘‘So kho ahaṃ, rājakumāra, kiṃkusalagavesī anuttaraṃ santivarapadaṃ pariyesamāno, magadhesu anupubbena cārikaṃ caramāno, yena uruvelā senānigamo tadavasariṃ. Tatthaddasaṃ ramaṇīyaṃ bhūmibhāgaṃ, pāsādikañca vanasaṇḍaṃ, nadīñca sandantiṃ setakaṃ supatitthaṃ, ramaṇīyaṃ samantā ca gocaragāmaṃ. Tassa mayhaṃ, rājakumāra, etadahosi – ‘ramaṇīyo vata, bho, bhūmibhāgo, pāsādiko ca vanasaṇḍo, nadiñca sandantiṃ setakā supatitthā , ramaṇīyā samantā 28 ca gocaragāmo. Alaṃ vatidaṃ kulaputtassa padhānatthikassa padhānāyā’ti. So kho ahaṃ, rājakumāra, tattheva nisīdiṃ – ‘alamidaṃ padhānāyā’ti. Apissu maṃ, rājakumāra, tisso upamā paṭibhaṃsu anacchariyā pubbe assutapubbā.

    ‘‘સેય્યથાપિ, રાજકુમાર, અલ્લં કટ્ઠં સસ્નેહં ઉદકે નિક્ખિત્તં. અથ પુરિસો આગચ્છેય્ય ઉત્તરારણિં આદાય – ‘અગ્ગિં અભિનિબ્બત્તેસ્સામિ, તેજો પાતુકરિસ્સામી’તિ. તં કિં મઞ્ઞસિ, રાજકુમાર, અપિ નુ સો પુરિસો અમું અલ્લં કટ્ઠં સસ્નેહં ઉદકે નિક્ખિત્તં ઉત્તરારણિં આદાય અભિમન્થેન્તો 29 અગ્ગિં અભિનિબ્બત્તેય્ય, તેજો પાતુકરેય્યા’’તિ? ‘‘નો હિદં, ભન્તે. તં કિસ્સ હેતુ? અદુઞ્હિ, ભન્તે, અલ્લં કટ્ઠં સસ્નેહં તઞ્ચ પન ઉદકે નિક્ખિત્તં, યાવદેવ ચ પન સો પુરિસો કિલમથસ્સ વિઘાતસ્સ ભાગી અસ્સા’’તિ. ‘‘એવમેવ ખો, રાજકુમાર, યે હિ કેચિ સમણા વા બ્રાહ્મણા વા કાયેન ચેવ ચિત્તેન ચ કામેહિ અવૂપકટ્ઠા વિહરન્તિ, યો ચ નેસં કામેસુ કામચ્છન્દો કામસ્નેહો કામમુચ્છા કામપિપાસા કામપરિળાહો સો ચ અજ્ઝત્તં ન સુપ્પહીનો હોતિ, ન સુપ્પટિપ્પસ્સદ્ધો. ઓપક્કમિકા ચેપિ તે ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા દુક્ખા તિબ્બા ખરા કટુકા વેદના વેદયન્તિ, અભબ્બાવ તે ઞાણાય દસ્સનાય અનુત્તરાય સમ્બોધાય. નો ચેપિ તે ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા ઓપક્કમિકા દુક્ખા તિબ્બા ખરા કટુકા વેદના વેદયન્તિ, અભબ્બાવ તે ઞાણાય દસ્સનાય અનુત્તરાય સમ્બોધાય. અયં ખો મં, રાજકુમાર, પઠમા ઉપમા પટિભાસિ અનચ્છરિયા પુબ્બે અસ્સુતપુબ્બા.

    ‘‘Seyyathāpi, rājakumāra, allaṃ kaṭṭhaṃ sasnehaṃ udake nikkhittaṃ. Atha puriso āgaccheyya uttarāraṇiṃ ādāya – ‘aggiṃ abhinibbattessāmi, tejo pātukarissāmī’ti. Taṃ kiṃ maññasi, rājakumāra, api nu so puriso amuṃ allaṃ kaṭṭhaṃ sasnehaṃ udake nikkhittaṃ uttarāraṇiṃ ādāya abhimanthento 30 aggiṃ abhinibbatteyya, tejo pātukareyyā’’ti? ‘‘No hidaṃ, bhante. Taṃ kissa hetu? Aduñhi, bhante, allaṃ kaṭṭhaṃ sasnehaṃ tañca pana udake nikkhittaṃ, yāvadeva ca pana so puriso kilamathassa vighātassa bhāgī assā’’ti. ‘‘Evameva kho, rājakumāra, ye hi keci samaṇā vā brāhmaṇā vā kāyena ceva cittena ca kāmehi avūpakaṭṭhā viharanti, yo ca nesaṃ kāmesu kāmacchando kāmasneho kāmamucchā kāmapipāsā kāmapariḷāho so ca ajjhattaṃ na suppahīno hoti, na suppaṭippassaddho. Opakkamikā cepi te bhonto samaṇabrāhmaṇā dukkhā tibbā kharā kaṭukā vedanā vedayanti, abhabbāva te ñāṇāya dassanāya anuttarāya sambodhāya. No cepi te bhonto samaṇabrāhmaṇā opakkamikā dukkhā tibbā kharā kaṭukā vedanā vedayanti, abhabbāva te ñāṇāya dassanāya anuttarāya sambodhāya. Ayaṃ kho maṃ, rājakumāra, paṭhamā upamā paṭibhāsi anacchariyā pubbe assutapubbā.

    ૩૩૦. ‘‘અપરાપિ ખો મં, રાજકુમાર, દુતિયા ઉપમા પટિભાસિ અનચ્છરિયા પુબ્બે અસ્સુતપુબ્બા. સેય્યથાપિ, રાજકુમાર, અલ્લં કટ્ઠં સસ્નેહં આરકા ઉદકા થલે નિક્ખિત્તં. અથ પુરિસો આગચ્છેય્ય ઉત્તરારણિં આદાય – ‘અગ્ગિં અભિનિબ્બત્તેસ્સામિ, તેજો પાતુકરિસ્સામી’તિ. તં કિં મઞ્ઞસિ, રાજકુમાર, અપિ નુ સો પુરિસો અમું અલ્લં કટ્ઠં સસ્નેહં આરકા ઉદકા થલે નિક્ખિત્તં ઉત્તરારણિં આદાય અભિમન્થેન્તો અગ્ગિં અભિનિબ્બત્તેય્ય , તેજો પાતુકરેય્યા’’તિ? ‘‘નો હિદં, ભન્તે. તં કિસ્સ હેતુ? અદુઞ્હિ, ભન્તે, અલ્લં કટ્ઠં સસ્નેહં કિઞ્ચાપિ આરકા ઉદકા થલે નિક્ખિત્તં, યાવદેવ ચ પન સો પુરિસો કિલમથસ્સ વિઘાતસ્સ ભાગી અસ્સા’’તિ. ‘‘એવમેવ ખો, રાજકુમાર, યે હિ કેચિ સમણા વા બ્રાહ્મણા વા કાયેન ચેવ ચિત્તેન ચ કામેહિ વૂપકટ્ઠા વિહરન્તિ, યો ચ નેસં કામેસુ કામચ્છન્દો કામસ્નેહો કામમુચ્છા કામપિપાસા કામપરિળાહો સો ચ અજ્ઝત્તં ન સુપ્પહીનો હોતિ, ન સુપ્પટિપ્પસ્સદ્ધો. ઓપક્કમિકા ચેપિ તે ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા દુક્ખા તિબ્બા ખરા કટુકા વેદના વેદયન્તિ, અભબ્બાવ તે ઞાણાય દસ્સનાય અનુત્તરાય સમ્બોધાય. નો ચેપિ તે ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા ઓપક્કમિકા દુક્ખા તિબ્બા ખરા કટુકા વેદના વેદયન્તિ, અભબ્બાવ તે ઞાણાય દસ્સનાય અનુત્તરાય સમ્બોધાય. અયં ખો મં, રાજકુમાર, દુતિયા ઉપમા પટિભાસિ અનચ્છરિયા પુબ્બે અસ્સુતપુબ્બા.

    330. ‘‘Aparāpi kho maṃ, rājakumāra, dutiyā upamā paṭibhāsi anacchariyā pubbe assutapubbā. Seyyathāpi, rājakumāra, allaṃ kaṭṭhaṃ sasnehaṃ ārakā udakā thale nikkhittaṃ. Atha puriso āgaccheyya uttarāraṇiṃ ādāya – ‘aggiṃ abhinibbattessāmi, tejo pātukarissāmī’ti. Taṃ kiṃ maññasi, rājakumāra, api nu so puriso amuṃ allaṃ kaṭṭhaṃ sasnehaṃ ārakā udakā thale nikkhittaṃ uttarāraṇiṃ ādāya abhimanthento aggiṃ abhinibbatteyya , tejo pātukareyyā’’ti? ‘‘No hidaṃ, bhante. Taṃ kissa hetu? Aduñhi, bhante, allaṃ kaṭṭhaṃ sasnehaṃ kiñcāpi ārakā udakā thale nikkhittaṃ, yāvadeva ca pana so puriso kilamathassa vighātassa bhāgī assā’’ti. ‘‘Evameva kho, rājakumāra, ye hi keci samaṇā vā brāhmaṇā vā kāyena ceva cittena ca kāmehi vūpakaṭṭhā viharanti, yo ca nesaṃ kāmesu kāmacchando kāmasneho kāmamucchā kāmapipāsā kāmapariḷāho so ca ajjhattaṃ na suppahīno hoti, na suppaṭippassaddho. Opakkamikā cepi te bhonto samaṇabrāhmaṇā dukkhā tibbā kharā kaṭukā vedanā vedayanti, abhabbāva te ñāṇāya dassanāya anuttarāya sambodhāya. No cepi te bhonto samaṇabrāhmaṇā opakkamikā dukkhā tibbā kharā kaṭukā vedanā vedayanti, abhabbāva te ñāṇāya dassanāya anuttarāya sambodhāya. Ayaṃ kho maṃ, rājakumāra, dutiyā upamā paṭibhāsi anacchariyā pubbe assutapubbā.

    ૩૩૧. ‘‘અપરાપિ ખો મં, રાજકુમાર, તતિયા ઉપમા પટિભાસિ અનચ્છરિયા પુબ્બે અસ્સુતપુબ્બા. સેય્યથાપિ, રાજકુમાર, સુક્ખં કટ્ઠં કોળાપં આરકા ઉદકા થલે નિક્ખિત્તં. અથ પુરિસો આગચ્છેય્ય ઉત્તરારણિં આદાય – ‘અગ્ગિં અભિનિબ્બત્તેસ્સામિ, તેજો પાતુકરિસ્સામી’તિ. તં કિં મઞ્ઞસિ, રાજકુમાર, અપિ નુ સો પુરિસો અમું સુક્ખં કટ્ઠં કોળાપં આરકા ઉદકા થલે નિક્ખિત્તં ઉત્તરારણિં આદાય અભિમન્થેન્તો અગ્ગિં અભિનિબ્બત્તેય્ય, તેજો પાતુકરેય્યા’’તિ? ‘‘એવં, ભન્તે’’. તં કિસ્સ હેતુ? અદુઞ્હિ, ભન્તે, સુક્ખં કટ્ઠં કોળાપં, તઞ્ચ પન આરકા ઉદકા થલે નિક્ખિત્ત’’ન્તિ. ‘‘એવમેવ ખો, રાજકુમાર, યે હિ કેચિ સમણા વા બ્રાહ્મણા વા કાયેન ચેવ ચિત્તેન ચ કામેહિ વૂપકટ્ઠા વિહરન્તિ, યો ચ નેસં કામેસુ કામચ્છન્દો કામસ્નેહો કામમુચ્છા કામપિપાસા કામપરિળાહો સો ચ અજ્ઝત્તં સુપ્પહીનો હોતિ સુપ્પટિપ્પસ્સદ્ધો. ઓપક્કમિકા ચેપિ તે ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા દુક્ખા તિબ્બા ખરા કટુકા વેદના વેદયન્તિ, ભબ્બાવ તે ઞાણાય દસ્સનાય અનુત્તરાય સમ્બોધાય. નો ચેપિ તે ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા ઓપક્કમિકા દુક્ખા તિબ્બા ખરા કટુકા વેદના વેદયન્તિ, ભબ્બાવ તે ઞાણાય દસ્સનાય અનુત્તરાય સમ્બોધાય. અયં ખો મં, રાજકુમાર, તતિયા ઉપમા પટિભાસિ અનચ્છરિયા પુબ્બે અસ્સુતપુબ્બા. ઇમા ખો મં, રાજકુમાર, તિસ્સો ઉપમા પટિભંસુ અનચ્છરિયા પુબ્બે અસ્સુતપુબ્બા.

    331. ‘‘Aparāpi kho maṃ, rājakumāra, tatiyā upamā paṭibhāsi anacchariyā pubbe assutapubbā. Seyyathāpi, rājakumāra, sukkhaṃ kaṭṭhaṃ koḷāpaṃ ārakā udakā thale nikkhittaṃ. Atha puriso āgaccheyya uttarāraṇiṃ ādāya – ‘aggiṃ abhinibbattessāmi, tejo pātukarissāmī’ti. Taṃ kiṃ maññasi, rājakumāra, api nu so puriso amuṃ sukkhaṃ kaṭṭhaṃ koḷāpaṃ ārakā udakā thale nikkhittaṃ uttarāraṇiṃ ādāya abhimanthento aggiṃ abhinibbatteyya, tejo pātukareyyā’’ti? ‘‘Evaṃ, bhante’’. Taṃ kissa hetu? Aduñhi, bhante, sukkhaṃ kaṭṭhaṃ koḷāpaṃ, tañca pana ārakā udakā thale nikkhitta’’nti. ‘‘Evameva kho, rājakumāra, ye hi keci samaṇā vā brāhmaṇā vā kāyena ceva cittena ca kāmehi vūpakaṭṭhā viharanti, yo ca nesaṃ kāmesu kāmacchando kāmasneho kāmamucchā kāmapipāsā kāmapariḷāho so ca ajjhattaṃ suppahīno hoti suppaṭippassaddho. Opakkamikā cepi te bhonto samaṇabrāhmaṇā dukkhā tibbā kharā kaṭukā vedanā vedayanti, bhabbāva te ñāṇāya dassanāya anuttarāya sambodhāya. No cepi te bhonto samaṇabrāhmaṇā opakkamikā dukkhā tibbā kharā kaṭukā vedanā vedayanti, bhabbāva te ñāṇāya dassanāya anuttarāya sambodhāya. Ayaṃ kho maṃ, rājakumāra, tatiyā upamā paṭibhāsi anacchariyā pubbe assutapubbā. Imā kho maṃ, rājakumāra, tisso upamā paṭibhaṃsu anacchariyā pubbe assutapubbā.

    ૩૩૨. ‘‘તસ્સ મય્હં, રાજકુમાર, એતદહોસિ – ‘યંનૂનાહં દન્તેભિદન્તમાધાય 31, જિવ્હાય તાલું આહચ્ચ, ચેતસા ચિત્તં અભિનિગ્ગણ્હેય્યં અભિનિપ્પીળેય્યં અભિસન્તાપેય્ય’ન્તિ. સો ખો અહં, રાજકુમાર, દન્તેભિદન્તમાધાય, જિવ્હાય તાલું આહચ્ચ, ચેતસા ચિત્તં અભિનિગ્ગણ્હામિ અભિનિપ્પીળેમિ અભિસન્તાપેમિ. તસ્સ મય્હં, રાજકુમાર, દન્તેભિદન્તમાધાય, જિવ્હાય તાલું આહચ્ચ, ચેતસા ચિત્તં અભિનિગ્ગણ્હતો અભિનિપ્પીળયતો અભિસન્તાપયતો કચ્છેહિ સેદા મુચ્ચન્તિ. સેય્યથાપિ, રાજકુમાર, બલવા પુરિસો દુબ્બલતરં પુરિસં સીસે વા ગહેત્વા ખન્ધે વા ગહેત્વા અભિનિગ્ગણ્હેય્ય અભિનિપ્પીળેય્ય અભિસન્તાપેય્ય; એવમેવ ખો મે, રાજકુમાર, દન્તેભિદન્તમાધાય, જિવ્હાય તાલું આહચ્ચ, ચેતસા ચિત્તં અભિનિગ્ગણ્હતો અભિનિપ્પીળયતો અભિસન્તાપયતો કચ્છેહિ સેદા મુચ્ચન્તિ. આરદ્ધં ખો પન મે, રાજકુમાર, વીરિયં હોતિ અસલ્લીનં, ઉપટ્ઠિતા સતિ અસમ્મુટ્ઠા, સારદ્ધો ચ પન મે કાયો હોતિ અપ્પટિપ્પસ્સદ્ધો, તેનેવ દુક્ખપ્પધાનેન પધાનાભિતુન્નસ્સ સતો.

    332. ‘‘Tassa mayhaṃ, rājakumāra, etadahosi – ‘yaṃnūnāhaṃ dantebhidantamādhāya 32, jivhāya tāluṃ āhacca, cetasā cittaṃ abhiniggaṇheyyaṃ abhinippīḷeyyaṃ abhisantāpeyya’nti. So kho ahaṃ, rājakumāra, dantebhidantamādhāya, jivhāya tāluṃ āhacca, cetasā cittaṃ abhiniggaṇhāmi abhinippīḷemi abhisantāpemi. Tassa mayhaṃ, rājakumāra, dantebhidantamādhāya, jivhāya tāluṃ āhacca, cetasā cittaṃ abhiniggaṇhato abhinippīḷayato abhisantāpayato kacchehi sedā muccanti. Seyyathāpi, rājakumāra, balavā puriso dubbalataraṃ purisaṃ sīse vā gahetvā khandhe vā gahetvā abhiniggaṇheyya abhinippīḷeyya abhisantāpeyya; evameva kho me, rājakumāra, dantebhidantamādhāya, jivhāya tāluṃ āhacca, cetasā cittaṃ abhiniggaṇhato abhinippīḷayato abhisantāpayato kacchehi sedā muccanti. Āraddhaṃ kho pana me, rājakumāra, vīriyaṃ hoti asallīnaṃ, upaṭṭhitā sati asammuṭṭhā, sāraddho ca pana me kāyo hoti appaṭippassaddho, teneva dukkhappadhānena padhānābhitunnassa sato.

    ૩૩૩. ‘‘તસ્સ મય્હં, રાજકુમાર, એતદહોસિ – ‘યંનૂનાહં અપ્પાણકંયેવ ઝાનં ઝાયેય્ય’ન્તિ. સો ખો અહં, રાજકુમાર, મુખતો ચ નાસતો ચ અસ્સાસપસ્સાસે ઉપરુન્ધિં. તસ્સ મય્હં, રાજકુમાર, મુખતો ચ નાસતો ચ અસ્સાસપસ્સાસેસુ ઉપરુદ્ધેસુ કણ્ણસોતેહિ વાતાનં નિક્ખમન્તાનં અધિમત્તો સદ્દો હોતિ. સેય્યથાપિ નામ કમ્મારગગ્ગરિયા ધમમાનાય અધિમત્તો સદ્દો હોતિ, એવમેવ ખો મે, રાજકુમાર, મુખતો ચ નાસતો ચ અસ્સાસપસ્સાસેસુ ઉપરુદ્ધેસુ કણ્ણસોતેહિ વાતાનં નિક્ખમન્તાનં અધિમત્તો સદ્દો હોતિ. આરદ્ધં ખો પન મે, રાજકુમાર, વીરિયં હોતિ અસલ્લીનં, ઉપટ્ઠિતા સતિ અસમ્મુટ્ઠા, સારદ્ધો ચ પન મે કાયો હોતિ અપ્પટિપ્પસ્સદ્ધો, તેનેવ દુક્ખપ્પધાનેન પધાનાભિતુન્નસ્સ સતો.

    333. ‘‘Tassa mayhaṃ, rājakumāra, etadahosi – ‘yaṃnūnāhaṃ appāṇakaṃyeva jhānaṃ jhāyeyya’nti. So kho ahaṃ, rājakumāra, mukhato ca nāsato ca assāsapassāse uparundhiṃ. Tassa mayhaṃ, rājakumāra, mukhato ca nāsato ca assāsapassāsesu uparuddhesu kaṇṇasotehi vātānaṃ nikkhamantānaṃ adhimatto saddo hoti. Seyyathāpi nāma kammāragaggariyā dhamamānāya adhimatto saddo hoti, evameva kho me, rājakumāra, mukhato ca nāsato ca assāsapassāsesu uparuddhesu kaṇṇasotehi vātānaṃ nikkhamantānaṃ adhimatto saddo hoti. Āraddhaṃ kho pana me, rājakumāra, vīriyaṃ hoti asallīnaṃ, upaṭṭhitā sati asammuṭṭhā, sāraddho ca pana me kāyo hoti appaṭippassaddho, teneva dukkhappadhānena padhānābhitunnassa sato.

    ‘‘તસ્સ મય્હં, રાજકુમાર, એતદહોસિ – ‘યંનૂનાહં અપ્પાણકંયેવ ઝાનં ઝાયેય્ય’ન્તિ. સો ખો અહં, રાજકુમાર, મુખતો ચ નાસતો ચ કણ્ણતો ચ અસ્સાસપસ્સાસે ઉપરુન્ધિં. તસ્સ મય્હં, રાજકુમાર, મુખતો ચ નાસતો ચ કણ્ણતો ચ અસ્સાસપસ્સાસેસુ ઉપરુદ્ધેસુ અધિમત્તા વાતા મુદ્ધનિ ઊહનન્તિ 33. સેય્યથાપિ, રાજકુમાર, બલવા પુરિસો તિણ્હેન સિખરેન મુદ્ધનિ અભિમત્થેય્ય 34, એવમેવ ખો મે, રાજકુમાર, મુખતો ચ નાસતો ચ કણ્ણતો ચ અસ્સાસપસ્સાસેસુ ઉપરુદ્ધેસુ અધિમત્તા વાતા મુદ્ધનિ ઊહનન્તિ. આરદ્ધં ખો પન મે, રાજકુમાર, વીરિયં હોતિ અસલ્લીનં, ઉપટ્ઠિતા સતિ અસમ્મુટ્ઠા, સારદ્ધો ચ પન મે કાયો હોતિ અપ્પટિપ્પસ્સદ્ધો, તેનેવ દુક્ખપ્પધાનેન પધાનાભિતુન્નસ્સ સતો.

    ‘‘Tassa mayhaṃ, rājakumāra, etadahosi – ‘yaṃnūnāhaṃ appāṇakaṃyeva jhānaṃ jhāyeyya’nti. So kho ahaṃ, rājakumāra, mukhato ca nāsato ca kaṇṇato ca assāsapassāse uparundhiṃ. Tassa mayhaṃ, rājakumāra, mukhato ca nāsato ca kaṇṇato ca assāsapassāsesu uparuddhesu adhimattā vātā muddhani ūhananti 35. Seyyathāpi, rājakumāra, balavā puriso tiṇhena sikharena muddhani abhimattheyya 36, evameva kho me, rājakumāra, mukhato ca nāsato ca kaṇṇato ca assāsapassāsesu uparuddhesu adhimattā vātā muddhani ūhananti. Āraddhaṃ kho pana me, rājakumāra, vīriyaṃ hoti asallīnaṃ, upaṭṭhitā sati asammuṭṭhā, sāraddho ca pana me kāyo hoti appaṭippassaddho, teneva dukkhappadhānena padhānābhitunnassa sato.

    ‘‘તસ્સ મય્હં, રાજકુમાર, એતદહોસિ – ‘યંનૂનાહં અપ્પાણકંયેવ ઝાનં ઝાયેય્ય’ન્તિ. સો ખો અહં, રાજકુમાર, મુખતો ચ નાસતો ચ કણ્ણતો ચ અસ્સાસપસ્સાસે ઉપરુન્ધિં. તસ્સ મય્હં, રાજકુમાર, મુખતો ચ નાસતો ચ કણ્ણતો ચ અસ્સાસપસ્સાસેસુ ઉપરુદ્ધેસુ અધિમત્તા સીસે સીસવેદના હોન્તિ. સેય્યથાપિ, રાજકુમાર, બલવા પુરિસો દળ્હેન વરત્તક્ખણ્ડેન 37 સીસે સીસવેઠં દદેય્ય; એવમેવ ખો મે, રાજકુમાર, મુખતો ચ નાસતો ચ કણ્ણતો ચ અસ્સાસપસ્સાસેસુ ઉપરુદ્ધેસુ અધિમત્તા સીસે સીસવેદના હોન્તિ. આરદ્ધં ખો પન મે, રાજકુમાર, વીરિયં હોતિ અસલ્લીનં, ઉપટ્ઠિતા સતિ અસમ્મુટ્ઠા, સારદ્ધો ચ પન મે કાયો હોતિ અપ્પટિપ્પસ્સદ્ધો, તેનેવ દુક્ખપ્પધાનેન પધાનાભિતુન્નસ્સ સતો.

    ‘‘Tassa mayhaṃ, rājakumāra, etadahosi – ‘yaṃnūnāhaṃ appāṇakaṃyeva jhānaṃ jhāyeyya’nti. So kho ahaṃ, rājakumāra, mukhato ca nāsato ca kaṇṇato ca assāsapassāse uparundhiṃ. Tassa mayhaṃ, rājakumāra, mukhato ca nāsato ca kaṇṇato ca assāsapassāsesu uparuddhesu adhimattā sīse sīsavedanā honti. Seyyathāpi, rājakumāra, balavā puriso daḷhena varattakkhaṇḍena 38 sīse sīsaveṭhaṃ dadeyya; evameva kho me, rājakumāra, mukhato ca nāsato ca kaṇṇato ca assāsapassāsesu uparuddhesu adhimattā sīse sīsavedanā honti. Āraddhaṃ kho pana me, rājakumāra, vīriyaṃ hoti asallīnaṃ, upaṭṭhitā sati asammuṭṭhā, sāraddho ca pana me kāyo hoti appaṭippassaddho, teneva dukkhappadhānena padhānābhitunnassa sato.

    ‘‘તસ્સ મય્હં, રાજકુમાર, એતદહોસિ – ‘યંનૂનાહં અપ્પાણકંયેવ ઝાનં ઝાયેય્ય’ન્તિ. સો ખો અહં, રાજકુમાર, મુખતો ચ નાસતો ચ કણ્ણતો ચ અસ્સાસપસ્સાસે ઉપરુન્ધિં. તસ્સ મય્હં, રાજકુમાર, મુખતો ચ નાસતો ચ કણ્ણતો ચ અસ્સાસપસ્સાસેસુ ઉપરુદ્ધેસુ અધિમત્તા વાતા કુચ્છિં પરિકન્તન્તિ. સેય્યથાપિ, રાજકુમાર, દક્ખો ગોઘાતકો વા ગોઘાતકન્તેવાસી વા તિણ્હેન ગોવિકન્તનેન કુચ્છિં પરિકન્તેય્ય, એવમેવ ખો મે, રાજકુમાર, મુખતો ચ નાસતો ચ કણ્ણતો ચ અસ્સાસપસ્સાસેસુ ઉપરુદ્ધેસુ અધિમત્તા , વાતા કુચ્છિં પરિકન્તન્તિ. આરદ્ધં ખો પન મે, રાજકુમાર, વીરિયં હોતિ અસલ્લીનં, ઉપટ્ઠિતા સતિ અસમ્મુટ્ઠા, સારદ્ધો ચ પન મે કાયો હોતિ અપ્પટિપ્પસ્સદ્ધો, તેનેવ દુક્ખપ્પધાનેન પધાનાભિતુન્નસ્સ સતો.

    ‘‘Tassa mayhaṃ, rājakumāra, etadahosi – ‘yaṃnūnāhaṃ appāṇakaṃyeva jhānaṃ jhāyeyya’nti. So kho ahaṃ, rājakumāra, mukhato ca nāsato ca kaṇṇato ca assāsapassāse uparundhiṃ. Tassa mayhaṃ, rājakumāra, mukhato ca nāsato ca kaṇṇato ca assāsapassāsesu uparuddhesu adhimattā vātā kucchiṃ parikantanti. Seyyathāpi, rājakumāra, dakkho goghātako vā goghātakantevāsī vā tiṇhena govikantanena kucchiṃ parikanteyya, evameva kho me, rājakumāra, mukhato ca nāsato ca kaṇṇato ca assāsapassāsesu uparuddhesu adhimattā , vātā kucchiṃ parikantanti. Āraddhaṃ kho pana me, rājakumāra, vīriyaṃ hoti asallīnaṃ, upaṭṭhitā sati asammuṭṭhā, sāraddho ca pana me kāyo hoti appaṭippassaddho, teneva dukkhappadhānena padhānābhitunnassa sato.

    ‘‘તસ્સ મય્હં, રાજકુમાર, એતદહોસિ – ‘યંનૂનાહં અપ્પાણકંયેવ ઝાનં ઝાયેય્ય’ન્તિ. સો ખો અહં, રાજકુમાર, મુખતો ચ નાસતો ચ કણ્ણતો ચ અસ્સાસપસ્સાસે ઉપરુન્ધિં. તસ્સ મય્હં, રાજકુમાર, મુખતો ચ નાસતો ચ કણ્ણતો ચ અસ્સાસપસ્સાસેસુ ઉપરુદ્ધેસુ અધિમત્તો કાયસ્મિં ડાહો હોતિ. સેય્યથાપિ, રાજકુમાર, દ્વે બલવન્તો પુરિસા દુબ્બલતરં પુરિસં નાનાબાહાસુ ગહેત્વા અઙ્ગારકાસુયા સન્તાપેય્યું સમ્પરિતાપેય્યું, એવમેવ ખો મે, રાજકુમાર, મુખતો ચ નાસતો ચ કણ્ણતો ચ અસ્સાસપસ્સાસેસુ ઉપરુદ્ધેસુ અધિમત્તો કાયસ્મિં ડાહો હોતિ. આરદ્ધં ખો પન મે, રાજકુમાર, વીરિયં હોતિ અસલ્લીનં, ઉપટ્ઠિતા સતિ અસમ્મુટ્ઠા, સારદ્ધો ચ પન મે કાયો હોતિ અપ્પટિપ્પસ્સદ્ધો, તેનેવ દુક્ખપ્પધાનેન પધાનાભિતુન્નસ્સ સતો.

    ‘‘Tassa mayhaṃ, rājakumāra, etadahosi – ‘yaṃnūnāhaṃ appāṇakaṃyeva jhānaṃ jhāyeyya’nti. So kho ahaṃ, rājakumāra, mukhato ca nāsato ca kaṇṇato ca assāsapassāse uparundhiṃ. Tassa mayhaṃ, rājakumāra, mukhato ca nāsato ca kaṇṇato ca assāsapassāsesu uparuddhesu adhimatto kāyasmiṃ ḍāho hoti. Seyyathāpi, rājakumāra, dve balavanto purisā dubbalataraṃ purisaṃ nānābāhāsu gahetvā aṅgārakāsuyā santāpeyyuṃ samparitāpeyyuṃ, evameva kho me, rājakumāra, mukhato ca nāsato ca kaṇṇato ca assāsapassāsesu uparuddhesu adhimatto kāyasmiṃ ḍāho hoti. Āraddhaṃ kho pana me, rājakumāra, vīriyaṃ hoti asallīnaṃ, upaṭṭhitā sati asammuṭṭhā, sāraddho ca pana me kāyo hoti appaṭippassaddho, teneva dukkhappadhānena padhānābhitunnassa sato.

    ‘‘અપિસ્સુ મં, રાજકુમાર, દેવતા દિસ્વા એવમાહંસુ – ‘કાલઙ્કતો સમણો ગોતમો’તિ. એકચ્ચા દેવતા એવમાહંસુ – ‘ન કાલઙ્કતો સમણો ગોતમો, અપિ ચ કાલઙ્કરોતી’તિ. એકચ્ચા દેવતા એવમાહંસુ – ‘ન કાલઙ્કતો સમણો ગોતમો, નાપિ કાલઙ્કરોતિ . અરહં સમણો ગોતમો. વિહારોત્વેવ સો 39 અરહતો એવરૂપો હોતી’તિ 40.

    ‘‘Apissu maṃ, rājakumāra, devatā disvā evamāhaṃsu – ‘kālaṅkato samaṇo gotamo’ti. Ekaccā devatā evamāhaṃsu – ‘na kālaṅkato samaṇo gotamo, api ca kālaṅkarotī’ti. Ekaccā devatā evamāhaṃsu – ‘na kālaṅkato samaṇo gotamo, nāpi kālaṅkaroti . Arahaṃ samaṇo gotamo. Vihārotveva so 41 arahato evarūpo hotī’ti 42.

    ૩૩૪. ‘‘તસ્સ મય્હં, રાજકુમાર, એતદહોસિ – ‘યંનૂનાહં સબ્બસો આહારુપચ્છેદાય પટિપજ્જેય્ય’ન્તિ. અથ ખો મં, રાજકુમાર, દેવતા ઉપસઙ્કમિત્વા એતદવોચું – ‘મા ખો ત્વં, મારિસ, સબ્બસો આહારુપચ્છેદાય પટિપજ્જિ. સચે ખો ત્વં, મારિસ, સબ્બસો આહારુપચ્છેદાય પટિપજ્જિસ્સસિ, તસ્સ તે મયં દિબ્બં ઓજં લોમકૂપેહિ અજ્ઝોહારેસ્સામ 43, તાય ત્વં યાપેસ્સસી’તિ. તસ્સ મય્હં, રાજકુમાર, એતદહોસિ – ‘અહઞ્ચેવ ખો પન સબ્બસો અજજ્જિતં 44 પટિજાનેય્યં. ઇમા ચ મે દેવતા દિબ્બં ઓજં લોમકૂપેહિ અજ્ઝોહારેય્યું 45, તાય ચાહં યાપેય્યં, તં મમસ્સ મુસા’તિ. સો ખો અહં, રાજકુમાર, તા દેવતા પચ્ચાચિક્ખામિ. ‘હલ’ન્તિ વદામિ.

    334. ‘‘Tassa mayhaṃ, rājakumāra, etadahosi – ‘yaṃnūnāhaṃ sabbaso āhārupacchedāya paṭipajjeyya’nti. Atha kho maṃ, rājakumāra, devatā upasaṅkamitvā etadavocuṃ – ‘mā kho tvaṃ, mārisa, sabbaso āhārupacchedāya paṭipajji. Sace kho tvaṃ, mārisa, sabbaso āhārupacchedāya paṭipajjissasi, tassa te mayaṃ dibbaṃ ojaṃ lomakūpehi ajjhohāressāma 46, tāya tvaṃ yāpessasī’ti. Tassa mayhaṃ, rājakumāra, etadahosi – ‘ahañceva kho pana sabbaso ajajjitaṃ 47 paṭijāneyyaṃ. Imā ca me devatā dibbaṃ ojaṃ lomakūpehi ajjhohāreyyuṃ 48, tāya cāhaṃ yāpeyyaṃ, taṃ mamassa musā’ti. So kho ahaṃ, rājakumāra, tā devatā paccācikkhāmi. ‘Hala’nti vadāmi.

    ‘‘તસ્સ મય્હં, રાજકુમાર, એતદહોસિ – ‘યંનૂનાહં થોકં થોકં આહારં આહારેય્યં પસતં પસતં, યદિ વા મુગ્ગયૂસં યદિ વા કુલત્થયૂસં યદિ વા કળાયયૂસં યદિ વા હરેણુકયૂસ’ન્તિ. સો ખો અહં, રાજકુમાર, થોકં થોકં આહારં આહારેસિં પસતં પસતં, યદિ વા મુગ્ગયૂસં યદિ વા કુલત્થયૂસં યદિ વા કળાયયૂસં યદિ વા હરેણુકયૂસં. તસ્સ મય્હં, રાજકુમાર, થોકં થોકં આહારં આહારયતો પસતં પસતં, યદિ વા મુગ્ગયૂસં યદિ વા કુલત્થયૂસં યદિ વા કળાયયૂસં યદિ વા હરેણુકયૂસં, અધિમત્તકસિમાનં પત્તો કાયો હોતિ. સેય્યથાપિ નામ આસીતિકપબ્બાનિ વા કાળપબ્બાનિ વા, એવમેવસ્સુ મે અઙ્ગપચ્ચઙ્ગાનિ ભવન્તિ તાયેવપ્પાહારતાય. સેય્યથાપિ નામ ઓટ્ઠપદં, એવમેવસ્સુ મે આનિસદં હોતિ તાયેવપ્પાહારતાય. સેય્યથાપિ નામ વટ્ટનાવળી, એવમેવસ્સુ મે પિટ્ઠિકણ્ટકો ઉણ્ણતાવનતો હોતિ તાયેવપ્પાહારતાય. સેય્યથાપિ નામ જરસાલાય ગોપાનસિયો ઓલુગ્ગવિલુગ્ગા ભવન્તિ, એવમેવસ્સુ મે ફાસુળિયો ઓલુગ્ગવિલુગ્ગા ભવન્તિ તાયેવપ્પાહારતાય. સેય્યથાપિ નામ ગમ્ભીરે ઉદપાને ઉદકતારકા ગમ્ભીરગતા ઓક્ખાયિકા દિસ્સન્તિ, એવમેવસ્સુ મે અક્ખિકૂપેસુ અક્ખિતારકા ગમ્ભીરગતા ઓક્ખાયિકા દિસ્સન્તિ તાયેવપ્પાહારતાય. સેય્યથાપિ નામ તિત્તકાલાબુ આમકચ્છિન્નો વાતાતપેન સંફુટિતો 49 હોતિ સમ્મિલાતો, એવમેવસ્સુ મે સીસચ્છવિ સંફુટિતા હોતિ સમ્મિલાતા તાયેવપ્પાહારતાય. સો ખો અહં, રાજકુમાર, ‘ઉદરચ્છવિં પરિમસિસ્સામી’તિ પિટ્ઠિકણ્ટકંયેવ પરિગ્ગણ્હામિ, ‘પિટ્ઠિકણ્ટકં પરિમસિસ્સામી’તિ ઉદરચ્છવિંયેવ પરિગ્ગણ્હામિ. યાવસ્સુ મે, રાજકુમાર, ઉદરચ્છવિ પિટ્ઠિકણ્ટકં અલ્લીના હોતિ તાયેવપ્પાહારતાય. સો ખો અહં, રાજકુમાર, ‘વચ્ચં વા મુત્તં વા કરિસ્સામી’તિ તત્થેવ અવકુજ્જો પપતામિ તાયેવપ્પાહારતાય. સો ખો અહં, રાજકુમાર, ઇમમેવ કાયં અસ્સાસેન્તો પાણિના ગત્તાનિ અનુમજ્જામિ. તસ્સ મય્હં, રાજકુમાર, પાણિના ગત્તાનિ અનુમજ્જતો પૂતિમૂલાનિ લોમાનિ કાયસ્મા પપતન્તિ તાયેવપ્પાહારતાય. અપિસ્સુ મં, રાજકુમાર, મનુસ્સા દિસ્વા એવમાહંસુ – ‘કાળો સમણો ગોતમો’તિ, એકચ્ચે મનુસ્સા એવમાહંસુ – ‘ન કાળો સમણો ગોતમો, સામો સમણો ગોતમો’તિ. એકચ્ચે મનુસ્સા એવમાહંસુ – ‘ન કાળો સમણો ગોતમો, નપિ સામો, મઙ્ગુરચ્છવિ સમણો ગોતમો’તિ. યાવસ્સુ મે, રાજકુમાર, તાવ પરિસુદ્ધો છવિવણ્ણો પરિયોદાતો ઉપહતો હોતિ તાયેવપ્પાહારતાય.

    ‘‘Tassa mayhaṃ, rājakumāra, etadahosi – ‘yaṃnūnāhaṃ thokaṃ thokaṃ āhāraṃ āhāreyyaṃ pasataṃ pasataṃ, yadi vā muggayūsaṃ yadi vā kulatthayūsaṃ yadi vā kaḷāyayūsaṃ yadi vā hareṇukayūsa’nti. So kho ahaṃ, rājakumāra, thokaṃ thokaṃ āhāraṃ āhāresiṃ pasataṃ pasataṃ, yadi vā muggayūsaṃ yadi vā kulatthayūsaṃ yadi vā kaḷāyayūsaṃ yadi vā hareṇukayūsaṃ. Tassa mayhaṃ, rājakumāra, thokaṃ thokaṃ āhāraṃ āhārayato pasataṃ pasataṃ, yadi vā muggayūsaṃ yadi vā kulatthayūsaṃ yadi vā kaḷāyayūsaṃ yadi vā hareṇukayūsaṃ, adhimattakasimānaṃ patto kāyo hoti. Seyyathāpi nāma āsītikapabbāni vā kāḷapabbāni vā, evamevassu me aṅgapaccaṅgāni bhavanti tāyevappāhāratāya. Seyyathāpi nāma oṭṭhapadaṃ, evamevassu me ānisadaṃ hoti tāyevappāhāratāya. Seyyathāpi nāma vaṭṭanāvaḷī, evamevassu me piṭṭhikaṇṭako uṇṇatāvanato hoti tāyevappāhāratāya. Seyyathāpi nāma jarasālāya gopānasiyo oluggaviluggā bhavanti, evamevassu me phāsuḷiyo oluggaviluggā bhavanti tāyevappāhāratāya. Seyyathāpi nāma gambhīre udapāne udakatārakā gambhīragatā okkhāyikā dissanti, evamevassu me akkhikūpesu akkhitārakā gambhīragatā okkhāyikā dissanti tāyevappāhāratāya. Seyyathāpi nāma tittakālābu āmakacchinno vātātapena saṃphuṭito 50 hoti sammilāto, evamevassu me sīsacchavi saṃphuṭitā hoti sammilātā tāyevappāhāratāya. So kho ahaṃ, rājakumāra, ‘udaracchaviṃ parimasissāmī’ti piṭṭhikaṇṭakaṃyeva pariggaṇhāmi, ‘piṭṭhikaṇṭakaṃ parimasissāmī’ti udaracchaviṃyeva pariggaṇhāmi. Yāvassu me, rājakumāra, udaracchavi piṭṭhikaṇṭakaṃ allīnā hoti tāyevappāhāratāya. So kho ahaṃ, rājakumāra, ‘vaccaṃ vā muttaṃ vā karissāmī’ti tattheva avakujjo papatāmi tāyevappāhāratāya. So kho ahaṃ, rājakumāra, imameva kāyaṃ assāsento pāṇinā gattāni anumajjāmi. Tassa mayhaṃ, rājakumāra, pāṇinā gattāni anumajjato pūtimūlāni lomāni kāyasmā papatanti tāyevappāhāratāya. Apissu maṃ, rājakumāra, manussā disvā evamāhaṃsu – ‘kāḷo samaṇo gotamo’ti, ekacce manussā evamāhaṃsu – ‘na kāḷo samaṇo gotamo, sāmo samaṇo gotamo’ti. Ekacce manussā evamāhaṃsu – ‘na kāḷo samaṇo gotamo, napi sāmo, maṅguracchavi samaṇo gotamo’ti. Yāvassu me, rājakumāra, tāva parisuddho chavivaṇṇo pariyodāto upahato hoti tāyevappāhāratāya.

    ૩૩૫. ‘‘તસ્સ મય્હં, રાજકુમાર, એતદહોસિ – ‘યે ખો કેચિ અતીતમદ્ધાનં સમણા વા બ્રાહ્મણા વા ઓપક્કમિકા દુક્ખા તિબ્બા 51 ખરા કટુકા વેદના વેદયિંસુ, એતાવપરમં નયિતો ભિય્યો. યેપિ હિ કેચિ અનાગતમદ્ધાનં સમણા વા બ્રાહ્મણા વા ઓપક્કમિકા દુક્ખા તિબ્બા ખરા કટુકા વેદના વેદયિસ્સન્તિ, એતાવપરમં નયિતો ભિય્યો. યેપિ હિ કેચિ એતરહિ સમણા વા બ્રાહ્મણા વા ઓપક્કમિકા દુક્ખા તિબ્બા ખરા કટુકા વેદના વેદયન્તિ, એતાવપરમં નયિતો ભિય્યો. ન ખો પનાહં ઇમાય કટુકાય દુક્કરકારિકાય અધિગચ્છામિ ઉત્તરિમનુસ્સધમ્મા અલમરિયઞાણદસ્સનવિસેસં; સિયા નુ ખો અઞ્ઞો મગ્ગો બોધાયા’તિ. તસ્સ મય્હં, રાજકુમાર, એતદહોસિ – ‘અભિજાનામિ ખો પનાહં પિતુ સક્કસ્સ કમ્મન્તે સીતાય જમ્બુચ્છાયાય નિસિન્નો વિવિચ્ચેવ કામેહિ વિવિચ્ચ અકુસલેહિ ધમ્મેહિ સવિતક્કં સવિચારં વિવેકજં પીતિસુખં પઠમં ઝાનં ઉપસમ્પજ્જ વિહરિતા; સિયા નુ ખો એસો મગ્ગો બોધાયા’તિ. તસ્સ મય્હં, રાજકુમાર, સતાનુસારિ વિઞ્ઞાણં અહોસિ – ‘એસેવ મગ્ગો બોધાયા’તિ. તસ્સ મય્હં, રાજકુમાર, એતદહોસિ – ‘કિં નુ ખો અહં તસ્સ સુખસ્સ ભાયામિ યં તં સુખં અઞ્ઞત્રેવ કામેહિ અઞ્ઞત્ર અકુસલેહિ ધમ્મેહી’તિ? તસ્સ મય્હં, રાજકુમાર, એતદહોસિ – ‘ન ખો અહં તસ્સ સુખસ્સ ભાયામિ યં તં સુખં અઞ્ઞત્રેવ કામેહિ અઞ્ઞત્ર અકુસલેહિ ધમ્મેહી’તિ.

    335. ‘‘Tassa mayhaṃ, rājakumāra, etadahosi – ‘ye kho keci atītamaddhānaṃ samaṇā vā brāhmaṇā vā opakkamikā dukkhā tibbā 52 kharā kaṭukā vedanā vedayiṃsu, etāvaparamaṃ nayito bhiyyo. Yepi hi keci anāgatamaddhānaṃ samaṇā vā brāhmaṇā vā opakkamikā dukkhā tibbā kharā kaṭukā vedanā vedayissanti, etāvaparamaṃ nayito bhiyyo. Yepi hi keci etarahi samaṇā vā brāhmaṇā vā opakkamikā dukkhā tibbā kharā kaṭukā vedanā vedayanti, etāvaparamaṃ nayito bhiyyo. Na kho panāhaṃ imāya kaṭukāya dukkarakārikāya adhigacchāmi uttarimanussadhammā alamariyañāṇadassanavisesaṃ; siyā nu kho añño maggo bodhāyā’ti. Tassa mayhaṃ, rājakumāra, etadahosi – ‘abhijānāmi kho panāhaṃ pitu sakkassa kammante sītāya jambucchāyāya nisinno vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharitā; siyā nu kho eso maggo bodhāyā’ti. Tassa mayhaṃ, rājakumāra, satānusāri viññāṇaṃ ahosi – ‘eseva maggo bodhāyā’ti. Tassa mayhaṃ, rājakumāra, etadahosi – ‘kiṃ nu kho ahaṃ tassa sukhassa bhāyāmi yaṃ taṃ sukhaṃ aññatreva kāmehi aññatra akusalehi dhammehī’ti? Tassa mayhaṃ, rājakumāra, etadahosi – ‘na kho ahaṃ tassa sukhassa bhāyāmi yaṃ taṃ sukhaṃ aññatreva kāmehi aññatra akusalehi dhammehī’ti.

    ‘‘તસ્સ મય્હં, રાજકુમાર, એતદહોસિ – ‘ન ખો તં સુકરં સુખં અધિગન્તું એવં અધિમત્તકસિમાનં પત્તકાયેન. યંનૂનાહં ઓળારિકં આહારં આહારેય્યં ઓદનકુમ્માસ’ન્તિ. સો ખો અહં, રાજકુમાર, ઓળારિકં આહારં આહારેસિં ઓદનકુમ્માસં. તેન ખો પન મં, રાજકુમાર, સમયેન પઞ્ચવગ્ગિયા ભિક્ખૂ પચ્ચુપટ્ઠિતા હોન્તિ – ‘યં ખો સમણો ગોતમો ધમ્મં અધિગમિસ્સતિ તં નો આરોચેસ્સતી’તિ. યતો ખો અહં, રાજકુમાર, ઓળારિકં આહારં આહારેસિં ઓદનકુમ્માસં, અથ મે તે પઞ્ચવગ્ગિયા ભિક્ખૂ નિબ્બિજ્જ પક્કમિંસુ – ‘બાહુલ્લિકો 53 સમણો ગોતમો પધાનવિબ્ભન્તો, આવત્તો બાહુલ્લાયા’તિ.

    ‘‘Tassa mayhaṃ, rājakumāra, etadahosi – ‘na kho taṃ sukaraṃ sukhaṃ adhigantuṃ evaṃ adhimattakasimānaṃ pattakāyena. Yaṃnūnāhaṃ oḷārikaṃ āhāraṃ āhāreyyaṃ odanakummāsa’nti. So kho ahaṃ, rājakumāra, oḷārikaṃ āhāraṃ āhāresiṃ odanakummāsaṃ. Tena kho pana maṃ, rājakumāra, samayena pañcavaggiyā bhikkhū paccupaṭṭhitā honti – ‘yaṃ kho samaṇo gotamo dhammaṃ adhigamissati taṃ no ārocessatī’ti. Yato kho ahaṃ, rājakumāra, oḷārikaṃ āhāraṃ āhāresiṃ odanakummāsaṃ, atha me te pañcavaggiyā bhikkhū nibbijja pakkamiṃsu – ‘bāhulliko 54 samaṇo gotamo padhānavibbhanto, āvatto bāhullāyā’ti.

    ૩૩૬. ‘‘સો ખો અહં, રાજકુમાર, ઓળારિકં આહારં આહારેત્વા બલં ગહેત્વા વિવિચ્ચેવ કામેહિ…પે॰… પઠમં ઝાનં ઉપસમ્પજ્જ વિહાસિં. વિતક્કવિચારાનં વૂપસમા… દુતિયં ઝાનં… તતિયં ઝાનં… ચતુત્થં ઝાનં ઉપસમ્પજ્જ વિહાસિં. સો એવં સમાહિતે ચિત્તે પરિસુદ્ધે પરિયોદાતે અનઙ્ગણે વિગતૂપક્કિલેસે મુદુભૂતે કમ્મનિયે ઠિતે આનેઞ્જપ્પત્તે પુબ્બેનિવાસાનુસ્સતિઞાણાય ચિત્તં અભિનિન્નામેસિં. સો અનેકવિહિતં પુબ્બેનિવાસં અનુસ્સરામિ, સેય્યથિદં – એકમ્પિ જાતિં દ્વેપિ જાતિયો…પે॰… ઇતિ સાકારં સઉદ્દેસં અનેકવિહિતં પુબ્બેનિવાસં અનુસ્સરામિ. અયં ખો મે, રાજકુમાર, રત્તિયા પઠમે યામે પઠમા વિજ્જા અધિગતા, અવિજ્જા વિહતા, વિજ્જા ઉપ્પન્ના; તમો વિહતો, આલોકો ઉપ્પન્નો – યથા તં અપ્પમત્તસ્સ આતાપિનો પહિતત્તસ્સ વિહરતો.

    336. ‘‘So kho ahaṃ, rājakumāra, oḷārikaṃ āhāraṃ āhāretvā balaṃ gahetvā vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja vihāsiṃ. Vitakkavicārānaṃ vūpasamā… dutiyaṃ jhānaṃ… tatiyaṃ jhānaṃ… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja vihāsiṃ. So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte pubbenivāsānussatiñāṇāya cittaṃ abhininnāmesiṃ. So anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarāmi, seyyathidaṃ – ekampi jātiṃ dvepi jātiyo…pe… iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarāmi. Ayaṃ kho me, rājakumāra, rattiyā paṭhame yāme paṭhamā vijjā adhigatā, avijjā vihatā, vijjā uppannā; tamo vihato, āloko uppanno – yathā taṃ appamattassa ātāpino pahitattassa viharato.

    ‘‘સો એવં સમાહિતે ચિત્તે પરિસુદ્ધે પરિયોદાતે અનઙ્ગણે વિગતૂપક્કિલેસે મુદુભૂતે કમ્મનિયે ઠિતે આનેઞ્જપ્પત્તે સત્તાનં ચુતૂપપાતઞાણાય ચિત્તં અભિનિન્નામેસિં. સો દિબ્બેન ચક્ખુના વિસુદ્ધેન અતિક્કન્તમાનુસકેન સત્તે પસ્સામિ ચવમાને ઉપપજ્જમાને હીને પણીતે સુવણ્ણે દુબ્બણ્ણે સુગતે દુગ્ગતે યથાકમ્મૂપગે સત્તે પજાનામિ …પે॰… અયં ખો મે, રાજકુમાર, રત્તિયા મજ્ઝિમે યામે દુતિયા વિજ્જા અધિગતા, અવિજ્જા વિહતા, વિજ્જા ઉપ્પન્ના; તમો વિહતો, આલોકો ઉપ્પન્નો – યથા તં અપ્પમત્તસ્સ આતાપિનો પહિતત્તસ્સ વિહરતો.

    ‘‘So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte sattānaṃ cutūpapātañāṇāya cittaṃ abhininnāmesiṃ. So dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passāmi cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānāmi …pe… ayaṃ kho me, rājakumāra, rattiyā majjhime yāme dutiyā vijjā adhigatā, avijjā vihatā, vijjā uppannā; tamo vihato, āloko uppanno – yathā taṃ appamattassa ātāpino pahitattassa viharato.

    ‘‘સો એવં સમાહિતે ચિત્તે પરિસુદ્ધે પરિયોદાતે અનઙ્ગણે વિગતૂપક્કિલેસે મુદુભૂતે કમ્મનિયે ઠિતે આનેઞ્જપ્પત્તે આસવાનં ખયઞાણાય ચિત્તં અભિનિન્નામેસિં. સો ‘ઇદં દુક્ખ’ન્તિ યથાભૂતં અબ્ભઞ્ઞાસિં…પે॰… ‘અયં દુક્ખનિરોધગામિની પટિપદા’તિ યથાભૂતં અબ્ભઞ્ઞાસિં; ‘ઇમે આસવા’તિ યથાભૂતં અબ્ભઞ્ઞાસિં…પે॰… ‘અયં આસવનિરોધગામિની પટિપદા’તિ યથાભૂતં અબ્ભઞ્ઞાસિં. તસ્સ મે એવં જાનતો એવં પસ્સતો કામાસવાપિ ચિત્તં વિમુચ્ચિત્થ, ભવાસવાપિ ચિત્તં વિમુચ્ચિત્થ, અવિજ્જાસવાપિ ચિત્તં વિમુચ્ચિત્થ. વિમુત્તસ્મિં વિમુત્તમિતિ ઞાણં અહોસિ. ‘ખીણા જાતિ, વુસિતં બ્રહ્મચરિયં, કતં કરણીયં, નાપરં ઇત્થત્તાયા’તિ અબ્ભઞ્ઞાસિં. અયં ખો મે, રાજકુમાર, રત્તિયા પચ્છિમે યામે તતિયા વિજ્જા અધિગતા, અવિજ્જા વિહતા, વિજ્જા ઉપ્પન્ના; તમો વિહતો, આલોકો ઉપ્પન્નો – યથા તં અપ્પમત્તસ્સ આતાપિનો પહિતત્તસ્સ વિહરતો.

    ‘‘So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte āsavānaṃ khayañāṇāya cittaṃ abhininnāmesiṃ. So ‘idaṃ dukkha’nti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ…pe… ‘ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā’ti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ; ‘ime āsavā’ti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ…pe… ‘ayaṃ āsavanirodhagāminī paṭipadā’ti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ. Tassa me evaṃ jānato evaṃ passato kāmāsavāpi cittaṃ vimuccittha, bhavāsavāpi cittaṃ vimuccittha, avijjāsavāpi cittaṃ vimuccittha. Vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ ahosi. ‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti abbhaññāsiṃ. Ayaṃ kho me, rājakumāra, rattiyā pacchime yāme tatiyā vijjā adhigatā, avijjā vihatā, vijjā uppannā; tamo vihato, āloko uppanno – yathā taṃ appamattassa ātāpino pahitattassa viharato.

    ૩૩૭. ‘‘તસ્સ મય્હં, રાજકુમાર, એતદહોસિ – ‘અધિગતો ખો મ્યાયં ધમ્મો ગમ્ભીરો દુદ્દસો દુરનુબોધો સન્તો પણીતો અતક્કાવચરો નિપુણો પણ્ડિતવેદનીયો. આલયરામા ખો પનાયં પજા આલયરતા આલયસમ્મુદિતા. આલયરામાય ખો પન પજાય આલયરતાય આલયસમ્મુદિતાય દુદ્દસં ઇદં ઠાનં યદિદં – ઇદપ્પચ્ચયતાપટિચ્ચસમુપ્પાદો. ઇદમ્પિ ખો ઠાનં દુદ્દસં – યદિદં સબ્બસઙ્ખારસમથો સબ્બૂપધિપટિનિસ્સગ્ગો તણ્હાક્ખયો વિરાગો નિરોધો નિબ્બાનં . અહઞ્ચેવ ખો પન ધમ્મં દેસેય્યં, પરે ચ મે ન આજાનેય્યું, સો મમસ્સ કિલમથો, સા મમસ્સ વિહેસા’તિ. અપિસ્સુ મં, રાજકુમાર, ઇમા અનચ્છરિયા ગાથાયો પટિભંસુ પુબ્બે અસ્સુતપુબ્બા –

    337. ‘‘Tassa mayhaṃ, rājakumāra, etadahosi – ‘adhigato kho myāyaṃ dhammo gambhīro duddaso duranubodho santo paṇīto atakkāvacaro nipuṇo paṇḍitavedanīyo. Ālayarāmā kho panāyaṃ pajā ālayaratā ālayasammuditā. Ālayarāmāya kho pana pajāya ālayaratāya ālayasammuditāya duddasaṃ idaṃ ṭhānaṃ yadidaṃ – idappaccayatāpaṭiccasamuppādo. Idampi kho ṭhānaṃ duddasaṃ – yadidaṃ sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhākkhayo virāgo nirodho nibbānaṃ . Ahañceva kho pana dhammaṃ deseyyaṃ, pare ca me na ājāneyyuṃ, so mamassa kilamatho, sā mamassa vihesā’ti. Apissu maṃ, rājakumāra, imā anacchariyā gāthāyo paṭibhaṃsu pubbe assutapubbā –

    ‘કિચ્છેન મે અધિગતં, હલં દાનિ પકાસિતું;

    ‘Kicchena me adhigataṃ, halaṃ dāni pakāsituṃ;

    રાગદોસપરેતેહિ, નાયં ધમ્મો સુસમ્બુધો.

    Rāgadosaparetehi, nāyaṃ dhammo susambudho.

    ‘પટિસોતગામિં નિપુણં, ગમ્ભીરં દુદ્દસં અણું;

    ‘Paṭisotagāmiṃ nipuṇaṃ, gambhīraṃ duddasaṃ aṇuṃ;

    રાગરત્તા ન દક્ખન્તિ, તમોખન્ધેન આવુટા’ 55 તિ.

    Rāgarattā na dakkhanti, tamokhandhena āvuṭā’ 56 ti.

    ‘‘ઇતિહ મે, રાજકુમાર, પટિસઞ્ચિક્ખતો અપ્પોસ્સુક્કતાય ચિત્તં નમતિ નો ધમ્મદેસનાય.

    ‘‘Itiha me, rājakumāra, paṭisañcikkhato appossukkatāya cittaṃ namati no dhammadesanāya.

    ૩૩૮. ‘‘અથ ખો, રાજકુમાર, બ્રહ્મુનો સહમ્પતિસ્સ મમ ચેતસા ચેતોપરિવિતક્કમઞ્ઞાય એતદહોસિ – ‘નસ્સતિ વત, ભો, લોકો; વિનસ્સતિ વત, ભો, લોકો. યત્ર હિ નામ તથાગતસ્સ અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ અપ્પોસ્સુક્કતાય ચિત્તં નમતિ 57 નો ધમ્મદેસનાયા’તિ. અથ ખો, રાજકુમાર, બ્રહ્મા સહમ્પતિ – સેય્યથાપિ નામ બલવા પુરિસો સમિઞ્જિતં વા બાહં પસારેય્ય પસારિતં વા બાહં સમિઞ્જેય્ય, એવમેવ – બ્રહ્મલોકે અન્તરહિતો મમ પુરતો પાતુરહોસિ. અથ ખો, રાજકુમાર, બ્રહ્મા સહમ્પતિ એકંસં ઉત્તરાસઙ્ગં કરિત્વા યેનાહં તેનઞ્જલિં પણામેત્વા મં એતદવોચ – ‘દેસેતુ, ભન્તે, ભગવા ધમ્મં, દેસેતુ સુગતો ધમ્મં. સન્તિ સત્તા અપ્પરજક્ખજાતિકા અસ્સવનતાય ધમ્મસ્સ પરિહાયન્તિ; ભવિસ્સન્તિ ધમ્મસ્સ અઞ્ઞાતારો’તિ . ઇદમવોચ, રાજકુમાર, બ્રહ્મા સહમ્પતિ; ઇદં વત્વા અથાપરં એતદવોચ –

    338. ‘‘Atha kho, rājakumāra, brahmuno sahampatissa mama cetasā cetoparivitakkamaññāya etadahosi – ‘nassati vata, bho, loko; vinassati vata, bho, loko. Yatra hi nāma tathāgatassa arahato sammāsambuddhassa appossukkatāya cittaṃ namati 58 no dhammadesanāyā’ti. Atha kho, rājakumāra, brahmā sahampati – seyyathāpi nāma balavā puriso samiñjitaṃ vā bāhaṃ pasāreyya pasāritaṃ vā bāhaṃ samiñjeyya, evameva – brahmaloke antarahito mama purato pāturahosi. Atha kho, rājakumāra, brahmā sahampati ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā yenāhaṃ tenañjaliṃ paṇāmetvā maṃ etadavoca – ‘desetu, bhante, bhagavā dhammaṃ, desetu sugato dhammaṃ. Santi sattā apparajakkhajātikā assavanatāya dhammassa parihāyanti; bhavissanti dhammassa aññātāro’ti . Idamavoca, rājakumāra, brahmā sahampati; idaṃ vatvā athāparaṃ etadavoca –

    ‘પાતુરહોસિ મગધેસુ પુબ્બે,

    ‘Pāturahosi magadhesu pubbe,

    ધમ્મો અસુદ્ધો સમલેહિ ચિન્તિતો;

    Dhammo asuddho samalehi cintito;

    અપાપુરેતં 59 અમતસ્સ દ્વારં,

    Apāpuretaṃ 60 amatassa dvāraṃ,

    સુણન્તુ ધમ્મં વિમલેનાનુબુદ્ધં.

    Suṇantu dhammaṃ vimalenānubuddhaṃ.

    ‘સેલે યથા પબ્બતમુદ્ધનિટ્ઠિતો,

    ‘Sele yathā pabbatamuddhaniṭṭhito,

    યથાપિ પસ્સે જનતં સમન્તતો;

    Yathāpi passe janataṃ samantato;

    તથૂપમં ધમ્મમયં સુમેધ,

    Tathūpamaṃ dhammamayaṃ sumedha,

    પાસાદમારુય્હ સમન્તચક્ખુ.

    Pāsādamāruyha samantacakkhu.

    ‘સોકાવતિણ્ણં 61 જનતમપેતસોકો,

    ‘Sokāvatiṇṇaṃ 62 janatamapetasoko,

    અવેક્ખસ્સુ જાતિજરાભિભૂતં;

    Avekkhassu jātijarābhibhūtaṃ;

    ઉટ્ઠેહિ વીર, વિજિતસઙ્ગામ,

    Uṭṭhehi vīra, vijitasaṅgāma,

    સત્થવાહ અણણ 63, વિચર લોકે;

    Satthavāha aṇaṇa 64, vicara loke;

    દેસસ્સુ 65 ભગવા ધમ્મં,

    Desassu 66 bhagavā dhammaṃ,

    અઞ્ઞાતારો ભવિસ્સન્તી’તિ.

    Aññātāro bhavissantī’ti.

    ૩૩૯. ‘‘અથ ખ્વાહં, રાજકુમાર, બ્રહ્મુનો ચ અજ્ઝેસનં વિદિત્વા સત્તેસુ ચ કારુઞ્ઞતં પટિચ્ચ બુદ્ધચક્ખુના લોકં વોલોકેસિં. અદ્દસં ખો અહં, રાજકુમાર, બુદ્ધચક્ખુના લોકં વોલોકેન્તો સત્તે અપ્પરજક્ખે મહારજક્ખે તિક્ખિન્દ્રિયે મુદિન્દ્રિયે સ્વાકારે દ્વાકારે સુવિઞ્ઞાપયે દુવિઞ્ઞાપયે અપ્પેકચ્ચે પરલોકવજ્જભયદસ્સાવિને 67 વિહરન્તે, અપ્પેકચ્ચે ન પરલોકવજ્જભયદસ્સાવિને વિહરન્તે. સેય્યથાપિ નામ ઉપ્પલિનિયં વા પદુમિનિયં વા પુણ્ડરીકિનિયં વા અપ્પેકચ્ચાનિ ઉપ્પલાનિ વા પદુમાનિ વા પુણ્ડરીકાનિ વા ઉદકે જાતાનિ ઉદકે સંવડ્ઢાનિ ઉદકાનુગ્ગતાનિ અન્તોનિમુગ્ગપોસીનિ, અપ્પેકચ્ચાનિ ઉપ્પલાનિ વા પદુમાનિ વા પુણ્ડરીકાનિ વા ઉદકે જાતાનિ ઉદકે સંવડ્ઢાનિ ઉદકાનુગ્ગતાનિ સમોદકં ઠિતાનિ, અપ્પેકચ્ચાનિ ઉપ્પલાનિ વા પદુમાનિ વા પુણ્ડરીકાનિ વા ઉદકે જાતાનિ ઉદકે સંવડ્ઢાનિ ઉદકા અચ્ચુગ્ગમ્મ ઠિતાનિ 68 અનુપલિત્તાનિ ઉદકેન, એવમેવ ખો અહં, રાજકુમાર, બુદ્ધચક્ખુના લોકં વોલોકેન્તો અદ્દસં સત્તે અપ્પરજક્ખે મહારજક્ખે તિક્ખિન્દ્રિયે મુદિન્દ્રિયે સ્વાકારે દ્વાકારે સુવિઞ્ઞાપયે દુવિઞ્ઞાપયે, અપ્પેકચ્ચે પરલોકવજ્જભયદસ્સાવિને વિહરન્તે, અપ્પેકચ્ચે ન પરલોકવજ્જભયદસ્સાવિને વિહરન્તે. અથ ખ્વાહં, રાજકુમાર, બ્રહ્માનં સહમ્પતિં ગાથાય પચ્ચભાસિં –

    339. ‘‘Atha khvāhaṃ, rājakumāra, brahmuno ca ajjhesanaṃ viditvā sattesu ca kāruññataṃ paṭicca buddhacakkhunā lokaṃ volokesiṃ. Addasaṃ kho ahaṃ, rājakumāra, buddhacakkhunā lokaṃ volokento satte apparajakkhe mahārajakkhe tikkhindriye mudindriye svākāre dvākāre suviññāpaye duviññāpaye appekacce paralokavajjabhayadassāvine 69 viharante, appekacce na paralokavajjabhayadassāvine viharante. Seyyathāpi nāma uppaliniyaṃ vā paduminiyaṃ vā puṇḍarīkiniyaṃ vā appekaccāni uppalāni vā padumāni vā puṇḍarīkāni vā udake jātāni udake saṃvaḍḍhāni udakānuggatāni antonimuggaposīni, appekaccāni uppalāni vā padumāni vā puṇḍarīkāni vā udake jātāni udake saṃvaḍḍhāni udakānuggatāni samodakaṃ ṭhitāni, appekaccāni uppalāni vā padumāni vā puṇḍarīkāni vā udake jātāni udake saṃvaḍḍhāni udakā accuggamma ṭhitāni 70 anupalittāni udakena, evameva kho ahaṃ, rājakumāra, buddhacakkhunā lokaṃ volokento addasaṃ satte apparajakkhe mahārajakkhe tikkhindriye mudindriye svākāre dvākāre suviññāpaye duviññāpaye, appekacce paralokavajjabhayadassāvine viharante, appekacce na paralokavajjabhayadassāvine viharante. Atha khvāhaṃ, rājakumāra, brahmānaṃ sahampatiṃ gāthāya paccabhāsiṃ –

    ‘અપારુતા તેસં અમતસ્સ દ્વારા,

    ‘Apārutā tesaṃ amatassa dvārā,

    યે સોતવન્તો પમુઞ્ચન્તુ સદ્ધં;

    Ye sotavanto pamuñcantu saddhaṃ;

    વિહિંસસઞ્ઞી પગુણં ન ભાસિં,

    Vihiṃsasaññī paguṇaṃ na bhāsiṃ,

    ધમ્મં પણીતં મનુજેસુ બ્રહ્મે’તિ.

    Dhammaṃ paṇītaṃ manujesu brahme’ti.

    ૩૪૦. ‘‘અથ ખો, રાજકુમાર, બ્રહ્મા સહમ્પતિ ‘કતાવકાસો ખોમ્હિ ભગવતા ધમ્મદેસનાયા’તિ મં અભિવાદેત્વા પદક્ખિણં કત્વા તત્થેવન્તરધાયિ.

    340. ‘‘Atha kho, rājakumāra, brahmā sahampati ‘katāvakāso khomhi bhagavatā dhammadesanāyā’ti maṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā tatthevantaradhāyi.

    ‘‘તસ્સ મય્હં, રાજકુમાર, એતદહોસિ – ‘કસ્સ નુ ખો અહં પઠમં ધમ્મં દેસેય્યં? કો ઇમં ધમ્મં ખિપ્પમેવ આજાનિસ્સતી’તિ? તસ્સ મય્હં, રાજકુમાર, એતદહોસિ – ‘અયં ખો આળારો કાલામો પણ્ડિતો વિયત્તો મેધાવી દીઘરત્તં અપ્પરજક્ખજાતિકો. યંનૂનાહં આળારસ્સ કાલામસ્સ પઠમં ધમ્મં દેસેય્યં; સો ઇમં ધમ્મં ખિપ્પમેવ આજાનિસ્સતી’તિ. અથ ખો મં, રાજકુમાર, દેવતા ઉપસઙ્કમિત્વા એતદવોચ – ‘સત્તાહકાલઙ્કતો, ભન્તે, આળારો કાલામો’તિ. ઞાણઞ્ચ પન મે દસ્સનં ઉદપાદિ – ‘સત્તાહકાલઙ્કતો આળારો કાલામો’તિ. તસ્સ મય્હં, રાજકુમાર, એતદહોસિ – ‘મહાજાનિયો ખો આળારો કાલામો. સચે હિ સો ઇમં ધમ્મં સુણેય્ય, ખિપ્પમેવ આજાનેય્યા’તિ. તસ્સ મય્હં, રાજકુમાર, એતદહોસિ – ‘કસ્સ નુ ખો અહં પઠમં ધમ્મં દેસેય્યં? કો ઇમં ધમ્મં ખિપ્પમેવ આજાનિસ્સતી’તિ? તસ્સ મય્હં, રાજકુમાર, એતદહોસિ – ‘અયં ખો ઉદકો રામપુત્તો પણ્ડિતો વિયત્તો મેધાવી દીઘરત્તં અપ્પરજક્ખજાતિકો. યંનૂનાહં ઉદકસ્સ રામપુત્તસ્સ પઠમં ધમ્મં દેસેય્યં; સો ઇમં ધમ્મં ખિપ્પમેવ આજાનિસ્સતી’તિ. અથ ખો મં, રાજકુમાર, દેવતા ઉપસઙ્કમિત્વા એતદવોચ – ‘અભિદોસકાલઙ્કતો, ભન્તે, ઉદકો રામપુત્તો’તિ. ઞાણઞ્ચ પન મે દસ્સનં ઉદપાદિ – ‘અભિદોસકાલઙ્કતો ઉદકો રામપુત્તો’તિ. તસ્સ મય્હં, રાજકુમાર, એતદહોસિ – ‘મહાજાનિયો ખો ઉદકો રામપુત્તો. સચે હિ સો ઇમં ધમ્મં સુણેય્ય, ખિપ્પમેવ આજાનેય્યા’તિ.

    ‘‘Tassa mayhaṃ, rājakumāra, etadahosi – ‘kassa nu kho ahaṃ paṭhamaṃ dhammaṃ deseyyaṃ? Ko imaṃ dhammaṃ khippameva ājānissatī’ti? Tassa mayhaṃ, rājakumāra, etadahosi – ‘ayaṃ kho āḷāro kālāmo paṇḍito viyatto medhāvī dīgharattaṃ apparajakkhajātiko. Yaṃnūnāhaṃ āḷārassa kālāmassa paṭhamaṃ dhammaṃ deseyyaṃ; so imaṃ dhammaṃ khippameva ājānissatī’ti. Atha kho maṃ, rājakumāra, devatā upasaṅkamitvā etadavoca – ‘sattāhakālaṅkato, bhante, āḷāro kālāmo’ti. Ñāṇañca pana me dassanaṃ udapādi – ‘sattāhakālaṅkato āḷāro kālāmo’ti. Tassa mayhaṃ, rājakumāra, etadahosi – ‘mahājāniyo kho āḷāro kālāmo. Sace hi so imaṃ dhammaṃ suṇeyya, khippameva ājāneyyā’ti. Tassa mayhaṃ, rājakumāra, etadahosi – ‘kassa nu kho ahaṃ paṭhamaṃ dhammaṃ deseyyaṃ? Ko imaṃ dhammaṃ khippameva ājānissatī’ti? Tassa mayhaṃ, rājakumāra, etadahosi – ‘ayaṃ kho udako rāmaputto paṇḍito viyatto medhāvī dīgharattaṃ apparajakkhajātiko. Yaṃnūnāhaṃ udakassa rāmaputtassa paṭhamaṃ dhammaṃ deseyyaṃ; so imaṃ dhammaṃ khippameva ājānissatī’ti. Atha kho maṃ, rājakumāra, devatā upasaṅkamitvā etadavoca – ‘abhidosakālaṅkato, bhante, udako rāmaputto’ti. Ñāṇañca pana me dassanaṃ udapādi – ‘abhidosakālaṅkato udako rāmaputto’ti. Tassa mayhaṃ, rājakumāra, etadahosi – ‘mahājāniyo kho udako rāmaputto. Sace hi so imaṃ dhammaṃ suṇeyya, khippameva ājāneyyā’ti.

    ૩૪૧. ‘‘તસ્સ મય્હં, રાજકુમાર, એતદહોસિ – ‘કસ્સ નુ ખો અહં પઠમં ધમ્મં દેસેય્યં? કો ઇમં ધમ્મં ખિપ્પમેવ આજાનિસ્સતી’તિ? તસ્સ મય્હં, રાજકુમાર, એતદહોસિ – ‘બહુકારા ખો મે પઞ્ચવગ્ગિયા ભિક્ખૂ યે મં પધાનપહિતત્તં ઉપટ્ઠહિંસુ. યંનૂનાહં પઞ્ચવગ્ગિયાનં ભિક્ખૂનં પઠમં ધમ્મં દેસેય્ય’ન્તિ. તસ્સ મય્હં, રાજકુમાર, એતદહોસિ – ‘કહં નુ ખો એતરહિ પઞ્ચવગ્ગિયા ભિક્ખૂ વિહરન્તી’તિ. અદ્દસં ખ્વાહં, રાજકુમાર, દિબ્બેન ચક્ખુના વિસુદ્ધેન અતિક્કન્તમાનુસકેન પઞ્ચવગ્ગિયે ભિક્ખૂ બારાણસિયં વિહરન્તે ઇસિપતને મિગદાયે. અથ ખ્વાહં, રાજકુમાર, ઉરુવેલાયં યથાભિરન્તં વિહરિત્વા યેન બારાણસી તેન ચારિકં પક્કમિં.

    341. ‘‘Tassa mayhaṃ, rājakumāra, etadahosi – ‘kassa nu kho ahaṃ paṭhamaṃ dhammaṃ deseyyaṃ? Ko imaṃ dhammaṃ khippameva ājānissatī’ti? Tassa mayhaṃ, rājakumāra, etadahosi – ‘bahukārā kho me pañcavaggiyā bhikkhū ye maṃ padhānapahitattaṃ upaṭṭhahiṃsu. Yaṃnūnāhaṃ pañcavaggiyānaṃ bhikkhūnaṃ paṭhamaṃ dhammaṃ deseyya’nti. Tassa mayhaṃ, rājakumāra, etadahosi – ‘kahaṃ nu kho etarahi pañcavaggiyā bhikkhū viharantī’ti. Addasaṃ khvāhaṃ, rājakumāra, dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena pañcavaggiye bhikkhū bārāṇasiyaṃ viharante isipatane migadāye. Atha khvāhaṃ, rājakumāra, uruvelāyaṃ yathābhirantaṃ viharitvā yena bārāṇasī tena cārikaṃ pakkamiṃ.

    ‘‘અદ્દસા ખો મં, રાજકુમાર, ઉપકો આજીવકો અન્તરા ચ ગયં અન્તરા ચ બોધિં અદ્ધાનમગ્ગપ્પટિપન્નં . દિસ્વાન મં એતદવોચ – ‘વિપ્પસન્નાનિ ખો તે, આવુસો, ઇન્દ્રિયાનિ, પરિસુદ્ધો છવિવણ્ણો પરિયોદાતો. કંસિ ત્વં, આવુસો, ઉદ્દિસ્સ પબ્બજિતો? કો વા તે સત્થા? કસ્સ વા ત્વં ધમ્મં રોચેસી’તિ? એવં વુત્તે, અહં, રાજકુમાર, ઉપકં આજીવકં ગાથાહિ અજ્ઝભાસિં –

    ‘‘Addasā kho maṃ, rājakumāra, upako ājīvako antarā ca gayaṃ antarā ca bodhiṃ addhānamaggappaṭipannaṃ . Disvāna maṃ etadavoca – ‘vippasannāni kho te, āvuso, indriyāni, parisuddho chavivaṇṇo pariyodāto. Kaṃsi tvaṃ, āvuso, uddissa pabbajito? Ko vā te satthā? Kassa vā tvaṃ dhammaṃ rocesī’ti? Evaṃ vutte, ahaṃ, rājakumāra, upakaṃ ājīvakaṃ gāthāhi ajjhabhāsiṃ –

    ‘સબ્બાભિભૂ સબ્બવિદૂહમસ્મિ,

    ‘Sabbābhibhū sabbavidūhamasmi,

    સબ્બેસુ ધમ્મેસુ અનૂપલિત્તો;

    Sabbesu dhammesu anūpalitto;

    સબ્બઞ્જહો તણ્હાક્ખયે વિમુત્તો,

    Sabbañjaho taṇhākkhaye vimutto,

    સયં અભિઞ્ઞાય કમુદ્દિસેય્યં.

    Sayaṃ abhiññāya kamuddiseyyaṃ.

    ‘ન મે આચરિયો અત્થિ, સદિસો મે ન વિજ્જતિ;

    ‘Na me ācariyo atthi, sadiso me na vijjati;

    સદેવકસ્મિં લોકસ્મિં, નત્થિ મે પટિપુગ્ગલો.

    Sadevakasmiṃ lokasmiṃ, natthi me paṭipuggalo.

    ‘અહઞ્હિ અરહા લોકે, અહં સત્થા અનુત્તરો;

    ‘Ahañhi arahā loke, ahaṃ satthā anuttaro;

    એકોમ્હિ સમ્માસમ્બુદ્ધો, સીતિભૂતોસ્મિ નિબ્બુતો.

    Ekomhi sammāsambuddho, sītibhūtosmi nibbuto.

    ‘ધમ્મચક્કં પવત્તેતું, ગચ્છામિ કાસિનં પુરં;

    ‘Dhammacakkaṃ pavattetuṃ, gacchāmi kāsinaṃ puraṃ;

    અન્ધીભૂતસ્મિં 71 લોકસ્મિં, આહઞ્છં 72 અમતદુન્દુભિ’ન્તિ.

    Andhībhūtasmiṃ 73 lokasmiṃ, āhañchaṃ 74 amatadundubhi’nti.

    ‘યથા ખો ત્વં, આવુસો, પટિજાનાસિ અરહસિ અનન્તજિનો’તિ.

    ‘Yathā kho tvaṃ, āvuso, paṭijānāsi arahasi anantajino’ti.

    ‘માદિસા વે જિના હોન્તિ, યે પત્તા આસવક્ખયં;

    ‘Mādisā ve jinā honti, ye pattā āsavakkhayaṃ;

    જિતા મે પાપકા ધમ્મા, તસ્માહમુપક 75 જિનો’તિ.

    Jitā me pāpakā dhammā, tasmāhamupaka 76 jino’ti.

    ‘‘એવં વુત્તે, રાજકુમાર, ઉપકો આજીવકો ‘હુપેય્યપાવુસો’તિ 77 વત્વા સીસં ઓકમ્પેત્વા ઉમ્મગ્ગં ગહેત્વા પક્કામિ.

    ‘‘Evaṃ vutte, rājakumāra, upako ājīvako ‘hupeyyapāvuso’ti 78 vatvā sīsaṃ okampetvā ummaggaṃ gahetvā pakkāmi.

    ૩૪૨. ‘‘અથ ખ્વાહં, રાજકુમાર, અનુપુબ્બેન ચારિકં ચરમાનો યેન બારાણસી ઇસિપતનં મિગદાયો યેન પઞ્ચવગ્ગિયા ભિક્ખૂ તેનુપસઙ્કમિં. અદ્દસંસુ ખો મં, રાજકુમાર, પઞ્ચવગ્ગિયા ભિક્ખૂ દૂરતોવ આગચ્છન્તં. દિસ્વાન અઞ્ઞમઞ્ઞં સણ્ઠપેસું – ‘અયં ખો, આવુસો, સમણો ગોતમો આગચ્છતિ બાહુલ્લિકો પધાનવિબ્ભન્તો આવત્તો બાહુલ્લાય. સો નેવ અભિવાદેતબ્બો, ન પચ્ચુટ્ઠાતબ્બો, નાસ્સ પત્તચીવરં પટિગ્ગહેતબ્બં; અપિ ચ ખો આસનં ઠપેતબ્બં – સચે સો આકઙ્ખિસ્સતિ નિસીદિસ્સતી’તિ. યથા યથા ખો અહં, રાજકુમાર, પઞ્ચવગ્ગિયે ભિક્ખૂ ઉપસઙ્કમિં 79, તથા તથા પઞ્ચવગ્ગિયા ભિક્ખૂ નાસક્ખિંસુ સકાય કતિકાય સણ્ઠાતું. અપ્પેકચ્ચે મં પચ્ચુગ્ગન્ત્વા પત્તચીવરં પટિગ્ગહેસું. અપ્પેકચ્ચે આસનં પઞ્ઞપેસું. અપ્પેકચ્ચે પાદોદકં ઉપટ્ઠપેસું. અપિ ચ ખો મં નામેન ચ આવુસોવાદેન ચ સમુદાચરન્તિ. એવં વુત્તે, અહં, રાજકુમાર, પઞ્ચવગ્ગિયે ભિક્ખૂ એતદવોચં – ‘મા, ભિક્ખવે, તથાગતં નામેન ચ આવુસોવાદેન ચ સમુદાચરથ 80; અરહં, ભિક્ખવે, તથાગતો સમ્માસમ્બુદ્ધો. ઓદહથ, ભિક્ખવે, સોતં. અમતમધિગતં. અહમનુસાસામિ, અહં ધમ્મં દેસેમિ. યથાનુસિટ્ઠં તથા પટિપજ્જમાના નચિરસ્સેવ – યસ્સત્થાય કુલપુત્તા સમ્મદેવ અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજન્તિ તદનુત્તરં – બ્રહ્મચરિયપરિયોસાનં દિટ્ઠેવ ધમ્મે સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ વિહરિસ્સથા’તિ. એવં વુત્તે, રાજકુમાર, પઞ્ચવગ્ગિયા ભિક્ખૂ મં એતદવોચું – ‘તાયપિ ખો ત્વં, આવુસો ગોતમ, ઇરિયાય 81 તાય પટિપદાય તાય દુક્કરકારિકાય નાજ્ઝગમા ઉત્તરિમનુસ્સધમ્મા અલમરિયઞાણદસ્સનવિસેસં; કિં પન ત્વં એતરહિ બાહુલ્લિકો પધાનવિબ્ભન્તો આવત્તો બાહુલ્લાય અધિગમિસ્સસિ ઉત્તરિમનુસ્સધમ્મા અલમરિયઞાણદસ્સનવિસેસ’ન્તિ? એવં વુત્તે, અહં, રાજકુમાર, પઞ્ચવગ્ગિયે ભિક્ખૂ એતદવોચં – ‘ન, ભિક્ખવે, તથાગતો બાહુલ્લિકો ન પધાનવિબ્ભન્તો ન આવત્તો બાહુલ્લાય. અરહં, ભિક્ખવે, તથાગતો સમ્માસમ્બુદ્ધો. ઓદહથ, ભિક્ખવે, સોતં. અમતમધિગતં. અહમનુસાસામિ, અહં ધમ્મં દેસેમિ. યથાનુસિટ્ઠં તથા પટિપજ્જમાના નચિરસ્સેવ – યસ્સત્થાય કુલપુત્તા સમ્મદેવ અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજન્તિ તદનુત્તરં – બ્રહ્મચરિયપરિયોસાનં દિટ્ઠેવ ધમ્મે સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ વિહરિસ્સથા’તિ. દુતિયમ્પિ ખો, રાજકુમાર, પઞ્ચવગ્ગિયા ભિક્ખૂ મં એતદવોચું – ‘તાયપિ ખો ત્વં, આવુસો ગોતમ, ઇરિયાય તાય પટિપદાય તાય દુક્કરકારિકાય નાજ્ઝગમા ઉત્તરિમનુસ્સધમ્મા અલમરિયઞાણદસ્સનવિસેસં; કિં પન ત્વં એતરહિ બાહુલ્લિકો પધાનવિબ્ભન્તો આવત્તો બાહુલ્લાય અધિગમિસ્સસિ ઉત્તરિમનુસ્સધમ્મા અલમરિયઞાણદસ્સનવિસેસ’ન્તિ? દુતિયમ્પિ ખો અહં, રાજકુમાર, પઞ્ચવગ્ગિયે ભિક્ખૂ એતદવોચં – ‘ન, ભિક્ખવે, તથાગતો બાહુલ્લિકો ન પધાનવિબ્ભન્તો ન આવત્તો બાહુલ્લાય. અરહં, ભિક્ખવે, તથાગતો સમ્માસમ્બુદ્ધો. ઓદહથ, ભિક્ખવે, સોતં. અમતમધિગતં. અહમનુસાસામિ, અહં ધમ્મં દેસેમિ. યથાનુસિટ્ઠં તથા પટિપજ્જમાના નચિરસ્સેવ – યસ્સત્થાય કુલપુત્તા સમ્મદેવ અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજન્તિ તદનુત્તરં – બ્રહ્મચરિયપરિયોસાનં દિટ્ઠેવ ધમ્મે સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ વિહરિસ્સથા’તિ . તતિયમ્પિ ખો, રાજકુમાર, પઞ્ચવગ્ગિયા ભિક્ખૂ મં એતદવોચું – ‘તાયપિ ખો ત્વં, આવુસો ગોતમ, ઇરિયાય તાય પટિપદાય તાય દુક્કરકારિકાય નાજ્ઝગમા ઉત્તરિમનુસ્સધમ્મા અલમરિયઞાણદસ્સનવિસેસં; કિં પન ત્વં એતરહિ બાહુલ્લિકો પધાનવિબ્ભન્તો આવત્તો બાહુલ્લાય અધિગમિસ્સસિ ઉત્તરિમનુસ્સધમ્મા અલમરિયઞાણદસ્સનવિસેસ’ન્તિ? એવં વુત્તે , અહં, રાજકુમાર, પઞ્ચવગ્ગિયે ભિક્ખૂ એતદવોચં – ‘અભિજાનાથ મે નો તુમ્હે, ભિક્ખવે, ઇતો પુબ્બે એવરૂપં પભાવિતમેત’ન્તિ 82? ‘નો હેતં, ભન્તે’. ‘અરહં, ભિક્ખવે, તથાગતો સમ્માસમ્બુદ્ધો. ઓદહથ, ભિક્ખવે, સોતં. અમતમધિગતં. અહમનુસાસામિ, અહં ધમ્મં દેસેમિ. યથાનુસિટ્ઠં તથા પટિપજ્જમાના નચિરસ્સેવ – યસ્સત્થાય કુલપુત્તા સમ્મદેવ અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજન્તિ તદનુત્તરં – બ્રહ્મચરિયપરિયોસાનં દિટ્ઠેવ ધમ્મે સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ વિહરિસ્સથા’તિ.

    342. ‘‘Atha khvāhaṃ, rājakumāra, anupubbena cārikaṃ caramāno yena bārāṇasī isipatanaṃ migadāyo yena pañcavaggiyā bhikkhū tenupasaṅkamiṃ. Addasaṃsu kho maṃ, rājakumāra, pañcavaggiyā bhikkhū dūratova āgacchantaṃ. Disvāna aññamaññaṃ saṇṭhapesuṃ – ‘ayaṃ kho, āvuso, samaṇo gotamo āgacchati bāhulliko padhānavibbhanto āvatto bāhullāya. So neva abhivādetabbo, na paccuṭṭhātabbo, nāssa pattacīvaraṃ paṭiggahetabbaṃ; api ca kho āsanaṃ ṭhapetabbaṃ – sace so ākaṅkhissati nisīdissatī’ti. Yathā yathā kho ahaṃ, rājakumāra, pañcavaggiye bhikkhū upasaṅkamiṃ 83, tathā tathā pañcavaggiyā bhikkhū nāsakkhiṃsu sakāya katikāya saṇṭhātuṃ. Appekacce maṃ paccuggantvā pattacīvaraṃ paṭiggahesuṃ. Appekacce āsanaṃ paññapesuṃ. Appekacce pādodakaṃ upaṭṭhapesuṃ. Api ca kho maṃ nāmena ca āvusovādena ca samudācaranti. Evaṃ vutte, ahaṃ, rājakumāra, pañcavaggiye bhikkhū etadavocaṃ – ‘mā, bhikkhave, tathāgataṃ nāmena ca āvusovādena ca samudācaratha 84; arahaṃ, bhikkhave, tathāgato sammāsambuddho. Odahatha, bhikkhave, sotaṃ. Amatamadhigataṃ. Ahamanusāsāmi, ahaṃ dhammaṃ desemi. Yathānusiṭṭhaṃ tathā paṭipajjamānā nacirasseva – yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti tadanuttaraṃ – brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissathā’ti. Evaṃ vutte, rājakumāra, pañcavaggiyā bhikkhū maṃ etadavocuṃ – ‘tāyapi kho tvaṃ, āvuso gotama, iriyāya 85 tāya paṭipadāya tāya dukkarakārikāya nājjhagamā uttarimanussadhammā alamariyañāṇadassanavisesaṃ; kiṃ pana tvaṃ etarahi bāhulliko padhānavibbhanto āvatto bāhullāya adhigamissasi uttarimanussadhammā alamariyañāṇadassanavisesa’nti? Evaṃ vutte, ahaṃ, rājakumāra, pañcavaggiye bhikkhū etadavocaṃ – ‘na, bhikkhave, tathāgato bāhulliko na padhānavibbhanto na āvatto bāhullāya. Arahaṃ, bhikkhave, tathāgato sammāsambuddho. Odahatha, bhikkhave, sotaṃ. Amatamadhigataṃ. Ahamanusāsāmi, ahaṃ dhammaṃ desemi. Yathānusiṭṭhaṃ tathā paṭipajjamānā nacirasseva – yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti tadanuttaraṃ – brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissathā’ti. Dutiyampi kho, rājakumāra, pañcavaggiyā bhikkhū maṃ etadavocuṃ – ‘tāyapi kho tvaṃ, āvuso gotama, iriyāya tāya paṭipadāya tāya dukkarakārikāya nājjhagamā uttarimanussadhammā alamariyañāṇadassanavisesaṃ; kiṃ pana tvaṃ etarahi bāhulliko padhānavibbhanto āvatto bāhullāya adhigamissasi uttarimanussadhammā alamariyañāṇadassanavisesa’nti? Dutiyampi kho ahaṃ, rājakumāra, pañcavaggiye bhikkhū etadavocaṃ – ‘na, bhikkhave, tathāgato bāhulliko na padhānavibbhanto na āvatto bāhullāya. Arahaṃ, bhikkhave, tathāgato sammāsambuddho. Odahatha, bhikkhave, sotaṃ. Amatamadhigataṃ. Ahamanusāsāmi, ahaṃ dhammaṃ desemi. Yathānusiṭṭhaṃ tathā paṭipajjamānā nacirasseva – yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti tadanuttaraṃ – brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissathā’ti . Tatiyampi kho, rājakumāra, pañcavaggiyā bhikkhū maṃ etadavocuṃ – ‘tāyapi kho tvaṃ, āvuso gotama, iriyāya tāya paṭipadāya tāya dukkarakārikāya nājjhagamā uttarimanussadhammā alamariyañāṇadassanavisesaṃ; kiṃ pana tvaṃ etarahi bāhulliko padhānavibbhanto āvatto bāhullāya adhigamissasi uttarimanussadhammā alamariyañāṇadassanavisesa’nti? Evaṃ vutte , ahaṃ, rājakumāra, pañcavaggiye bhikkhū etadavocaṃ – ‘abhijānātha me no tumhe, bhikkhave, ito pubbe evarūpaṃ pabhāvitameta’nti 86? ‘No hetaṃ, bhante’. ‘Arahaṃ, bhikkhave, tathāgato sammāsambuddho. Odahatha, bhikkhave, sotaṃ. Amatamadhigataṃ. Ahamanusāsāmi, ahaṃ dhammaṃ desemi. Yathānusiṭṭhaṃ tathā paṭipajjamānā nacirasseva – yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti tadanuttaraṃ – brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissathā’ti.

    ‘‘અસક્ખિં ખો અહં, રાજકુમાર, પઞ્ચવગ્ગિયે ભિક્ખૂ સઞ્ઞાપેતું. દ્વેપિ સુદં, રાજકુમાર, ભિક્ખૂ ઓવદામિ. તયો ભિક્ખૂ પિણ્ડાય ચરન્તિ. યં તયો ભિક્ખૂ પિણ્ડાય ચરિત્વા આહરન્તિ, તેન છબ્બગ્ગિયા 87 યાપેમ. તયોપિ સુદં, રાજકુમાર, ભિક્ખૂ ઓવદામિ, દ્વે ભિક્ખૂ પિણ્ડાય ચરન્તિ. યં દ્વે ભિક્ખૂ પિણ્ડાય ચરિત્વા આહરન્તિ તેન છબ્બગ્ગિયા યાપેમ.

    ‘‘Asakkhiṃ kho ahaṃ, rājakumāra, pañcavaggiye bhikkhū saññāpetuṃ. Dvepi sudaṃ, rājakumāra, bhikkhū ovadāmi. Tayo bhikkhū piṇḍāya caranti. Yaṃ tayo bhikkhū piṇḍāya caritvā āharanti, tena chabbaggiyā 88 yāpema. Tayopi sudaṃ, rājakumāra, bhikkhū ovadāmi, dve bhikkhū piṇḍāya caranti. Yaṃ dve bhikkhū piṇḍāya caritvā āharanti tena chabbaggiyā yāpema.

    ૩૪૩. ‘‘અથ ખો, રાજકુમાર, પઞ્ચવગ્ગિયા ભિક્ખૂ મયા એવં ઓવદિયમાના એવં અનુસાસિયમાના નચિરસ્સેવ – યસ્સત્થાય કુલપુત્તા સમ્મદેવ અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજન્તિ તદનુત્તરં – બ્રહ્મચરિયપરિયોસાનં દિટ્ઠેવ ધમ્મે સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ વિહરિંસૂ’’તિ. એવં વુત્તે, બોધિ રાજકુમારો ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘કીવ ચિરેન નુ ખો, ભન્તે, ભિક્ખુ તથાગતં વિનાયકં 89 લભમાનો – યસ્સત્થાય કુલપુત્તા સમ્મદેવ અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજન્તિ તદનુત્તરં – બ્રહ્મચરિયપરિયોસાનં દિટ્ઠેવ ધમ્મે સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ વિહરેય્યા’’તિ? ‘‘તેન હિ, રાજકુમાર, તંયેવેત્થ પટિપુચ્છિસ્સામિ. યથા તે ખમેય્ય, તથા નં બ્યાકરેય્યાસિ. તં કિં મઞ્ઞસિ, રાજકુમાર, કુસલો ત્વં હત્થારૂળ્હે 90 અઙ્કુસગય્હે 91 સિપ્પે’’તિ? ‘‘એવં, ભન્તે, કુસલો અહં હત્થારૂળ્હે અઙ્કુસગય્હે સિપ્પે’’તિ . ‘‘તં કિં મઞ્ઞસિ, રાજકુમાર, ઇધ પુરિસો આગચ્છેય્ય – ‘બોધિ રાજકુમારો હત્થારૂળ્હં અઙ્કુસગય્હં સિપ્પં જાનાતિ; તસ્સાહં સન્તિકે હત્થારૂળ્હં અઙ્કુસગય્હં સિપ્પં સિક્ખિસ્સામી’તિ. સો ચસ્સ અસ્સદ્ધો; યાવતકં સદ્ધેન પત્તબ્બં તં ન સમ્પાપુણેય્ય. સો ચસ્સ બહ્વાબાધો; યાવતકં અપ્પાબાધેન પત્તબ્બં તં ન સમ્પાપુણેય્ય. સો ચસ્સ સઠો માયાવી; યાવતકં અસઠેન અમાયાવિના પત્તબ્બં તં ન સમ્પાપુણેય્ય. સો ચસ્સ કુસીતો; યાવતકં આરદ્ધવીરિયેન પત્તબ્બં તં ન સમ્પાપુણેય્ય. સો ચસ્સ દુપ્પઞ્ઞો; યાવતકં પઞ્ઞવતા પત્તબ્બં તં ન સમ્પાપુણેય્ય. તં કિં મઞ્ઞસિ, રાજકુમાર, અપિ નુ સો પુરિસો તવ સન્તિકે હત્થારૂળ્હં અઙ્કુસગય્હં સિપ્પં સિક્ખેય્યા’’તિ? ‘‘એકમેકેનાપિ, ભન્તે, અઙ્ગેન સમન્નાગતો સો પુરિસો ન મમ સન્તિકે હત્થારૂળ્હં અઙ્કુસગય્હં સિપ્પં સિક્ખેય્ય, કો પન વાદો પઞ્ચહઙ્ગેહી’’તિ!

    343. ‘‘Atha kho, rājakumāra, pañcavaggiyā bhikkhū mayā evaṃ ovadiyamānā evaṃ anusāsiyamānā nacirasseva – yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti tadanuttaraṃ – brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihariṃsū’’ti. Evaṃ vutte, bodhi rājakumāro bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘kīva cirena nu kho, bhante, bhikkhu tathāgataṃ vināyakaṃ 92 labhamāno – yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti tadanuttaraṃ – brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihareyyā’’ti? ‘‘Tena hi, rājakumāra, taṃyevettha paṭipucchissāmi. Yathā te khameyya, tathā naṃ byākareyyāsi. Taṃ kiṃ maññasi, rājakumāra, kusalo tvaṃ hatthārūḷhe 93 aṅkusagayhe 94 sippe’’ti? ‘‘Evaṃ, bhante, kusalo ahaṃ hatthārūḷhe aṅkusagayhe sippe’’ti . ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, rājakumāra, idha puriso āgaccheyya – ‘bodhi rājakumāro hatthārūḷhaṃ aṅkusagayhaṃ sippaṃ jānāti; tassāhaṃ santike hatthārūḷhaṃ aṅkusagayhaṃ sippaṃ sikkhissāmī’ti. So cassa assaddho; yāvatakaṃ saddhena pattabbaṃ taṃ na sampāpuṇeyya. So cassa bahvābādho; yāvatakaṃ appābādhena pattabbaṃ taṃ na sampāpuṇeyya. So cassa saṭho māyāvī; yāvatakaṃ asaṭhena amāyāvinā pattabbaṃ taṃ na sampāpuṇeyya. So cassa kusīto; yāvatakaṃ āraddhavīriyena pattabbaṃ taṃ na sampāpuṇeyya. So cassa duppañño; yāvatakaṃ paññavatā pattabbaṃ taṃ na sampāpuṇeyya. Taṃ kiṃ maññasi, rājakumāra, api nu so puriso tava santike hatthārūḷhaṃ aṅkusagayhaṃ sippaṃ sikkheyyā’’ti? ‘‘Ekamekenāpi, bhante, aṅgena samannāgato so puriso na mama santike hatthārūḷhaṃ aṅkusagayhaṃ sippaṃ sikkheyya, ko pana vādo pañcahaṅgehī’’ti!

    ૩૪૪. ‘‘તં કિં મઞ્ઞસિ, રાજકુમાર, ઇધ પુરિસો આગચ્છેય્ય – ‘બોધિ રાજકુમારો હત્થારૂળ્હં અઙ્કુસગય્હં સિપ્પં જાનાતિ; તસ્સાહં સન્તિકે હત્થારૂળ્હં અઙ્કુસગય્હં સિપ્પં સિક્ખિસ્સામી’તિ. સો ચસ્સ સદ્ધો; યાવતકં સદ્ધેન પત્તબ્બં તં સમ્પાપુણેય્ય. સો ચસ્સ અપ્પાબાધો; યાવતકં અપ્પાબાધેન પત્તબ્બં તં સમ્પાપુણેય્ય. સો ચસ્સ અસઠો અમાયાવી; યાવતકં અસઠેન અમાયાવિના પત્તબ્બં તં સમ્પાપુણેય્ય. સો ચસ્સ આરદ્ધવીરિયો; યાવતકં આરદ્ધવીરિયેન પત્તબ્બં તં સમ્પાપુણેય્ય. સો ચસ્સ પઞ્ઞવા; યાવતકં પઞ્ઞવતા પત્તબ્બં તં સમ્પાપુણેય્ય. તં કિં મઞ્ઞસિ, રાજકુમાર, અપિ નુ સો પુરિસો તવ સન્તિકે હત્થારૂળ્હં અઙ્કુસગય્હં સિપ્પં સિક્ખેય્યા’’તિ? ‘‘એકમેકેનાપિ, ભન્તે, અઙ્ગેન સમન્નાગતો સો પુરિસો મમ સન્તિકે હત્થારૂળ્હં અઙ્કુસગય્હં સિપ્પં સિક્ખેય્ય, કો પન વાદો પઞ્ચહઙ્ગેહી’’તિ! ‘‘એવમેવ ખો, રાજકુમાર, પઞ્ચિમાનિ પધાનિયઙ્ગાનિ. કતમાનિ પઞ્ચ? ઇધ, રાજકુમાર, ભિક્ખુ સદ્ધો હોતિ; સદ્દહતિ તથાગતસ્સ બોધિં – ‘ઇતિપિ સો ભગવા અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો વિજ્જાચરણસમ્પન્નો સુગતો લોકવિદૂ અનુત્તરો પુરિસદમ્મસારથિ સત્થા દેવમનુસ્સાનં બુદ્ધો ભગવા’તિ; અપ્પાબાધો હોતિ અપ્પાતઙ્કો સમવેપાકિનિયા ગહણિયા સમન્નાગતો નાતિસીતાય નાચ્ચુણ્હાય મજ્ઝિમાય પધાનક્ખમાય; અસઠો હોતિ અમાયાવી યથાભૂતં અત્તાનં આવિકત્તા સત્થરિ વા વિઞ્ઞૂસુ વા સબ્રહ્મચારીસુ ; આરદ્ધવીરિયો વિહરતિ અકુસલાનં ધમ્માનં પહાનાય કુસલાનં ધમ્માનં ઉપસમ્પદાય, થામવા દળ્હપરક્કમો અનિક્ખિત્તધુરો કુસલેસુ ધમ્મેસુ; પઞ્ઞવા હોતિ ઉદયત્થગામિનિયા પઞ્ઞાય સમન્નાગતો અરિયાય નિબ્બેધિકાય સમ્માદુક્ખક્ખયગામિનિયા. ઇમાનિ ખો, રાજકુમાર, પઞ્ચ પધાનિયઙ્ગાનિ.

    344. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, rājakumāra, idha puriso āgaccheyya – ‘bodhi rājakumāro hatthārūḷhaṃ aṅkusagayhaṃ sippaṃ jānāti; tassāhaṃ santike hatthārūḷhaṃ aṅkusagayhaṃ sippaṃ sikkhissāmī’ti. So cassa saddho; yāvatakaṃ saddhena pattabbaṃ taṃ sampāpuṇeyya. So cassa appābādho; yāvatakaṃ appābādhena pattabbaṃ taṃ sampāpuṇeyya. So cassa asaṭho amāyāvī; yāvatakaṃ asaṭhena amāyāvinā pattabbaṃ taṃ sampāpuṇeyya. So cassa āraddhavīriyo; yāvatakaṃ āraddhavīriyena pattabbaṃ taṃ sampāpuṇeyya. So cassa paññavā; yāvatakaṃ paññavatā pattabbaṃ taṃ sampāpuṇeyya. Taṃ kiṃ maññasi, rājakumāra, api nu so puriso tava santike hatthārūḷhaṃ aṅkusagayhaṃ sippaṃ sikkheyyā’’ti? ‘‘Ekamekenāpi, bhante, aṅgena samannāgato so puriso mama santike hatthārūḷhaṃ aṅkusagayhaṃ sippaṃ sikkheyya, ko pana vādo pañcahaṅgehī’’ti! ‘‘Evameva kho, rājakumāra, pañcimāni padhāniyaṅgāni. Katamāni pañca? Idha, rājakumāra, bhikkhu saddho hoti; saddahati tathāgatassa bodhiṃ – ‘itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā’ti; appābādho hoti appātaṅko samavepākiniyā gahaṇiyā samannāgato nātisītāya nāccuṇhāya majjhimāya padhānakkhamāya; asaṭho hoti amāyāvī yathābhūtaṃ attānaṃ āvikattā satthari vā viññūsu vā sabrahmacārīsu ; āraddhavīriyo viharati akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya kusalānaṃ dhammānaṃ upasampadāya, thāmavā daḷhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu; paññavā hoti udayatthagāminiyā paññāya samannāgato ariyāya nibbedhikāya sammādukkhakkhayagāminiyā. Imāni kho, rājakumāra, pañca padhāniyaṅgāni.

    ૩૪૫. ‘‘ઇમેહિ , રાજકુમાર, પઞ્ચહિ પધાનિયઙ્ગેહિ સમન્નાગતો ભિક્ખુ તથાગતં વિનાયકં લભમાનો – યસ્સત્થાય કુલપુત્તા સમ્મદેવ અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજન્તિ તદનુત્તરં – બ્રહ્મચરિયપરિયોસાનં દિટ્ઠેવ ધમ્મે સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ વિહરેય્ય સત્ત વસ્સાનિ. તિટ્ઠન્તુ, રાજકુમાર, સત્ત વસ્સાનિ. ઇમેહિ પઞ્ચહિ પધાનિયઙ્ગેહિ સમન્નાગતો ભિક્ખુ તથાગતં વિનાયકં લભમાનો – યસ્સત્થાય કુલપુત્તા સમ્મદેવ અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજન્તિ તદનુત્તરં – બ્રહ્મચરિયપરિયોસાનં દિટ્ઠેવ ધમ્મે સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ વિહરેય્ય છબ્બસ્સાનિ… પઞ્ચ વસ્સાનિ… ચત્તારિ વસ્સાનિ… તીણિ વસ્સાનિ… દ્વે વસ્સાનિ… એકં વસ્સં. તિટ્ઠતુ, રાજકુમાર, એકં વસ્સં. ઇમેહિ પઞ્ચહિ પધાનિયઙ્ગેહિ સમન્નાગતો ભિક્ખુ તથાગતં વિનાયકં લભમાનો – યસ્સત્થાય કુલપુત્તા સમ્મદેવ અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજન્તિ તદનુત્તરં – બ્રહ્મચરિયપરિયોસાનં દિટ્ઠેવ ધમ્મે સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ વિહરેય્ય સત્ત માસાનિ. તિટ્ઠન્તુ, રાજકુમાર, સત્ત માસાનિ. ઇમેહિ પઞ્ચહિ પધાનિયઙ્ગેહિ સમન્નાગતો ભિક્ખુ તથાગતં વિનાયકં લભમાનો – યસ્સત્થાય કુલપુત્તા સમ્મદેવ અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજન્તિ તદનુત્તરં – બ્રહ્મચરિયપરિયોસાનં દિટ્ઠેવ ધમ્મે સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ વિહરેય્ય છ માસાનિ… પઞ્ચ માસાનિ… ચત્તારિ માસાનિ… તીણિ માસાનિ… દ્વે માસાનિ… એકં માસં… અડ્ઢમાસં. તિટ્ઠતુ, રાજકુમાર, અડ્ઢમાસો. ઇમેહિ પઞ્ચહિ પધાનિયઙ્ગેહિ સમન્નાગતો ભિક્ખુ તથાગતં વિનાયકં લભમાનો – યસ્સત્થાય કુલપુત્તા સમ્મદેવ અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજન્તિ તદનુત્તરં – બ્રહ્મચરિયપરિયોસાનં દિટ્ઠેવ ધમ્મે સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ વિહરેય્ય સત્ત રત્તિન્દિવાનિ. તિટ્ઠન્તુ, રાજકુમાર, સત્ત રત્તિન્દિવાનિ. ઇમેહિ પઞ્ચહિ પધાનિયઙ્ગેહિ સમન્નાગતો ભિક્ખુ તથાગતં વિનાયકં લભમાનો – યસ્સત્થાય કુલપુત્તા સમ્મદેવ અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજન્તિ તદનુત્તરં – બ્રહ્મચરિયપરિયોસાનં દિટ્ઠેવ ધમ્મે સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ વિહરેય્ય છ રત્તિન્દિવાનિ… પઞ્ચ રત્તિન્દિવાનિ… ચત્તારિ રત્તિન્દિવાનિ… તીણિ રત્તિન્દિવાનિ… દ્વે રત્તિન્દિવાનિ… એકં રત્તિન્દિવં. તિટ્ઠતુ, રાજકુમાર, એકો રત્તિન્દિવો. ઇમેહિ પઞ્ચહિ પધાનિયઙ્ગેહિ સમન્નાગતો ભિક્ખુ તથાગતં વિનાયકં લભમાનો સાયમનુસિટ્ઠો પાતો વિસેસં અધિગમિસ્સતિ, પાતમનુસિટ્ઠો સાયં વિસેસં અધિગમિસ્સતી’’તિ. એવં વુત્તે, બોધિ રાજકુમારો ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘અહો બુદ્ધો, અહો ધમ્મો, અહો ધમ્મસ્સ સ્વાક્ખાતતા! યત્ર હિ નામ સાયમનુસિટ્ઠો પાતો વિસેસં અધિગમિસ્સતિ, પાતમનુસિટ્ઠો સાયં વિસેસં અધિગમિસ્સતી’’તિ!

    345. ‘‘Imehi , rājakumāra, pañcahi padhāniyaṅgehi samannāgato bhikkhu tathāgataṃ vināyakaṃ labhamāno – yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti tadanuttaraṃ – brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihareyya satta vassāni. Tiṭṭhantu, rājakumāra, satta vassāni. Imehi pañcahi padhāniyaṅgehi samannāgato bhikkhu tathāgataṃ vināyakaṃ labhamāno – yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti tadanuttaraṃ – brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihareyya chabbassāni… pañca vassāni… cattāri vassāni… tīṇi vassāni… dve vassāni… ekaṃ vassaṃ. Tiṭṭhatu, rājakumāra, ekaṃ vassaṃ. Imehi pañcahi padhāniyaṅgehi samannāgato bhikkhu tathāgataṃ vināyakaṃ labhamāno – yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti tadanuttaraṃ – brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihareyya satta māsāni. Tiṭṭhantu, rājakumāra, satta māsāni. Imehi pañcahi padhāniyaṅgehi samannāgato bhikkhu tathāgataṃ vināyakaṃ labhamāno – yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti tadanuttaraṃ – brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihareyya cha māsāni… pañca māsāni… cattāri māsāni… tīṇi māsāni… dve māsāni… ekaṃ māsaṃ… aḍḍhamāsaṃ. Tiṭṭhatu, rājakumāra, aḍḍhamāso. Imehi pañcahi padhāniyaṅgehi samannāgato bhikkhu tathāgataṃ vināyakaṃ labhamāno – yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti tadanuttaraṃ – brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihareyya satta rattindivāni. Tiṭṭhantu, rājakumāra, satta rattindivāni. Imehi pañcahi padhāniyaṅgehi samannāgato bhikkhu tathāgataṃ vināyakaṃ labhamāno – yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti tadanuttaraṃ – brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihareyya cha rattindivāni… pañca rattindivāni… cattāri rattindivāni… tīṇi rattindivāni… dve rattindivāni… ekaṃ rattindivaṃ. Tiṭṭhatu, rājakumāra, eko rattindivo. Imehi pañcahi padhāniyaṅgehi samannāgato bhikkhu tathāgataṃ vināyakaṃ labhamāno sāyamanusiṭṭho pāto visesaṃ adhigamissati, pātamanusiṭṭho sāyaṃ visesaṃ adhigamissatī’’ti. Evaṃ vutte, bodhi rājakumāro bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘aho buddho, aho dhammo, aho dhammassa svākkhātatā! Yatra hi nāma sāyamanusiṭṭho pāto visesaṃ adhigamissati, pātamanusiṭṭho sāyaṃ visesaṃ adhigamissatī’’ti!

    ૩૪૬. એવં વુત્તે, સઞ્જિકાપુત્તો માણવો બોધિં રાજકુમારં એતદવોચ – ‘‘એવમેવ પનાયં ભવં બોધિ – ‘અહો બુદ્ધો, અહો ધમ્મો, અહો ધમ્મસ્સ સ્વાક્ખાતતા’તિ ચ વદેતિ 95; અથ ચ પન ન તં ભવન્તં ગોતમં સરણં ગચ્છતિ ધમ્મઞ્ચ ભિક્ખુસઙ્ઘઞ્ચા’’તિ. ‘‘મા હેવં, સમ્મ સઞ્જિકાપુત્ત, અવચ; મા હેવં, સમ્મ સઞ્જિકાપુત્ત, અવચ. સમ્મુખા મેતં, સમ્મ સઞ્જિકાપુત્ત, અય્યાય સુતં, સમ્મુખા પટિગ્ગહિતં’’. ‘‘એકમિદં, સમ્મ સઞ્જિકાપુત્ત, સમયં ભગવા કોસમ્બિયં વિહરતિ ઘોસિતારામે. અથ ખો મે અય્યા કુચ્છિમતી યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવન્તં અભિવાદેત્વા એકમન્તં નિસીદિ. એકમન્તં નિસિન્ના ખો મે અય્યા ભગવન્તં એતદવોચ – ‘યો મે અયં, ભન્તે, કુચ્છિગતો કુમારકો વા કુમારિકા વા સો ભગવન્તં સરણં ગચ્છતિ ધમ્મઞ્ચ ભિક્ખુસઙ્ઘઞ્ચ. ઉપાસકં તં ભગવા ધારેતુ અજ્જતગ્ગે પાણુપેતં સરણં ગત’ન્તિ. એકમિદં, સમ્મ સઞ્જિકાપુત્ત, સમયં ભગવા ઇધેવ ભગ્ગેસુ વિહરતિ સુસુમારગિરે ભેસકળાવને મિગદાયે. અથ ખો મં ધાતિ અઙ્કેન હરિત્વા યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવન્તં અભિવાદેત્વા એકમન્તં અટ્ઠાસિ. એકમન્તં ઠિતા ખો મં ધાતિ ભગવન્તં એતદવોચ – ‘અયં , ભન્તે, બોધિ રાજકુમારો ભગવન્તં સરણં ગચ્છતિ ધમ્મઞ્ચ ભિક્ખુસઙ્ઘઞ્ચ. ઉપાસકં તં ભગવા ધારેતુ અજ્જતગ્ગે પાણુપેતં સરણં ગત’ન્તિ. એસાહં, સમ્મ સઞ્જિકાપુત્ત, તતિયકમ્પિ ભગવન્તં સરણં ગચ્છામિ ધમ્મઞ્ચ ભિક્ખુસઙ્ઘઞ્ચ. ઉપાસકં મં ભગવા ધારેતુ અજ્જતગ્ગે પાણુપેતં સરણં ગત’’ન્તિ.

    346. Evaṃ vutte, sañjikāputto māṇavo bodhiṃ rājakumāraṃ etadavoca – ‘‘evameva panāyaṃ bhavaṃ bodhi – ‘aho buddho, aho dhammo, aho dhammassa svākkhātatā’ti ca vadeti 96; atha ca pana na taṃ bhavantaṃ gotamaṃ saraṇaṃ gacchati dhammañca bhikkhusaṅghañcā’’ti. ‘‘Mā hevaṃ, samma sañjikāputta, avaca; mā hevaṃ, samma sañjikāputta, avaca. Sammukhā metaṃ, samma sañjikāputta, ayyāya sutaṃ, sammukhā paṭiggahitaṃ’’. ‘‘Ekamidaṃ, samma sañjikāputta, samayaṃ bhagavā kosambiyaṃ viharati ghositārāme. Atha kho me ayyā kucchimatī yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnā kho me ayyā bhagavantaṃ etadavoca – ‘yo me ayaṃ, bhante, kucchigato kumārako vā kumārikā vā so bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchati dhammañca bhikkhusaṅghañca. Upāsakaṃ taṃ bhagavā dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gata’nti. Ekamidaṃ, samma sañjikāputta, samayaṃ bhagavā idheva bhaggesu viharati susumāragire bhesakaḷāvane migadāye. Atha kho maṃ dhāti aṅkena haritvā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhitā kho maṃ dhāti bhagavantaṃ etadavoca – ‘ayaṃ , bhante, bodhi rājakumāro bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchati dhammañca bhikkhusaṅghañca. Upāsakaṃ taṃ bhagavā dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gata’nti. Esāhaṃ, samma sañjikāputta, tatiyakampi bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅghañca. Upāsakaṃ maṃ bhagavā dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gata’’nti.

    બોધિરાજકુમારસુત્તં નિટ્ઠિતં પઞ્ચમં.

    Bodhirājakumārasuttaṃ niṭṭhitaṃ pañcamaṃ.







    Footnotes:
    1. કોકનુદો (સ્યા॰ કં॰ ક॰)
    2. બોધિ ભો ગોતમ (સી॰ સ્યા॰ કં॰ પી॰)
    3. kokanudo (syā. kaṃ. ka.)
    4. bodhi bho gotama (sī. syā. kaṃ. pī.)
    5. કળેબરા (સી॰)
    6. અભિરૂહતુ (સ્યા॰ કં॰ પી॰) અક્કમતુ (ચૂળવ॰ ૨૬૮)
    7. kaḷebarā (sī.)
    8. abhirūhatu (syā. kaṃ. pī.) akkamatu (cūḷava. 268)
    9. ચેલપત્તિકં (સી॰ પી॰)
    10. અપલોકેતીતિ (સબ્બત્થ)
    11. ઉપરિકોકનદે પાસાદે (સી॰ પી॰ વિનયેચ), ઉપરિકોકનદે (સ્યા॰ કં॰)
    12. celapattikaṃ (sī. pī.)
    13. apaloketīti (sabbattha)
    14. uparikokanade pāsāde (sī. pī. vinayeca), uparikokanade (syā. kaṃ.)
    15. કિંકુસલંગવેસી (ક॰)
    16. kiṃkusalaṃgavesī (ka.)
    17. ઉપસમ્પજ્જ પવેદેસીતિ (સી॰ સ્યા॰ કં॰ પી॰)
    18. ( ) નત્થિ (સી॰ સ્યા॰ કં॰ પી॰)
    19. અત્તનો (સી॰ પી॰)
    20. upasampajja pavedesīti (sī. syā. kaṃ. pī.)
    21. ( ) natthi (sī. syā. kaṃ. pī.)
    22. attano (sī. pī.)
    23. ઉદ્દકો (સી॰ સ્યા॰ કં॰ પી॰)
    24. આવુસો રામ (સી॰ સ્યા॰ કં॰ ક॰) પસ્સ મ॰ નિ॰ ૧.૨૭૮ પાસરાસિસુત્તે
    25. uddako (sī. syā. kaṃ. pī.)
    26. āvuso rāma (sī. syā. kaṃ. ka.) passa ma. ni. 1.278 pāsarāsisutte
    27. સામન્તા (?) પુરિમપિટ્ઠેપિ
    28. sāmantā (?) purimapiṭṭhepi
    29. અભિમત્થન્તો (સ્યા॰ કં॰ ક॰)
    30. abhimatthanto (syā. kaṃ. ka.)
    31. પસ્સ મ॰ નિ॰ ૧.૨૨૦ વિતક્કસણ્ઠાનસુત્તે
    32. passa ma. ni. 1.220 vitakkasaṇṭhānasutte
    33. ઊહન્તિ (સી॰), ઓહનન્તિ (સ્યા॰ કં॰), ઉહનન્તિ (ક॰)
    34. મુદ્ધાનં અભિમન્થેય્ય (સી॰ પી॰), મુદ્ધાનં અભિમત્થેય્ય (સ્યા॰ કં॰)
    35. ūhanti (sī.), ohananti (syā. kaṃ.), uhananti (ka.)
    36. muddhānaṃ abhimantheyya (sī. pī.), muddhānaṃ abhimattheyya (syā. kaṃ.)
    37. વરત્તકબન્ધનેન (સી॰)
    38. varattakabandhanena (sī.)
    39. વિહારોત્વેવેસો (સી॰)
    40. વિહારોત્વેવેસો અરહતો’’તિ (?)
    41. vihārotveveso (sī.)
    42. vihārotveveso arahato’’ti (?)
    43. અજ્ઝોહરિસ્સામ (સ્યા॰ કં॰ પી॰ ક॰)
    44. અજદ્ધુકં (સી॰ પી॰), જદ્ધુકં (સ્યા॰ કં॰)
    45. અજ્ઝોહરેય્યું (સ્યા॰ કં॰ પી॰ ક॰)
    46. ajjhoharissāma (syā. kaṃ. pī. ka.)
    47. ajaddhukaṃ (sī. pī.), jaddhukaṃ (syā. kaṃ.)
    48. ajjhohareyyuṃ (syā. kaṃ. pī. ka.)
    49. સમ્ફુસિતો (સ્યા॰ કં॰), સંપુટીતો (ક॰) સંફુટિતોતિ એત્થ સઙ્કુચિતોતિ અત્થો
    50. samphusito (syā. kaṃ.), saṃpuṭīto (ka.) saṃphuṭitoti ettha saṅkucitoti attho
    51. તિપ્પા (સી॰ પી॰)
    52. tippā (sī. pī.)
    53. બાહુલિકો (સી॰ પી॰) સારત્થટીકાય સંઘભેદસિક્ખાપદવણ્ણનાય સમેતિ
    54. bāhuliko (sī. pī.) sāratthaṭīkāya saṃghabhedasikkhāpadavaṇṇanāya sameti
    55. આવટા (સી॰), આવુતા (સ્યા॰ કં॰)
    56. āvaṭā (sī.), āvutā (syā. kaṃ.)
    57. નમિસ્સતિ (?)
    58. namissati (?)
    59. અવાપુરેતં (સી॰)
    60. avāpuretaṃ (sī.)
    61. સોકાવકિણ્ણં (સ્યા॰)
    62. sokāvakiṇṇaṃ (syā.)
    63. અનણ (સી॰ સ્યા॰ કં॰ પી॰ ક॰)
    64. anaṇa (sī. syā. kaṃ. pī. ka.)
    65. દેસેતુ (સ્યા॰ કં॰ ક॰)
    66. desetu (syā. kaṃ. ka.)
    67. દસ્સાવિનો (સ્યા॰ કં॰ ક॰)
    68. તિટ્ઠન્તિ (સી॰ સ્યા॰ કં॰ પી॰)
    69. dassāvino (syā. kaṃ. ka.)
    70. tiṭṭhanti (sī. syā. kaṃ. pī.)
    71. અન્ધભૂતસ્મિં (સી॰ સ્યા॰ પી॰)
    72. આહઞ્ઞિં (સ્યા॰ કં॰ ક॰)
    73. andhabhūtasmiṃ (sī. syā. pī.)
    74. āhaññiṃ (syā. kaṃ. ka.)
    75. તસ્માહં ઉપકા (સી॰ સ્યા॰ કં॰ પી॰)
    76. tasmāhaṃ upakā (sī. syā. kaṃ. pī.)
    77. હુવેય્યપાવુસો (સી॰ પી॰), હુવેય્યાવુસો (સ્યા॰ કં॰)
    78. huveyyapāvuso (sī. pī.), huveyyāvuso (syā. kaṃ.)
    79. ઉપસઙ્કમામિ (સી॰ પી॰)
    80. સમુદાચરિત્થ (સી॰ સ્યા॰ કં॰ પી॰)
    81. ચરિયાય (સ્યા॰ કં॰)
    82. ભાસિતમેતન્તિ (સી॰ સ્યા॰ વિનયેપિ)
    83. upasaṅkamāmi (sī. pī.)
    84. samudācarittha (sī. syā. kaṃ. pī.)
    85. cariyāya (syā. kaṃ.)
    86. bhāsitametanti (sī. syā. vinayepi)
    87. છબ્બગ્ગા (સી॰ સ્યા॰ કં॰), છબ્બગ્ગો (પી॰)
    88. chabbaggā (sī. syā. kaṃ.), chabbaggo (pī.)
    89. નાયકં (?)
    90. હત્થારૂય્હે (સી॰ પી॰)
    91. અઙ્કુસગણ્હે (સ્યા॰ કં॰)
    92. nāyakaṃ (?)
    93. hatthārūyhe (sī. pī.)
    94. aṅkusagaṇhe (syā. kaṃ.)
    95. વદેસિ (સી॰), પવેદેતિ (સ્યા॰ કં॰)
    96. vadesi (sī.), pavedeti (syā. kaṃ.)



    Related texts:



    અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / મજ્ઝિમનિકાય (અટ્ઠકથા) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ૫. બોધિરાજકુમારસુત્તવણ્ણના • 5. Bodhirājakumārasuttavaṇṇanā

    ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / મજ્ઝિમનિકાય (ટીકા) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ૫. બોધિરાજકુમારસુત્તવણ્ણના • 5. Bodhirājakumārasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact