Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / દીઘનિકાય • Dīghanikāya

    નમો તસ્સ ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ

    Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa

    દીઘનિકાયો

    Dīghanikāyo

    સીલક્ખન્ધવગ્ગપાળિ

    Sīlakkhandhavaggapāḷi

    ૧. બ્રહ્મજાલસુત્તં

    1. Brahmajālasuttaṃ

    પરિબ્બાજકકથા

    Paribbājakakathā

    ૧. એવં મે સુતં – એકં સમયં ભગવા અન્તરા ચ રાજગહં અન્તરા ચ નાળન્દં અદ્ધાનમગ્ગપ્પટિપન્નો હોતિ મહતા ભિક્ખુસઙ્ઘેન સદ્ધિં પઞ્ચમત્તેહિ ભિક્ખુસતેહિ. સુપ્પિયોપિ ખો પરિબ્બાજકો અન્તરા ચ રાજગહં અન્તરા ચ નાળન્દં અદ્ધાનમગ્ગપ્પટિપન્નો હોતિ સદ્ધિં અન્તેવાસિના બ્રહ્મદત્તેન માણવેન. તત્ર સુદં સુપ્પિયો પરિબ્બાજકો અનેકપરિયાયેન બુદ્ધસ્સ અવણ્ણં ભાસતિ, ધમ્મસ્સ અવણ્ણં ભાસતિ, સઙ્ઘસ્સ અવણ્ણં ભાસતિ; સુપ્પિયસ્સ પન પરિબ્બાજકસ્સ અન્તેવાસી બ્રહ્મદત્તો માણવો અનેકપરિયાયેન બુદ્ધસ્સ વણ્ણં ભાસતિ, ધમ્મસ્સ વણ્ણં ભાસતિ, સઙ્ઘસ્સ વણ્ણં ભાસતિ. ઇતિહ તે ઉભો આચરિયન્તેવાસી અઞ્ઞમઞ્ઞસ્સ ઉજુવિપચ્ચનીકવાદા ભગવન્તં પિટ્ઠિતો પિટ્ઠિતો અનુબન્ધા 1 હોન્તિ ભિક્ખુસઙ્ઘઞ્ચ.

    1. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā antarā ca rājagahaṃ antarā ca nāḷandaṃ addhānamaggappaṭipanno hoti mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ pañcamattehi bhikkhusatehi. Suppiyopi kho paribbājako antarā ca rājagahaṃ antarā ca nāḷandaṃ addhānamaggappaṭipanno hoti saddhiṃ antevāsinā brahmadattena māṇavena. Tatra sudaṃ suppiyo paribbājako anekapariyāyena buddhassa avaṇṇaṃ bhāsati, dhammassa avaṇṇaṃ bhāsati, saṅghassa avaṇṇaṃ bhāsati; suppiyassa pana paribbājakassa antevāsī brahmadatto māṇavo anekapariyāyena buddhassa vaṇṇaṃ bhāsati, dhammassa vaṇṇaṃ bhāsati, saṅghassa vaṇṇaṃ bhāsati. Itiha te ubho ācariyantevāsī aññamaññassa ujuvipaccanīkavādā bhagavantaṃ piṭṭhito piṭṭhito anubandhā 2 honti bhikkhusaṅghañca.

    ૨. અથ ખો ભગવા અમ્બલટ્ઠિકાયં રાજાગારકે એકરત્તિવાસં ઉપગચ્છિ 3 સદ્ધિં ભિક્ખુસઙ્ઘેન. સુપ્પિયોપિ ખો પરિબ્બાજકો અમ્બલટ્ઠિકાયં રાજાગારકે એકરત્તિવાસં ઉપગચ્છિ 4 અન્તેવાસિના બ્રહ્મદત્તેન માણવેન. તત્રપિ સુદં સુપ્પિયો પરિબ્બાજકો અનેકપરિયાયેન બુદ્ધસ્સ અવણ્ણં ભાસતિ, ધમ્મસ્સ અવણ્ણં ભાસતિ, સઙ્ઘસ્સ અવણ્ણં ભાસતિ; સુપ્પિયસ્સ પન પરિબ્બાજકસ્સ અન્તેવાસી બ્રહ્મદત્તો માણવો અનેકપરિયાયેન બુદ્ધસ્સ વણ્ણં ભાસતિ, ધમ્મસ્સ વણ્ણં ભાસતિ, સઙ્ઘસ્સ વણ્ણં ભાસતિ. ઇતિહ તે ઉભો આચરિયન્તેવાસી અઞ્ઞમઞ્ઞસ્સ ઉજુવિપચ્ચનીકવાદા વિહરન્તિ.

    2. Atha kho bhagavā ambalaṭṭhikāyaṃ rājāgārake ekarattivāsaṃ upagacchi 5 saddhiṃ bhikkhusaṅghena. Suppiyopi kho paribbājako ambalaṭṭhikāyaṃ rājāgārake ekarattivāsaṃ upagacchi 6 antevāsinā brahmadattena māṇavena. Tatrapi sudaṃ suppiyo paribbājako anekapariyāyena buddhassa avaṇṇaṃ bhāsati, dhammassa avaṇṇaṃ bhāsati, saṅghassa avaṇṇaṃ bhāsati; suppiyassa pana paribbājakassa antevāsī brahmadatto māṇavo anekapariyāyena buddhassa vaṇṇaṃ bhāsati, dhammassa vaṇṇaṃ bhāsati, saṅghassa vaṇṇaṃ bhāsati. Itiha te ubho ācariyantevāsī aññamaññassa ujuvipaccanīkavādā viharanti.

    ૩. અથ ખો સમ્બહુલાનં ભિક્ખૂનં રત્તિયા પચ્ચૂસસમયં પચ્ચુટ્ઠિતાનં મણ્ડલમાળે સન્નિસિન્નાનં સન્નિપતિતાનં અયં સઙ્ખિયધમ્મો ઉદપાદિ – ‘‘અચ્છરિયં, આવુસો, અબ્ભુતં, આવુસો, યાવઞ્ચિદં તેન ભગવતા જાનતા પસ્સતા અરહતા સમ્માસમ્બુદ્ધેન સત્તાનં નાનાધિમુત્તિકતા સુપ્પટિવિદિતા. અયઞ્હિ સુપ્પિયો પરિબ્બાજકો અનેકપરિયાયેન બુદ્ધસ્સ અવણ્ણં ભાસતિ, ધમ્મસ્સ અવણ્ણં ભાસતિ, સઙ્ઘસ્સ અવણ્ણં ભાસતિ; સુપ્પિયસ્સ પન પરિબ્બાજકસ્સ અન્તેવાસી બ્રહ્મદત્તો માણવો અનેકપરિયાયેન બુદ્ધસ્સ વણ્ણં ભાસતિ, ધમ્મસ્સ વણ્ણં ભાસતિ, સઙ્ઘસ્સ વણ્ણં ભાસતિ. ઇતિહમે ઉભો આચરિયન્તેવાસી અઞ્ઞમઞ્ઞસ્સ ઉજુવિપચ્ચનીકવાદા ભગવન્તં પિટ્ઠિતો પિટ્ઠિતો અનુબન્ધા હોન્તિ ભિક્ખુસઙ્ઘઞ્ચા’’તિ.

    3. Atha kho sambahulānaṃ bhikkhūnaṃ rattiyā paccūsasamayaṃ paccuṭṭhitānaṃ maṇḍalamāḷe sannisinnānaṃ sannipatitānaṃ ayaṃ saṅkhiyadhammo udapādi – ‘‘acchariyaṃ, āvuso, abbhutaṃ, āvuso, yāvañcidaṃ tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena sattānaṃ nānādhimuttikatā suppaṭividitā. Ayañhi suppiyo paribbājako anekapariyāyena buddhassa avaṇṇaṃ bhāsati, dhammassa avaṇṇaṃ bhāsati, saṅghassa avaṇṇaṃ bhāsati; suppiyassa pana paribbājakassa antevāsī brahmadatto māṇavo anekapariyāyena buddhassa vaṇṇaṃ bhāsati, dhammassa vaṇṇaṃ bhāsati, saṅghassa vaṇṇaṃ bhāsati. Itihame ubho ācariyantevāsī aññamaññassa ujuvipaccanīkavādā bhagavantaṃ piṭṭhito piṭṭhito anubandhā honti bhikkhusaṅghañcā’’ti.

    ૪. અથ ખો ભગવા તેસં ભિક્ખૂનં ઇમં સઙ્ખિયધમ્મં વિદિત્વા યેન મણ્ડલમાળો તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા પઞ્ઞત્તે આસને નિસીદિ. નિસજ્જ ખો ભગવા ભિક્ખૂ આમન્તેસિ – ‘‘કાયનુત્થ, ભિક્ખવે, એતરહિ કથાય સન્નિસિન્ના સન્નિપતિતા, કા ચ પન વો અન્તરાકથા વિપ્પકતા’’તિ? એવં વુત્તે તે ભિક્ખૂ ભગવન્તં એતદવોચું – ‘‘ઇધ, ભન્તે, અમ્હાકં રત્તિયા પચ્ચૂસસમયં પચ્ચુટ્ઠિતાનં મણ્ડલમાળે સન્નિસિન્નાનં સન્નિપતિતાનં અયં સઙ્ખિયધમ્મો ઉદપાદિ – ‘અચ્છરિયં, આવુસો, અબ્ભુતં, આવુસો, યાવઞ્ચિદં તેન ભગવતા જાનતા પસ્સતા અરહતા સમ્માસમ્બુદ્ધેન સત્તાનં નાનાધિમુત્તિકતા સુપ્પટિવિદિતા. અયઞ્હિ સુપ્પિયો પરિબ્બાજકો અનેકપરિયાયેન બુદ્ધસ્સ અવણ્ણં ભાસતિ, ધમ્મસ્સ અવણ્ણં ભાસતિ, સઙ્ઘસ્સ અવણ્ણં ભાસતિ; સુપ્પિયસ્સ પન પરિબ્બાજકસ્સ અન્તેવાસી બ્રહ્મદત્તો માણવો અનેકપરિયાયેન બુદ્ધસ્સ વણ્ણં ભાસતિ, ધમ્મસ્સ વણ્ણં ભાસતિ, સઙ્ઘસ્સ વણ્ણં ભાસતિ. ઇતિહમે ઉભો આચરિયન્તેવાસી અઞ્ઞમઞ્ઞસ્સ ઉજુવિપચ્ચનીકવાદા ભગવન્તં પિટ્ઠિતો પિટ્ઠિતો અનુબન્ધા હોન્તિ ભિક્ખુસઙ્ઘઞ્ચા’તિ. અયં ખો નો, ભન્તે, અન્તરાકથા વિપ્પકતા, અથ ભગવા અનુપ્પત્તો’’તિ.

    4. Atha kho bhagavā tesaṃ bhikkhūnaṃ imaṃ saṅkhiyadhammaṃ viditvā yena maṇḍalamāḷo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi. Nisajja kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘kāyanuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā sannipatitā, kā ca pana vo antarākathā vippakatā’’ti? Evaṃ vutte te bhikkhū bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘idha, bhante, amhākaṃ rattiyā paccūsasamayaṃ paccuṭṭhitānaṃ maṇḍalamāḷe sannisinnānaṃ sannipatitānaṃ ayaṃ saṅkhiyadhammo udapādi – ‘acchariyaṃ, āvuso, abbhutaṃ, āvuso, yāvañcidaṃ tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena sattānaṃ nānādhimuttikatā suppaṭividitā. Ayañhi suppiyo paribbājako anekapariyāyena buddhassa avaṇṇaṃ bhāsati, dhammassa avaṇṇaṃ bhāsati, saṅghassa avaṇṇaṃ bhāsati; suppiyassa pana paribbājakassa antevāsī brahmadatto māṇavo anekapariyāyena buddhassa vaṇṇaṃ bhāsati, dhammassa vaṇṇaṃ bhāsati, saṅghassa vaṇṇaṃ bhāsati. Itihame ubho ācariyantevāsī aññamaññassa ujuvipaccanīkavādā bhagavantaṃ piṭṭhito piṭṭhito anubandhā honti bhikkhusaṅghañcā’ti. Ayaṃ kho no, bhante, antarākathā vippakatā, atha bhagavā anuppatto’’ti.

    ૫. ‘‘મમં વા, ભિક્ખવે, પરે અવણ્ણં ભાસેય્યું, ધમ્મસ્સ વા અવણ્ણં ભાસેય્યું, સઙ્ઘસ્સ વા અવણ્ણં ભાસેય્યું, તત્ર તુમ્હેહિ ન આઘાતો ન અપ્પચ્ચયો ન ચેતસો અનભિરદ્ધિ કરણીયા. મમં વા, ભિક્ખવે , પરે અવણ્ણં ભાસેય્યું, ધમ્મસ્સ વા અવણ્ણં ભાસેય્યું, સઙ્ઘસ્સ વા અવણ્ણં ભાસેય્યું, તત્ર ચે તુમ્હે અસ્સથ કુપિતા વા અનત્તમના વા, તુમ્હં યેવસ્સ તેન અન્તરાયો. મમં વા, ભિક્ખવે, પરે અવણ્ણં ભાસેય્યું, ધમ્મસ્સ વા અવણ્ણં ભાસેય્યું, સઙ્ઘસ્સ વા અવણ્ણં ભાસેય્યું, તત્ર ચે તુમ્હે અસ્સથ કુપિતા વા અનત્તમના વા, અપિ નુ તુમ્હે પરેસં સુભાસિતં દુબ્ભાસિતં આજાનેય્યાથા’’તિ? ‘‘નો હેતં, ભન્તે’’. ‘‘મમં વા, ભિક્ખવે, પરે અવણ્ણં ભાસેય્યું, ધમ્મસ્સ વા અવણ્ણં ભાસેય્યું, સઙ્ઘસ્સ વા અવણ્ણં ભાસેય્યું, તત્ર તુમ્હેહિ અભૂતં અભૂતતો નિબ્બેઠેતબ્બં – ‘ઇતિપેતં અભૂતં, ઇતિપેતં અતચ્છં, નત્થિ ચેતં અમ્હેસુ, ન ચ પનેતં અમ્હેસુ સંવિજ્જતી’તિ.

    5. ‘‘Mamaṃ vā, bhikkhave, pare avaṇṇaṃ bhāseyyuṃ, dhammassa vā avaṇṇaṃ bhāseyyuṃ, saṅghassa vā avaṇṇaṃ bhāseyyuṃ, tatra tumhehi na āghāto na appaccayo na cetaso anabhiraddhi karaṇīyā. Mamaṃ vā, bhikkhave , pare avaṇṇaṃ bhāseyyuṃ, dhammassa vā avaṇṇaṃ bhāseyyuṃ, saṅghassa vā avaṇṇaṃ bhāseyyuṃ, tatra ce tumhe assatha kupitā vā anattamanā vā, tumhaṃ yevassa tena antarāyo. Mamaṃ vā, bhikkhave, pare avaṇṇaṃ bhāseyyuṃ, dhammassa vā avaṇṇaṃ bhāseyyuṃ, saṅghassa vā avaṇṇaṃ bhāseyyuṃ, tatra ce tumhe assatha kupitā vā anattamanā vā, api nu tumhe paresaṃ subhāsitaṃ dubbhāsitaṃ ājāneyyāthā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Mamaṃ vā, bhikkhave, pare avaṇṇaṃ bhāseyyuṃ, dhammassa vā avaṇṇaṃ bhāseyyuṃ, saṅghassa vā avaṇṇaṃ bhāseyyuṃ, tatra tumhehi abhūtaṃ abhūtato nibbeṭhetabbaṃ – ‘itipetaṃ abhūtaṃ, itipetaṃ atacchaṃ, natthi cetaṃ amhesu, na ca panetaṃ amhesu saṃvijjatī’ti.

    ૬. ‘‘મમં વા, ભિક્ખવે, પરે વણ્ણં ભાસેય્યું, ધમ્મસ્સ વા વણ્ણં ભાસેય્યું, સઙ્ઘસ્સ વા વણ્ણં ભાસેય્યું, તત્ર તુમ્હેહિ ન આનન્દો ન સોમનસ્સં ન ચેતસો ઉપ્પિલાવિતત્તં કરણીયં. મમં વા, ભિક્ખવે, પરે વણ્ણં ભાસેય્યું, ધમ્મસ્સ વા વણ્ણં ભાસેય્યું, સઙ્ઘસ્સ વા વણ્ણં ભાસેય્યું, તત્ર ચે તુમ્હે અસ્સથ આનન્દિનો સુમના ઉપ્પિલાવિતા તુમ્હં યેવસ્સ તેન અન્તરાયો. મમં વા, ભિક્ખવે, પરે વણ્ણં ભાસેય્યું, ધમ્મસ્સ વા વણ્ણં ભાસેય્યું, સઙ્ઘસ્સ વા વણ્ણં ભાસેય્યું, તત્ર તુમ્હેહિ ભૂતં ભૂતતો પટિજાનિતબ્બં – ‘ઇતિપેતં ભૂતં, ઇતિપેતં તચ્છં, અત્થિ ચેતં અમ્હેસુ, સંવિજ્જતિ ચ પનેતં અમ્હેસૂ’તિ.

    6. ‘‘Mamaṃ vā, bhikkhave, pare vaṇṇaṃ bhāseyyuṃ, dhammassa vā vaṇṇaṃ bhāseyyuṃ, saṅghassa vā vaṇṇaṃ bhāseyyuṃ, tatra tumhehi na ānando na somanassaṃ na cetaso uppilāvitattaṃ karaṇīyaṃ. Mamaṃ vā, bhikkhave, pare vaṇṇaṃ bhāseyyuṃ, dhammassa vā vaṇṇaṃ bhāseyyuṃ, saṅghassa vā vaṇṇaṃ bhāseyyuṃ, tatra ce tumhe assatha ānandino sumanā uppilāvitā tumhaṃ yevassa tena antarāyo. Mamaṃ vā, bhikkhave, pare vaṇṇaṃ bhāseyyuṃ, dhammassa vā vaṇṇaṃ bhāseyyuṃ, saṅghassa vā vaṇṇaṃ bhāseyyuṃ, tatra tumhehi bhūtaṃ bhūtato paṭijānitabbaṃ – ‘itipetaṃ bhūtaṃ, itipetaṃ tacchaṃ, atthi cetaṃ amhesu, saṃvijjati ca panetaṃ amhesū’ti.

    ચૂળસીલં

    Cūḷasīlaṃ

    ૭. ‘‘અપ્પમત્તકં ખો પનેતં, ભિક્ખવે, ઓરમત્તકં સીલમત્તકં, યેન પુથુજ્જનો તથાગતસ્સ વણ્ણં વદમાનો વદેય્ય. કતમઞ્ચ તં, ભિક્ખવે, અપ્પમત્તકં ઓરમત્તકં સીલમત્તકં, યેન પુથુજ્જનો તથાગતસ્સ વણ્ણં વદમાનો વદેય્ય?

    7. ‘‘Appamattakaṃ kho panetaṃ, bhikkhave, oramattakaṃ sīlamattakaṃ, yena puthujjano tathāgatassa vaṇṇaṃ vadamāno vadeyya. Katamañca taṃ, bhikkhave, appamattakaṃ oramattakaṃ sīlamattakaṃ, yena puthujjano tathāgatassa vaṇṇaṃ vadamāno vadeyya?

    ૮. ‘‘‘પાણાતિપાતં પહાય પાણાતિપાતા પટિવિરતો સમણો ગોતમો નિહિતદણ્ડો, નિહિતસત્થો, લજ્જી, દયાપન્નો, સબ્બપાણભૂતહિતાનુકમ્પી વિહરતી’તિ – ઇતિ વા હિ, ભિક્ખવે, પુથુજ્જનો તથાગતસ્સ વણ્ણં વદમાનો વદેય્ય.

    8. ‘‘‘Pāṇātipātaṃ pahāya pāṇātipātā paṭivirato samaṇo gotamo nihitadaṇḍo, nihitasattho, lajjī, dayāpanno, sabbapāṇabhūtahitānukampī viharatī’ti – iti vā hi, bhikkhave, puthujjano tathāgatassa vaṇṇaṃ vadamāno vadeyya.

    ‘‘‘અદિન્નાદાનં પહાય અદિન્નાદાના પટિવિરતો સમણો ગોતમો દિન્નાદાયી દિન્નપાટિકઙ્ખી, અથેનેન સુચિભૂતેન અત્તના વિહરતી’તિ – ઇતિ વા હિ, ભિક્ખવે, પુથુજ્જનો તથાગતસ્સ વણ્ણં વદમાનો વદેય્ય.

    ‘‘‘Adinnādānaṃ pahāya adinnādānā paṭivirato samaṇo gotamo dinnādāyī dinnapāṭikaṅkhī, athenena sucibhūtena attanā viharatī’ti – iti vā hi, bhikkhave, puthujjano tathāgatassa vaṇṇaṃ vadamāno vadeyya.

    ‘‘‘અબ્રહ્મચરિયં પહાય બ્રહ્મચારી સમણો ગોતમો આરાચારી 7 વિરતો 8 મેથુના ગામધમ્મા’તિ – ઇતિ વા હિ, ભિક્ખવે, પુથુજ્જનો તથાગતસ્સ વણ્ણં વદમાનો વદેય્ય.

    ‘‘‘Abrahmacariyaṃ pahāya brahmacārī samaṇo gotamo ārācārī 9 virato 10 methunā gāmadhammā’ti – iti vā hi, bhikkhave, puthujjano tathāgatassa vaṇṇaṃ vadamāno vadeyya.

    ૯. ‘‘‘મુસાવાદં પહાય મુસાવાદા પટિવિરતો સમણો ગોતમો સચ્ચવાદી સચ્ચસન્ધો થેતો 11 પચ્ચયિકો અવિસંવાદકો લોકસ્સા’તિ – ઇતિ વા હિ, ભિક્ખવે, પુથુજ્જનો તથાગતસ્સ વણ્ણં વદમાનો વદેય્ય.

    9. ‘‘‘Musāvādaṃ pahāya musāvādā paṭivirato samaṇo gotamo saccavādī saccasandho theto 12 paccayiko avisaṃvādako lokassā’ti – iti vā hi, bhikkhave, puthujjano tathāgatassa vaṇṇaṃ vadamāno vadeyya.

    ‘‘‘પિસુણં વાચં પહાય પિસુણાય વાચાય પટિવિરતો સમણો ગોતમો, ઇતો સુત્વા ન અમુત્ર અક્ખાતા ઇમેસં ભેદાય, અમુત્ર વા સુત્વા ન ઇમેસં અક્ખાતા અમૂસં ભેદાય. ઇતિ ભિન્નાનં વા સન્ધાતા, સહિતાનં વા અનુપ્પદાતા સમગ્ગારામો સમગ્ગરતો સમગ્ગનન્દી સમગ્ગકરણિં વાચં ભાસિતા’તિ – ઇતિ વા હિ, ભિક્ખવે, પુથુજ્જનો તથાગતસ્સ વણ્ણં વદમાનો વદેય્ય.

    ‘‘‘Pisuṇaṃ vācaṃ pahāya pisuṇāya vācāya paṭivirato samaṇo gotamo, ito sutvā na amutra akkhātā imesaṃ bhedāya, amutra vā sutvā na imesaṃ akkhātā amūsaṃ bhedāya. Iti bhinnānaṃ vā sandhātā, sahitānaṃ vā anuppadātā samaggārāmo samaggarato samagganandī samaggakaraṇiṃ vācaṃ bhāsitā’ti – iti vā hi, bhikkhave, puthujjano tathāgatassa vaṇṇaṃ vadamāno vadeyya.

    ‘‘‘ફરુસં વાચં પહાય ફરુસાય વાચાય પટિવિરતો સમણો ગોતમો, યા સા વાચા નેલા કણ્ણસુખા પેમનીયા હદયઙ્ગમા પોરી બહુજનકન્તા બહુજનમનાપા તથારૂપિં વાચં ભાસિતા’તિ – ઇતિ વા હિ, ભિક્ખવે, પુથુજ્જનો તથાગતસ્સ વણ્ણં વદમાનો વદેય્ય.

    ‘‘‘Pharusaṃ vācaṃ pahāya pharusāya vācāya paṭivirato samaṇo gotamo, yā sā vācā nelā kaṇṇasukhā pemanīyā hadayaṅgamā porī bahujanakantā bahujanamanāpā tathārūpiṃ vācaṃ bhāsitā’ti – iti vā hi, bhikkhave, puthujjano tathāgatassa vaṇṇaṃ vadamāno vadeyya.

    ‘‘‘સમ્ફપ્પલાપં પહાય સમ્ફપ્પલાપા પટિવિરતો સમણો ગોતમો કાલવાદી ભૂતવાદી અત્થવાદી ધમ્મવાદી વિનયવાદી, નિધાનવતિં વાચં ભાસિતા કાલેન સાપદેસં પરિયન્તવતિં અત્થસંહિત’ન્તિ – ઇતિ વા હિ, ભિક્ખવે, પુથુજ્જનો તથાગતસ્સ વણ્ણં વદમાનો વદેય્ય.

    ‘‘‘Samphappalāpaṃ pahāya samphappalāpā paṭivirato samaṇo gotamo kālavādī bhūtavādī atthavādī dhammavādī vinayavādī, nidhānavatiṃ vācaṃ bhāsitā kālena sāpadesaṃ pariyantavatiṃ atthasaṃhita’nti – iti vā hi, bhikkhave, puthujjano tathāgatassa vaṇṇaṃ vadamāno vadeyya.

    ૧૦. ‘બીજગામભૂતગામસમારમ્ભા 13 પટિવિરતો સમણો ગોતમો’તિ – ઇતિ વા હિ, ભિક્ખવે…પે॰….

    10. ‘Bījagāmabhūtagāmasamārambhā 14 paṭivirato samaṇo gotamo’ti – iti vā hi, bhikkhave…pe….

    ‘‘‘એકભત્તિકો સમણો ગોતમો રત્તૂપરતો વિરતો 15 વિકાલભોજના….

    ‘‘‘Ekabhattiko samaṇo gotamo rattūparato virato 16 vikālabhojanā….

    નચ્ચગીતવાદિતવિસૂકદસ્સના 17 પટિવિરતો સમણો ગોતમો….

    Naccagītavāditavisūkadassanā 18 paṭivirato samaṇo gotamo….

    માલાગન્ધવિલેપનધારણમણ્ડનવિભૂસનટ્ઠાના પટિવિરતો સમણો ગોતમો….

    Mālāgandhavilepanadhāraṇamaṇḍanavibhūsanaṭṭhānā paṭivirato samaṇo gotamo….

    ઉચ્ચાસયનમહાસયના પટિવિરતો સમણો ગોતમો….

    Uccāsayanamahāsayanā paṭivirato samaṇo gotamo….

    જાતરૂપરજતપટિગ્ગહણા પટિવિરતો સમણો ગોતમો….

    Jātarūparajatapaṭiggahaṇā paṭivirato samaṇo gotamo….

    આમકધઞ્ઞપટિગ્ગહણા પટિવિરતો સમણો ગોતમો….

    Āmakadhaññapaṭiggahaṇā paṭivirato samaṇo gotamo….

    આમકમંસપટિગ્ગહણા પટિવિરતો સમણો ગોતમો….

    Āmakamaṃsapaṭiggahaṇā paṭivirato samaṇo gotamo….

    ઇત્થિકુમારિકપટિગ્ગહણા પટિવિરતો સમણો ગોતમો….

    Itthikumārikapaṭiggahaṇā paṭivirato samaṇo gotamo….

    દાસિદાસપટિગ્ગહણા પટિવિરતો સમણો ગોતમો….

    Dāsidāsapaṭiggahaṇā paṭivirato samaṇo gotamo….

    અજેળકપટિગ્ગહણા પટિવિરતો સમણો ગોતમો….

    Ajeḷakapaṭiggahaṇā paṭivirato samaṇo gotamo….

    કુક્કુટસૂકરપટિગ્ગહણા પટિવિરતો સમણો ગોતમો….

    Kukkuṭasūkarapaṭiggahaṇā paṭivirato samaṇo gotamo….

    હત્થિગવસ્સવળવપટિગ્ગહણા પટિવિરતો સમણો ગોતમો….

    Hatthigavassavaḷavapaṭiggahaṇā paṭivirato samaṇo gotamo….

    ખેત્તવત્થુપટિગ્ગહણા પટિવિરતો સમણો ગોતમો….

    Khettavatthupaṭiggahaṇā paṭivirato samaṇo gotamo….

    દૂતેય્યપહિણગમનાનુયોગા પટિવિરતો સમણો ગોતમો….

    Dūteyyapahiṇagamanānuyogā paṭivirato samaṇo gotamo….

    કયવિક્કયા પટિવિરતો સમણો ગોતમો….

    Kayavikkayā paṭivirato samaṇo gotamo….

    તુલાકૂટકંસકૂટમાનકૂટા પટિવિરતો સમણો ગોતમો….

    Tulākūṭakaṃsakūṭamānakūṭā paṭivirato samaṇo gotamo….

    ઉક્કોટનવઞ્ચનનિકતિસાચિયોગા 19 પટિવિરતો સમણો ગોતમો….

    Ukkoṭanavañcananikatisāciyogā 20 paṭivirato samaṇo gotamo….

    છેદનવધબન્ધનવિપરામોસઆલોપસહસાકારા પટિવિરતો સમણો ગોતમો’તિ – ઇતિ વા હિ, ભિક્ખવે, પુથુજ્જનો તથાગતસ્સ વણ્ણં વદમાનો વદેય્ય.

    Chedanavadhabandhanaviparāmosaālopasahasākārā paṭivirato samaṇo gotamo’ti – iti vā hi, bhikkhave, puthujjano tathāgatassa vaṇṇaṃ vadamāno vadeyya.

    ચૂળસીલં નિટ્ઠિતં.

    Cūḷasīlaṃ niṭṭhitaṃ.

    મજ્ઝિમસીલં

    Majjhimasīlaṃ

    ૧૧. ‘‘‘યથા વા પનેકે ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા સદ્ધાદેય્યાનિ ભોજનાનિ ભુઞ્જિત્વા તે એવરૂપં બીજગામભૂતગામસમારમ્ભં અનુયુત્તા વિહરન્તિ, સેય્યથિદં 21 – મૂલબીજં ખન્ધબીજં ફળુબીજં અગ્ગબીજં બીજબીજમેવ પઞ્ચમં 22; ઇતિ એવરૂપા બીજગામભૂતગામસમારમ્ભા પટિવિરતો સમણો ગોતમો’તિ – ઇતિ વા હિ, ભિક્ખવે, પુથુજ્જનો તથાગતસ્સ વણ્ણં વદમાનો વદેય્ય.

    11. ‘‘‘Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te evarūpaṃ bījagāmabhūtagāmasamārambhaṃ anuyuttā viharanti, seyyathidaṃ 23 – mūlabījaṃ khandhabījaṃ phaḷubījaṃ aggabījaṃ bījabījameva pañcamaṃ 24; iti evarūpā bījagāmabhūtagāmasamārambhā paṭivirato samaṇo gotamo’ti – iti vā hi, bhikkhave, puthujjano tathāgatassa vaṇṇaṃ vadamāno vadeyya.

    ૧૨. ‘‘‘યથા વા પનેકે ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા સદ્ધાદેય્યાનિ ભોજનાનિ ભુઞ્જિત્વા તે એવરૂપં સન્નિધિકારપરિભોગં અનુયુત્તા વિહરન્તિ , સેય્યથિદં – અન્નસન્નિધિં પાનસન્નિધિં વત્થસન્નિધિં યાનસન્નિધિં સયનસન્નિધિં ગન્ધસન્નિધિં આમિસસન્નિધિં ઇતિ વા ઇતિ એવરૂપા સન્નિધિકારપરિભોગા પટિવિરતો સમણો ગોતમો’તિ – ઇતિ વા હિ, ભિક્ખવે, પુથુજ્જનો તથાગતસ્સ વણ્ણં વદમાનો વદેય્ય.

    12. ‘‘‘Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te evarūpaṃ sannidhikāraparibhogaṃ anuyuttā viharanti , seyyathidaṃ – annasannidhiṃ pānasannidhiṃ vatthasannidhiṃ yānasannidhiṃ sayanasannidhiṃ gandhasannidhiṃ āmisasannidhiṃ iti vā iti evarūpā sannidhikāraparibhogā paṭivirato samaṇo gotamo’ti – iti vā hi, bhikkhave, puthujjano tathāgatassa vaṇṇaṃ vadamāno vadeyya.

    ૧૩. ‘‘‘યથા વા પનેકે ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા સદ્ધાદેય્યાનિ ભોજનાનિ ભુઞ્જિત્વા તે એવરૂપં વિસૂકદસ્સનં અનુયુત્તા વિહરન્તિ, સેય્યથિદં – નચ્ચં ગીતં વાદિતં પેક્ખં અક્ખાનં પાણિસ્સરં વેતાળં કુમ્ભથૂણં 25 સોભનકં 26 ચણ્ડાલં વંસં ધોવનં હત્થિયુદ્ધં અસ્સયુદ્ધં મહિંસયુદ્ધં 27 ઉસભયુદ્ધં અજયુદ્ધં મેણ્ડયુદ્ધં કુક્કુટયુદ્ધં વટ્ટકયુદ્ધં દણ્ડયુદ્ધં મુટ્ઠિયુદ્ધં નિબ્બુદ્ધં ઉય્યોધિકં બલગ્ગં સેનાબ્યૂહં અનીકદસ્સનં ઇતિ વા ઇતિ એવરૂપા વિસૂકદસ્સના પટિવિરતો સમણો ગોતમો’તિ – ઇતિ વા હિ, ભિક્ખવે, પુથુજ્જનો તથાગતસ્સ વણ્ણં વદમાનો વદેય્ય.

    13. ‘‘‘Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te evarūpaṃ visūkadassanaṃ anuyuttā viharanti, seyyathidaṃ – naccaṃ gītaṃ vāditaṃ pekkhaṃ akkhānaṃ pāṇissaraṃ vetāḷaṃ kumbhathūṇaṃ 28 sobhanakaṃ 29 caṇḍālaṃ vaṃsaṃ dhovanaṃ hatthiyuddhaṃ assayuddhaṃ mahiṃsayuddhaṃ 30 usabhayuddhaṃ ajayuddhaṃ meṇḍayuddhaṃ kukkuṭayuddhaṃ vaṭṭakayuddhaṃ daṇḍayuddhaṃ muṭṭhiyuddhaṃ nibbuddhaṃ uyyodhikaṃ balaggaṃ senābyūhaṃ anīkadassanaṃ iti vā iti evarūpā visūkadassanā paṭivirato samaṇo gotamo’ti – iti vā hi, bhikkhave, puthujjano tathāgatassa vaṇṇaṃ vadamāno vadeyya.

    ૧૪. ‘‘‘યથા વા પનેકે ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા સદ્ધાદેય્યાનિ ભોજનાનિ ભુઞ્જિત્વા તે એવરૂપં જૂતપ્પમાદટ્ઠાનાનુયોગં અનુયુત્તા વિહરન્તિ, સેય્યથિદં – અટ્ઠપદં દસપદં આકાસં પરિહારપથં સન્તિકં ખલિકં ઘટિકં સલાકહત્થં અક્ખં પઙ્ગચીરં વઙ્કકં મોક્ખચિકં ચિઙ્ગુલિકં 31 પત્તાળ્હકં રથકં ધનુકં અક્ખરિકં મનેસિકં યથાવજ્જં ઇતિ વા ઇતિ એવરૂપા જૂતપ્પમાદટ્ઠાનાનુયોગા પટિવિરતો સમણો ગોતમો’તિ – ઇતિ વા હિ, ભિક્ખવે, પુથુજ્જનો તથાગતસ્સ વણ્ણં વદમાનો વદેય્ય.

    14. ‘‘‘Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te evarūpaṃ jūtappamādaṭṭhānānuyogaṃ anuyuttā viharanti, seyyathidaṃ – aṭṭhapadaṃ dasapadaṃ ākāsaṃ parihārapathaṃ santikaṃ khalikaṃ ghaṭikaṃ salākahatthaṃ akkhaṃ paṅgacīraṃ vaṅkakaṃ mokkhacikaṃ ciṅgulikaṃ 32 pattāḷhakaṃ rathakaṃ dhanukaṃ akkharikaṃ manesikaṃ yathāvajjaṃ iti vā iti evarūpā jūtappamādaṭṭhānānuyogā paṭivirato samaṇo gotamo’ti – iti vā hi, bhikkhave, puthujjano tathāgatassa vaṇṇaṃ vadamāno vadeyya.

    ૧૫. ‘‘‘યથા વા પનેકે ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા સદ્ધાદેય્યાનિ ભોજનાનિ ભુઞ્જિત્વા તે એવરૂપં ઉચ્ચાસયનમહાસયનં અનુયુત્તા વિહરન્તિ, સેય્યથિદં – આસન્દિં પલ્લઙ્કં ગોનકં ચિત્તકં પટિકં પટલિકં તૂલિકં વિકતિકં ઉદ્દલોમિં એકન્તલોમિં કટ્ટિસ્સં કોસેય્યં કુત્તકં હત્થત્થરં અસ્સત્થરં રથત્થરં 33 અજિનપ્પવેણિં કદલિમિગપવરપચ્ચત્થરણં સઉત્તરચ્છદં ઉભતોલોહિતકૂપધાનં ઇતિ વા ઇતિ એવરૂપા ઉચ્ચાસયનમહાસયના પટિવિરતો સમણો ગોતમો’તિ – ઇતિ વા હિ, ભિક્ખવે, પુથુજ્જનો તથાગતસ્સ વણ્ણં વદમાનો વદેય્ય.

    15. ‘‘‘Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te evarūpaṃ uccāsayanamahāsayanaṃ anuyuttā viharanti, seyyathidaṃ – āsandiṃ pallaṅkaṃ gonakaṃ cittakaṃ paṭikaṃ paṭalikaṃ tūlikaṃ vikatikaṃ uddalomiṃ ekantalomiṃ kaṭṭissaṃ koseyyaṃ kuttakaṃ hatthattharaṃ assattharaṃ rathattharaṃ 34 ajinappaveṇiṃ kadalimigapavarapaccattharaṇaṃ sauttaracchadaṃ ubhatolohitakūpadhānaṃ iti vā iti evarūpā uccāsayanamahāsayanā paṭivirato samaṇo gotamo’ti – iti vā hi, bhikkhave, puthujjano tathāgatassa vaṇṇaṃ vadamāno vadeyya.

    ૧૬. ‘‘‘યથા વા પનેકે ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા સદ્ધાદેય્યાનિ ભોજનાનિ ભુઞ્જિત્વા તે એવરૂપં મણ્ડનવિભૂસનટ્ઠાનાનુયોગં અનુયુત્તા વિહરન્તિ, સેય્યથિદં – ઉચ્છાદનં પરિમદ્દનં ન્હાપનં સમ્બાહનં આદાસં અઞ્જનં માલાગન્ધવિલેપનં 35 મુખચુણ્ણં મુખલેપનં હત્થબન્ધં સિખાબન્ધં દણ્ડં નાળિકં અસિં 36 છત્તં ચિત્રુપાહનં ઉણ્હીસં મણિં વાલબીજનિં ઓદાતાનિ વત્થાનિ દીઘદસાનિ ઇતિ વા ઇતિ એવરૂપા મણ્ડનવિભૂસનટ્ઠાનાનુયોગા પટિવિરતો સમણો ગોતમો’તિ – ઇતિ વા હિ, ભિક્ખવે, પુથુજ્જનો તથાગતસ્સ વણ્ણં વદમાનો વદેય્ય.

    16. ‘‘‘Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te evarūpaṃ maṇḍanavibhūsanaṭṭhānānuyogaṃ anuyuttā viharanti, seyyathidaṃ – ucchādanaṃ parimaddanaṃ nhāpanaṃ sambāhanaṃ ādāsaṃ añjanaṃ mālāgandhavilepanaṃ 37 mukhacuṇṇaṃ mukhalepanaṃ hatthabandhaṃ sikhābandhaṃ daṇḍaṃ nāḷikaṃ asiṃ 38 chattaṃ citrupāhanaṃ uṇhīsaṃ maṇiṃ vālabījaniṃ odātāni vatthāni dīghadasāni iti vā iti evarūpā maṇḍanavibhūsanaṭṭhānānuyogā paṭivirato samaṇo gotamo’ti – iti vā hi, bhikkhave, puthujjano tathāgatassa vaṇṇaṃ vadamāno vadeyya.

    ૧૭. ‘‘‘યથા વા પનેકે ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા સદ્ધાદેય્યાનિ ભોજનાનિ ભુઞ્જિત્વા તે એવરૂપં તિરચ્છાનકથં અનુયુત્તા વિહરન્તિ, સેય્યથિદં – રાજકથં ચોરકથં મહામત્તકથં સેનાકથં ભયકથં યુદ્ધકથં અન્નકથં પાનકથં વત્થકથં સયનકથં માલાકથં ગન્ધકથં ઞાતિકથં યાનકથં ગામકથં નિગમકથં નગરકથં જનપદકથં ઇત્થિકથં 39 સૂરકથં વિસિખાકથં કુમ્ભટ્ઠાનકથં પુબ્બપેતકથં નાનત્તકથં લોકક્ખાયિકં સમુદ્દક્ખાયિકં ઇતિભવાભવકથં ઇતિ વા ઇતિ એવરૂપાય તિરચ્છાનકથાય પટિવિરતો સમણો ગોતમો’તિ – ઇતિ વા હિ, ભિક્ખવે, પુથુજ્જનો તથાગતસ્સ વણ્ણં વદમાનો વદેય્ય.

    17. ‘‘‘Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te evarūpaṃ tiracchānakathaṃ anuyuttā viharanti, seyyathidaṃ – rājakathaṃ corakathaṃ mahāmattakathaṃ senākathaṃ bhayakathaṃ yuddhakathaṃ annakathaṃ pānakathaṃ vatthakathaṃ sayanakathaṃ mālākathaṃ gandhakathaṃ ñātikathaṃ yānakathaṃ gāmakathaṃ nigamakathaṃ nagarakathaṃ janapadakathaṃ itthikathaṃ 40 sūrakathaṃ visikhākathaṃ kumbhaṭṭhānakathaṃ pubbapetakathaṃ nānattakathaṃ lokakkhāyikaṃ samuddakkhāyikaṃ itibhavābhavakathaṃ iti vā iti evarūpāya tiracchānakathāya paṭivirato samaṇo gotamo’ti – iti vā hi, bhikkhave, puthujjano tathāgatassa vaṇṇaṃ vadamāno vadeyya.

    ૧૮. ‘‘‘યથા વા પનેકે ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા સદ્ધાદેય્યાનિ ભોજનાનિ ભુઞ્જિત્વા તે એવરૂપં વિગ્ગાહિકકથં અનુયુત્તા વિહરન્તિ, સેય્યથિદં – ન ત્વં ઇમં ધમ્મવિનયં આજાનાસિ, અહં ઇમં ધમ્મવિનયં આજાનામિ, કિં ત્વં ઇમં ધમ્મવિનયં આજાનિસ્સસિ, મિચ્છા પટિપન્નો ત્વમસિ, અહમસ્મિ સમ્મા પટિપન્નો, સહિતં મે, અસહિતં તે, પુરેવચનીયં પચ્છા અવચ, પચ્છાવચનીયં પુરે અવચ, અધિચિણ્ણં તે વિપરાવત્તં, આરોપિતો તે વાદો, નિગ્ગહિતો ત્વમસિ, ચર વાદપ્પમોક્ખાય, નિબ્બેઠેહિ વા સચે પહોસીતિ ઇતિ વા ઇતિ એવરૂપાય વિગ્ગાહિકકથાય પટિવિરતો સમણો ગોતમો’તિ – ઇતિ વા હિ, ભિક્ખવે, પુથુજ્જનો તથાગતસ્સ વણ્ણં વદમાનો વદેય્ય.

    18. ‘‘‘Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te evarūpaṃ viggāhikakathaṃ anuyuttā viharanti, seyyathidaṃ – na tvaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānāsi, ahaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānāmi, kiṃ tvaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānissasi, micchā paṭipanno tvamasi, ahamasmi sammā paṭipanno, sahitaṃ me, asahitaṃ te, purevacanīyaṃ pacchā avaca, pacchāvacanīyaṃ pure avaca, adhiciṇṇaṃ te viparāvattaṃ, āropito te vādo, niggahito tvamasi, cara vādappamokkhāya, nibbeṭhehi vā sace pahosīti iti vā iti evarūpāya viggāhikakathāya paṭivirato samaṇo gotamo’ti – iti vā hi, bhikkhave, puthujjano tathāgatassa vaṇṇaṃ vadamāno vadeyya.

    ૧૯. ‘‘‘યથા વા પનેકે ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા સદ્ધાદેય્યાનિ ભોજનાનિ ભુઞ્જિત્વા તે એવરૂપં દૂતેય્યપહિણગમનાનુયોગં અનુયુત્તા વિહરન્તિ, સેય્યથિદં – રઞ્ઞં, રાજમહામત્તાનં, ખત્તિયાનં, બ્રાહ્મણાનં, ગહપતિકાનં, કુમારાનં ‘‘ઇધ ગચ્છ, અમુત્રાગચ્છ, ઇદં હર, અમુત્ર ઇદં આહરા’’તિ ઇતિ વા ઇતિ એવરૂપા દૂતેય્યપહિણગમનાનુયોગા પટિવિરતો સમણો ગોતમો’તિ – ઇતિ વા હિ, ભિક્ખવે, પુથુજ્જનો તથાગતસ્સ વણ્ણં વદમાનો વદેય્ય.

    19. ‘‘‘Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te evarūpaṃ dūteyyapahiṇagamanānuyogaṃ anuyuttā viharanti, seyyathidaṃ – raññaṃ, rājamahāmattānaṃ, khattiyānaṃ, brāhmaṇānaṃ, gahapatikānaṃ, kumārānaṃ ‘‘idha gaccha, amutrāgaccha, idaṃ hara, amutra idaṃ āharā’’ti iti vā iti evarūpā dūteyyapahiṇagamanānuyogā paṭivirato samaṇo gotamo’ti – iti vā hi, bhikkhave, puthujjano tathāgatassa vaṇṇaṃ vadamāno vadeyya.

    ૨૦. ‘‘‘યથા વા પનેકે ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા સદ્ધાદેય્યાનિ ભોજનાનિ ભુઞ્જિત્વા તે કુહકા ચ હોન્તિ, લપકા ચ નેમિત્તિકા ચ નિપ્પેસિકા ચ, લાભેન લાભં નિજિગીંસિતારો ચ 41 ઇતિ 42 એવરૂપા કુહનલપના પટિવિરતો સમણો ગોતમો’તિ – ઇતિ વા હિ, ભિક્ખવે, પુથુજ્જનો તથાગતસ્સ વણ્ણં વદમાનો વદેય્ય.

    20. ‘‘‘Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te kuhakā ca honti, lapakā ca nemittikā ca nippesikā ca, lābhena lābhaṃ nijigīṃsitāro ca 43 iti 44 evarūpā kuhanalapanā paṭivirato samaṇo gotamo’ti – iti vā hi, bhikkhave, puthujjano tathāgatassa vaṇṇaṃ vadamāno vadeyya.

    મજ્ઝિમસીલં નિટ્ઠિતં.

    Majjhimasīlaṃ niṭṭhitaṃ.

    મહાસીલં

    Mahāsīlaṃ

    ૨૧. ‘‘‘યથા વા પનેકે ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા સદ્ધાદેય્યાનિ ભોજનાનિ ભુઞ્જિત્વા તે એવરૂપાય તિરચ્છાનવિજ્જાય મિચ્છાજીવેન જીવિતં કપ્પેન્તિ , સેય્યથિદં – અઙ્ગં નિમિત્તં ઉપ્પાતં સુપિનં લક્ખણં મૂસિકચ્છિન્નં અગ્ગિહોમં દબ્બિહોમં થુસહોમં કણહોમં તણ્ડુલહોમં સપ્પિહોમં તેલહોમં મુખહોમં લોહિતહોમં અઙ્ગવિજ્જા વત્થુવિજ્જા ખત્તવિજ્જા 45 સિવવિજ્જા ભૂતવિજ્જા ભૂરિવિજ્જા અહિવિજ્જા વિસવિજ્જા વિચ્છિકવિજ્જા મૂસિકવિજ્જા સકુણવિજ્જા વાયસવિજ્જા પક્કજ્ઝાનં સરપરિત્તાણં મિગચક્કં ઇતિ વા ઇતિ એવરૂપાય તિરચ્છાનવિજ્જાય મિચ્છાજીવા પટિવિરતો સમણો ગોતમો’તિ – ઇતિ વા હિ, ભિક્ખવે, પુથુજ્જનો તથાગતસ્સ વણ્ણં વદમાનો વદેય્ય.

    21. ‘‘‘Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te evarūpāya tiracchānavijjāya micchājīvena jīvitaṃ kappenti , seyyathidaṃ – aṅgaṃ nimittaṃ uppātaṃ supinaṃ lakkhaṇaṃ mūsikacchinnaṃ aggihomaṃ dabbihomaṃ thusahomaṃ kaṇahomaṃ taṇḍulahomaṃ sappihomaṃ telahomaṃ mukhahomaṃ lohitahomaṃ aṅgavijjā vatthuvijjā khattavijjā 46 sivavijjā bhūtavijjā bhūrivijjā ahivijjā visavijjā vicchikavijjā mūsikavijjā sakuṇavijjā vāyasavijjā pakkajjhānaṃ saraparittāṇaṃ migacakkaṃ iti vā iti evarūpāya tiracchānavijjāya micchājīvā paṭivirato samaṇo gotamo’ti – iti vā hi, bhikkhave, puthujjano tathāgatassa vaṇṇaṃ vadamāno vadeyya.

    ૨૨. ‘‘‘યથા વા પનેકે ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા સદ્ધાદેય્યાનિ ભોજનાનિ ભુઞ્જિત્વા તે એવરૂપાય તિરચ્છાનવિજ્જાય મિચ્છાજીવેન જીવિતં કપ્પેન્તિ, સેય્યથિદં – મણિલક્ખણં વત્થલક્ખણં દણ્ડલક્ખણં સત્થલક્ખણં અસિલક્ખણં ઉસુલક્ખણં ધનુલક્ખણં આવુધલક્ખણં ઇત્થિલક્ખણં પુરિસલક્ખણં કુમારલક્ખણં કુમારિલક્ખણં દાસલક્ખણં દાસિલક્ખણં હત્થિલક્ખણં અસ્સલક્ખણં મહિંસલક્ખણં 47 ઉસભલક્ખણં ગોલક્ખણં અજલક્ખણં મેણ્ડલક્ખણં કુક્કુટલક્ખણં વટ્ટકલક્ખણં ગોધાલક્ખણં કણ્ણિકાલક્ખણં કચ્છપલક્ખણં મિગલક્ખણં ઇતિ વા ઇતિ એવરૂપાય તિરચ્છાનવિજ્જાય મિચ્છાજીવા પટિવિરતો સમણો ગોતમો’તિ – ઇતિ વા હિ, ભિક્ખવે, પુથુજ્જનો તથાગતસ્સ વણ્ણં વદમાનો વદેય્ય.

    22. ‘‘‘Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te evarūpāya tiracchānavijjāya micchājīvena jīvitaṃ kappenti, seyyathidaṃ – maṇilakkhaṇaṃ vatthalakkhaṇaṃ daṇḍalakkhaṇaṃ satthalakkhaṇaṃ asilakkhaṇaṃ usulakkhaṇaṃ dhanulakkhaṇaṃ āvudhalakkhaṇaṃ itthilakkhaṇaṃ purisalakkhaṇaṃ kumāralakkhaṇaṃ kumārilakkhaṇaṃ dāsalakkhaṇaṃ dāsilakkhaṇaṃ hatthilakkhaṇaṃ assalakkhaṇaṃ mahiṃsalakkhaṇaṃ 48 usabhalakkhaṇaṃ golakkhaṇaṃ ajalakkhaṇaṃ meṇḍalakkhaṇaṃ kukkuṭalakkhaṇaṃ vaṭṭakalakkhaṇaṃ godhālakkhaṇaṃ kaṇṇikālakkhaṇaṃ kacchapalakkhaṇaṃ migalakkhaṇaṃ iti vā iti evarūpāya tiracchānavijjāya micchājīvā paṭivirato samaṇo gotamo’ti – iti vā hi, bhikkhave, puthujjano tathāgatassa vaṇṇaṃ vadamāno vadeyya.

    ૨૩. ‘‘‘યથા વા પનેકે ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા સદ્ધાદેય્યાનિ ભોજનાનિ ભુઞ્જિત્વા તે એવરૂપાય તિરચ્છાનવિજ્જાય મિચ્છાજીવેન જીવિતં કપ્પેન્તિ, સેય્યથિદં – રઞ્ઞં નિય્યાનં ભવિસ્સતિ, રઞ્ઞં અનિય્યાનં ભવિસ્સતિ, અબ્ભન્તરાનં રઞ્ઞં ઉપયાનં ભવિસ્સતિ, બાહિરાનં રઞ્ઞં અપયાનં ભવિસ્સતિ, બાહિરાનં રઞ્ઞં ઉપયાનં ભવિસ્સતિ, અબ્ભન્તરાનં રઞ્ઞં અપયાનં ભવિસ્સતિ, અબ્ભન્તરાનં રઞ્ઞં જયો ભવિસ્સતિ, બાહિરાનં રઞ્ઞં પરાજયો ભવિસ્સતિ, બાહિરાનં રઞ્ઞં જયો ભવિસ્સતિ, અબ્ભન્તરાનં રઞ્ઞં પરાજયો ભવિસ્સતિ, ઇતિ ઇમસ્સ જયો ભવિસ્સતિ, ઇમસ્સ પરાજયો ભવિસ્સતિ ઇતિ વા ઇતિ એવરૂપાય તિરચ્છાનવિજ્જાય મિચ્છાજીવા પટિવિરતો સમણો ગોતમો’તિ – ઇતિ વા હિ, ભિક્ખવે, પુથુજ્જનો તથાગતસ્સ વણ્ણં વદમાનો વદેય્ય.

    23. ‘‘‘Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te evarūpāya tiracchānavijjāya micchājīvena jīvitaṃ kappenti, seyyathidaṃ – raññaṃ niyyānaṃ bhavissati, raññaṃ aniyyānaṃ bhavissati, abbhantarānaṃ raññaṃ upayānaṃ bhavissati, bāhirānaṃ raññaṃ apayānaṃ bhavissati, bāhirānaṃ raññaṃ upayānaṃ bhavissati, abbhantarānaṃ raññaṃ apayānaṃ bhavissati, abbhantarānaṃ raññaṃ jayo bhavissati, bāhirānaṃ raññaṃ parājayo bhavissati, bāhirānaṃ raññaṃ jayo bhavissati, abbhantarānaṃ raññaṃ parājayo bhavissati, iti imassa jayo bhavissati, imassa parājayo bhavissati iti vā iti evarūpāya tiracchānavijjāya micchājīvā paṭivirato samaṇo gotamo’ti – iti vā hi, bhikkhave, puthujjano tathāgatassa vaṇṇaṃ vadamāno vadeyya.

    ૨૪. ‘‘‘યથા વા પનેકે ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા સદ્ધાદેય્યાનિ ભોજનાનિ ભુઞ્જિત્વા તે એવરૂપાય તિરચ્છાનવિજ્જાય મિચ્છાજીવેન જીવિતં કપ્પેન્તિ, સેય્યથિદં – ચન્દગ્ગાહો ભવિસ્સતિ, સૂરિયગ્ગાહો 49 ભવિસ્સતિ, નક્ખત્તગ્ગાહો ભવિસ્સતિ, ચન્દિમસૂરિયાનં પથગમનં ભવિસ્સતિ, ચન્દિમસૂરિયાનં ઉપ્પથગમનં ભવિસ્સતિ, નક્ખત્તાનં પથગમનં ભવિસ્સતિ, નક્ખત્તાનં ઉપ્પથગમનં ભવિસ્સતિ, ઉક્કાપાતો ભવિસ્સતિ, દિસાડાહો ભવિસ્સતિ, ભૂમિચાલો ભવિસ્સતિ, દેવદુદ્રભિ 50 ભવિસ્સતિ, ચન્દિમસૂરિયનક્ખત્તાનં ઉગ્ગમનં ઓગમનં સંકિલેસં વોદાનં ભવિસ્સતિ, એવંવિપાકો ચન્દગ્ગાહો ભવિસ્સતિ, એવંવિપાકો સૂરિયગ્ગાહો ભવિસ્સતિ, એવંવિપાકો નક્ખત્તગ્ગાહો ભવિસ્સતિ, એવંવિપાકં ચન્દિમસૂરિયાનં પથગમનં ભવિસ્સતિ, એવંવિપાકં ચન્દિમસૂરિયાનં ઉપ્પથગમનં ભવિસ્સતિ, એવંવિપાકં નક્ખત્તાનં પથગમનં ભવિસ્સતિ, એવંવિપાકં નક્ખત્તાનં ઉપ્પથગમનં ભવિસ્સતિ, એવંવિપાકો ઉક્કાપાતો ભવિસ્સતિ, એવંવિપાકો દિસાડાહો ભવિસ્સતિ, એવંવિપાકો ભૂમિચાલો ભવિસ્સતિ, એવંવિપાકો દેવદુદ્રભિ ભવિસ્સતિ, એવંવિપાકં ચન્દિમસૂરિયનક્ખત્તાનં ઉગ્ગમનં ઓગમનં સંકિલેસં વોદાનં ભવિસ્સતિ ઇતિ વા ઇતિ એવરૂપાય તિરચ્છાનવિજ્જાય મિચ્છાજીવા પટિવિરતો સમણો ગોતમો’તિ – ઇતિ વા હિ, ભિક્ખવે, પુથુજ્જનો તથાગતસ્સ વણ્ણં વદમાનો વદેય્ય.

    24. ‘‘‘Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te evarūpāya tiracchānavijjāya micchājīvena jīvitaṃ kappenti, seyyathidaṃ – candaggāho bhavissati, sūriyaggāho 51 bhavissati, nakkhattaggāho bhavissati, candimasūriyānaṃ pathagamanaṃ bhavissati, candimasūriyānaṃ uppathagamanaṃ bhavissati, nakkhattānaṃ pathagamanaṃ bhavissati, nakkhattānaṃ uppathagamanaṃ bhavissati, ukkāpāto bhavissati, disāḍāho bhavissati, bhūmicālo bhavissati, devadudrabhi 52 bhavissati, candimasūriyanakkhattānaṃ uggamanaṃ ogamanaṃ saṃkilesaṃ vodānaṃ bhavissati, evaṃvipāko candaggāho bhavissati, evaṃvipāko sūriyaggāho bhavissati, evaṃvipāko nakkhattaggāho bhavissati, evaṃvipākaṃ candimasūriyānaṃ pathagamanaṃ bhavissati, evaṃvipākaṃ candimasūriyānaṃ uppathagamanaṃ bhavissati, evaṃvipākaṃ nakkhattānaṃ pathagamanaṃ bhavissati, evaṃvipākaṃ nakkhattānaṃ uppathagamanaṃ bhavissati, evaṃvipāko ukkāpāto bhavissati, evaṃvipāko disāḍāho bhavissati, evaṃvipāko bhūmicālo bhavissati, evaṃvipāko devadudrabhi bhavissati, evaṃvipākaṃ candimasūriyanakkhattānaṃ uggamanaṃ ogamanaṃ saṃkilesaṃ vodānaṃ bhavissati iti vā iti evarūpāya tiracchānavijjāya micchājīvā paṭivirato samaṇo gotamo’ti – iti vā hi, bhikkhave, puthujjano tathāgatassa vaṇṇaṃ vadamāno vadeyya.

    ૨૫. ‘‘‘યથા વા પનેકે ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા સદ્ધાદેય્યાનિ ભોજનાનિ ભુઞ્જિત્વા તે એવરૂપાય તિરચ્છાનવિજ્જાય મિચ્છાજીવેન જીવિતં કપ્પેન્તિ, સેય્યથિદં – સુવુટ્ઠિકા ભવિસ્સતિ, દુબ્બુટ્ઠિકા ભવિસ્સતિ, સુભિક્ખં ભવિસ્સતિ, દુબ્ભિક્ખં ભવિસ્સતિ, ખેમં ભવિસ્સતિ, ભયં ભવિસ્સતિ, રોગો ભવિસ્સતિ, આરોગ્યં ભવિસ્સતિ, મુદ્દા, ગણના, સઙ્ખાનં, કાવેય્યં, લોકાયતં ઇતિ વા ઇતિ એવરૂપાય તિરચ્છાનવિજ્જાય મિચ્છાજીવા પટિવિરતો સમણો ગોતમો’તિ – ઇતિ વા હિ, ભિક્ખવે, પુથુજ્જનો તથાગતસ્સ વણ્ણં વદમાનો વદેય્ય.

    25. ‘‘‘Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te evarūpāya tiracchānavijjāya micchājīvena jīvitaṃ kappenti, seyyathidaṃ – suvuṭṭhikā bhavissati, dubbuṭṭhikā bhavissati, subhikkhaṃ bhavissati, dubbhikkhaṃ bhavissati, khemaṃ bhavissati, bhayaṃ bhavissati, rogo bhavissati, ārogyaṃ bhavissati, muddā, gaṇanā, saṅkhānaṃ, kāveyyaṃ, lokāyataṃ iti vā iti evarūpāya tiracchānavijjāya micchājīvā paṭivirato samaṇo gotamo’ti – iti vā hi, bhikkhave, puthujjano tathāgatassa vaṇṇaṃ vadamāno vadeyya.

    ૨૬. ‘‘‘યથા વા પનેકે ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા સદ્ધાદેય્યાનિ ભોજનાનિ ભુઞ્જિત્વા તે એવરૂપાય તિરચ્છાનવિજ્જાય મિચ્છાજીવેન જીવિતં કપ્પેન્તિ , સેય્યથિદં – આવાહનં વિવાહનં સંવરણં વિવરણં સંકિરણં વિકિરણં સુભગકરણં દુબ્ભગકરણં વિરુદ્ધગબ્ભકરણં જિવ્હાનિબન્ધનં હનુસંહનનં હત્થાભિજપ્પનં હનુજપ્પનં કણ્ણજપ્પનં આદાસપઞ્હં કુમારિકપઞ્હં દેવપઞ્હં આદિચ્ચુપટ્ઠાનં મહતુપટ્ઠાનં અબ્ભુજ્જલનં સિરિવ્હાયનં ઇતિ વા ઇતિ એવરૂપાય તિરચ્છાનવિજ્જાય મિચ્છાજીવા પટિવિરતો સમણો ગોતમો’તિ – ઇતિ વા હિ, ભિક્ખવે, પુથુજ્જનો તથાગતસ્સ વણ્ણં વદમાનો વદેય્ય.

    26. ‘‘‘Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te evarūpāya tiracchānavijjāya micchājīvena jīvitaṃ kappenti , seyyathidaṃ – āvāhanaṃ vivāhanaṃ saṃvaraṇaṃ vivaraṇaṃ saṃkiraṇaṃ vikiraṇaṃ subhagakaraṇaṃ dubbhagakaraṇaṃ viruddhagabbhakaraṇaṃ jivhānibandhanaṃ hanusaṃhananaṃ hatthābhijappanaṃ hanujappanaṃ kaṇṇajappanaṃ ādāsapañhaṃ kumārikapañhaṃ devapañhaṃ ādiccupaṭṭhānaṃ mahatupaṭṭhānaṃ abbhujjalanaṃ sirivhāyanaṃ iti vā iti evarūpāya tiracchānavijjāya micchājīvā paṭivirato samaṇo gotamo’ti – iti vā hi, bhikkhave, puthujjano tathāgatassa vaṇṇaṃ vadamāno vadeyya.

    ૨૭. ‘‘‘યથા વા પનેકે ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા સદ્ધાદેય્યાનિ ભોજનાનિ ભુઞ્જિત્વા તે એવરૂપાય તિરચ્છાનવિજ્જાય મિચ્છાજીવેન જીવિતં કપ્પેન્તિ, સેય્યથિદં – સન્તિકમ્મં પણિધિકમ્મં ભૂતકમ્મં ભૂરિકમ્મં વસ્સકમ્મં વોસ્સકમ્મં વત્થુકમ્મં વત્થુપરિકમ્મં આચમનં ન્હાપનં જુહનં વમનં વિરેચનં ઉદ્ધંવિરેચનં અધોવિરેચનં સીસવિરેચનં કણ્ણતેલં નેત્તતપ્પનં નત્થુકમ્મં અઞ્જનં પચ્ચઞ્જનં સાલાકિયં સલ્લકત્તિયં દારકતિકિચ્છા મૂલભેસજ્જાનં અનુપ્પદાનં ઓસધીનં પટિમોક્ખો ઇતિ વા ઇતિ એવરૂપાય તિરચ્છાનવિજ્જાય મિચ્છાજીવા પટિવિરતો સમણો ગોતમો’તિ – ઇતિ વા હિ, ભિક્ખવે, પુથુજ્જનો તથાગતસ્સ વણ્ણં વદમાનો વદેય્ય.

    27. ‘‘‘Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te evarūpāya tiracchānavijjāya micchājīvena jīvitaṃ kappenti, seyyathidaṃ – santikammaṃ paṇidhikammaṃ bhūtakammaṃ bhūrikammaṃ vassakammaṃ vossakammaṃ vatthukammaṃ vatthuparikammaṃ ācamanaṃ nhāpanaṃ juhanaṃ vamanaṃ virecanaṃ uddhaṃvirecanaṃ adhovirecanaṃ sīsavirecanaṃ kaṇṇatelaṃ nettatappanaṃ natthukammaṃ añjanaṃ paccañjanaṃ sālākiyaṃ sallakattiyaṃ dārakatikicchā mūlabhesajjānaṃ anuppadānaṃ osadhīnaṃ paṭimokkho iti vā iti evarūpāya tiracchānavijjāya micchājīvā paṭivirato samaṇo gotamo’ti – iti vā hi, bhikkhave, puthujjano tathāgatassa vaṇṇaṃ vadamāno vadeyya.

    ‘‘ઇદં ખો, ભિક્ખવે, અપ્પમત્તકં ઓરમત્તકં સીલમત્તકં, યેન પુથુજ્જનો તથાગતસ્સ વણ્ણં વદમાનો વદેય્ય.

    ‘‘Idaṃ kho, bhikkhave, appamattakaṃ oramattakaṃ sīlamattakaṃ, yena puthujjano tathāgatassa vaṇṇaṃ vadamāno vadeyya.

    મહાસીલં નિટ્ઠિતં.

    Mahāsīlaṃ niṭṭhitaṃ.

    પુબ્બન્તકપ્પિકા

    Pubbantakappikā

    ૨૮. ‘‘અત્થિ , ભિક્ખવે, અઞ્ઞેવ ધમ્મા ગમ્ભીરા દુદ્દસા દુરનુબોધા સન્તા પણીતા અતક્કાવચરા નિપુણા પણ્ડિતવેદનીયા, યે તથાગતો સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા પવેદેતિ, યેહિ તથાગતસ્સ યથાભુચ્ચં વણ્ણં સમ્મા વદમાના વદેય્યું. કતમે ચ તે, ભિક્ખવે, ધમ્મા ગમ્ભીરા દુદ્દસા દુરનુબોધા સન્તા પણીતા અતક્કાવચરા નિપુણા પણ્ડિતવેદનીયા, યે તથાગતો સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા પવેદેતિ, યેહિ તથાગતસ્સ યથાભુચ્ચં વણ્ણં સમ્મા વદમાના વદેય્યું?

    28. ‘‘Atthi , bhikkhave, aññeva dhammā gambhīrā duddasā duranubodhā santā paṇītā atakkāvacarā nipuṇā paṇḍitavedanīyā, ye tathāgato sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedeti, yehi tathāgatassa yathābhuccaṃ vaṇṇaṃ sammā vadamānā vadeyyuṃ. Katame ca te, bhikkhave, dhammā gambhīrā duddasā duranubodhā santā paṇītā atakkāvacarā nipuṇā paṇḍitavedanīyā, ye tathāgato sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedeti, yehi tathāgatassa yathābhuccaṃ vaṇṇaṃ sammā vadamānā vadeyyuṃ?

    ૨૯. ‘‘સન્તિ , ભિક્ખવે, એકે સમણબ્રાહ્મણા પુબ્બન્તકપ્પિકા પુબ્બન્તાનુદિટ્ઠિનો, પુબ્બન્તં આરબ્ભ અનેકવિહિતાનિ અધિમુત્તિપદાનિ 53 અભિવદન્તિ અટ્ઠારસહિ વત્થૂહિ. તે ચ ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા કિમાગમ્મ કિમારબ્ભ પુબ્બન્તકપ્પિકા પુબ્બન્તાનુદિટ્ઠિનો પુબ્બન્તં આરબ્ભ અનેકવિહિતાનિ અધિમુત્તિપદાનિ અભિવદન્તિ અટ્ઠારસહિ વત્થૂહિ?

    29. ‘‘Santi , bhikkhave, eke samaṇabrāhmaṇā pubbantakappikā pubbantānudiṭṭhino, pubbantaṃ ārabbha anekavihitāni adhimuttipadāni 54 abhivadanti aṭṭhārasahi vatthūhi. Te ca bhonto samaṇabrāhmaṇā kimāgamma kimārabbha pubbantakappikā pubbantānudiṭṭhino pubbantaṃ ārabbha anekavihitāni adhimuttipadāni abhivadanti aṭṭhārasahi vatthūhi?

    સસ્સતવાદો

    Sassatavādo

    ૩૦. ‘‘સન્તિ, ભિક્ખવે, એકે સમણબ્રાહ્મણા સસ્સતવાદા, સસ્સતં અત્તાનઞ્ચ લોકઞ્ચ પઞ્ઞપેન્તિ ચતૂહિ વત્થૂહિ. તે ચ ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા કિમાગમ્મ કિમારબ્ભ સસ્સતવાદા સસ્સતં અત્તાનઞ્ચ લોકઞ્ચ પઞ્ઞપેન્તિ ચતૂહિ વત્થૂહિ?

    30. ‘‘Santi, bhikkhave, eke samaṇabrāhmaṇā sassatavādā, sassataṃ attānañca lokañca paññapenti catūhi vatthūhi. Te ca bhonto samaṇabrāhmaṇā kimāgamma kimārabbha sassatavādā sassataṃ attānañca lokañca paññapenti catūhi vatthūhi?

    ૩૧. ‘‘ઇધ, ભિક્ખવે, એકચ્ચો સમણો વા બ્રાહ્મણો વા આતપ્પમન્વાય પધાનમન્વાય અનુયોગમન્વાય અપ્પમાદમન્વાય સમ્મામનસિકારમન્વાય તથારૂપં ચેતોસમાધિં ફુસતિ, યથાસમાહિતે ચિત્તે ( ) 55 અનેકવિહિતં પુબ્બેનિવાસં અનુસ્સરતિ. સેય્યથિદં – એકમ્પિ જાતિં દ્વેપિ જાતિયો તિસ્સોપિ જાતિયો ચતસ્સોપિ જાતિયો પઞ્ચપિ જાતિયો દસપિ જાતિયો વીસમ્પિ જાતિયો તિંસમ્પિ જાતિયો ચત્તાલીસમ્પિ જાતિયો પઞ્ઞાસમ્પિ જાતિયો જાતિસતમ્પિ જાતિસહસ્સમ્પિ જાતિસતસહસ્સમ્પિ અનેકાનિપિ જાતિસતાનિ અનેકાનિપિ જાતિસહસ્સાનિ અનેકાનિપિ જાતિસતસહસ્સાનિ – ‘અમુત્રાસિં એવંનામો એવંગોત્તો એવંવણ્ણો એવમાહારો એવંસુખદુક્ખપ્પટિસંવેદી એવમાયુપરિયન્તો, સો તતો ચુતો અમુત્ર ઉદપાદિં; તત્રાપાસિં એવંનામો એવંગોત્તો એવંવણ્ણો એવમાહારો એવંસુખદુક્ખપ્પટિસંવેદી એવમાયુપરિયન્તો, સો તતો ચુતો ઇધૂપપન્નો’તિ. ઇતિ સાકારં સઉદ્દેસં અનેકવિહિતં પુબ્બેનિવાસં અનુસ્સરતિ.

    31. ‘‘Idha, bhikkhave, ekacco samaṇo vā brāhmaṇo vā ātappamanvāya padhānamanvāya anuyogamanvāya appamādamanvāya sammāmanasikāramanvāya tathārūpaṃ cetosamādhiṃ phusati, yathāsamāhite citte ( ) 56 anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati. Seyyathidaṃ – ekampi jātiṃ dvepi jātiyo tissopi jātiyo catassopi jātiyo pañcapi jātiyo dasapi jātiyo vīsampi jātiyo tiṃsampi jātiyo cattālīsampi jātiyo paññāsampi jātiyo jātisatampi jātisahassampi jātisatasahassampi anekānipi jātisatāni anekānipi jātisahassāni anekānipi jātisatasahassāni – ‘amutrāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvedī evamāyupariyanto, so tato cuto amutra udapādiṃ; tatrāpāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvedī evamāyupariyanto, so tato cuto idhūpapanno’ti. Iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati.

    ‘‘સો એવમાહ – ‘સસ્સતો અત્તા ચ લોકો ચ વઞ્ઝો કૂટટ્ઠો એસિકટ્ઠાયિટ્ઠિતો; તે ચ સત્તા સન્ધાવન્તિ સંસરન્તિ ચવન્તિ ઉપપજ્જન્તિ, અત્થિત્વેવ સસ્સતિસમં. તં કિસ્સ હેતુ? અહઞ્હિ આતપ્પમન્વાય પધાનમન્વાય અનુયોગમન્વાય અપ્પમાદમન્વાય સમ્મામનસિકારમન્વાય તથારૂપં ચેતોસમાધિં ફુસામિ, યથાસમાહિતે ચિત્તે અનેકવિહિતં પુબ્બેનિવાસં અનુસ્સરામિ સેય્યથિદં – એકમ્પિ જાતિં દ્વેપિ જાતિયો તિસ્સોપિ જાતિયો ચતસ્સોપિ જાતિયો પઞ્ચપિ જાતિયો દસપિ જાતિયો વીસમ્પિ જાતિયો તિંસમ્પિ જાતિયો ચત્તાલીસમ્પિ જાતિયો પઞ્ઞાસમ્પિ જાતિયો જાતિસતમ્પિ જાતિસહસ્સમ્પિ જાતિસતસહસ્સમ્પિ અનેકાનિપિ જાતિસતાનિ અનેકાનિપિ જાતિસહસ્સાનિ અનેકાનિપિ જાતિસતસહસ્સાનિ – અમુત્રાસિં એવંનામો એવંગોત્તો એવંવણ્ણો એવમાહારો એવંસુખદુક્ખપ્પટિસંવેદી એવમાયુપરિયન્તો, સો તતો ચુતો અમુત્ર ઉદપાદિં; તત્રાપાસિં એવંનામો એવંગોત્તો એવંવણ્ણો એવમાહારો એવંસુખદુક્ખપ્પટિસંવેદી એવમાયુપરિયન્તો, સો તતો ચુતો ઇધૂપપન્નોતિ. ઇતિ સાકારં સઉદ્દેસં અનેકવિહિતં પુબ્બેનિવાસં અનુસ્સરામિ. ઇમિનામહં એતં જાનામિ ‘‘યથા સસ્સતો અત્તા ચ લોકો ચ વઞ્ઝો કૂટટ્ઠો એસિકટ્ઠાયિટ્ઠિતો; તે ચ સત્તા સન્ધાવન્તિ સંસરન્તિ ચવન્તિ ઉપપજ્જન્તિ, અત્થિત્વેવ સસ્સતિસમ’’ન્તિ. ઇદં, ભિક્ખવે, પઠમં ઠાનં, યં આગમ્મ યં આરબ્ભ એકે સમણબ્રાહ્મણા સસ્સતવાદા સસ્સતં અત્તાનઞ્ચ લોકઞ્ચ પઞ્ઞપેન્તિ.

    ‘‘So evamāha – ‘sassato attā ca loko ca vañjho kūṭaṭṭho esikaṭṭhāyiṭṭhito; te ca sattā sandhāvanti saṃsaranti cavanti upapajjanti, atthitveva sassatisamaṃ. Taṃ kissa hetu? Ahañhi ātappamanvāya padhānamanvāya anuyogamanvāya appamādamanvāya sammāmanasikāramanvāya tathārūpaṃ cetosamādhiṃ phusāmi, yathāsamāhite citte anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarāmi seyyathidaṃ – ekampi jātiṃ dvepi jātiyo tissopi jātiyo catassopi jātiyo pañcapi jātiyo dasapi jātiyo vīsampi jātiyo tiṃsampi jātiyo cattālīsampi jātiyo paññāsampi jātiyo jātisatampi jātisahassampi jātisatasahassampi anekānipi jātisatāni anekānipi jātisahassāni anekānipi jātisatasahassāni – amutrāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvedī evamāyupariyanto, so tato cuto amutra udapādiṃ; tatrāpāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvedī evamāyupariyanto, so tato cuto idhūpapannoti. Iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarāmi. Imināmahaṃ etaṃ jānāmi ‘‘yathā sassato attā ca loko ca vañjho kūṭaṭṭho esikaṭṭhāyiṭṭhito; te ca sattā sandhāvanti saṃsaranti cavanti upapajjanti, atthitveva sassatisama’’nti. Idaṃ, bhikkhave, paṭhamaṃ ṭhānaṃ, yaṃ āgamma yaṃ ārabbha eke samaṇabrāhmaṇā sassatavādā sassataṃ attānañca lokañca paññapenti.

    ૩૨. ‘‘દુતિયે ચ ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા કિમાગમ્મ કિમારબ્ભ સસ્સતવાદા સસ્સતં અત્તાનઞ્ચ લોકઞ્ચ પઞ્ઞપેન્તિ? ઇધ, ભિક્ખવે, એકચ્ચો સમણો વા બ્રાહ્મણો વા આતપ્પમન્વાય પધાનમન્વાય અનુયોગમન્વાય અપ્પમાદમન્વાય સમ્મામનસિકારમન્વાય તથારૂપં ચેતોસમાધિં ફુસતિ, યથાસમાહિતે ચિત્તે અનેકવિહિતં પુબ્બેનિવાસં અનુસ્સરતિ. સેય્યથિદં – એકમ્પિ સંવટ્ટવિવટ્ટં દ્વેપિ સંવટ્ટવિવટ્ટાનિ તીણિપિ સંવટ્ટવિવટ્ટાનિ ચત્તારિપિ સંવટ્ટવિવટ્ટાનિ પઞ્ચપિ સંવટ્ટવિવટ્ટાનિ દસપિ સંવટ્ટવિવટ્ટાનિ – ‘અમુત્રાસિં એવંનામો એવંગોત્તો એવંવણ્ણો એવમાહારો એવંસુખદુક્ખપ્પટિસંવેદી એવમાયુપરિયન્તો, સો તતો ચુતો અમુત્ર ઉદપાદિં; તત્રાપાસિં એવંનામો એવંગોત્તો એવંવણ્ણો એવમાહારો એવંસુખદુક્ખપ્પટિસંવેદી એવમાયુપરિયન્તો, સો તતો ચુતો ઇધૂપપન્નો’તિ. ઇતિ સાકારં સઉદ્દેસં અનેકવિહિતં પુબ્બેનિવાસં અનુસ્સરતિ.

    32. ‘‘Dutiye ca bhonto samaṇabrāhmaṇā kimāgamma kimārabbha sassatavādā sassataṃ attānañca lokañca paññapenti? Idha, bhikkhave, ekacco samaṇo vā brāhmaṇo vā ātappamanvāya padhānamanvāya anuyogamanvāya appamādamanvāya sammāmanasikāramanvāya tathārūpaṃ cetosamādhiṃ phusati, yathāsamāhite citte anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati. Seyyathidaṃ – ekampi saṃvaṭṭavivaṭṭaṃ dvepi saṃvaṭṭavivaṭṭāni tīṇipi saṃvaṭṭavivaṭṭāni cattāripi saṃvaṭṭavivaṭṭāni pañcapi saṃvaṭṭavivaṭṭāni dasapi saṃvaṭṭavivaṭṭāni – ‘amutrāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvedī evamāyupariyanto, so tato cuto amutra udapādiṃ; tatrāpāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvedī evamāyupariyanto, so tato cuto idhūpapanno’ti. Iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati.

    ‘‘સો એવમાહ – ‘સસ્સતો અત્તા ચ લોકો ચ વઞ્ઝો કૂટટ્ઠો એસિકટ્ઠાયિટ્ઠિતો; તે ચ સત્તા સન્ધાવન્તિ સંસરન્તિ ચવન્તિ ઉપપજ્જન્તિ, અત્થિત્વેવ સસ્સતિસમં. તં કિસ્સ હેતુ? અહઞ્હિ આતપ્પમન્વાય પધાનમન્વાય અનુયોગમન્વાય અપ્પમાદમન્વાય સમ્મામનસિકારમન્વાય તથારૂપં ચેતોસમાધિં ફુસામિ યથાસમાહિતે ચિત્તે અનેકવિહિતં પુબ્બેનિવાસં અનુસ્સરામિ. સેય્યથિદં – એકમ્પિ સંવટ્ટવિવટ્ટં દ્વેપિ સંવટ્ટવિવટ્ટાનિ તીણિપિ સંવટ્ટવિવટ્ટાનિ ચત્તારિપિ સંવટ્ટવિવટ્ટાનિ પઞ્ચપિ સંવટ્ટવિવટ્ટાનિ દસપિ સંવટ્ટવિવટ્ટાનિ. અમુત્રાસિં એવંનામો એવંગોત્તો એવંવણ્ણો એવમાહારો એવંસુખદુક્ખપ્પટિસંવેદી એવમાયુપરિયન્તો, સો તતો ચુતો અમુત્ર ઉદપાદિં; તત્રાપાસિં એવંનામો એવંગોત્તો એવંવણ્ણો એવમાહારો એવંસુખદુક્ખપ્પટિસંવેદી એવમાયુપરિયન્તો, સો તતો ચુતો ઇધૂપપન્નોતિ. ઇતિ સાકારં સઉદ્દેસં અનેકવિહિતં પુબ્બેનિવાસં અનુસ્સરામિ. ઇમિનામહં એતં જાનામિ ‘‘યથા સસ્સતો અત્તા ચ લોકો ચ વઞ્ઝો કૂટટ્ઠો એસિકટ્ઠાયિટ્ઠિતો, તે ચ સત્તા સન્ધાવન્તિ સંસરન્તિ ચવન્તિ ઉપપજ્જન્તિ, અત્થિત્વેવ સસ્સતિસમ’’ન્તિ. ઇદં, ભિક્ખવે, દુતિયં ઠાનં, યં આગમ્મ યં આરબ્ભ એકે સમણબ્રાહ્મણા સસ્સતવાદા સસ્સતં અત્તાનઞ્ચ લોકઞ્ચ પઞ્ઞપેન્તિ.

    ‘‘So evamāha – ‘sassato attā ca loko ca vañjho kūṭaṭṭho esikaṭṭhāyiṭṭhito; te ca sattā sandhāvanti saṃsaranti cavanti upapajjanti, atthitveva sassatisamaṃ. Taṃ kissa hetu? Ahañhi ātappamanvāya padhānamanvāya anuyogamanvāya appamādamanvāya sammāmanasikāramanvāya tathārūpaṃ cetosamādhiṃ phusāmi yathāsamāhite citte anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarāmi. Seyyathidaṃ – ekampi saṃvaṭṭavivaṭṭaṃ dvepi saṃvaṭṭavivaṭṭāni tīṇipi saṃvaṭṭavivaṭṭāni cattāripi saṃvaṭṭavivaṭṭāni pañcapi saṃvaṭṭavivaṭṭāni dasapi saṃvaṭṭavivaṭṭāni. Amutrāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvedī evamāyupariyanto, so tato cuto amutra udapādiṃ; tatrāpāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvedī evamāyupariyanto, so tato cuto idhūpapannoti. Iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarāmi. Imināmahaṃ etaṃ jānāmi ‘‘yathā sassato attā ca loko ca vañjho kūṭaṭṭho esikaṭṭhāyiṭṭhito, te ca sattā sandhāvanti saṃsaranti cavanti upapajjanti, atthitveva sassatisama’’nti. Idaṃ, bhikkhave, dutiyaṃ ṭhānaṃ, yaṃ āgamma yaṃ ārabbha eke samaṇabrāhmaṇā sassatavādā sassataṃ attānañca lokañca paññapenti.

    ૩૩. ‘‘તતિયે ચ ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા કિમાગમ્મ કિમારબ્ભ સસ્સતવાદા સસ્સતં અત્તાનઞ્ચ લોકઞ્ચ પઞ્ઞપેન્તિ? ઇધ, ભિક્ખવે, એકચ્ચો સમણો વા બ્રાહ્મણો વા આતપ્પમન્વાય પધાનમન્વાય અનુયોગમન્વાય અપ્પમાદમન્વાય સમ્મામનસિકારમન્વાય તથારૂપં ચેતોસમાધિં ફુસતિ, યથાસમાહિતે ચિત્તે અનેકવિહિતં પુબ્બેનિવાસં અનુસ્સરતિ. સેય્યથિદં – દસપિ સંવટ્ટવિવટ્ટાનિ વીસમ્પિ સંવટ્ટવિવટ્ટાનિ તિંસમ્પિ સંવટ્ટવિવટ્ટાનિ ચત્તાલીસમ્પિ સંવટ્ટવિવટ્ટાનિ – ‘અમુત્રાસિં એવંનામો એવંગોત્તો એવંવણ્ણો એવમાહારો એવંસુખદુક્ખપ્પટિસંવેદી એવમાયુપરિયન્તો, સો તતો ચુતો અમુત્ર ઉદપાદિં; તત્રાપાસિં એવંનામો એવંગોત્તો એવંવણ્ણો એવમાહારો એવંસુખદુક્ખપ્પટિસંવેદી એવમાયુપરિયન્તો, સો તતો ચુતો ઇધૂપપન્નો’તિ. ઇતિ સાકારં સઉદ્દેસં અનેકવિહિતં પુબ્બેનિવાસં અનુસ્સરતિ.

    33. ‘‘Tatiye ca bhonto samaṇabrāhmaṇā kimāgamma kimārabbha sassatavādā sassataṃ attānañca lokañca paññapenti? Idha, bhikkhave, ekacco samaṇo vā brāhmaṇo vā ātappamanvāya padhānamanvāya anuyogamanvāya appamādamanvāya sammāmanasikāramanvāya tathārūpaṃ cetosamādhiṃ phusati, yathāsamāhite citte anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati. Seyyathidaṃ – dasapi saṃvaṭṭavivaṭṭāni vīsampi saṃvaṭṭavivaṭṭāni tiṃsampi saṃvaṭṭavivaṭṭāni cattālīsampi saṃvaṭṭavivaṭṭāni – ‘amutrāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvedī evamāyupariyanto, so tato cuto amutra udapādiṃ; tatrāpāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvedī evamāyupariyanto, so tato cuto idhūpapanno’ti. Iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati.

    ‘‘સો એવમાહ – ‘સસ્સતો અત્તા ચ લોકો ચ વઞ્ઝો કૂટટ્ઠો એસિકટ્ઠાયિટ્ઠિતો; તે ચ સત્તા સન્ધાવન્તિ સંસરન્તિ ચવન્તિ ઉપપજ્જન્તિ, અત્થિત્વેવ સસ્સતિસમં. તં કિસ્સ હેતુ? અહઞ્હિ આતપ્પમન્વાય પધાનમન્વાય અનુયોગમન્વાય અપ્પમાદમન્વાય સમ્મામનસિકારમન્વાય તથારૂપં ચેતોસમાધિં ફુસામિ, યથાસમાહિતે ચિત્તે અનેકવિહિતં પુબ્બેનિવાસં અનુસ્સરામિ. સેય્યથિદં – દસપિ સંવટ્ટવિવટ્ટાનિ વીસમ્પિ સંવટ્ટવિવટ્ટાનિ તિંસમ્પિ સંવટ્ટવિવટ્ટાનિ ચત્તાલીસમ્પિ સંવટ્ટવિવટ્ટાનિ – ‘અમુત્રાસિં એવંનામો એવંગોત્તો એવંવણ્ણો એવમાહારો એવંસુખદુક્ખપ્પટિસંવેદી એવમાયુપરિયન્તો, સો તતો ચુતો અમુત્ર ઉદપાદિં; તત્રાપાસિં એવંનામો એવંગોત્તો એવંવણ્ણો એવમાહારો એવંસુખદુક્ખપ્પટિસંવેદી એવમાયુપરિયન્તો, સો તતો ચુતો ઇધૂપપન્નોતિ. ઇતિ સાકારં સઉદ્દેસં અનેકવિહિતં પુબ્બેનિવાસં અનુસ્સરામિ. ઇમિનામહં એતં જાનામિ ‘‘યથા સસ્સતો અત્તા ચ લોકો ચ વઞ્ઝો કૂટટ્ઠો એસિકટ્ઠાયિટ્ઠિતો, તે ચ સત્તા સન્ધાવન્તિ સંસરન્તિ ચવન્તિ ઉપપજ્જન્તિ, અત્થિત્વેવ સસ્સતિસમ’’ન્તિ. ઇદં, ભિક્ખવે, તતિયં ઠાનં, યં આગમ્મ યં આરબ્ભ એકે સમણબ્રાહ્મણા સસ્સતવાદા સસ્સતં અત્તાનઞ્ચ લોકઞ્ચ પઞ્ઞપેન્તિ.

    ‘‘So evamāha – ‘sassato attā ca loko ca vañjho kūṭaṭṭho esikaṭṭhāyiṭṭhito; te ca sattā sandhāvanti saṃsaranti cavanti upapajjanti, atthitveva sassatisamaṃ. Taṃ kissa hetu? Ahañhi ātappamanvāya padhānamanvāya anuyogamanvāya appamādamanvāya sammāmanasikāramanvāya tathārūpaṃ cetosamādhiṃ phusāmi, yathāsamāhite citte anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarāmi. Seyyathidaṃ – dasapi saṃvaṭṭavivaṭṭāni vīsampi saṃvaṭṭavivaṭṭāni tiṃsampi saṃvaṭṭavivaṭṭāni cattālīsampi saṃvaṭṭavivaṭṭāni – ‘amutrāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvedī evamāyupariyanto, so tato cuto amutra udapādiṃ; tatrāpāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvedī evamāyupariyanto, so tato cuto idhūpapannoti. Iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarāmi. Imināmahaṃ etaṃ jānāmi ‘‘yathā sassato attā ca loko ca vañjho kūṭaṭṭho esikaṭṭhāyiṭṭhito, te ca sattā sandhāvanti saṃsaranti cavanti upapajjanti, atthitveva sassatisama’’nti. Idaṃ, bhikkhave, tatiyaṃ ṭhānaṃ, yaṃ āgamma yaṃ ārabbha eke samaṇabrāhmaṇā sassatavādā sassataṃ attānañca lokañca paññapenti.

    ૩૪. ‘‘ચતુત્થે ચ ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા કિમાગમ્મ કિમારબ્ભ સસ્સતવાદા સસ્સતં અત્તાનઞ્ચ લોકઞ્ચ પઞ્ઞપેન્તિ? ઇધ, ભિક્ખવે, એકચ્ચો સમણો વા બ્રાહ્મણો વા તક્કી હોતિ વીમંસી, સો તક્કપરિયાહતં વીમંસાનુચરિતં સયં પટિભાનં એવમાહ – ‘સસ્સતો અત્તા ચ લોકો ચ વઞ્ઝો કૂટટ્ઠો એસિકટ્ઠાયિટ્ઠિતો; તે ચ સત્તા સન્ધાવન્તિ સંસરન્તિ ચવન્તિ ઉપપજ્જન્તિ, અત્થિત્વેવ સસ્સતિસમ’ન્તિ . ઇદં, ભિક્ખવે, ચતુત્થં ઠાનં, યં આગમ્મ યં આરબ્ભ એકે સમણબ્રાહ્મણા સસ્સતવાદા સસ્સતં અત્તાનઞ્ચ લોકઞ્ચ પઞ્ઞપેન્તિ.

    34. ‘‘Catutthe ca bhonto samaṇabrāhmaṇā kimāgamma kimārabbha sassatavādā sassataṃ attānañca lokañca paññapenti? Idha, bhikkhave, ekacco samaṇo vā brāhmaṇo vā takkī hoti vīmaṃsī, so takkapariyāhataṃ vīmaṃsānucaritaṃ sayaṃ paṭibhānaṃ evamāha – ‘sassato attā ca loko ca vañjho kūṭaṭṭho esikaṭṭhāyiṭṭhito; te ca sattā sandhāvanti saṃsaranti cavanti upapajjanti, atthitveva sassatisama’nti . Idaṃ, bhikkhave, catutthaṃ ṭhānaṃ, yaṃ āgamma yaṃ ārabbha eke samaṇabrāhmaṇā sassatavādā sassataṃ attānañca lokañca paññapenti.

    ૩૫. ‘‘ઇમેહિ ખો તે, ભિક્ખવે, સમણબ્રાહ્મણા સસ્સતવાદા સસ્સતં અત્તાનઞ્ચ લોકઞ્ચ પઞ્ઞપેન્તિ ચતૂહિ વત્થૂહિ. યે હિ કેચિ, ભિક્ખવે, સમણા વા બ્રાહ્મણા વા સસ્સતવાદા સસ્સતં અત્તાનઞ્ચ લોકઞ્ચ પઞ્ઞપેન્તિ, સબ્બે તે ઇમેહેવ ચતૂહિ વત્થૂહિ, એતેસં વા અઞ્ઞતરેન; નત્થિ ઇતો બહિદ્ધા.

    35. ‘‘Imehi kho te, bhikkhave, samaṇabrāhmaṇā sassatavādā sassataṃ attānañca lokañca paññapenti catūhi vatthūhi. Ye hi keci, bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā sassatavādā sassataṃ attānañca lokañca paññapenti, sabbe te imeheva catūhi vatthūhi, etesaṃ vā aññatarena; natthi ito bahiddhā.

    ૩૬. ‘‘તયિદં , ભિક્ખવે, તથાગતો પજાનાતિ – ‘ઇમે દિટ્ઠિટ્ઠાના એવંગહિતા એવંપરામટ્ઠા એવંગતિકા ભવન્તિ એવંઅભિસમ્પરાયા’તિ, તઞ્ચ તથાગતો પજાનાતિ, તતો ચ ઉત્તરિતરં પજાનાતિ; તઞ્ચ પજાનનં 57 ન પરામસતિ, અપરામસતો ચસ્સ પચ્ચત્તઞ્ઞેવ નિબ્બુતિ વિદિતા. વેદનાનં સમુદયઞ્ચ અત્થઙ્ગમઞ્ચ અસ્સાદઞ્ચ આદીનવઞ્ચ નિસ્સરણઞ્ચ યથાભૂતં વિદિત્વા અનુપાદાવિમુત્તો, ભિક્ખવે, તથાગતો.

    36. ‘‘Tayidaṃ , bhikkhave, tathāgato pajānāti – ‘ime diṭṭhiṭṭhānā evaṃgahitā evaṃparāmaṭṭhā evaṃgatikā bhavanti evaṃabhisamparāyā’ti, tañca tathāgato pajānāti, tato ca uttaritaraṃ pajānāti; tañca pajānanaṃ 58 na parāmasati, aparāmasato cassa paccattaññeva nibbuti viditā. Vedanānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ viditvā anupādāvimutto, bhikkhave, tathāgato.

    ૩૭. ‘‘ઇમે ખો તે, ભિક્ખવે, ધમ્મા ગમ્ભીરા દુદ્દસા દુરનુબોધા સન્તા પણીતા અતક્કાવચરા નિપુણા પણ્ડિતવેદનીયા, યે તથાગતો સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા પવેદેતિ, યેહિ તથાગતસ્સ યથાભુચ્ચં વણ્ણં સમ્મા વદમાના વદેય્યું.

    37. ‘‘Ime kho te, bhikkhave, dhammā gambhīrā duddasā duranubodhā santā paṇītā atakkāvacarā nipuṇā paṇḍitavedanīyā, ye tathāgato sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedeti, yehi tathāgatassa yathābhuccaṃ vaṇṇaṃ sammā vadamānā vadeyyuṃ.

    પઠમભાણવારો.

    Paṭhamabhāṇavāro.

    એકચ્ચસસ્સતવાદો

    Ekaccasassatavādo

    ૩૮. ‘‘સન્તિ, ભિક્ખવે, એકે સમણબ્રાહ્મણા એકચ્ચસસ્સતિકા એકચ્ચઅસસ્સતિકા એકચ્ચં સસ્સતં એકચ્ચં અસસ્સતં અત્તાનઞ્ચ લોકઞ્ચ પઞ્ઞપેન્તિ ચતૂહિ વત્થૂહિ. તે ચ ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા કિમાગમ્મ કિમારબ્ભ એકચ્ચસસ્સતિકા એકચ્ચઅસસ્સતિકા એકચ્ચં સસ્સતં એકચ્ચં અસસ્સતં અત્તાનઞ્ચ લોકઞ્ચ પઞ્ઞપેન્તિ ચતૂહિ વત્થૂહિ?

    38. ‘‘Santi, bhikkhave, eke samaṇabrāhmaṇā ekaccasassatikā ekaccaasassatikā ekaccaṃ sassataṃ ekaccaṃ asassataṃ attānañca lokañca paññapenti catūhi vatthūhi. Te ca bhonto samaṇabrāhmaṇā kimāgamma kimārabbha ekaccasassatikā ekaccaasassatikā ekaccaṃ sassataṃ ekaccaṃ asassataṃ attānañca lokañca paññapenti catūhi vatthūhi?

    ૩૯. ‘‘હોતિ ખો સો, ભિક્ખવે, સમયો, યં કદાચિ કરહચિ દીઘસ્સ અદ્ધુનો અચ્ચયેન અયં લોકો સંવટ્ટતિ. સંવટ્ટમાને લોકે યેભુય્યેન સત્તા આભસ્સરસંવત્તનિકા હોન્તિ. તે તત્થ હોન્તિ મનોમયા પીતિભક્ખા સયંપભા અન્તલિક્ખચરા સુભટ્ઠાયિનો, ચિરં દીઘમદ્ધાનં તિટ્ઠન્તિ.

    39. ‘‘Hoti kho so, bhikkhave, samayo, yaṃ kadāci karahaci dīghassa addhuno accayena ayaṃ loko saṃvaṭṭati. Saṃvaṭṭamāne loke yebhuyyena sattā ābhassarasaṃvattanikā honti. Te tattha honti manomayā pītibhakkhā sayaṃpabhā antalikkhacarā subhaṭṭhāyino, ciraṃ dīghamaddhānaṃ tiṭṭhanti.

    ૪૦. ‘‘હોતિ ખો સો, ભિક્ખવે, સમયો, યં કદાચિ કરહચિ દીઘસ્સ અદ્ધુનો અચ્ચયેન અયં લોકો વિવટ્ટતિ. વિવટ્ટમાને લોકે સુઞ્ઞં બ્રહ્મવિમાનં પાતુભવતિ. અથ ખો અઞ્ઞતરો સત્તો આયુક્ખયા વા પુઞ્ઞક્ખયા વા આભસ્સરકાયા ચવિત્વા સુઞ્ઞં બ્રહ્મવિમાનં ઉપપજ્જતિ. સો તત્થ હોતિ મનોમયો પીતિભક્ખો સયંપભો અન્તલિક્ખચરો સુભટ્ઠાયી, ચિરં દીઘમદ્ધાનં તિટ્ઠતિ.

    40. ‘‘Hoti kho so, bhikkhave, samayo, yaṃ kadāci karahaci dīghassa addhuno accayena ayaṃ loko vivaṭṭati. Vivaṭṭamāne loke suññaṃ brahmavimānaṃ pātubhavati. Atha kho aññataro satto āyukkhayā vā puññakkhayā vā ābhassarakāyā cavitvā suññaṃ brahmavimānaṃ upapajjati. So tattha hoti manomayo pītibhakkho sayaṃpabho antalikkhacaro subhaṭṭhāyī, ciraṃ dīghamaddhānaṃ tiṭṭhati.

    ૪૧. ‘‘તસ્સ તત્થ એકકસ્સ દીઘરત્તં નિવુસિતત્તા અનભિરતિ પરિતસ્સના ઉપપજ્જતિ – ‘અહો વત અઞ્ઞેપિ સત્તા ઇત્થત્તં આગચ્છેય્યુ’ન્તિ. અથ અઞ્ઞેપિ સત્તા આયુક્ખયા વા પુઞ્ઞક્ખયા વા આભસ્સરકાયા ચવિત્વા બ્રહ્મવિમાનં ઉપપજ્જન્તિ તસ્સ સત્તસ્સ સહબ્યતં. તેપિ તત્થ હોન્તિ મનોમયા પીતિભક્ખા સયંપભા અન્તલિક્ખચરા સુભટ્ઠાયિનો, ચિરં દીઘમદ્ધાનં તિટ્ઠન્તિ.

    41. ‘‘Tassa tattha ekakassa dīgharattaṃ nivusitattā anabhirati paritassanā upapajjati – ‘aho vata aññepi sattā itthattaṃ āgaccheyyu’nti. Atha aññepi sattā āyukkhayā vā puññakkhayā vā ābhassarakāyā cavitvā brahmavimānaṃ upapajjanti tassa sattassa sahabyataṃ. Tepi tattha honti manomayā pītibhakkhā sayaṃpabhā antalikkhacarā subhaṭṭhāyino, ciraṃ dīghamaddhānaṃ tiṭṭhanti.

    ૪૨. ‘‘તત્ર , ભિક્ખવે, યો સો સત્તો પઠમં ઉપપન્નો તસ્સ એવં હોતિ – ‘અહમસ્મિ બ્રહ્મા મહાબ્રહ્મા અભિભૂ અનભિભૂતો અઞ્ઞદત્થુદસો વસવત્તી ઇસ્સરો કત્તા નિમ્માતા સેટ્ઠો સજિતા 59 વસી પિતા ભૂતભબ્યાનં. મયા ઇમે સત્તા નિમ્મિતા. તં કિસ્સ હેતુ? મમઞ્હિ પુબ્બે એતદહોસિ – ‘‘અહો વત અઞ્ઞેપિ સત્તા ઇત્થત્તં આગચ્છેય્યુ’’ન્તિ. ઇતિ મમ ચ મનોપણિધિ, ઇમે ચ સત્તા ઇત્થત્તં આગતા’તિ.

    42. ‘‘Tatra , bhikkhave, yo so satto paṭhamaṃ upapanno tassa evaṃ hoti – ‘ahamasmi brahmā mahābrahmā abhibhū anabhibhūto aññadatthudaso vasavattī issaro kattā nimmātā seṭṭho sajitā 60 vasī pitā bhūtabhabyānaṃ. Mayā ime sattā nimmitā. Taṃ kissa hetu? Mamañhi pubbe etadahosi – ‘‘aho vata aññepi sattā itthattaṃ āgaccheyyu’’nti. Iti mama ca manopaṇidhi, ime ca sattā itthattaṃ āgatā’ti.

    ‘‘યેપિ તે સત્તા પચ્છા ઉપપન્ના, તેસમ્પિ એવં હોતિ – ‘અયં ખો ભવં બ્રહ્મા મહાબ્રહ્મા અભિભૂ અનભિભૂતો અઞ્ઞદત્થુદસો વસવત્તી ઇસ્સરો કત્તા નિમ્માતા સેટ્ઠો સજિતા વસી પિતા ભૂતભબ્યાનં. ઇમિના મયં ભોતા બ્રહ્મુના નિમ્મિતા. તં કિસ્સ હેતુ? ઇમઞ્હિ મયં અદ્દસામ ઇધ પઠમં ઉપપન્નં, મયં પનમ્હ પચ્છા ઉપપન્ના’તિ.

    ‘‘Yepi te sattā pacchā upapannā, tesampi evaṃ hoti – ‘ayaṃ kho bhavaṃ brahmā mahābrahmā abhibhū anabhibhūto aññadatthudaso vasavattī issaro kattā nimmātā seṭṭho sajitā vasī pitā bhūtabhabyānaṃ. Iminā mayaṃ bhotā brahmunā nimmitā. Taṃ kissa hetu? Imañhi mayaṃ addasāma idha paṭhamaṃ upapannaṃ, mayaṃ panamha pacchā upapannā’ti.

    ૪૩. ‘‘તત્ર, ભિક્ખવે, યો સો સત્તો પઠમં ઉપપન્નો, સો દીઘાયુકતરો ચ હોતિ વણ્ણવન્તતરો ચ મહેસક્ખતરો ચ. યે પન તે સત્તા પચ્છા ઉપપન્ના, તે અપ્પાયુકતરા ચ હોન્તિ દુબ્બણ્ણતરા ચ અપ્પેસક્ખતરા ચ.

    43. ‘‘Tatra, bhikkhave, yo so satto paṭhamaṃ upapanno, so dīghāyukataro ca hoti vaṇṇavantataro ca mahesakkhataro ca. Ye pana te sattā pacchā upapannā, te appāyukatarā ca honti dubbaṇṇatarā ca appesakkhatarā ca.

    ૪૪. ‘‘ઠાનં ખો પનેતં, ભિક્ખવે, વિજ્જતિ, યં અઞ્ઞતરો સત્તો તમ્હા કાયા ચવિત્વા ઇત્થત્તં આગચ્છતિ. ઇત્થત્તં આગતો સમાનો અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજતિ. અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજિતો સમાનો આતપ્પમન્વાય પધાનમન્વાય અનુયોગમન્વાય અપ્પમાદમન્વાય સમ્મામનસિકારમન્વાય તથારૂપં ચેતોસમાધિં ફુસતિ, યથાસમાહિતે ચિત્તે તં પુબ્બેનિવાસં અનુસ્સરતિ , તતો પરં નાનુસ્સરતિ.

    44. ‘‘Ṭhānaṃ kho panetaṃ, bhikkhave, vijjati, yaṃ aññataro satto tamhā kāyā cavitvā itthattaṃ āgacchati. Itthattaṃ āgato samāno agārasmā anagāriyaṃ pabbajati. Agārasmā anagāriyaṃ pabbajito samāno ātappamanvāya padhānamanvāya anuyogamanvāya appamādamanvāya sammāmanasikāramanvāya tathārūpaṃ cetosamādhiṃ phusati, yathāsamāhite citte taṃ pubbenivāsaṃ anussarati , tato paraṃ nānussarati.

    ‘‘સો એવમાહ – ‘યો ખો સો ભવં બ્રહ્મા મહાબ્રહ્મા અભિભૂ અનભિભૂતો અઞ્ઞદત્થુદસો વસવત્તી ઇસ્સરો કત્તા નિમ્માતા સેટ્ઠો સજિતા વસી પિતા ભૂતભબ્યાનં, યેન મયં ભોતા બ્રહ્મુના નિમ્મિતા, સો નિચ્ચો ધુવો સસ્સતો અવિપરિણામધમ્મો સસ્સતિસમં તથેવ ઠસ્સતિ. યે પન મયં અહુમ્હા તેન ભોતા બ્રહ્મુના નિમ્મિતા, તે મયં અનિચ્ચા અદ્ધુવા અપ્પાયુકા ચવનધમ્મા ઇત્થત્તં આગતા’તિ. ઇદં ખો, ભિક્ખવે, પઠમં ઠાનં, યં આગમ્મ યં આરબ્ભ એકે સમણબ્રાહ્મણા એકચ્ચસસ્સતિકા એકચ્ચઅસસ્સતિકા એકચ્ચં સસ્સતં એકચ્ચં અસસ્સતં અત્તાનઞ્ચ લોકઞ્ચ પઞ્ઞપેન્તિ.

    ‘‘So evamāha – ‘yo kho so bhavaṃ brahmā mahābrahmā abhibhū anabhibhūto aññadatthudaso vasavattī issaro kattā nimmātā seṭṭho sajitā vasī pitā bhūtabhabyānaṃ, yena mayaṃ bhotā brahmunā nimmitā, so nicco dhuvo sassato avipariṇāmadhammo sassatisamaṃ tatheva ṭhassati. Ye pana mayaṃ ahumhā tena bhotā brahmunā nimmitā, te mayaṃ aniccā addhuvā appāyukā cavanadhammā itthattaṃ āgatā’ti. Idaṃ kho, bhikkhave, paṭhamaṃ ṭhānaṃ, yaṃ āgamma yaṃ ārabbha eke samaṇabrāhmaṇā ekaccasassatikā ekaccaasassatikā ekaccaṃ sassataṃ ekaccaṃ asassataṃ attānañca lokañca paññapenti.

    ૪૫. ‘‘દુતિયે ચ ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા કિમાગમ્મ કિમારબ્ભ એકચ્ચસસ્સતિકા એકચ્ચઅસસ્સતિકા એકચ્ચં સસ્સતં એકચ્ચં અસસ્સતં અત્તાનઞ્ચ લોકઞ્ચ પઞ્ઞપેન્તિ? સન્તિ, ભિક્ખવે, ખિડ્ડાપદોસિકા નામ દેવા, તે અતિવેલં હસ્સખિડ્ડારતિધમ્મસમાપન્ના 61 વિહરન્તિ. તેસં અતિવેલં હસ્સખિડ્ડારતિધમ્મસમાપન્નાનં વિહરતં સતિ સમ્મુસ્સતિ 62. સતિયા સમ્મોસા તે દેવા તમ્હા કાયા ચવન્તિ.

    45. ‘‘Dutiye ca bhonto samaṇabrāhmaṇā kimāgamma kimārabbha ekaccasassatikā ekaccaasassatikā ekaccaṃ sassataṃ ekaccaṃ asassataṃ attānañca lokañca paññapenti? Santi, bhikkhave, khiḍḍāpadosikā nāma devā, te ativelaṃ hassakhiḍḍāratidhammasamāpannā 63 viharanti. Tesaṃ ativelaṃ hassakhiḍḍāratidhammasamāpannānaṃ viharataṃ sati sammussati 64. Satiyā sammosā te devā tamhā kāyā cavanti.

    ૪૬. ‘‘ઠાનં ખો પનેતં, ભિક્ખવે, વિજ્જતિ યં અઞ્ઞતરો સત્તો તમ્હા કાયા ચવિત્વા ઇત્થત્તં આગચ્છતિ. ઇત્થત્તં આગતો સમાનો અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજતિ. અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજિતો સમાનો આતપ્પમન્વાય પધાનમન્વાય અનુયોગમન્વાય અપ્પમાદમન્વાય સમ્મામનસિકારમન્વાય તથારૂપં ચેતોસમાધિં ફુસતિ, યથાસમાહિતે ચિત્તે તં પુબ્બેનિવાસં અનુસ્સરતિ, તતો પરં નાનુસ્સરતિ.

    46. ‘‘Ṭhānaṃ kho panetaṃ, bhikkhave, vijjati yaṃ aññataro satto tamhā kāyā cavitvā itthattaṃ āgacchati. Itthattaṃ āgato samāno agārasmā anagāriyaṃ pabbajati. Agārasmā anagāriyaṃ pabbajito samāno ātappamanvāya padhānamanvāya anuyogamanvāya appamādamanvāya sammāmanasikāramanvāya tathārūpaṃ cetosamādhiṃ phusati, yathāsamāhite citte taṃ pubbenivāsaṃ anussarati, tato paraṃ nānussarati.

    ‘‘સો એવમાહ – ‘યે ખો તે ભોન્તો દેવા ન ખિડ્ડાપદોસિકા, તે ન અતિવેલં હસ્સખિડ્ડારતિધમ્મસમાપન્ના વિહરન્તિ. તેસં ન અતિવેલં હસ્સખિડ્ડારતિધમ્મસમાપન્નાનં વિહરતં સતિ ન સમ્મુસ્સતિ. સતિયા અસમ્મોસા તે દેવા તમ્હા કાયા ન ચવન્તિ; નિચ્ચા ધુવા સસ્સતા અવિપરિણામધમ્મા સસ્સતિસમં તથેવ ઠસ્સન્તિ . યે પન મયં અહુમ્હા ખિડ્ડાપદોસિકા, તે મયં અતિવેલં હસ્સખિડ્ડારતિધમ્મસમાપન્ના વિહરિમ્હા. તેસં નો અતિવેલં હસ્સખિડ્ડારતિધમ્મસમાપન્નાનં વિહરતં સતિ સમ્મુસ્સતિ. સતિયા સમ્મોસા એવં મયં તમ્હા કાયા ચુતા અનિચ્ચા અદ્ધુવા અપ્પાયુકા ચવનધમ્મા ઇત્થત્તં આગતા’તિ. ઇદં, ભિક્ખવે, દુતિયં ઠાનં, યં આગમ્મ યં આરબ્ભ એકે સમણબ્રાહ્મણા એકચ્ચસસ્સતિકા એકચ્ચઅસસ્સતિકા એકચ્ચં સસ્સતં એકચ્ચં અસસ્સતં અત્તાનઞ્ચ લોકઞ્ચ પઞ્ઞપેન્તિ.

    ‘‘So evamāha – ‘ye kho te bhonto devā na khiḍḍāpadosikā, te na ativelaṃ hassakhiḍḍāratidhammasamāpannā viharanti. Tesaṃ na ativelaṃ hassakhiḍḍāratidhammasamāpannānaṃ viharataṃ sati na sammussati. Satiyā asammosā te devā tamhā kāyā na cavanti; niccā dhuvā sassatā avipariṇāmadhammā sassatisamaṃ tatheva ṭhassanti . Ye pana mayaṃ ahumhā khiḍḍāpadosikā, te mayaṃ ativelaṃ hassakhiḍḍāratidhammasamāpannā viharimhā. Tesaṃ no ativelaṃ hassakhiḍḍāratidhammasamāpannānaṃ viharataṃ sati sammussati. Satiyā sammosā evaṃ mayaṃ tamhā kāyā cutā aniccā addhuvā appāyukā cavanadhammā itthattaṃ āgatā’ti. Idaṃ, bhikkhave, dutiyaṃ ṭhānaṃ, yaṃ āgamma yaṃ ārabbha eke samaṇabrāhmaṇā ekaccasassatikā ekaccaasassatikā ekaccaṃ sassataṃ ekaccaṃ asassataṃ attānañca lokañca paññapenti.

    ૪૭. ‘‘તતિયે ચ ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા કિમાગમ્મ કિમારબ્ભ એકચ્ચસસ્સતિકા એકચ્ચઅસસ્સતિકા એકચ્ચં સસ્સતં એકચ્ચં અસસ્સતં અત્તાનઞ્ચ લોકઞ્ચ પઞ્ઞપેન્તિ? સન્તિ, ભિક્ખવે, મનોપદોસિકા નામ દેવા, તે અતિવેલં અઞ્ઞમઞ્ઞં ઉપનિજ્ઝાયન્તિ. તે અતિવેલં અઞ્ઞમઞ્ઞં ઉપનિજ્ઝાયન્તા અઞ્ઞમઞ્ઞમ્હિ ચિત્તાનિ પદૂસેન્તિ. તે અઞ્ઞમઞ્ઞં પદુટ્ઠચિત્તા કિલન્તકાયા કિલન્તચિત્તા . તે દેવા તમ્હા કાયા ચવન્તિ.

    47. ‘‘Tatiye ca bhonto samaṇabrāhmaṇā kimāgamma kimārabbha ekaccasassatikā ekaccaasassatikā ekaccaṃ sassataṃ ekaccaṃ asassataṃ attānañca lokañca paññapenti? Santi, bhikkhave, manopadosikā nāma devā, te ativelaṃ aññamaññaṃ upanijjhāyanti. Te ativelaṃ aññamaññaṃ upanijjhāyantā aññamaññamhi cittāni padūsenti. Te aññamaññaṃ paduṭṭhacittā kilantakāyā kilantacittā . Te devā tamhā kāyā cavanti.

    ૪૮. ‘‘ઠાનં ખો પનેતં, ભિક્ખવે, વિજ્જતિ યં અઞ્ઞતરો સત્તો તમ્હા કાયા ચવિત્વા ઇત્થત્તં આગચ્છતિ. ઇત્થત્તં આગતો સમાનો અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજતિ. અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજિતો સમાનો આતપ્પમન્વાય પધાનમન્વાય અનુયોગમન્વાય અપ્પમાદમન્વાય સમ્મામનસિકારમન્વાય તથારૂપં ચેતોસમાધિં ફુસતિ, યથાસમાહિતે ચિત્તે તં પુબ્બેનિવાસં અનુસ્સરતિ, તતો પરં નાનુસ્સરતિ.

    48. ‘‘Ṭhānaṃ kho panetaṃ, bhikkhave, vijjati yaṃ aññataro satto tamhā kāyā cavitvā itthattaṃ āgacchati. Itthattaṃ āgato samāno agārasmā anagāriyaṃ pabbajati. Agārasmā anagāriyaṃ pabbajito samāno ātappamanvāya padhānamanvāya anuyogamanvāya appamādamanvāya sammāmanasikāramanvāya tathārūpaṃ cetosamādhiṃ phusati, yathāsamāhite citte taṃ pubbenivāsaṃ anussarati, tato paraṃ nānussarati.

    ‘‘સો એવમાહ – ‘યે ખો તે ભોન્તો દેવા ન મનોપદોસિકા, તે નાતિવેલં અઞ્ઞમઞ્ઞં ઉપનિજ્ઝાયન્તિ. તે નાતિવેલં અઞ્ઞમઞ્ઞં ઉપનિજ્ઝાયન્તા અઞ્ઞમઞ્ઞમ્હિ ચિત્તાનિ નપ્પદૂસેન્તિ. તે અઞ્ઞમઞ્ઞં અપ્પદુટ્ઠચિત્તા અકિલન્તકાયા અકિલન્તચિત્તા. તે દેવા તમ્હા કાયા ન ચવન્તિ, નિચ્ચા ધુવા સસ્સતા અવિપરિણામધમ્મા સસ્સતિસમં તથેવ ઠસ્સન્તિ. યે પન મયં અહુમ્હા મનોપદોસિકા, તે મયં અતિવેલં અઞ્ઞમઞ્ઞં ઉપનિજ્ઝાયિમ્હા. તે મયં અતિવેલં અઞ્ઞમઞ્ઞં ઉપનિજ્ઝાયન્તા અઞ્ઞમઞ્ઞમ્હિ ચિત્તાનિ પદૂસિમ્હા, તે મયં અઞ્ઞમઞ્ઞં પદુટ્ઠચિત્તા કિલન્તકાયા કિલન્તચિત્તા. એવં મયં તમ્હા કાયા ચુતા અનિચ્ચા અદ્ધુવા અપ્પાયુકા ચવનધમ્મા ઇત્થત્તં આગતા’તિ . ઇદં, ભિક્ખવે, તતિયં ઠાનં, યં આગમ્મ યં આરબ્ભ એકે સમણબ્રાહ્મણા એકચ્ચસસ્સતિકા એકચ્ચઅસસ્સતિકા એકચ્ચં સસ્સતં એકચ્ચં અસસ્સતં અત્તાનઞ્ચ લોકઞ્ચ પઞ્ઞપેન્તિ.

    ‘‘So evamāha – ‘ye kho te bhonto devā na manopadosikā, te nātivelaṃ aññamaññaṃ upanijjhāyanti. Te nātivelaṃ aññamaññaṃ upanijjhāyantā aññamaññamhi cittāni nappadūsenti. Te aññamaññaṃ appaduṭṭhacittā akilantakāyā akilantacittā. Te devā tamhā kāyā na cavanti, niccā dhuvā sassatā avipariṇāmadhammā sassatisamaṃ tatheva ṭhassanti. Ye pana mayaṃ ahumhā manopadosikā, te mayaṃ ativelaṃ aññamaññaṃ upanijjhāyimhā. Te mayaṃ ativelaṃ aññamaññaṃ upanijjhāyantā aññamaññamhi cittāni padūsimhā, te mayaṃ aññamaññaṃ paduṭṭhacittā kilantakāyā kilantacittā. Evaṃ mayaṃ tamhā kāyā cutā aniccā addhuvā appāyukā cavanadhammā itthattaṃ āgatā’ti . Idaṃ, bhikkhave, tatiyaṃ ṭhānaṃ, yaṃ āgamma yaṃ ārabbha eke samaṇabrāhmaṇā ekaccasassatikā ekaccaasassatikā ekaccaṃ sassataṃ ekaccaṃ asassataṃ attānañca lokañca paññapenti.

    ૪૯. ‘‘ચતુત્થે ચ ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા કિમાગમ્મ કિમારબ્ભ એકચ્ચસસ્સતિકા એકચ્ચઅસસ્સતિકા એકચ્ચં સસ્સતં એકચ્ચં અસસ્સતં અત્તાનઞ્ચ લોકઞ્ચ પઞ્ઞપેન્તિ? ઇધ, ભિક્ખવે, એકચ્ચો સમણો વા બ્રાહ્મણો વા તક્કી હોતિ વીમંસી. સો તક્કપરિયાહતં વીમંસાનુચરિતં સયંપટિભાનં એવમાહ – ‘યં ખો ઇદં વુચ્ચતિ ચક્ખું ઇતિપિ સોતં ઇતિપિ ઘાનં ઇતિપિ જિવ્હા ઇતિપિ કાયો ઇતિપિ, અયં અત્તા અનિચ્ચો અદ્ધુવો અસસ્સતો વિપરિણામધમ્મો. યઞ્ચ ખો ઇદં વુચ્ચતિ ચિત્તન્તિ વા મનોતિ વા વિઞ્ઞાણન્તિ વા અયં અત્તા નિચ્ચો ધુવો સસ્સતો અવિપરિણામધમ્મો સસ્સતિસમં તથેવ ઠસ્સતી’તિ. ઇદં, ભિક્ખવે, ચતુત્થં ઠાનં, યં આગમ્મ યં આરબ્ભ એકે સમણબ્રાહ્મણા એકચ્ચસસ્સતિકા એકચ્ચઅસસ્સતિકા એકચ્ચં સસ્સતં એકચ્ચં અસસ્સતં અત્તાનઞ્ચ લોકઞ્ચ પઞ્ઞપેન્તિ.

    49. ‘‘Catutthe ca bhonto samaṇabrāhmaṇā kimāgamma kimārabbha ekaccasassatikā ekaccaasassatikā ekaccaṃ sassataṃ ekaccaṃ asassataṃ attānañca lokañca paññapenti? Idha, bhikkhave, ekacco samaṇo vā brāhmaṇo vā takkī hoti vīmaṃsī. So takkapariyāhataṃ vīmaṃsānucaritaṃ sayaṃpaṭibhānaṃ evamāha – ‘yaṃ kho idaṃ vuccati cakkhuṃ itipi sotaṃ itipi ghānaṃ itipi jivhā itipi kāyo itipi, ayaṃ attā anicco addhuvo asassato vipariṇāmadhammo. Yañca kho idaṃ vuccati cittanti vā manoti vā viññāṇanti vā ayaṃ attā nicco dhuvo sassato avipariṇāmadhammo sassatisamaṃ tatheva ṭhassatī’ti. Idaṃ, bhikkhave, catutthaṃ ṭhānaṃ, yaṃ āgamma yaṃ ārabbha eke samaṇabrāhmaṇā ekaccasassatikā ekaccaasassatikā ekaccaṃ sassataṃ ekaccaṃ asassataṃ attānañca lokañca paññapenti.

    ૫૦. ‘‘ઇમેહિ ખો તે, ભિક્ખવે, સમણબ્રાહ્મણા એકચ્ચસસ્સતિકા એકચ્ચઅસસ્સતિકા એકચ્ચં સસ્સતં એકચ્ચં અસસ્સતં અત્તાનઞ્ચ લોકઞ્ચ પઞ્ઞપેન્તિ ચતૂહિ વત્થૂહિ. યે હિ કેચિ, ભિક્ખવે, સમણા વા બ્રાહ્મણા વા એકચ્ચસસ્સતિકા એકચ્ચઅસસ્સતિકા એકચ્ચં સસ્સતં એકચ્ચં અસસ્સતં અત્તાનઞ્ચ લોકઞ્ચ પઞ્ઞપેન્તિ, સબ્બે તે ઇમેહેવ ચતૂહિ વત્થૂહિ, એતેસં વા અઞ્ઞતરેન; નત્થિ ઇતો બહિદ્ધા.

    50. ‘‘Imehi kho te, bhikkhave, samaṇabrāhmaṇā ekaccasassatikā ekaccaasassatikā ekaccaṃ sassataṃ ekaccaṃ asassataṃ attānañca lokañca paññapenti catūhi vatthūhi. Ye hi keci, bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā ekaccasassatikā ekaccaasassatikā ekaccaṃ sassataṃ ekaccaṃ asassataṃ attānañca lokañca paññapenti, sabbe te imeheva catūhi vatthūhi, etesaṃ vā aññatarena; natthi ito bahiddhā.

    ૫૧. ‘‘તયિદં , ભિક્ખવે, તથાગતો પજાનાતિ – ‘ઇમે દિટ્ઠિટ્ઠાના એવંગહિતા એવંપરામટ્ઠા એવંગતિકા ભવન્તિ એવંઅભિસમ્પરાયા’તિ. તઞ્ચ તથાગતો પજાનાતિ, તતો ચ ઉત્તરિતરં પજાનાતિ, તઞ્ચ પજાનનં ન પરામસતિ, અપરામસતો ચસ્સ પચ્ચત્તઞ્ઞેવ નિબ્બુતિ વિદિતા. વેદનાનં સમુદયઞ્ચ અત્થઙ્ગમઞ્ચ અસ્સાદઞ્ચ આદીનવઞ્ચ નિસ્સરણઞ્ચ યથાભૂતં વિદિત્વા અનુપાદાવિમુત્તો, ભિક્ખવે, તથાગતો.

    51. ‘‘Tayidaṃ , bhikkhave, tathāgato pajānāti – ‘ime diṭṭhiṭṭhānā evaṃgahitā evaṃparāmaṭṭhā evaṃgatikā bhavanti evaṃabhisamparāyā’ti. Tañca tathāgato pajānāti, tato ca uttaritaraṃ pajānāti, tañca pajānanaṃ na parāmasati, aparāmasato cassa paccattaññeva nibbuti viditā. Vedanānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ viditvā anupādāvimutto, bhikkhave, tathāgato.

    ૫૨. ‘‘ઇમે ખો તે, ભિક્ખવે, ધમ્મા ગમ્ભીરા દુદ્દસા દુરનુબોધા સન્તા પણીતા અતક્કાવચરા નિપુણા પણ્ડિતવેદનીયા, યે તથાગતો સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા પવેદેતિ, યેહિ તથાગતસ્સ યથાભુચ્ચં વણ્ણં સમ્મા વદમાના વદેય્યું.

    52. ‘‘Ime kho te, bhikkhave, dhammā gambhīrā duddasā duranubodhā santā paṇītā atakkāvacarā nipuṇā paṇḍitavedanīyā, ye tathāgato sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedeti, yehi tathāgatassa yathābhuccaṃ vaṇṇaṃ sammā vadamānā vadeyyuṃ.

    અન્તાનન્તવાદો

    Antānantavādo

    ૫૩. ‘‘સન્તિ, ભિક્ખવે, એકે સમણબ્રાહ્મણા અન્તાનન્તિકા અન્તાનન્તં લોકસ્સ પઞ્ઞપેન્તિ ચતૂહિ વત્થૂહિ. તે ચ ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા કિમાગમ્મ કિમારબ્ભ અન્તાનન્તિકા અન્તાનન્તં લોકસ્સ પઞ્ઞપેન્તિ ચતૂહિ વત્થૂહિ?

    53. ‘‘Santi, bhikkhave, eke samaṇabrāhmaṇā antānantikā antānantaṃ lokassa paññapenti catūhi vatthūhi. Te ca bhonto samaṇabrāhmaṇā kimāgamma kimārabbha antānantikā antānantaṃ lokassa paññapenti catūhi vatthūhi?

    ૫૪. ‘‘ઇધ, ભિક્ખવે, એકચ્ચો સમણો વા બ્રાહ્મણો વા આતપ્પમન્વાય પધાનમન્વાય અનુયોગમન્વાય અપ્પમાદમન્વાય સમ્મામનસિકારમન્વાય તથારૂપં ચેતોસમાધિં ફુસતિ, યથાસમાહિતે ચિત્તે અન્તસઞ્ઞી લોકસ્મિં વિહરતિ.

    54. ‘‘Idha, bhikkhave, ekacco samaṇo vā brāhmaṇo vā ātappamanvāya padhānamanvāya anuyogamanvāya appamādamanvāya sammāmanasikāramanvāya tathārūpaṃ cetosamādhiṃ phusati, yathāsamāhite citte antasaññī lokasmiṃ viharati.

    ‘‘સો એવમાહ – ‘અન્તવા અયં લોકો પરિવટુમો. તં કિસ્સ હેતુ? અહઞ્હિ આતપ્પમન્વાય પધાનમન્વાય અનુયોગમન્વાય અપ્પમાદમન્વાય સમ્મામનસિકારમન્વાય તથારૂપં ચેતોસમાધિં ફુસામિ, યથાસમાહિતે ચિત્તે અન્તસઞ્ઞી લોકસ્મિં વિહરામિ. ઇમિનામહં એતં જાનામિ – યથા અન્તવા અયં લોકો પરિવટુમો’તિ. ઇદં, ભિક્ખવે, પઠમં ઠાનં, યં આગમ્મ યં આરબ્ભ એકે સમણબ્રાહ્મણા અન્તાનન્તિકા અન્તાનન્તં લોકસ્સ પઞ્ઞપેન્તિ.

    ‘‘So evamāha – ‘antavā ayaṃ loko parivaṭumo. Taṃ kissa hetu? Ahañhi ātappamanvāya padhānamanvāya anuyogamanvāya appamādamanvāya sammāmanasikāramanvāya tathārūpaṃ cetosamādhiṃ phusāmi, yathāsamāhite citte antasaññī lokasmiṃ viharāmi. Imināmahaṃ etaṃ jānāmi – yathā antavā ayaṃ loko parivaṭumo’ti. Idaṃ, bhikkhave, paṭhamaṃ ṭhānaṃ, yaṃ āgamma yaṃ ārabbha eke samaṇabrāhmaṇā antānantikā antānantaṃ lokassa paññapenti.

    ૫૫. ‘‘દુતિયે ચ ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા કિમાગમ્મ કિમારબ્ભ અન્તાનન્તિકા અન્તાનન્તં લોકસ્સ પઞ્ઞપેન્તિ? ઇધ, ભિક્ખવે, એકચ્ચો સમણો વા બ્રાહ્મણો વા આતપ્પમન્વાય પધાનમન્વાય અનુયોગમન્વાય અપ્પમાદમન્વાય સમ્મામનસિકારમન્વાય તથારૂપં ચેતોસમાધિં ફુસતિ, યથાસમાહિતે ચિત્તે અનન્તસઞ્ઞી લોકસ્મિં વિહરતિ.

    55. ‘‘Dutiye ca bhonto samaṇabrāhmaṇā kimāgamma kimārabbha antānantikā antānantaṃ lokassa paññapenti? Idha, bhikkhave, ekacco samaṇo vā brāhmaṇo vā ātappamanvāya padhānamanvāya anuyogamanvāya appamādamanvāya sammāmanasikāramanvāya tathārūpaṃ cetosamādhiṃ phusati, yathāsamāhite citte anantasaññī lokasmiṃ viharati.

    ‘‘સો એવમાહ – ‘અનન્તો અયં લોકો અપરિયન્તો. યે તે સમણબ્રાહ્મણા એવમાહંસુ – ‘‘અન્તવા અયં લોકો પરિવટુમો’’તિ, તેસં મુસા. અનન્તો અયં લોકો અપરિયન્તો. તં કિસ્સ હેતુ? અહઞ્હિ આતપ્પમન્વાય પધાનમન્વાય અનુયોગમન્વાય અપ્પમાદમન્વાય સમ્મામનસિકારમન્વાય તથારૂપં ચેતોસમાધિં ફુસામિ , યથાસમાહિતે ચિત્તે અનન્તસઞ્ઞી લોકસ્મિં વિહરામિ. ઇમિનામહં એતં જાનામિ – યથા અનન્તો અયં લોકો અપરિયન્તો’તિ. ઇદં, ભિક્ખવે, દુતિયં ઠાનં, યં આગમ્મ યં આરબ્ભ એકે સમણબ્રાહ્મણા અન્તાનન્તિકા અન્તાનન્તં લોકસ્સ પઞ્ઞપેન્તિ.

    ‘‘So evamāha – ‘ananto ayaṃ loko apariyanto. Ye te samaṇabrāhmaṇā evamāhaṃsu – ‘‘antavā ayaṃ loko parivaṭumo’’ti, tesaṃ musā. Ananto ayaṃ loko apariyanto. Taṃ kissa hetu? Ahañhi ātappamanvāya padhānamanvāya anuyogamanvāya appamādamanvāya sammāmanasikāramanvāya tathārūpaṃ cetosamādhiṃ phusāmi , yathāsamāhite citte anantasaññī lokasmiṃ viharāmi. Imināmahaṃ etaṃ jānāmi – yathā ananto ayaṃ loko apariyanto’ti. Idaṃ, bhikkhave, dutiyaṃ ṭhānaṃ, yaṃ āgamma yaṃ ārabbha eke samaṇabrāhmaṇā antānantikā antānantaṃ lokassa paññapenti.

    ૫૬. ‘‘તતિયે ચ ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા કિમાગમ્મ કિમારબ્ભ અન્તાનન્તિકા અન્તાનન્તં લોકસ્સ પઞ્ઞપેન્તિ? ઇધ, ભિક્ખવે, એકચ્ચો સમણો વા બ્રાહ્મણો વા આતપ્પમન્વાય પધાનમન્વાય અનુયોગમન્વાય અપ્પમાદમન્વાય સમ્મામનસિકારમન્વાય તથારૂપં ચેતોસમાધિં ફુસતિ, યથાસમાહિતે ચિત્તે ઉદ્ધમધો અન્તસઞ્ઞી લોકસ્મિં વિહરતિ, તિરિયં અનન્તસઞ્ઞી.

    56. ‘‘Tatiye ca bhonto samaṇabrāhmaṇā kimāgamma kimārabbha antānantikā antānantaṃ lokassa paññapenti? Idha, bhikkhave, ekacco samaṇo vā brāhmaṇo vā ātappamanvāya padhānamanvāya anuyogamanvāya appamādamanvāya sammāmanasikāramanvāya tathārūpaṃ cetosamādhiṃ phusati, yathāsamāhite citte uddhamadho antasaññī lokasmiṃ viharati, tiriyaṃ anantasaññī.

    ‘‘સો એવમાહ – ‘અન્તવા ચ અયં લોકો અનન્તો ચ. યે તે સમણબ્રાહ્મણા એવમાહંસુ – ‘‘અન્તવા અયં લોકો પરિવટુમો’’તિ, તેસં મુસા. યેપિ તે સમણબ્રાહ્મણા એવમાહંસુ – ‘‘અનન્તો અયં લોકો અપરિયન્તો’’તિ, તેસમ્પિ મુસા. અન્તવા ચ અયં લોકો અનન્તો ચ. તં કિસ્સ હેતુ? અહઞ્હિ આતપ્પમન્વાય પધાનમન્વાય અનુયોગમન્વાય અપ્પમાદમન્વાય સમ્મામનસિકારમન્વાય તથારૂપં ચેતોસમાધિં ફુસામિ, યથાસમાહિતે ચિત્તે ઉદ્ધમધો અન્તસઞ્ઞી લોકસ્મિં વિહરામિ, તિરિયં અનન્તસઞ્ઞી. ઇમિનામહં એતં જાનામિ – યથા અન્તવા ચ અયં લોકો અનન્તો ચા’તિ. ઇદં, ભિક્ખવે, તતિયં ઠાનં, યં આગમ્મ યં આરબ્ભ એકે સમણબ્રાહ્મણા અન્તાનન્તિકા અન્તાનન્તં લોકસ્સ પઞ્ઞપેન્તિ.

    ‘‘So evamāha – ‘antavā ca ayaṃ loko ananto ca. Ye te samaṇabrāhmaṇā evamāhaṃsu – ‘‘antavā ayaṃ loko parivaṭumo’’ti, tesaṃ musā. Yepi te samaṇabrāhmaṇā evamāhaṃsu – ‘‘ananto ayaṃ loko apariyanto’’ti, tesampi musā. Antavā ca ayaṃ loko ananto ca. Taṃ kissa hetu? Ahañhi ātappamanvāya padhānamanvāya anuyogamanvāya appamādamanvāya sammāmanasikāramanvāya tathārūpaṃ cetosamādhiṃ phusāmi, yathāsamāhite citte uddhamadho antasaññī lokasmiṃ viharāmi, tiriyaṃ anantasaññī. Imināmahaṃ etaṃ jānāmi – yathā antavā ca ayaṃ loko ananto cā’ti. Idaṃ, bhikkhave, tatiyaṃ ṭhānaṃ, yaṃ āgamma yaṃ ārabbha eke samaṇabrāhmaṇā antānantikā antānantaṃ lokassa paññapenti.

    ૫૭. ‘‘ચતુત્થે ચ ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા કિમાગમ્મ કિમારબ્ભ અન્તાનન્તિકા અન્તાનન્તં લોકસ્સ પઞ્ઞપેન્તિ? ઇધ, ભિક્ખવે, એકચ્ચો સમણો વા બ્રાહ્મણો વા તક્કી હોતિ વીમંસી. સો તક્કપરિયાહતં વીમંસાનુચરિતં સયંપટિભાનં એવમાહ – ‘નેવાયં લોકો અન્તવા, ન પનાનન્તો. યે તે સમણબ્રાહ્મણા એવમાહંસુ – ‘‘અન્તવા અયં લોકો પરિવટુમો’’તિ, તેસં મુસા. યેપિ તે સમણબ્રાહ્મણા એવમાહંસુ – ‘‘અનન્તો અયં લોકો અપરિયન્તો’’તિ, તેસમ્પિ મુસા. યેપિ તે સમણબ્રાહ્મણા એવમાહંસુ – ‘‘અન્તવા ચ અયં લોકો અનન્તો ચા’’તિ, તેસમ્પિ મુસા. નેવાયં લોકો અન્તવા , ન પનાનન્તો’તિ. ઇદં, ભિક્ખવે , ચતુત્થં ઠાનં, યં આગમ્મ યં આરબ્ભ એકે સમણબ્રાહ્મણા અન્તાનન્તિકા અન્તાનન્તં લોકસ્સ પઞ્ઞપેન્તિ.

    57. ‘‘Catutthe ca bhonto samaṇabrāhmaṇā kimāgamma kimārabbha antānantikā antānantaṃ lokassa paññapenti? Idha, bhikkhave, ekacco samaṇo vā brāhmaṇo vā takkī hoti vīmaṃsī. So takkapariyāhataṃ vīmaṃsānucaritaṃ sayaṃpaṭibhānaṃ evamāha – ‘nevāyaṃ loko antavā, na panānanto. Ye te samaṇabrāhmaṇā evamāhaṃsu – ‘‘antavā ayaṃ loko parivaṭumo’’ti, tesaṃ musā. Yepi te samaṇabrāhmaṇā evamāhaṃsu – ‘‘ananto ayaṃ loko apariyanto’’ti, tesampi musā. Yepi te samaṇabrāhmaṇā evamāhaṃsu – ‘‘antavā ca ayaṃ loko ananto cā’’ti, tesampi musā. Nevāyaṃ loko antavā , na panānanto’ti. Idaṃ, bhikkhave , catutthaṃ ṭhānaṃ, yaṃ āgamma yaṃ ārabbha eke samaṇabrāhmaṇā antānantikā antānantaṃ lokassa paññapenti.

    ૫૮. ‘‘ઇમેહિ ખો તે, ભિક્ખવે, સમણબ્રાહ્મણા અન્તાનન્તિકા અન્તાનન્તં લોકસ્સ પઞ્ઞપેન્તિ ચતૂહિ વત્થૂહિ. યે હિ કેચિ, ભિક્ખવે, સમણા વા બ્રાહ્મણા વા અન્તાનન્તિકા અન્તાનન્તં લોકસ્સ પઞ્ઞપેન્તિ, સબ્બે તે ઇમેહેવ ચતૂહિ વત્થૂહિ, એતેસં વા અઞ્ઞતરેન; નત્થિ ઇતો બહિદ્ધા.

    58. ‘‘Imehi kho te, bhikkhave, samaṇabrāhmaṇā antānantikā antānantaṃ lokassa paññapenti catūhi vatthūhi. Ye hi keci, bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā antānantikā antānantaṃ lokassa paññapenti, sabbe te imeheva catūhi vatthūhi, etesaṃ vā aññatarena; natthi ito bahiddhā.

    ૫૯. ‘‘તયિદં, ભિક્ખવે, તથાગતો પજાનાતિ – ‘ઇમે દિટ્ઠિટ્ઠાના એવંગહિતા એવંપરામટ્ઠા એવંગતિકા ભવન્તિ એવંઅભિસમ્પરાયા’તિ. તઞ્ચ તથાગતો પજાનાતિ, તતો ચ ઉત્તરિતરં પજાનાતિ, તઞ્ચ પજાનનં ન પરામસતિ, અપરામસતો ચસ્સ પચ્ચત્તઞ્ઞેવ નિબ્બુતિ વિદિતા. વેદનાનં સમુદયઞ્ચ અત્થઙ્ગમઞ્ચ અસ્સાદઞ્ચ આદીનવઞ્ચ નિસ્સરણઞ્ચ યથાભૂતં વિદિત્વા અનુપાદાવિમુત્તો, ભિક્ખવે, તથાગતો.

    59. ‘‘Tayidaṃ, bhikkhave, tathāgato pajānāti – ‘ime diṭṭhiṭṭhānā evaṃgahitā evaṃparāmaṭṭhā evaṃgatikā bhavanti evaṃabhisamparāyā’ti. Tañca tathāgato pajānāti, tato ca uttaritaraṃ pajānāti, tañca pajānanaṃ na parāmasati, aparāmasato cassa paccattaññeva nibbuti viditā. Vedanānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ viditvā anupādāvimutto, bhikkhave, tathāgato.

    ૬૦. ‘‘ઇમે ખો તે, ભિક્ખવે, ધમ્મા ગમ્ભીરા દુદ્દસા દુરનુબોધા સન્તા પણીતા અતક્કાવચરા નિપુણા પણ્ડિતવેદનીયા, યે તથાગતો સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા પવેદેતિ, યેહિ તથાગતસ્સ યથાભુચ્ચં વણ્ણં સમ્મા વદમાના વદેય્યું.

    60. ‘‘Ime kho te, bhikkhave, dhammā gambhīrā duddasā duranubodhā santā paṇītā atakkāvacarā nipuṇā paṇḍitavedanīyā, ye tathāgato sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedeti, yehi tathāgatassa yathābhuccaṃ vaṇṇaṃ sammā vadamānā vadeyyuṃ.

    અમરાવિક્ખેપવાદો

    Amarāvikkhepavādo

    ૬૧. ‘‘સન્તિ, ભિક્ખવે, એકે સમણબ્રાહ્મણા અમરાવિક્ખેપિકા, તત્થ તત્થ પઞ્હં પુટ્ઠા સમાના વાચાવિક્ખેપં આપજ્જન્તિ અમરાવિક્ખેપં ચતૂહિ વત્થૂહિ. તે ચ ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા કિમાગમ્મ કિમારબ્ભ અમરાવિક્ખેપિકા તત્થ તત્થ પઞ્હં પુટ્ઠા સમાના વાચાવિક્ખેપં આપજ્જન્તિ અમરાવિક્ખેપં ચતૂહિ વત્થૂહિ?

    61. ‘‘Santi, bhikkhave, eke samaṇabrāhmaṇā amarāvikkhepikā, tattha tattha pañhaṃ puṭṭhā samānā vācāvikkhepaṃ āpajjanti amarāvikkhepaṃ catūhi vatthūhi. Te ca bhonto samaṇabrāhmaṇā kimāgamma kimārabbha amarāvikkhepikā tattha tattha pañhaṃ puṭṭhā samānā vācāvikkhepaṃ āpajjanti amarāvikkhepaṃ catūhi vatthūhi?

    ૬૨. ‘‘ઇધ, ભિક્ખવે, એકચ્ચો સમણો વા બ્રાહ્મણો વા ‘ઇદં કુસલ’ન્તિ યથાભૂતં નપ્પજાનાતિ, ‘ઇદં અકુસલ’ન્તિ યથાભૂતં નપ્પજાનાતિ. તસ્સ એવં હોતિ – ‘અહં ખો ‘‘ઇદં કુસલ’’ન્તિ યથાભૂતં નપ્પજાનામિ, ‘‘ઇદં અકુસલ’’ન્તિ યથાભૂતં નપ્પજાનામિ. અહઞ્ચે ખો પન ‘‘ઇદં કુસલ’’ન્તિ યથાભૂતં અપ્પજાનન્તો, ‘‘ઇદં અકુસલ’’ન્તિ યથાભૂતં અપ્પજાનન્તો, ‘ઇદં કુસલ’ન્તિ વા બ્યાકરેય્યં, ‘ઇદં અકુસલ’ન્તિ વા બ્યાકરેય્યં, તં મમસ્સ મુસા. યં મમસ્સ મુસા , સો મમસ્સ વિઘાતો. યો મમસ્સ વિઘાતો સો મમસ્સ અન્તરાયો’તિ. ઇતિ સો મુસાવાદભયા મુસાવાદપરિજેગુચ્છા નેવિદં કુસલન્તિ બ્યાકરોતિ, ન પનિદં અકુસલન્તિ બ્યાકરોતિ, તત્થ તત્થ પઞ્હં પુટ્ઠો સમાનો વાચાવિક્ખેપં આપજ્જતિ અમરાવિક્ખેપં – ‘એવન્તિપિ મે નો; તથાતિપિ મે નો; અઞ્ઞથાતિપિ મે નો; નોતિપિ મે નો; નો નોતિપિ મે નો’તિ. ઇદં, ભિક્ખવે, પઠમં ઠાનં, યં આગમ્મ યં આરબ્ભ એકે સમણબ્રાહ્મણા અમરાવિક્ખેપિકા તત્થ તત્થ પઞ્હં પુટ્ઠા સમાના વાચાવિક્ખેપં આપજ્જન્તિ અમરાવિક્ખેપં.

    62. ‘‘Idha, bhikkhave, ekacco samaṇo vā brāhmaṇo vā ‘idaṃ kusala’nti yathābhūtaṃ nappajānāti, ‘idaṃ akusala’nti yathābhūtaṃ nappajānāti. Tassa evaṃ hoti – ‘ahaṃ kho ‘‘idaṃ kusala’’nti yathābhūtaṃ nappajānāmi, ‘‘idaṃ akusala’’nti yathābhūtaṃ nappajānāmi. Ahañce kho pana ‘‘idaṃ kusala’’nti yathābhūtaṃ appajānanto, ‘‘idaṃ akusala’’nti yathābhūtaṃ appajānanto, ‘idaṃ kusala’nti vā byākareyyaṃ, ‘idaṃ akusala’nti vā byākareyyaṃ, taṃ mamassa musā. Yaṃ mamassa musā , so mamassa vighāto. Yo mamassa vighāto so mamassa antarāyo’ti. Iti so musāvādabhayā musāvādaparijegucchā nevidaṃ kusalanti byākaroti, na panidaṃ akusalanti byākaroti, tattha tattha pañhaṃ puṭṭho samāno vācāvikkhepaṃ āpajjati amarāvikkhepaṃ – ‘evantipi me no; tathātipi me no; aññathātipi me no; notipi me no; no notipi me no’ti. Idaṃ, bhikkhave, paṭhamaṃ ṭhānaṃ, yaṃ āgamma yaṃ ārabbha eke samaṇabrāhmaṇā amarāvikkhepikā tattha tattha pañhaṃ puṭṭhā samānā vācāvikkhepaṃ āpajjanti amarāvikkhepaṃ.

    ૬૩. ‘‘દુતિયે ચ ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા કિમાગમ્મ કિમારબ્ભ અમરાવિક્ખેપિકા તત્થ તત્થ પઞ્હં પુટ્ઠા સમાના વાચાવિક્ખેપં આપજ્જન્તિ અમરાવિક્ખેપં? ઇધ, ભિક્ખવે, એકચ્ચો સમણો વા બ્રાહ્મણો વા ‘ઇદં કુસલ’ન્તિ યથાભૂતં નપ્પજાનાતિ, ‘ઇદં અકુસલ’ન્તિ યથાભૂતં નપ્પજાનાતિ. તસ્સ એવં હોતિ – ‘અહં ખો ‘‘ઇદં કુસલ’’ન્તિ યથાભૂતં નપ્પજાનામિ, ‘‘ઇદં અકુસલ’’ન્તિ યથાભૂતં નપ્પજાનામિ. અહઞ્ચે ખો પન ‘‘ઇદં કુસલ’’ન્તિ યથાભૂતં અપ્પજાનન્તો, ‘‘ઇદં અકુસલ’’ન્તિ યથાભૂતં અપ્પજાનન્તો, ‘‘ઇદં કુસલ’’ન્તિ વા બ્યાકરેય્યં, ‘‘ઇદં અકુસલ’ન્તિ વા બ્યાકરેય્યં, તત્થ મે અસ્સ છન્દો વા રાગો વા દોસો વા પટિઘો વા. યત્થ 65 મે અસ્સ છન્દો વા રાગો વા દોસો વા પટિઘો વા, તં મમસ્સ ઉપાદાનં. યં મમસ્સ ઉપાદાનં, સો મમસ્સ વિઘાતો. યો મમસ્સ વિઘાતો, સો મમસ્સ અન્તરાયો’તિ. ઇતિ સો ઉપાદાનભયા ઉપાદાનપરિજેગુચ્છા નેવિદં કુસલન્તિ બ્યાકરોતિ, ન પનિદં અકુસલન્તિ બ્યાકરોતિ, તત્થ તત્થ પઞ્હં પુટ્ઠો સમાનો વાચાવિક્ખેપં આપજ્જતિ અમરાવિક્ખેપં – ‘એવન્તિપિ મે નો; તથાતિપિ મે નો; અઞ્ઞથાતિપિ મે નો; નોતિપિ મે નો; નો નોતિપિ મે નો’તિ. ઇદં, ભિક્ખવે, દુતિયં ઠાનં, યં આગમ્મ યં આરબ્ભ એકે સમણબ્રાહ્મણા અમરાવિક્ખેપિકા તત્થ તત્થ પઞ્હં પુટ્ઠા સમાના વાચાવિક્ખેપં આપજ્જન્તિ અમરાવિક્ખેપં.

    63. ‘‘Dutiye ca bhonto samaṇabrāhmaṇā kimāgamma kimārabbha amarāvikkhepikā tattha tattha pañhaṃ puṭṭhā samānā vācāvikkhepaṃ āpajjanti amarāvikkhepaṃ? Idha, bhikkhave, ekacco samaṇo vā brāhmaṇo vā ‘idaṃ kusala’nti yathābhūtaṃ nappajānāti, ‘idaṃ akusala’nti yathābhūtaṃ nappajānāti. Tassa evaṃ hoti – ‘ahaṃ kho ‘‘idaṃ kusala’’nti yathābhūtaṃ nappajānāmi, ‘‘idaṃ akusala’’nti yathābhūtaṃ nappajānāmi. Ahañce kho pana ‘‘idaṃ kusala’’nti yathābhūtaṃ appajānanto, ‘‘idaṃ akusala’’nti yathābhūtaṃ appajānanto, ‘‘idaṃ kusala’’nti vā byākareyyaṃ, ‘‘idaṃ akusala’nti vā byākareyyaṃ, tattha me assa chando vā rāgo vā doso vā paṭigho vā. Yattha 66 me assa chando vā rāgo vā doso vā paṭigho vā, taṃ mamassa upādānaṃ. Yaṃ mamassa upādānaṃ, so mamassa vighāto. Yo mamassa vighāto, so mamassa antarāyo’ti. Iti so upādānabhayā upādānaparijegucchā nevidaṃ kusalanti byākaroti, na panidaṃ akusalanti byākaroti, tattha tattha pañhaṃ puṭṭho samāno vācāvikkhepaṃ āpajjati amarāvikkhepaṃ – ‘evantipi me no; tathātipi me no; aññathātipi me no; notipi me no; no notipi me no’ti. Idaṃ, bhikkhave, dutiyaṃ ṭhānaṃ, yaṃ āgamma yaṃ ārabbha eke samaṇabrāhmaṇā amarāvikkhepikā tattha tattha pañhaṃ puṭṭhā samānā vācāvikkhepaṃ āpajjanti amarāvikkhepaṃ.

    ૬૪. ‘‘તતિયે ચ ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા કિમાગમ્મ કિમારબ્ભ અમરાવિક્ખેપિકા તત્થ તત્થ પઞ્હં પુટ્ઠા સમાના વાચાવિક્ખેપં આપજ્જન્તિ અમરાવિક્ખેપં? ઇધ, ભિક્ખવે, એકચ્ચો સમણો વા બ્રાહ્મણો વા ‘ઇદં કુસલ’ન્તિ યથાભૂતં નપ્પજાનાતિ, ‘ઇદં અકુસલ’ન્તિ યથાભૂતં નપ્પજાનાતિ. તસ્સ એવં હોતિ – ‘અહં ખો ‘‘ઇદં કુસલ’’ન્તિ યથાભૂતં નપ્પજાનામિ, ‘‘ઇદં અકુસલ’ન્તિ યથાભૂતં નપ્પજાનામિ. અહઞ્ચે ખો પન ‘‘ઇદં કુસલ’’ન્તિ યથાભૂતં અપ્પજાનન્તો ‘‘ઇદં અકુસલ’’ન્તિ યથાભૂતં અપ્પજાનન્તો ‘‘ઇદં કુસલ’’ન્તિ વા બ્યાકરેય્યં, ‘‘ઇદં અકુસલ’’ન્તિ વા બ્યાકરેય્યં. સન્તિ હિ ખો સમણબ્રાહ્મણા પણ્ડિતા નિપુણા કતપરપ્પવાદા વાલવેધિરૂપા, તે ભિન્દન્તા 67 મઞ્ઞે ચરન્તિ પઞ્ઞાગતેન દિટ્ઠિગતાનિ, તે મં તત્થ સમનુયુઞ્જેય્યું સમનુગાહેય્યું સમનુભાસેય્યું. યે મં તત્થ સમનુયુઞ્જેય્યું સમનુગાહેય્યું સમનુભાસેય્યું, તેસાહં ન સમ્પાયેય્યં. યેસાહં ન સમ્પાયેય્યં, સો મમસ્સ વિઘાતો. યો મમસ્સ વિઘાતો, સો મમસ્સ અન્તરાયો’તિ. ઇતિ સો અનુયોગભયા અનુયોગપરિજેગુચ્છા નેવિદં કુસલન્તિ બ્યાકરોતિ, ન પનિદં અકુસલન્તિ બ્યાકરોતિ, તત્થ તત્થ પઞ્હં પુટ્ઠો સમાનો વાચાવિક્ખેપં આપજ્જતિ અમરાવિક્ખેપં – ‘એવન્તિપિ મે નો; તથાતિપિ મે નો; અઞ્ઞથાતિપિ મે નો; નોતિપિ મે નો; નો નોતિપિ મે નો’તિ. ઇદં, ભિક્ખવે, તતિયં ઠાનં, યં આગમ્મ યં આરબ્ભ એકે સમણબ્રાહ્મણા અમરાવિક્ખેપિકા તત્થ તત્થ પઞ્હં પુટ્ઠા સમાના વાચાવિક્ખેપં આપજ્જન્તિ અમરાવિક્ખેપં.

    64. ‘‘Tatiye ca bhonto samaṇabrāhmaṇā kimāgamma kimārabbha amarāvikkhepikā tattha tattha pañhaṃ puṭṭhā samānā vācāvikkhepaṃ āpajjanti amarāvikkhepaṃ? Idha, bhikkhave, ekacco samaṇo vā brāhmaṇo vā ‘idaṃ kusala’nti yathābhūtaṃ nappajānāti, ‘idaṃ akusala’nti yathābhūtaṃ nappajānāti. Tassa evaṃ hoti – ‘ahaṃ kho ‘‘idaṃ kusala’’nti yathābhūtaṃ nappajānāmi, ‘‘idaṃ akusala’nti yathābhūtaṃ nappajānāmi. Ahañce kho pana ‘‘idaṃ kusala’’nti yathābhūtaṃ appajānanto ‘‘idaṃ akusala’’nti yathābhūtaṃ appajānanto ‘‘idaṃ kusala’’nti vā byākareyyaṃ, ‘‘idaṃ akusala’’nti vā byākareyyaṃ. Santi hi kho samaṇabrāhmaṇā paṇḍitā nipuṇā kataparappavādā vālavedhirūpā, te bhindantā 68 maññe caranti paññāgatena diṭṭhigatāni, te maṃ tattha samanuyuñjeyyuṃ samanugāheyyuṃ samanubhāseyyuṃ. Ye maṃ tattha samanuyuñjeyyuṃ samanugāheyyuṃ samanubhāseyyuṃ, tesāhaṃ na sampāyeyyaṃ. Yesāhaṃ na sampāyeyyaṃ, so mamassa vighāto. Yo mamassa vighāto, so mamassa antarāyo’ti. Iti so anuyogabhayā anuyogaparijegucchā nevidaṃ kusalanti byākaroti, na panidaṃ akusalanti byākaroti, tattha tattha pañhaṃ puṭṭho samāno vācāvikkhepaṃ āpajjati amarāvikkhepaṃ – ‘evantipi me no; tathātipi me no; aññathātipi me no; notipi me no; no notipi me no’ti. Idaṃ, bhikkhave, tatiyaṃ ṭhānaṃ, yaṃ āgamma yaṃ ārabbha eke samaṇabrāhmaṇā amarāvikkhepikā tattha tattha pañhaṃ puṭṭhā samānā vācāvikkhepaṃ āpajjanti amarāvikkhepaṃ.

    ૬૫. ‘‘ચતુત્થે ચ ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા કિમાગમ્મ કિમારબ્ભ અમરાવિક્ખેપિકા તત્થ તત્થ પઞ્હં પુટ્ઠા સમાના વાચાવિક્ખેપં આપજ્જન્તિ અમરાવિક્ખેપં? ઇધ, ભિક્ખવે, એકચ્ચો સમણો વા બ્રાહ્મણો વા મન્દો હોતિ મોમૂહો. સો મન્દત્તા મોમૂહત્તા તત્થ તત્થ પઞ્હં પુટ્ઠો સમાનો વાચાવિક્ખેપં આપજ્જતિ અમરાવિક્ખેપં – ‘અત્થિ પરો લોકો’તિ ઇતિ ચે મં પુચ્છસિ, ‘અત્થિ પરો લોકો’તિ ઇતિ ચે મે અસ્સ, ‘અત્થિ પરો લોકો’તિ ઇતિ તે નં બ્યાકરેય્યં, ‘એવન્તિપિ મે નો, તથાતિપિ મે નો, અઞ્ઞથાતિપિ મે નો, નોતિપિ મે નો, નો નોતિપિ મે નો’તિ. ‘નત્થિ પરો લોકો…પે॰… ‘અત્થિ ચ નત્થિ ચ પરો લોકો…પે॰… ‘નેવત્થિ ન નત્થિ પરો લોકો…પે॰… ‘અત્થિ સત્તા ઓપપાતિકા …પે॰… ‘નત્થિ સત્તા ઓપપાતિકા…પે॰… ‘અત્થિ ચ નત્થિ ચ સત્તા ઓપપાતિકા…પે॰… ‘નેવત્થિ ન નત્થિ સત્તા ઓપપાતિકા…પે॰… ‘અત્થિ સુકતદુક્કટાનં 69 કમ્માનં ફલં વિપાકો…પે॰… ‘નત્થિ સુકતદુક્કટાનં કમ્માનં ફલં વિપાકો…પે॰… ‘અત્થિ ચ નત્થિ ચ સુકતદુક્કટાનં કમ્માનં ફલં વિપાકો…પે॰… ‘નેવત્થિ ન નત્થિ સુકતદુક્કટાનં કમ્માનં ફલં વિપાકો…પે॰… ‘હોતિ તથાગતો પરં મરણા…પે॰… ‘ન હોતિ તથાગતો પરં મરણા…પે॰… ‘હોતિ ચ ન ચ હોતિ 70 તથાગતો પરં મરણા…પે॰… ‘નેવ હોતિ ન ન હોતિ તથાગતો પરં મરણાતિ ઇતિ ચે મં પુચ્છસિ, ‘નેવ હોતિ ન ન હોતિ તથાગતો પરં મરણા’તિ ઇતિ ચે મે અસ્સ, ‘નેવ હોતિ ન ન હોતિ તથાગતો પરં મરણા’તિ ઇતિ તે નં બ્યાકરેય્યં, ‘એવન્તિપિ મે નો, તથાતિપિ મે નો, અઞ્ઞથાતિપિ મે નો, નોતિપિ મે નો, નો નોતિપિ મે નો’તિ. ઇદં, ભિક્ખવે, ચતુત્થં ઠાનં, યં આગમ્મ યં આરબ્ભ એકે સમણબ્રાહ્મણા અમરાવિક્ખેપિકા તત્થ તત્થ પઞ્હં પુટ્ઠા સમાના વાચાવિક્ખેપં આપજ્જન્તિ અમરાવિક્ખેપં.

    65. ‘‘Catutthe ca bhonto samaṇabrāhmaṇā kimāgamma kimārabbha amarāvikkhepikā tattha tattha pañhaṃ puṭṭhā samānā vācāvikkhepaṃ āpajjanti amarāvikkhepaṃ? Idha, bhikkhave, ekacco samaṇo vā brāhmaṇo vā mando hoti momūho. So mandattā momūhattā tattha tattha pañhaṃ puṭṭho samāno vācāvikkhepaṃ āpajjati amarāvikkhepaṃ – ‘atthi paro loko’ti iti ce maṃ pucchasi, ‘atthi paro loko’ti iti ce me assa, ‘atthi paro loko’ti iti te naṃ byākareyyaṃ, ‘evantipi me no, tathātipi me no, aññathātipi me no, notipi me no, no notipi me no’ti. ‘Natthi paro loko…pe… ‘atthi ca natthi ca paro loko…pe… ‘nevatthi na natthi paro loko…pe… ‘atthi sattā opapātikā …pe… ‘natthi sattā opapātikā…pe… ‘atthi ca natthi ca sattā opapātikā…pe… ‘nevatthi na natthi sattā opapātikā…pe… ‘atthi sukatadukkaṭānaṃ 71 kammānaṃ phalaṃ vipāko…pe… ‘natthi sukatadukkaṭānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko…pe… ‘atthi ca natthi ca sukatadukkaṭānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko…pe… ‘nevatthi na natthi sukatadukkaṭānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko…pe… ‘hoti tathāgato paraṃ maraṇā…pe… ‘na hoti tathāgato paraṃ maraṇā…pe… ‘hoti ca na ca hoti 72 tathāgato paraṃ maraṇā…pe… ‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇāti iti ce maṃ pucchasi, ‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’ti iti ce me assa, ‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’ti iti te naṃ byākareyyaṃ, ‘evantipi me no, tathātipi me no, aññathātipi me no, notipi me no, no notipi me no’ti. Idaṃ, bhikkhave, catutthaṃ ṭhānaṃ, yaṃ āgamma yaṃ ārabbha eke samaṇabrāhmaṇā amarāvikkhepikā tattha tattha pañhaṃ puṭṭhā samānā vācāvikkhepaṃ āpajjanti amarāvikkhepaṃ.

    ૬૬. ‘‘ઇમેહિ ખો તે, ભિક્ખવે, સમણબ્રાહ્મણા અમરાવિક્ખેપિકા તત્થ તત્થ પઞ્હં પુટ્ઠા સમાના વાચાવિક્ખેપં આપજ્જન્તિ અમરાવિક્ખેપં ચતૂહિ વત્થૂહિ. યે હિ કેચિ, ભિક્ખવે, સમણા વા બ્રાહ્મણા વા અમરાવિક્ખેપિકા તત્થ તત્થ પઞ્હં પુટ્ઠા સમાના વાચાવિક્ખેપં આપજ્જન્તિ અમરાવિક્ખેપં , સબ્બે તે ઇમેહેવ ચતૂહિ વત્થૂહિ, એતેસં વા અઞ્ઞતરેન, નત્થિ ઇતો બહિદ્ધા…પે॰… યેહિ તથાગતસ્સ યથાભુચ્ચં વણ્ણં સમ્મા વદમાના વદેય્યું.

    66. ‘‘Imehi kho te, bhikkhave, samaṇabrāhmaṇā amarāvikkhepikā tattha tattha pañhaṃ puṭṭhā samānā vācāvikkhepaṃ āpajjanti amarāvikkhepaṃ catūhi vatthūhi. Ye hi keci, bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā amarāvikkhepikā tattha tattha pañhaṃ puṭṭhā samānā vācāvikkhepaṃ āpajjanti amarāvikkhepaṃ , sabbe te imeheva catūhi vatthūhi, etesaṃ vā aññatarena, natthi ito bahiddhā…pe… yehi tathāgatassa yathābhuccaṃ vaṇṇaṃ sammā vadamānā vadeyyuṃ.

    અધિચ્ચસમુપ્પન્નવાદો

    Adhiccasamuppannavādo

    ૬૭. ‘‘સન્તિ, ભિક્ખવે, એકે સમણબ્રાહ્મણા અધિચ્ચસમુપ્પન્નિકા અધિચ્ચસમુપ્પન્નં અત્તાનઞ્ચ લોકઞ્ચ પઞ્ઞપેન્તિ દ્વીહિ વત્થૂહિ. તે ચ ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા કિમાગમ્મ કિમારબ્ભ અધિચ્ચસમુપ્પન્નિકા અધિચ્ચસમુપ્પન્નં અત્તાનઞ્ચ લોકઞ્ચ પઞ્ઞપેન્તિ દ્વીહિ વત્થૂહિ?

    67. ‘‘Santi, bhikkhave, eke samaṇabrāhmaṇā adhiccasamuppannikā adhiccasamuppannaṃ attānañca lokañca paññapenti dvīhi vatthūhi. Te ca bhonto samaṇabrāhmaṇā kimāgamma kimārabbha adhiccasamuppannikā adhiccasamuppannaṃ attānañca lokañca paññapenti dvīhi vatthūhi?

    ૬૮. ‘‘સન્તિ, ભિક્ખવે, અસઞ્ઞસત્તા નામ દેવા. સઞ્ઞુપ્પાદા ચ પન તે દેવા તમ્હા કાયા ચવન્તિ. ઠાનં ખો પનેતં, ભિક્ખવે, વિજ્જતિ, યં અઞ્ઞતરો સત્તો તમ્હા કાયા ચવિત્વા ઇત્થત્તં આગચ્છતિ. ઇત્થત્તં આગતો સમાનો અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજતિ. અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજિતો સમાનો આતપ્પમન્વાય પધાનમન્વાય અનુયોગમન્વાય અપ્પમાદમન્વાય સમ્મામનસિકારમન્વાય તથારૂપં ચેતોસમાધિં ફુસતિ, યથાસમાહિતે ચિત્તે સઞ્ઞુપ્પાદં અનુસ્સરતિ, તતો પરં નાનુસ્સરતિ. સો એવમાહ – ‘અધિચ્ચસમુપ્પન્નો અત્તા ચ લોકો ચ. તં કિસ્સ હેતુ? અહઞ્હિ પુબ્બે નાહોસિં, સોમ્હિ એતરહિ અહુત્વા સન્તતાય પરિણતો’તિ. ઇદં, ભિક્ખવે, પઠમં ઠાનં, યં આગમ્મ યં આરબ્ભ એકે સમણબ્રાહ્મણા અધિચ્ચસમુપ્પન્નિકા અધિચ્ચસમુપ્પન્નં અત્તાનઞ્ચ લોકઞ્ચ પઞ્ઞપેન્તિ.

    68. ‘‘Santi, bhikkhave, asaññasattā nāma devā. Saññuppādā ca pana te devā tamhā kāyā cavanti. Ṭhānaṃ kho panetaṃ, bhikkhave, vijjati, yaṃ aññataro satto tamhā kāyā cavitvā itthattaṃ āgacchati. Itthattaṃ āgato samāno agārasmā anagāriyaṃ pabbajati. Agārasmā anagāriyaṃ pabbajito samāno ātappamanvāya padhānamanvāya anuyogamanvāya appamādamanvāya sammāmanasikāramanvāya tathārūpaṃ cetosamādhiṃ phusati, yathāsamāhite citte saññuppādaṃ anussarati, tato paraṃ nānussarati. So evamāha – ‘adhiccasamuppanno attā ca loko ca. Taṃ kissa hetu? Ahañhi pubbe nāhosiṃ, somhi etarahi ahutvā santatāya pariṇato’ti. Idaṃ, bhikkhave, paṭhamaṃ ṭhānaṃ, yaṃ āgamma yaṃ ārabbha eke samaṇabrāhmaṇā adhiccasamuppannikā adhiccasamuppannaṃ attānañca lokañca paññapenti.

    ૬૯. ‘‘દુતિયે ચ ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા કિમાગમ્મ કિમારબ્ભ અધિચ્ચસમુપ્પન્નિકા અધિચ્ચસમુપ્પન્નં અત્તાનઞ્ચ લોકઞ્ચ પઞ્ઞપેન્તિ? ઇધ, ભિક્ખવે, એકચ્ચો સમણો વા બ્રાહ્મણો વા તક્કી હોતિ વીમંસી. સો તક્કપરિયાહતં વીમંસાનુચરિતં સયંપટિભાનં એવમાહ – ‘અધિચ્ચસમુપ્પન્નો અત્તા ચ લોકો ચા’તિ. ઇદં, ભિક્ખવે, દુતિયં ઠાનં, યં આગમ્મ યં આરબ્ભ એકે સમણબ્રાહ્મણા અધિચ્ચસમુપ્પન્નિકા અધિચ્ચસમુપ્પન્નં અત્તાનઞ્ચ લોકઞ્ચ પઞ્ઞપેન્તિ.

    69. ‘‘Dutiye ca bhonto samaṇabrāhmaṇā kimāgamma kimārabbha adhiccasamuppannikā adhiccasamuppannaṃ attānañca lokañca paññapenti? Idha, bhikkhave, ekacco samaṇo vā brāhmaṇo vā takkī hoti vīmaṃsī. So takkapariyāhataṃ vīmaṃsānucaritaṃ sayaṃpaṭibhānaṃ evamāha – ‘adhiccasamuppanno attā ca loko cā’ti. Idaṃ, bhikkhave, dutiyaṃ ṭhānaṃ, yaṃ āgamma yaṃ ārabbha eke samaṇabrāhmaṇā adhiccasamuppannikā adhiccasamuppannaṃ attānañca lokañca paññapenti.

    ૭૦. ‘‘ઇમેહિ ખો તે, ભિક્ખવે, સમણબ્રાહ્મણા અધિચ્ચસમુપ્પન્નિકા અધિચ્ચસમુપ્પન્નં અત્તાનઞ્ચ લોકઞ્ચ પઞ્ઞપેન્તિ દ્વીહિ વત્થૂહિ. યે હિ કેચિ, ભિક્ખવે, સમણા વા બ્રાહ્મણા વા અધિચ્ચસમુપ્પન્નિકા અધિચ્ચસમુપ્પન્નં અત્તાનઞ્ચ લોકઞ્ચ પઞ્ઞપેન્તિ, સબ્બે તે ઇમેહેવ દ્વીહિ વત્થૂહિ, એતેસં વા અઞ્ઞતરેન, નત્થિ ઇતો બહિદ્ધા…પે॰… યેહિ તથાગતસ્સ યથાભુચ્ચં વણ્ણં સમ્મા વદમાના વદેય્યું.

    70. ‘‘Imehi kho te, bhikkhave, samaṇabrāhmaṇā adhiccasamuppannikā adhiccasamuppannaṃ attānañca lokañca paññapenti dvīhi vatthūhi. Ye hi keci, bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā adhiccasamuppannikā adhiccasamuppannaṃ attānañca lokañca paññapenti, sabbe te imeheva dvīhi vatthūhi, etesaṃ vā aññatarena, natthi ito bahiddhā…pe… yehi tathāgatassa yathābhuccaṃ vaṇṇaṃ sammā vadamānā vadeyyuṃ.

    ૭૧. ‘‘ઇમેહિ ખો તે, ભિક્ખવે, સમણબ્રાહ્મણા પુબ્બન્તકપ્પિકા પુબ્બન્તાનુદિટ્ઠિનો પુબ્બન્તં આરબ્ભ અનેકવિહિતાનિ અધિમુત્તિપદાનિ અભિવદન્તિ અટ્ઠારસહિ વત્થૂહિ. યે હિ કેચિ, ભિક્ખવે, સમણા વા બ્રાહ્મણા વા પુબ્બન્તકપ્પિકા પુબ્બન્તાનુદિટ્ઠિનો પુબ્બન્તમારબ્ભ અનેકવિહિતાનિ અધિમુત્તિપદાનિ અભિવદન્તિ, સબ્બે તે ઇમેહેવ અટ્ઠારસહિ વત્થૂહિ, એતેસં વા અઞ્ઞતરેન, નત્થિ ઇતો બહિદ્ધા.

    71. ‘‘Imehi kho te, bhikkhave, samaṇabrāhmaṇā pubbantakappikā pubbantānudiṭṭhino pubbantaṃ ārabbha anekavihitāni adhimuttipadāni abhivadanti aṭṭhārasahi vatthūhi. Ye hi keci, bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā pubbantakappikā pubbantānudiṭṭhino pubbantamārabbha anekavihitāni adhimuttipadāni abhivadanti, sabbe te imeheva aṭṭhārasahi vatthūhi, etesaṃ vā aññatarena, natthi ito bahiddhā.

    ૭૨. ‘‘તયિદં, ભિક્ખવે, તથાગતો પજાનાતિ – ‘ઇમે દિટ્ઠિટ્ઠાના એવંગહિતા એવંપરામટ્ઠા એવંગતિકા ભવન્તિ એવંઅભિસમ્પરાયા’તિ. તઞ્ચ તથાગતો પજાનાતિ, તતો ચ ઉત્તરિતરં પજાનાતિ, તઞ્ચ પજાનનં ન પરામસતિ, અપરામસતો ચસ્સ પચ્ચત્તઞ્ઞેવ નિબ્બુતિ વિદિતા. વેદનાનં સમુદયઞ્ચ અત્થઙ્ગમઞ્ચ અસ્સાદઞ્ચ આદીનવઞ્ચ નિસ્સરણઞ્ચ યથાભૂતં વિદિત્વા અનુપાદાવિમુત્તો, ભિક્ખવે, તથાગતો.

    72. ‘‘Tayidaṃ, bhikkhave, tathāgato pajānāti – ‘ime diṭṭhiṭṭhānā evaṃgahitā evaṃparāmaṭṭhā evaṃgatikā bhavanti evaṃabhisamparāyā’ti. Tañca tathāgato pajānāti, tato ca uttaritaraṃ pajānāti, tañca pajānanaṃ na parāmasati, aparāmasato cassa paccattaññeva nibbuti viditā. Vedanānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ viditvā anupādāvimutto, bhikkhave, tathāgato.

    ૭૩. ‘‘ઇમે ખો તે, ભિક્ખવે, ધમ્મા ગમ્ભીરા દુદ્દસા દુરનુબોધા સન્તા પણીતા અતક્કાવચરા નિપુણા પણ્ડિતવેદનીયા, યે તથાગતો સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા પવેદેતિ , યેહિ તથાગતસ્સ યથાભુચ્ચં વણ્ણં સમ્મા વદમાના વદેય્યું.

    73. ‘‘Ime kho te, bhikkhave, dhammā gambhīrā duddasā duranubodhā santā paṇītā atakkāvacarā nipuṇā paṇḍitavedanīyā, ye tathāgato sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedeti , yehi tathāgatassa yathābhuccaṃ vaṇṇaṃ sammā vadamānā vadeyyuṃ.

    દુતિયભાણવારો.

    Dutiyabhāṇavāro.

    અપરન્તકપ્પિકા

    Aparantakappikā

    ૭૪. ‘‘સન્તિ, ભિક્ખવે, એકે સમણબ્રાહ્મણા અપરન્તકપ્પિકા અપરન્તાનુદિટ્ઠિનો, અપરન્તં આરબ્ભ અનેકવિહિતાનિ અધિમુત્તિપદાનિ અભિવદન્તિ ચતુચત્તારીસાય 73 વત્થૂહિ. તે ચ ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા કિમાગમ્મ કિમારબ્ભ અપરન્તકપ્પિકા અપરન્તાનુદિટ્ઠિનો અપરન્તં આરબ્ભ અનેકવિહિતાનિ અધિમુત્તિપદાનિ અભિવદન્તિ ચતુચત્તારીસાય વત્થૂહિ?

    74. ‘‘Santi, bhikkhave, eke samaṇabrāhmaṇā aparantakappikā aparantānudiṭṭhino, aparantaṃ ārabbha anekavihitāni adhimuttipadāni abhivadanti catucattārīsāya 74 vatthūhi. Te ca bhonto samaṇabrāhmaṇā kimāgamma kimārabbha aparantakappikā aparantānudiṭṭhino aparantaṃ ārabbha anekavihitāni adhimuttipadāni abhivadanti catucattārīsāya vatthūhi?

    સઞ્ઞીવાદો

    Saññīvādo

    ૭૫. ‘‘સન્તિ, ભિક્ખવે, એકે સમણબ્રાહ્મણા ઉદ્ધમાઘાતનિકા સઞ્ઞીવાદા ઉદ્ધમાઘાતનં સઞ્ઞિં અત્તાનં પઞ્ઞપેન્તિ સોળસહિ વત્થૂહિ. તે ચ ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા કિમાગમ્મ કિમારબ્ભ ઉદ્ધમાઘાતનિકા સઞ્ઞીવાદા ઉદ્ધમાઘાતનં સઞ્ઞિં અત્તાનં પઞ્ઞપેન્તિ સોળસહિ વત્થૂહિ?

    75. ‘‘Santi, bhikkhave, eke samaṇabrāhmaṇā uddhamāghātanikā saññīvādā uddhamāghātanaṃ saññiṃ attānaṃ paññapenti soḷasahi vatthūhi. Te ca bhonto samaṇabrāhmaṇā kimāgamma kimārabbha uddhamāghātanikā saññīvādā uddhamāghātanaṃ saññiṃ attānaṃ paññapenti soḷasahi vatthūhi?

    ૭૬. ‘‘‘રૂપી અત્તા હોતિ અરોગો પરં મરણા સઞ્ઞી’તિ નં પઞ્ઞપેન્તિ. ‘અરૂપી અત્તા હોતિ અરોગો પરં મરણા સઞ્ઞી’તિ નં પઞ્ઞપેન્તિ. ‘રૂપી ચ અરૂપી ચ અત્તા હોતિ…પે॰… નેવરૂપી નારૂપી અત્તા હોતિ… અન્તવા અત્તા હોતિ… અનન્તવા અત્તા હોતિ… અન્તવા ચ અનન્તવા ચ અત્તા હોતિ… નેવન્તવા નાનન્તવા અત્તા હોતિ… એકત્તસઞ્ઞી અત્તા હોતિ… નાનત્તસઞ્ઞી અત્તા હોતિ… પરિત્તસઞ્ઞી અત્તા હોતિ… અપ્પમાણસઞ્ઞી અત્તા હોતિ… એકન્તસુખી અત્તા હોતિ… એકન્તદુક્ખી અત્તા હોતિ. સુખદુક્ખી અત્તા હોતિ. અદુક્ખમસુખી અત્તા હોતિ અરોગો પરં મરણા સઞ્ઞી’તિ નં પઞ્ઞપેન્તિ.

    76. ‘‘‘Rūpī attā hoti arogo paraṃ maraṇā saññī’ti naṃ paññapenti. ‘Arūpī attā hoti arogo paraṃ maraṇā saññī’ti naṃ paññapenti. ‘Rūpī ca arūpī ca attā hoti…pe… nevarūpī nārūpī attā hoti… antavā attā hoti… anantavā attā hoti… antavā ca anantavā ca attā hoti… nevantavā nānantavā attā hoti… ekattasaññī attā hoti… nānattasaññī attā hoti… parittasaññī attā hoti… appamāṇasaññī attā hoti… ekantasukhī attā hoti… ekantadukkhī attā hoti. Sukhadukkhī attā hoti. Adukkhamasukhī attā hoti arogo paraṃ maraṇā saññī’ti naṃ paññapenti.

    ૭૭. ‘‘ઇમેહિ ખો તે, ભિક્ખવે, સમણબ્રાહ્મણા ઉદ્ધમાઘાતનિકા સઞ્ઞીવાદા ઉદ્ધમાઘાતનં સઞ્ઞિં અત્તાનં પઞ્ઞપેન્તિ સોળસહિ વત્થૂહિ. યે હિ કેચિ, ભિક્ખવે, સમણા વા બ્રાહ્મણા વા ઉદ્ધમાઘાતનિકા સઞ્ઞીવાદા ઉદ્ધમાઘાતનં સઞ્ઞિં અત્તાનં પઞ્ઞપેન્તિ, સબ્બે તે ઇમેહેવ સોળસહિ વત્થૂહિ, એતેસં વા અઞ્ઞતરેન, નત્થિ ઇતો બહિદ્ધા…પે॰… યેહિ તથાગતસ્સ યથાભુચ્ચં વણ્ણં સમ્મા વદમાના વદેય્યું.

    77. ‘‘Imehi kho te, bhikkhave, samaṇabrāhmaṇā uddhamāghātanikā saññīvādā uddhamāghātanaṃ saññiṃ attānaṃ paññapenti soḷasahi vatthūhi. Ye hi keci, bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā uddhamāghātanikā saññīvādā uddhamāghātanaṃ saññiṃ attānaṃ paññapenti, sabbe te imeheva soḷasahi vatthūhi, etesaṃ vā aññatarena, natthi ito bahiddhā…pe… yehi tathāgatassa yathābhuccaṃ vaṇṇaṃ sammā vadamānā vadeyyuṃ.

    અસઞ્ઞીવાદો

    Asaññīvādo

    ૭૮. ‘‘સન્તિ, ભિક્ખવે, એકે સમણબ્રાહ્મણા ઉદ્ધમાઘાતનિકા અસઞ્ઞીવાદા ઉદ્ધમાઘાતનં અસઞ્ઞિં અત્તાનં પઞ્ઞપેન્તિ અટ્ઠહિ વત્થૂહિ. તે ચ ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા કિમાગમ્મ કિમારબ્ભ ઉદ્ધમાઘાતનિકા અસઞ્ઞીવાદા ઉદ્ધમાઘાતનં અસઞ્ઞિં અત્તાનં પઞ્ઞપેન્તિ અટ્ઠહિ વત્થૂહિ?

    78. ‘‘Santi, bhikkhave, eke samaṇabrāhmaṇā uddhamāghātanikā asaññīvādā uddhamāghātanaṃ asaññiṃ attānaṃ paññapenti aṭṭhahi vatthūhi. Te ca bhonto samaṇabrāhmaṇā kimāgamma kimārabbha uddhamāghātanikā asaññīvādā uddhamāghātanaṃ asaññiṃ attānaṃ paññapenti aṭṭhahi vatthūhi?

    ૭૯. ‘‘‘રૂપી અત્તા હોતિ અરોગો પરં મરણા અસઞ્ઞી’તિ નં પઞ્ઞપેન્તિ. ‘અરૂપી અત્તા હોતિ અરોગો પરં મરણા અસઞ્ઞી’તિ નં પઞ્ઞપેન્તિ. ‘રૂપી ચ અરૂપી ચ અત્તા હોતિ…પે॰… નેવરૂપી નારૂપી અત્તા હોતિ… અન્તવા અત્તા હોતિ… અનન્તવા અત્તા હોતિ… અન્તવા ચ અનન્તવા ચ અત્તા હોતિ… નેવન્તવા નાનન્તવા અત્તા હોતિ અરોગો પરં મરણા અસઞ્ઞી’તિ નં પઞ્ઞપેન્તિ.

    79. ‘‘‘Rūpī attā hoti arogo paraṃ maraṇā asaññī’ti naṃ paññapenti. ‘Arūpī attā hoti arogo paraṃ maraṇā asaññī’ti naṃ paññapenti. ‘Rūpī ca arūpī ca attā hoti…pe… nevarūpī nārūpī attā hoti… antavā attā hoti… anantavā attā hoti… antavā ca anantavā ca attā hoti… nevantavā nānantavā attā hoti arogo paraṃ maraṇā asaññī’ti naṃ paññapenti.

    ૮૦. ‘‘ઇમેહિ ખો તે, ભિક્ખવે, સમણબ્રાહ્મણા ઉદ્ધમાઘાતનિકા અસઞ્ઞીવાદા ઉદ્ધમાઘાતનં અસઞ્ઞિં અત્તાનં પઞ્ઞપેન્તિ અટ્ઠહિ વત્થૂહિ. યે હિ કેચિ, ભિક્ખવે, સમણા વા બ્રાહ્મણા વા ઉદ્ધમાઘાતનિકા અસઞ્ઞીવાદા ઉદ્ધમાઘાતનં અસઞ્ઞિં અત્તાનં પઞ્ઞપેન્તિ, સબ્બે તે ઇમેહેવ અટ્ઠહિ વત્થૂહિ, એતેસં વા અઞ્ઞતરેન, નત્થિ ઇતો બહિદ્ધા…પે॰… યેહિ તથાગતસ્સ યથાભુચ્ચં વણ્ણં સમ્મા વદમાના વદેય્યું.

    80. ‘‘Imehi kho te, bhikkhave, samaṇabrāhmaṇā uddhamāghātanikā asaññīvādā uddhamāghātanaṃ asaññiṃ attānaṃ paññapenti aṭṭhahi vatthūhi. Ye hi keci, bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā uddhamāghātanikā asaññīvādā uddhamāghātanaṃ asaññiṃ attānaṃ paññapenti, sabbe te imeheva aṭṭhahi vatthūhi, etesaṃ vā aññatarena, natthi ito bahiddhā…pe… yehi tathāgatassa yathābhuccaṃ vaṇṇaṃ sammā vadamānā vadeyyuṃ.

    નેવસઞ્ઞીનાસઞ્ઞીવાદો

    Nevasaññīnāsaññīvādo

    ૮૧. ‘‘સન્તિ, ભિક્ખવે, એકે સમણબ્રાહ્મણા ઉદ્ધમાઘાતનિકા નેવસઞ્ઞીનાસઞ્ઞીવાદા, ઉદ્ધમાઘાતનં નેવસઞ્ઞીનાસઞ્ઞિં અત્તાનં પઞ્ઞપેન્તિ અટ્ઠહિ વત્થૂહિ. તે ચ ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા કિમાગમ્મ કિમારબ્ભ ઉદ્ધમાઘાતનિકા નેવસઞ્ઞીનાસઞ્ઞીવાદા ઉદ્ધમાઘાતનં નેવસઞ્ઞીનાસઞ્ઞિં અત્તાનં પઞ્ઞપેન્તિ અટ્ઠહિ વત્થૂહિ?

    81. ‘‘Santi, bhikkhave, eke samaṇabrāhmaṇā uddhamāghātanikā nevasaññīnāsaññīvādā, uddhamāghātanaṃ nevasaññīnāsaññiṃ attānaṃ paññapenti aṭṭhahi vatthūhi. Te ca bhonto samaṇabrāhmaṇā kimāgamma kimārabbha uddhamāghātanikā nevasaññīnāsaññīvādā uddhamāghātanaṃ nevasaññīnāsaññiṃ attānaṃ paññapenti aṭṭhahi vatthūhi?

    ૮૨. ‘‘‘રૂપી અત્તા હોતિ અરોગો પરં મરણા નેવસઞ્ઞીનાસઞ્ઞી’તિ નં પઞ્ઞપેન્તિ ‘અરૂપી અત્તા હોતિ…પે॰… રૂપી ચ અરૂપી ચ અત્તા હોતિ… નેવરૂપી નારૂપી અત્તા હોતિ… અન્તવા અત્તા હોતિ… અનન્તવા અત્તા હોતિ… અન્તવા ચ અનન્તવા ચ અત્તા હોતિ… નેવન્તવા નાનન્તવા અત્તા હોતિ અરોગો પરં મરણા નેવસઞ્ઞીનાસઞ્ઞી’તિ નં પઞ્ઞપેન્તિ.

    82. ‘‘‘Rūpī attā hoti arogo paraṃ maraṇā nevasaññīnāsaññī’ti naṃ paññapenti ‘arūpī attā hoti…pe… rūpī ca arūpī ca attā hoti… nevarūpī nārūpī attā hoti… antavā attā hoti… anantavā attā hoti… antavā ca anantavā ca attā hoti… nevantavā nānantavā attā hoti arogo paraṃ maraṇā nevasaññīnāsaññī’ti naṃ paññapenti.

    ૮૩. ‘‘ઇમેહિ ખો તે, ભિક્ખવે, સમણબ્રાહ્મણા ઉદ્ધમાઘાતનિકા નેવસઞ્ઞીનાસઞ્ઞીવાદા ઉદ્ધમાઘાતનં નેવસઞ્ઞીનાસઞ્ઞિં અત્તાનં પઞ્ઞપેન્તિ અટ્ઠહિ વત્થૂહિ. યે હિ કેચિ, ભિક્ખવે, સમણા વા બ્રાહ્મણા વા ઉદ્ધમાઘાતનિકા નેવસઞ્ઞીનાસઞ્ઞીવાદા ઉદ્ધમાઘાતનં નેવસઞ્ઞીનાસઞ્ઞિં અત્તાનં પઞ્ઞપેન્તિ, સબ્બે તે ઇમેહેવ અટ્ઠહિ વત્થૂહિ…પે॰… યેહિ તથાગતસ્સ યથાભુચ્ચં વણ્ણં સમ્મા વદમાના વદેય્યું.

    83. ‘‘Imehi kho te, bhikkhave, samaṇabrāhmaṇā uddhamāghātanikā nevasaññīnāsaññīvādā uddhamāghātanaṃ nevasaññīnāsaññiṃ attānaṃ paññapenti aṭṭhahi vatthūhi. Ye hi keci, bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā uddhamāghātanikā nevasaññīnāsaññīvādā uddhamāghātanaṃ nevasaññīnāsaññiṃ attānaṃ paññapenti, sabbe te imeheva aṭṭhahi vatthūhi…pe… yehi tathāgatassa yathābhuccaṃ vaṇṇaṃ sammā vadamānā vadeyyuṃ.

    ઉચ્છેદવાદો

    Ucchedavādo

    ૮૪. ‘‘સન્તિ , ભિક્ખવે, એકે સમણબ્રાહ્મણા ઉચ્છેદવાદા સતો સત્તસ્સ ઉચ્છેદં વિનાસં વિભવં પઞ્ઞપેન્તિ સત્તહિ વત્થૂહિ. તે ચ ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા કિમાગમ્મ કિમારબ્ભ ઉચ્છેદવાદા સતો સત્તસ્સ ઉચ્છેદં વિનાસં વિભવં પઞ્ઞપેન્તિ સત્તહિ વત્થૂહિ?

    84. ‘‘Santi , bhikkhave, eke samaṇabrāhmaṇā ucchedavādā sato sattassa ucchedaṃ vināsaṃ vibhavaṃ paññapenti sattahi vatthūhi. Te ca bhonto samaṇabrāhmaṇā kimāgamma kimārabbha ucchedavādā sato sattassa ucchedaṃ vināsaṃ vibhavaṃ paññapenti sattahi vatthūhi?

    ૮૫. ‘‘ઇધ, ભિક્ખવે, એકચ્ચો સમણો વા બ્રાહ્મણો વા એવંવાદી હોતિ એવંદિટ્ઠિ 75 – ‘યતો ખો, ભો, અયં અત્તા રૂપી ચાતુમહાભૂતિકો માતાપેત્તિકસમ્ભવો કાયસ્સ ભેદા ઉચ્છિજ્જતિ વિનસ્સતિ, ન હોતિ પરં મરણા, એત્તાવતા ખો, ભો, અયં અત્તા સમ્મા સમુચ્છિન્નો હોતી’તિ. ઇત્થેકે સતો સત્તસ્સ ઉચ્છેદં વિનાસં વિભવં પઞ્ઞપેન્તિ.

    85. ‘‘Idha, bhikkhave, ekacco samaṇo vā brāhmaṇo vā evaṃvādī hoti evaṃdiṭṭhi 76 – ‘yato kho, bho, ayaṃ attā rūpī cātumahābhūtiko mātāpettikasambhavo kāyassa bhedā ucchijjati vinassati, na hoti paraṃ maraṇā, ettāvatā kho, bho, ayaṃ attā sammā samucchinno hotī’ti. Ittheke sato sattassa ucchedaṃ vināsaṃ vibhavaṃ paññapenti.

    ૮૬. ‘‘તમઞ્ઞો એવમાહ – ‘અત્થિ ખો, ભો, એસો અત્તા, યં ત્વં વદેસિ, નેસો નત્થીતિ વદામિ; નો ચ ખો, ભો, અયં અત્તા એત્તાવતા સમ્મા સમુચ્છિન્નો હોતિ. અત્થિ ખો, ભો, અઞ્ઞો અત્તા દિબ્બો રૂપી કામાવચરો કબળીકારાહારભક્ખો. તં ત્વં ન જાનાસિ ન પસ્સસિ. તમહં જાનામિ પસ્સામિ. સો ખો, ભો, અત્તા યતો કાયસ્સ ભેદા ઉચ્છિજ્જતિ વિનસ્સતિ, ન હોતિ પરં મરણા, એત્તાવતા ખો, ભો, અયં અત્તા સમ્મા સમુચ્છિન્નો હોતી’તિ. ઇત્થેકે સતો સત્તસ્સ ઉચ્છેદં વિનાસં વિભવં પઞ્ઞપેન્તિ.

    86. ‘‘Tamañño evamāha – ‘atthi kho, bho, eso attā, yaṃ tvaṃ vadesi, neso natthīti vadāmi; no ca kho, bho, ayaṃ attā ettāvatā sammā samucchinno hoti. Atthi kho, bho, añño attā dibbo rūpī kāmāvacaro kabaḷīkārāhārabhakkho. Taṃ tvaṃ na jānāsi na passasi. Tamahaṃ jānāmi passāmi. So kho, bho, attā yato kāyassa bhedā ucchijjati vinassati, na hoti paraṃ maraṇā, ettāvatā kho, bho, ayaṃ attā sammā samucchinno hotī’ti. Ittheke sato sattassa ucchedaṃ vināsaṃ vibhavaṃ paññapenti.

    ૮૭. ‘‘તમઞ્ઞો એવમાહ – ‘અત્થિ ખો, ભો, એસો અત્તા, યં ત્વં વદેસિ, નેસો નત્થીતિ વદામિ; નો ચ ખો, ભો, અયં અત્તા એત્તાવતા સમ્મા સમુચ્છિન્નો હોતિ. અત્થિ ખો, ભો, અઞ્ઞો અત્તા દિબ્બો રૂપી મનોમયો સબ્બઙ્ગપચ્ચઙ્ગી અહીનિન્દ્રિયો. તં ત્વં ન જાનાસિ ન પસ્સસિ. તમહં જાનામિ પસ્સામિ. સો ખો, ભો, અત્તા યતો કાયસ્સ ભેદા ઉચ્છિજ્જતિ વિનસ્સતિ, ન હોતિ પરં મરણા, એત્તાવતા ખો, ભો, અયં અત્તા સમ્મા સમુચ્છિન્નો હોતી’તિ. ઇત્થેકે સતો સત્તસ્સ ઉચ્છેદં વિનાસં વિભવં પઞ્ઞપેન્તિ.

    87. ‘‘Tamañño evamāha – ‘atthi kho, bho, eso attā, yaṃ tvaṃ vadesi, neso natthīti vadāmi; no ca kho, bho, ayaṃ attā ettāvatā sammā samucchinno hoti. Atthi kho, bho, añño attā dibbo rūpī manomayo sabbaṅgapaccaṅgī ahīnindriyo. Taṃ tvaṃ na jānāsi na passasi. Tamahaṃ jānāmi passāmi. So kho, bho, attā yato kāyassa bhedā ucchijjati vinassati, na hoti paraṃ maraṇā, ettāvatā kho, bho, ayaṃ attā sammā samucchinno hotī’ti. Ittheke sato sattassa ucchedaṃ vināsaṃ vibhavaṃ paññapenti.

    ૮૮. ‘‘તમઞ્ઞો એવમાહ – ‘અત્થિ ખો, ભો, એસો અત્તા, યં ત્વં વદેસિ, નેસો નત્થીતિ વદામિ; નો ચ ખો, ભો, અયં અત્તા એત્તાવતા સમ્મા સમુચ્છિન્નો હોતિ. અત્થિ ખો , ભો, અઞ્ઞો અત્તા સબ્બસો રૂપસઞ્ઞાનં સમતિક્કમા પટિઘસઞ્ઞાનં અત્થઙ્ગમા નાનત્તસઞ્ઞાનં અમનસિકારા ‘‘અનન્તો આકાસો’’તિ આકાસાનઞ્ચાયતનૂપગો. તં ત્વં ન જાનાસિ ન પસ્સસિ. તમહં જાનામિ પસ્સામિ. સો ખો, ભો, અત્તા યતો કાયસ્સ ભેદા ઉચ્છિજ્જતિ વિનસ્સતિ, ન હોતિ પરં મરણા, એત્તાવતા ખો, ભો, અયં અત્તા સમ્મા સમુચ્છિન્નો હોતી’તિ. ઇત્થેકે સતો સત્તસ્સ ઉચ્છેદં વિનાસં વિભવં પઞ્ઞપેન્તિ.

    88. ‘‘Tamañño evamāha – ‘atthi kho, bho, eso attā, yaṃ tvaṃ vadesi, neso natthīti vadāmi; no ca kho, bho, ayaṃ attā ettāvatā sammā samucchinno hoti. Atthi kho , bho, añño attā sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ‘‘ananto ākāso’’ti ākāsānañcāyatanūpago. Taṃ tvaṃ na jānāsi na passasi. Tamahaṃ jānāmi passāmi. So kho, bho, attā yato kāyassa bhedā ucchijjati vinassati, na hoti paraṃ maraṇā, ettāvatā kho, bho, ayaṃ attā sammā samucchinno hotī’ti. Ittheke sato sattassa ucchedaṃ vināsaṃ vibhavaṃ paññapenti.

    ૮૯. ‘‘તમઞ્ઞો એવમાહ – ‘અત્થિ ખો, ભો, એસો અત્તા યં ત્વં વદેસિ, નેસો નત્થીતિ વદામિ; નો ચ ખો, ભો, અયં અત્તા એત્તાવતા સમ્મા સમુચ્છિન્નો હોતિ. અત્થિ ખો, ભો, અઞ્ઞો અત્તા સબ્બસો આકાસાનઞ્ચાયતનં સમતિક્કમ્મ ‘‘અનન્તં વિઞ્ઞાણ’’ન્તિ વિઞ્ઞાણઞ્ચાયતનૂપગો. તં ત્વં ન જાનાસિ ન પસ્સસિ. તમહં જાનામિ પસ્સામિ. સો ખો, ભો, અત્તા યતો કાયસ્સ ભેદા ઉચ્છિજ્જતિ વિનસ્સતિ, ન હોતિ પરં મરણા, એત્તાવતા ખો, ભો, અયં અત્તા સમ્મા સમુચ્છિન્નો હોતી’તિ. ઇત્થેકે સતો સત્તસ્સ ઉચ્છેદં વિનાસં વિભવં પઞ્ઞપેન્તિ.

    89. ‘‘Tamañño evamāha – ‘atthi kho, bho, eso attā yaṃ tvaṃ vadesi, neso natthīti vadāmi; no ca kho, bho, ayaṃ attā ettāvatā sammā samucchinno hoti. Atthi kho, bho, añño attā sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma ‘‘anantaṃ viññāṇa’’nti viññāṇañcāyatanūpago. Taṃ tvaṃ na jānāsi na passasi. Tamahaṃ jānāmi passāmi. So kho, bho, attā yato kāyassa bhedā ucchijjati vinassati, na hoti paraṃ maraṇā, ettāvatā kho, bho, ayaṃ attā sammā samucchinno hotī’ti. Ittheke sato sattassa ucchedaṃ vināsaṃ vibhavaṃ paññapenti.

    ૯૦. ‘‘તમઞ્ઞો એવમાહ – ‘અત્થિ ખો, ભો, સો અત્તા, યં ત્વં વદેસિ, નેસો નત્થીતિ વદામિ; નો ચ ખો, ભો, અયં અત્તા એત્તાવતા સમ્મા સમુચ્છિન્નો હોતિ. અત્થિ ખો, ભો, અઞ્ઞો અત્તા સબ્બસો વિઞ્ઞાણઞ્ચાયતનં સમતિક્કમ્મ ‘‘નત્થિ કિઞ્ચી’’તિ આકિઞ્ચઞ્ઞાયતનૂપગો. તં ત્વં ન જાનાસિ ન પસ્સસિ. તમહં જાનામિ પસ્સામિ. સો ખો, ભો, અત્તા યતો કાયસ્સ ભેદા ઉચ્છિજ્જતિ વિનસ્સતિ, ન હોતિ પરં મરણા, એત્તાવતા ખો , ભો, અયં અત્તા સમ્મા સમુચ્છિન્નો હોતી’’તિ. ઇત્થેકે સતો સત્તસ્સ ઉચ્છેદં વિનાસં વિભવં પઞ્ઞપેન્તિ.

    90. ‘‘Tamañño evamāha – ‘atthi kho, bho, so attā, yaṃ tvaṃ vadesi, neso natthīti vadāmi; no ca kho, bho, ayaṃ attā ettāvatā sammā samucchinno hoti. Atthi kho, bho, añño attā sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma ‘‘natthi kiñcī’’ti ākiñcaññāyatanūpago. Taṃ tvaṃ na jānāsi na passasi. Tamahaṃ jānāmi passāmi. So kho, bho, attā yato kāyassa bhedā ucchijjati vinassati, na hoti paraṃ maraṇā, ettāvatā kho , bho, ayaṃ attā sammā samucchinno hotī’’ti. Ittheke sato sattassa ucchedaṃ vināsaṃ vibhavaṃ paññapenti.

    ૯૧. ‘તમઞ્ઞો એવમાહ – ‘‘અત્થિ ખો, ભો, એસો અત્તા, યં ત્વં વદેસિ, નેસો નત્થીતિ વદામિ; નો ચ ખો, ભો, અયં અત્તા એત્તાવતા સમ્મા સમુચ્છિન્નો હોતિ. અત્થિ ખો, ભો, અઞ્ઞો અત્તા સબ્બસો આકિઞ્ચઞ્ઞાયતનં સમતિક્કમ્મ ‘‘સન્તમેતં પણીતમેત’’ન્તિ નેવસઞ્ઞાનાસઞ્ઞાયતનૂપગો. તં ત્વં ન જાનાસિ ન પસ્સસિ. તમહં જાનામિ પસ્સામિ. સો ખો, ભો, અત્તા યતો કાયસ્સ ભેદા ઉચ્છિજ્જતિ વિનસ્સતિ, ન હોતિ પરં મરણા, એત્તાવતા ખો, ભો, અયં અત્તા સમ્મા સમુચ્છિન્નો હોતી’તિ. ઇત્થેકે સતો સત્તસ્સ ઉચ્છેદં વિનાસં વિભવં પઞ્ઞપેન્તિ.

    91. ‘Tamañño evamāha – ‘‘atthi kho, bho, eso attā, yaṃ tvaṃ vadesi, neso natthīti vadāmi; no ca kho, bho, ayaṃ attā ettāvatā sammā samucchinno hoti. Atthi kho, bho, añño attā sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma ‘‘santametaṃ paṇītameta’’nti nevasaññānāsaññāyatanūpago. Taṃ tvaṃ na jānāsi na passasi. Tamahaṃ jānāmi passāmi. So kho, bho, attā yato kāyassa bhedā ucchijjati vinassati, na hoti paraṃ maraṇā, ettāvatā kho, bho, ayaṃ attā sammā samucchinno hotī’ti. Ittheke sato sattassa ucchedaṃ vināsaṃ vibhavaṃ paññapenti.

    ૯૨. ‘‘ઇમેહિ ખો તે, ભિક્ખવે, સમણબ્રાહ્મણા ઉચ્છેદવાદા સતો સત્તસ્સ ઉચ્છેદં વિનાસં વિભવં પઞ્ઞપેન્તિ સત્તહિ વત્થૂહિ. યે હિ કેચિ, ભિક્ખવે, સમણા વા બ્રાહ્મણા વા ઉચ્છેદવાદા સતો સત્તસ્સ ઉચ્છેદં વિનાસં વિભવં પઞ્ઞપેન્તિ, સબ્બે તે ઇમેહેવ સત્તહિ વત્થૂહિ…પે॰… યેહિ તથાગતસ્સ યથાભુચ્ચં વણ્ણં સમ્મા વદમાના વદેય્યું.

    92. ‘‘Imehi kho te, bhikkhave, samaṇabrāhmaṇā ucchedavādā sato sattassa ucchedaṃ vināsaṃ vibhavaṃ paññapenti sattahi vatthūhi. Ye hi keci, bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā ucchedavādā sato sattassa ucchedaṃ vināsaṃ vibhavaṃ paññapenti, sabbe te imeheva sattahi vatthūhi…pe… yehi tathāgatassa yathābhuccaṃ vaṇṇaṃ sammā vadamānā vadeyyuṃ.

    દિટ્ઠધમ્મનિબ્બાનવાદો

    Diṭṭhadhammanibbānavādo

    ૯૩. ‘‘સન્તિ, ભિક્ખવે, એકે સમણબ્રાહ્મણા દિટ્ઠધમ્મનિબ્બાનવાદા સતો સત્તસ્સ પરમદિટ્ઠધમ્મનિબ્બાનં પઞ્ઞપેન્તિ પઞ્ચહિ વત્થૂહિ. તે ચ ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા કિમાગમ્મ કિમારબ્ભ દિટ્ઠધમ્મનિબ્બાનવાદા સતો સત્તસ્સ પરમદિટ્ઠધમ્મનિબ્બાનં પઞ્ઞપેન્તિ પઞ્ચહિ વત્થૂહિ?

    93. ‘‘Santi, bhikkhave, eke samaṇabrāhmaṇā diṭṭhadhammanibbānavādā sato sattassa paramadiṭṭhadhammanibbānaṃ paññapenti pañcahi vatthūhi. Te ca bhonto samaṇabrāhmaṇā kimāgamma kimārabbha diṭṭhadhammanibbānavādā sato sattassa paramadiṭṭhadhammanibbānaṃ paññapenti pañcahi vatthūhi?

    ૯૪. ‘‘ઇધ, ભિક્ખવે, એકચ્ચો સમણો વા બ્રાહ્મણો વા એવંવાદી હોતિ એવંદિટ્ઠિ – ‘‘યતો ખો, ભો, અયં અત્તા પઞ્ચહિ કામગુણેહિ સમપ્પિતો સમઙ્ગીભૂતો પરિચારેતિ, એત્તાવતા ખો, ભો, અયં અત્તા પરમદિટ્ઠધમ્મનિબ્બાનં પત્તો હોતી’તિ. ઇત્થેકે સતો સત્તસ્સ પરમદિટ્ઠધમ્મનિબ્બાનં પઞ્ઞપેન્તિ.

    94. ‘‘Idha, bhikkhave, ekacco samaṇo vā brāhmaṇo vā evaṃvādī hoti evaṃdiṭṭhi – ‘‘yato kho, bho, ayaṃ attā pañcahi kāmaguṇehi samappito samaṅgībhūto paricāreti, ettāvatā kho, bho, ayaṃ attā paramadiṭṭhadhammanibbānaṃ patto hotī’ti. Ittheke sato sattassa paramadiṭṭhadhammanibbānaṃ paññapenti.

    ૯૫. ‘‘તમઞ્ઞો એવમાહ –‘અત્થિ ખો, ભો, એસો અત્તા, યં ત્વં વદેસિ, નેસો નત્થીતિ વદામિ; નો ચ ખો, ભો, અયં અત્તા એત્તાવતા પરમદિટ્ઠધમ્મનિબ્બાનં પત્તો હોતિ. તં કિસ્સ હેતુ? કામા હિ, ભો, અનિચ્ચા દુક્ખા વિપરિણામધમ્મા, તેસં વિપરિણામઞ્ઞથાભાવા ઉપ્પજ્જન્તિ સોકપરિદેવદુક્ખદોમનસ્સુપાયાસા. યતો ખો , ભો, અયં અત્તા વિવિચ્ચેવ કામેહિ વિવિચ્ચ અકુસલેહિ ધમ્મેહિ સવિતક્કં સવિચારં વિવેકજં પીતિસુખં પઠમં ઝાનં ઉપસમ્પજ્જ વિહરતિ, એત્તાવતા ખો, ભો, અયં અત્તા પરમદિટ્ઠધમ્મનિબ્બાનં પત્તો હોતી’તિ. ઇત્થેકે સતો સત્તસ્સ પરમદિટ્ઠધમ્મનિબ્બાનં પઞ્ઞપેન્તિ.

    95. ‘‘Tamañño evamāha –‘atthi kho, bho, eso attā, yaṃ tvaṃ vadesi, neso natthīti vadāmi; no ca kho, bho, ayaṃ attā ettāvatā paramadiṭṭhadhammanibbānaṃ patto hoti. Taṃ kissa hetu? Kāmā hi, bho, aniccā dukkhā vipariṇāmadhammā, tesaṃ vipariṇāmaññathābhāvā uppajjanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā. Yato kho , bho, ayaṃ attā vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati, ettāvatā kho, bho, ayaṃ attā paramadiṭṭhadhammanibbānaṃ patto hotī’ti. Ittheke sato sattassa paramadiṭṭhadhammanibbānaṃ paññapenti.

    ૯૬. ‘‘તમઞ્ઞો એવમાહ – ‘અત્થિ ખો, ભો, એસો અત્તા, યં ત્વં વદેસિ, નેસો નત્થીતિ વદામિ; નો ચ ખો, ભો, અયં અત્તા એત્તાવતા પરમદિટ્ઠધમ્મનિબ્બાનં પત્તો હોતિ. તં કિસ્સ હેતુ? યદેવ તત્થ વિતક્કિતં વિચારિતં, એતેનેતં ઓળારિકં અક્ખાયતિ. યતો ખો, ભો, અયં અત્તા વિતક્કવિચારાનં વૂપસમા અજ્ઝત્તં સમ્પસાદનં ચેતસો એકોદિભાવં અવિતક્કં અવિચારં સમાધિજં પીતિસુખં દુતિયં ઝાનં ઉપસમ્પજ્જ વિહરતિ, એત્તાવતા ખો, ભો, અયં અત્તા પરમદિટ્ઠધમ્મનિબ્બાનં પત્તો હોતી’તિ. ઇત્થેકે સતો સત્તસ્સ પરમદિટ્ઠધમ્મનિબ્બાનં પઞ્ઞપેન્તિ.

    96. ‘‘Tamañño evamāha – ‘atthi kho, bho, eso attā, yaṃ tvaṃ vadesi, neso natthīti vadāmi; no ca kho, bho, ayaṃ attā ettāvatā paramadiṭṭhadhammanibbānaṃ patto hoti. Taṃ kissa hetu? Yadeva tattha vitakkitaṃ vicāritaṃ, etenetaṃ oḷārikaṃ akkhāyati. Yato kho, bho, ayaṃ attā vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati, ettāvatā kho, bho, ayaṃ attā paramadiṭṭhadhammanibbānaṃ patto hotī’ti. Ittheke sato sattassa paramadiṭṭhadhammanibbānaṃ paññapenti.

    ૯૭. ‘‘તમઞ્ઞો એવમાહ – ‘અત્થિ ખો, ભો, એસો અત્તા, યં ત્વં વદેસિ, નેસો નત્થીતિ વદામિ; નો ચ ખો, ભો, અયં અત્તા એત્તાવતા પરમદિટ્ઠધમ્મનિબ્બાનં પત્તો હોતિ. તં કિસ્સ હેતુ? યદેવ તત્થ પીતિગતં ચેતસો ઉપ્પિલાવિતત્તં, એતેનેતં ઓળારિકં અક્ખાયતિ. યતો ખો, ભો, અયં અત્તા પીતિયા ચ વિરાગા ઉપેક્ખકો ચ વિહરતિ, સતો ચ સમ્પજાનો, સુખઞ્ચ કાયેન પટિસંવેદેતિ, યં તં અરિયા આચિક્ખન્તિ ‘‘ઉપેક્ખકો સતિમા સુખવિહારી’’તિ, તતિયં ઝાનં ઉપસમ્પજ્જ વિહરતિ, એત્તાવતા ખો, ભો, અયં અત્તા પરમદિટ્ઠધમ્મનિબ્બાનં પત્તો હોતી’તિ. ઇત્થેકે સતો સત્તસ્સ પરમદિટ્ઠધમ્મનિબ્બાનં પઞ્ઞપેન્તિ.

    97. ‘‘Tamañño evamāha – ‘atthi kho, bho, eso attā, yaṃ tvaṃ vadesi, neso natthīti vadāmi; no ca kho, bho, ayaṃ attā ettāvatā paramadiṭṭhadhammanibbānaṃ patto hoti. Taṃ kissa hetu? Yadeva tattha pītigataṃ cetaso uppilāvitattaṃ, etenetaṃ oḷārikaṃ akkhāyati. Yato kho, bho, ayaṃ attā pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati, sato ca sampajāno, sukhañca kāyena paṭisaṃvedeti, yaṃ taṃ ariyā ācikkhanti ‘‘upekkhako satimā sukhavihārī’’ti, tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati, ettāvatā kho, bho, ayaṃ attā paramadiṭṭhadhammanibbānaṃ patto hotī’ti. Ittheke sato sattassa paramadiṭṭhadhammanibbānaṃ paññapenti.

    ૯૮. ‘‘તમઞ્ઞો એવમાહ – ‘અત્થિ ખો, ભો, એસો અત્તા, યં ત્વં વદેસિ, નેસો નત્થીતિ વદામિ; નો ચ ખો, ભો, અયં અત્તા એત્તાવતા પરમદિટ્ઠધમ્મનિબ્બાનં પત્તો હોતિ. તં કિસ્સ હેતુ? યદેવ તત્થ સુખમિતિ ચેતસો આભોગો, એતેનેતં ઓળારિકં અક્ખાયતિ. યતો ખો, ભો, અયં અત્તા સુખસ્સ ચ પહાના દુક્ખસ્સ ચ પહાના પુબ્બેવ સોમનસ્સદોમનસ્સાનં અત્થઙ્ગમા અદુક્ખમસુખં ઉપેક્ખાસતિપારિસુદ્ધિં ચતુત્થં ઝાનં ઉપસમ્પજ્જ વિહરતિ, એત્તાવતા ખો, ભો, અયં અત્તા પરમદિટ્ઠધમ્મનિબ્બાનં પત્તો હોતી’તિ. ઇત્થેકે સતો સત્તસ્સ પરમદિટ્ઠધમ્મનિબ્બાનં પઞ્ઞપેન્તિ.

    98. ‘‘Tamañño evamāha – ‘atthi kho, bho, eso attā, yaṃ tvaṃ vadesi, neso natthīti vadāmi; no ca kho, bho, ayaṃ attā ettāvatā paramadiṭṭhadhammanibbānaṃ patto hoti. Taṃ kissa hetu? Yadeva tattha sukhamiti cetaso ābhogo, etenetaṃ oḷārikaṃ akkhāyati. Yato kho, bho, ayaṃ attā sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati, ettāvatā kho, bho, ayaṃ attā paramadiṭṭhadhammanibbānaṃ patto hotī’ti. Ittheke sato sattassa paramadiṭṭhadhammanibbānaṃ paññapenti.

    ૯૯. ‘‘ઇમેહિ ખો તે, ભિક્ખવે, સમણબ્રાહ્મણા દિટ્ઠધમ્મનિબ્બાનવાદા સતો સત્તસ્સ પરમદિટ્ઠધમ્મનિબ્બાનં પઞ્ઞપેન્તિ પઞ્ચહિ વત્થૂહિ. યે હિ કેચિ, ભિક્ખવે, સમણા વા બ્રાહ્મણા વા દિટ્ઠધમ્મનિબ્બાનવાદા સતો સત્તસ્સ પરમદિટ્ઠધમ્મનિબ્બાનં પઞ્ઞપેન્તિ, સબ્બે તે ઇમેહેવ પઞ્ચહિ વત્થૂહિ…પે॰… યેહિ તથાગતસ્સ યથાભુચ્ચં વણ્ણં સમ્મા વદમાના વદેય્યું.

    99. ‘‘Imehi kho te, bhikkhave, samaṇabrāhmaṇā diṭṭhadhammanibbānavādā sato sattassa paramadiṭṭhadhammanibbānaṃ paññapenti pañcahi vatthūhi. Ye hi keci, bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā diṭṭhadhammanibbānavādā sato sattassa paramadiṭṭhadhammanibbānaṃ paññapenti, sabbe te imeheva pañcahi vatthūhi…pe… yehi tathāgatassa yathābhuccaṃ vaṇṇaṃ sammā vadamānā vadeyyuṃ.

    ૧૦૦. ‘‘ઇમેહિ ખો તે, ભિક્ખવે, સમણબ્રાહ્મણા અપરન્તકપ્પિકા અપરન્તાનુદિટ્ઠિનો અપરન્તં આરબ્ભ અનેકવિહિતાનિ અધિમુત્તિપદાનિ અભિવદન્તિ ચતુચત્તારીસાય વત્થૂહિ. યે હિ કેચિ, ભિક્ખવે, સમણા વા બ્રાહ્મણા વા અપરન્તકપ્પિકા અપરન્તાનુદિટ્ઠિનો અપરન્તં આરબ્ભ અનેકવિહિતાનિ અધિમુત્તિપદાનિ અભિવદન્તિ, સબ્બે તે ઇમેહેવ ચતુચત્તારીસાય વત્થૂહિ…પે॰… યેહિ તથાગતસ્સ યથાભુચ્ચં વણ્ણં સમ્મા વદમાના વદેય્યું.

    100. ‘‘Imehi kho te, bhikkhave, samaṇabrāhmaṇā aparantakappikā aparantānudiṭṭhino aparantaṃ ārabbha anekavihitāni adhimuttipadāni abhivadanti catucattārīsāya vatthūhi. Ye hi keci, bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā aparantakappikā aparantānudiṭṭhino aparantaṃ ārabbha anekavihitāni adhimuttipadāni abhivadanti, sabbe te imeheva catucattārīsāya vatthūhi…pe… yehi tathāgatassa yathābhuccaṃ vaṇṇaṃ sammā vadamānā vadeyyuṃ.

    ૧૦૧. ‘‘ઇમેહિ ખો તે, ભિક્ખવે, સમણબ્રાહ્મણા પુબ્બન્તકપ્પિકા ચ અપરન્તકપ્પિકા ચ પુબ્બન્તાપરન્તકપ્પિકા ચ પુબ્બન્તાપરન્તાનુદિટ્ઠિનો પુબ્બન્તાપરન્તં આરબ્ભ અનેકવિહિતાનિ અધિમુત્તિપદાનિ અભિવદન્તિ દ્વાસટ્ઠિયા વત્થૂહિ.

    101. ‘‘Imehi kho te, bhikkhave, samaṇabrāhmaṇā pubbantakappikā ca aparantakappikā ca pubbantāparantakappikā ca pubbantāparantānudiṭṭhino pubbantāparantaṃ ārabbha anekavihitāni adhimuttipadāni abhivadanti dvāsaṭṭhiyā vatthūhi.

    ૧૦૨. ‘‘યે હિ કેચિ, ભિક્ખવે, સમણા વા બ્રાહ્મણા વા પુબ્બન્તકપ્પિકા વા અપરન્તકપ્પિકા વા પુબ્બન્તાપરન્તકપ્પિકા વા પુબ્બન્તાપરન્તાનુદિટ્ઠિનો પુબ્બન્તાપરન્તં આરબ્ભ અનેકવિહિતાનિ અધિમુત્તિપદાનિ અભિવદન્તિ, સબ્બે તે ઇમેહેવ દ્વાસટ્ઠિયા વત્થૂહિ, એતેસં વા અઞ્ઞતરેન; નત્થિ ઇતો બહિદ્ધા.

    102. ‘‘Ye hi keci, bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā pubbantakappikā vā aparantakappikā vā pubbantāparantakappikā vā pubbantāparantānudiṭṭhino pubbantāparantaṃ ārabbha anekavihitāni adhimuttipadāni abhivadanti, sabbe te imeheva dvāsaṭṭhiyā vatthūhi, etesaṃ vā aññatarena; natthi ito bahiddhā.

    ૧૦૩. ‘‘તયિદં, ભિક્ખવે, તથાગતો પજાનાતિ – ‘ઇમે દિટ્ઠિટ્ઠાના એવંગહિતા એવંપરામટ્ઠા એવંગતિકા ભવન્તિ એવંઅભિસમ્પરાયા’તિ. તઞ્ચ તથાગતો પજાનાતિ, તતો ચ ઉત્તરિતરં પજાનાતિ, તઞ્ચ પજાનનં ન પરામસતિ, અપરામસતો ચસ્સ પચ્ચત્તઞ્ઞેવ નિબ્બુતિ વિદિતા. વેદનાનં સમુદયઞ્ચ અત્થઙ્ગમઞ્ચ અસ્સાદઞ્ચ આદીનવઞ્ચ નિસ્સરણઞ્ચ યથાભૂતં વિદિત્વા અનુપાદાવિમુત્તો, ભિક્ખવે, તથાગતો.

    103. ‘‘Tayidaṃ, bhikkhave, tathāgato pajānāti – ‘ime diṭṭhiṭṭhānā evaṃgahitā evaṃparāmaṭṭhā evaṃgatikā bhavanti evaṃabhisamparāyā’ti. Tañca tathāgato pajānāti, tato ca uttaritaraṃ pajānāti, tañca pajānanaṃ na parāmasati, aparāmasato cassa paccattaññeva nibbuti viditā. Vedanānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ viditvā anupādāvimutto, bhikkhave, tathāgato.

    ૧૦૪. ‘‘ઇમે ખો તે, ભિક્ખવે, ધમ્મા ગમ્ભીરા દુદ્દસા દુરનુબોધા સન્તા પણીતા અતક્કાવચરા નિપુણા પણ્ડિતવેદનીયા, યે તથાગતો સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા પવેદેતિ, યેહિ તથાગતસ્સ યથાભુચ્ચં વણ્ણં સમ્મા વદમાના વદેય્યું.

    104. ‘‘Ime kho te, bhikkhave, dhammā gambhīrā duddasā duranubodhā santā paṇītā atakkāvacarā nipuṇā paṇḍitavedanīyā, ye tathāgato sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedeti, yehi tathāgatassa yathābhuccaṃ vaṇṇaṃ sammā vadamānā vadeyyuṃ.

    પરિતસ્સિતવિપ્ફન્દિતવારો

    Paritassitavipphanditavāro

    ૧૦૫. ‘‘તત્ર, ભિક્ખવે, યે તે સમણબ્રાહ્મણા સસ્સતવાદા સસ્સતં અત્તાનઞ્ચ લોકઞ્ચ પઞ્ઞપેન્તિ ચતૂહિ વત્થૂહિ , તદપિ તેસં ભવતં સમણબ્રાહ્મણાનં અજાનતં અપસ્સતં વેદયિતં તણ્હાગતાનં પરિતસ્સિતવિપ્ફન્દિતમેવ.

    105. ‘‘Tatra, bhikkhave, ye te samaṇabrāhmaṇā sassatavādā sassataṃ attānañca lokañca paññapenti catūhi vatthūhi , tadapi tesaṃ bhavataṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ ajānataṃ apassataṃ vedayitaṃ taṇhāgatānaṃ paritassitavipphanditameva.

    ૧૦૬. ‘‘તત્ર, ભિક્ખવે, યે તે સમણબ્રાહ્મણા એકચ્ચસસ્સતિકા એકચ્ચઅસસ્સતિકા એકચ્ચં સસ્સતં એકચ્ચં અસસ્સતં અત્તાનઞ્ચ લોકઞ્ચ પઞ્ઞપેન્તિ ચતૂહિ વત્થૂહિ, તદપિ તેસં ભવતં સમણબ્રાહ્મણાનં અજાનતં અપસ્સતં વેદયિતં તણ્હાગતાનં પરિતસ્સિતવિપ્ફન્દિતમેવ.

    106. ‘‘Tatra, bhikkhave, ye te samaṇabrāhmaṇā ekaccasassatikā ekaccaasassatikā ekaccaṃ sassataṃ ekaccaṃ asassataṃ attānañca lokañca paññapenti catūhi vatthūhi, tadapi tesaṃ bhavataṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ ajānataṃ apassataṃ vedayitaṃ taṇhāgatānaṃ paritassitavipphanditameva.

    ૧૦૭. ‘‘તત્ર , ભિક્ખવે, યે તે સમણબ્રાહ્મણા અન્તાનન્તિકા અન્તાનન્તં લોકસ્સ પઞ્ઞપેન્તિ ચતૂહિ વત્થૂહિ, તદપિ તેસં ભવતં સમણબ્રાહ્મણાનં અજાનતં અપસ્સતં વેદયિતં તણ્હાગતાનં પરિતસ્સિતવિપ્ફન્દિતમેવ.

    107. ‘‘Tatra , bhikkhave, ye te samaṇabrāhmaṇā antānantikā antānantaṃ lokassa paññapenti catūhi vatthūhi, tadapi tesaṃ bhavataṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ ajānataṃ apassataṃ vedayitaṃ taṇhāgatānaṃ paritassitavipphanditameva.

    ૧૦૮. ‘‘તત્ર, ભિક્ખવે, યે તે સમણબ્રાહ્મણા અમરાવિક્ખેપિકા તત્થ તત્થ પઞ્હં પુટ્ઠા સમાના વાચાવિક્ખેપં આપજ્જન્તિ અમરાવિક્ખેપં ચતૂહિ વત્થૂહિ, તદપિ તેસં ભવતં સમણબ્રાહ્મણાનં અજાનતં અપસ્સતં વેદયિતં તણ્હાગતાનં પરિતસ્સિતવિપ્ફન્દિતમેવ.

    108. ‘‘Tatra, bhikkhave, ye te samaṇabrāhmaṇā amarāvikkhepikā tattha tattha pañhaṃ puṭṭhā samānā vācāvikkhepaṃ āpajjanti amarāvikkhepaṃ catūhi vatthūhi, tadapi tesaṃ bhavataṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ ajānataṃ apassataṃ vedayitaṃ taṇhāgatānaṃ paritassitavipphanditameva.

    ૧૦૯. ‘‘તત્ર, ભિક્ખવે, યે તે સમણબ્રાહ્મણા અધિચ્ચસમુપ્પન્નિકા અધિચ્ચસમુપ્પન્નં અત્તાનઞ્ચ લોકઞ્ચ પઞ્ઞપેન્તિ દ્વીહિ વત્થૂહિ, તદપિ તેસં ભવતં સમણબ્રાહ્મણાનં અજાનતં અપસ્સતં વેદયિતં તણ્હાગતાનં પરિતસ્સિતવિપ્ફન્દિતમેવ.

    109. ‘‘Tatra, bhikkhave, ye te samaṇabrāhmaṇā adhiccasamuppannikā adhiccasamuppannaṃ attānañca lokañca paññapenti dvīhi vatthūhi, tadapi tesaṃ bhavataṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ ajānataṃ apassataṃ vedayitaṃ taṇhāgatānaṃ paritassitavipphanditameva.

    ૧૧૦. ‘‘તત્ર, ભિક્ખવે, યે તે સમણબ્રાહ્મણા પુબ્બન્તકપ્પિકા પુબ્બન્તાનુદિટ્ઠિનો પુબ્બન્તં આરબ્ભ અનેકવિહિતાનિ અધિમુત્તિપદાનિ અભિવદન્તિ અટ્ઠારસહિ વત્થૂહિ, તદપિ તેસં ભવતં સમણબ્રાહ્મણાનં અજાનતં અપસ્સતં વેદયિતં તણ્હાગતાનં પરિતસ્સિતવિપ્ફન્દિતમેવ.

    110. ‘‘Tatra, bhikkhave, ye te samaṇabrāhmaṇā pubbantakappikā pubbantānudiṭṭhino pubbantaṃ ārabbha anekavihitāni adhimuttipadāni abhivadanti aṭṭhārasahi vatthūhi, tadapi tesaṃ bhavataṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ ajānataṃ apassataṃ vedayitaṃ taṇhāgatānaṃ paritassitavipphanditameva.

    ૧૧૧. ‘‘તત્ર, ભિક્ખવે, યે તે સમણબ્રાહ્મણા ઉદ્ધમાઘાતનિકા સઞ્ઞીવાદા ઉદ્ધમાઘાતનં સઞ્ઞિં અત્તાનં પઞ્ઞપેન્તિ સોળસહિ વત્થૂહિ, તદપિ તેસં ભવતં સમણબ્રાહ્મણાનં અજાનતં અપસ્સતં વેદયિતં તણ્હાગતાનં પરિતસ્સિતવિપ્ફન્દિતમેવ.

    111. ‘‘Tatra, bhikkhave, ye te samaṇabrāhmaṇā uddhamāghātanikā saññīvādā uddhamāghātanaṃ saññiṃ attānaṃ paññapenti soḷasahi vatthūhi, tadapi tesaṃ bhavataṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ ajānataṃ apassataṃ vedayitaṃ taṇhāgatānaṃ paritassitavipphanditameva.

    ૧૧૨. ‘‘તત્ર , ભિક્ખવે, યે તે સમણબ્રાહ્મણા ઉદ્ધમાઘાતનિકા અસઞ્ઞીવાદા ઉદ્ધમાઘાતનં અસઞ્ઞિં અત્તાનં પઞ્ઞપેન્તિ અટ્ઠહિ વત્થૂહિ, તદપિ તેસં ભવતં સમણબ્રાહ્મણાનં અજાનતં અપસ્સતં વેદયિતં તણ્હાગતાનં પરિતસ્સિતવિપ્ફન્દિતમેવ.

    112. ‘‘Tatra , bhikkhave, ye te samaṇabrāhmaṇā uddhamāghātanikā asaññīvādā uddhamāghātanaṃ asaññiṃ attānaṃ paññapenti aṭṭhahi vatthūhi, tadapi tesaṃ bhavataṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ ajānataṃ apassataṃ vedayitaṃ taṇhāgatānaṃ paritassitavipphanditameva.

    ૧૧૩. ‘‘તત્ર, ભિક્ખવે, યે તે સમણબ્રાહ્મણા ઉદ્ધમાઘાતનિકા નેવસઞ્ઞીનાસઞ્ઞીવાદા ઉદ્ધમાઘાતનં નેવસઞ્ઞીનાસઞ્ઞિં અત્તાનં પઞ્ઞપેન્તિ અટ્ઠહિ વત્થૂહિ, તદપિ તેસં ભવતં સમણબ્રાહ્મણાનં અજાનતં અપસ્સતં વેદયિતં તણ્હાગતાનં પરિતસ્સિતવિપ્ફન્દિતમેવ.

    113. ‘‘Tatra, bhikkhave, ye te samaṇabrāhmaṇā uddhamāghātanikā nevasaññīnāsaññīvādā uddhamāghātanaṃ nevasaññīnāsaññiṃ attānaṃ paññapenti aṭṭhahi vatthūhi, tadapi tesaṃ bhavataṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ ajānataṃ apassataṃ vedayitaṃ taṇhāgatānaṃ paritassitavipphanditameva.

    ૧૧૪. ‘‘તત્ર, ભિક્ખવે, યે તે સમણબ્રાહ્મણા ઉચ્છેદવાદા સતો સત્તસ્સ ઉચ્છેદં વિનાસં વિભવં પઞ્ઞપેન્તિ સત્તહિ વત્થૂહિ, તદપિ તેસં ભવતં સમણબ્રાહ્મણાનં અજાનતં અપસ્સતં વેદયિતં તણ્હાગતાનં પરિતસ્સિતવિપ્ફન્દિતમેવ.

    114. ‘‘Tatra, bhikkhave, ye te samaṇabrāhmaṇā ucchedavādā sato sattassa ucchedaṃ vināsaṃ vibhavaṃ paññapenti sattahi vatthūhi, tadapi tesaṃ bhavataṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ ajānataṃ apassataṃ vedayitaṃ taṇhāgatānaṃ paritassitavipphanditameva.

    ૧૧૫. ‘‘તત્ર, ભિક્ખવે, યે તે સમણબ્રાહ્મણા દિટ્ઠધમ્મનિબ્બાનવાદા સતો સત્તસ્સ પરમદિટ્ઠધમ્મનિબ્બાનં પઞ્ઞપેન્તિ પઞ્ચહિ વત્થૂહિ, તદપિ તેસં ભવતં સમણબ્રાહ્મણાનં અજાનતં અપસ્સતં વેદયિતં તણ્હાગતાનં પરિતસ્સિતવિપ્ફન્દિતમેવ.

    115. ‘‘Tatra, bhikkhave, ye te samaṇabrāhmaṇā diṭṭhadhammanibbānavādā sato sattassa paramadiṭṭhadhammanibbānaṃ paññapenti pañcahi vatthūhi, tadapi tesaṃ bhavataṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ ajānataṃ apassataṃ vedayitaṃ taṇhāgatānaṃ paritassitavipphanditameva.

    ૧૧૬. ‘‘તત્ર, ભિક્ખવે, યે તે સમણબ્રાહ્મણા અપરન્તકપ્પિકા અપરન્તાનુદિટ્ઠિનો અપરન્તં આરબ્ભ અનેકવિહિતાનિ અધિમુત્તિપદાનિ અભિવદન્તિ ચતુચત્તારીસાય વત્થૂહિ, તદપિ તેસં ભવતં સમણબ્રાહ્મણાનં અજાનતં અપસ્સતં વેદયિતં તણ્હાગતાનં પરિતસ્સિતવિપ્ફન્દિતમેવ.

    116. ‘‘Tatra, bhikkhave, ye te samaṇabrāhmaṇā aparantakappikā aparantānudiṭṭhino aparantaṃ ārabbha anekavihitāni adhimuttipadāni abhivadanti catucattārīsāya vatthūhi, tadapi tesaṃ bhavataṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ ajānataṃ apassataṃ vedayitaṃ taṇhāgatānaṃ paritassitavipphanditameva.

    ૧૧૭. ‘‘તત્ર , ભિક્ખવે, યે તે સમણબ્રાહ્મણા પુબ્બન્તકપ્પિકા ચ અપરન્તકપ્પિકા ચ પુબ્બન્તાપરન્તકપ્પિકા ચ પુબ્બન્તાપરન્તાનુદિટ્ઠિનો પુબ્બન્તાપરન્તં આરબ્ભ અનેકવિહિતાનિ અધિમુત્તિપદાનિ અભિવદન્તિ દ્વાસટ્ઠિયા વત્થૂહિ, તદપિ તેસં ભવતં સમણબ્રાહ્મણાનં અજાનતં અપસ્સતં વેદયિતં તણ્હાગતાનં પરિતસ્સિતવિપ્ફન્દિતમેવ.

    117. ‘‘Tatra , bhikkhave, ye te samaṇabrāhmaṇā pubbantakappikā ca aparantakappikā ca pubbantāparantakappikā ca pubbantāparantānudiṭṭhino pubbantāparantaṃ ārabbha anekavihitāni adhimuttipadāni abhivadanti dvāsaṭṭhiyā vatthūhi, tadapi tesaṃ bhavataṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ ajānataṃ apassataṃ vedayitaṃ taṇhāgatānaṃ paritassitavipphanditameva.

    ફસ્સપચ્ચયાવારો

    Phassapaccayāvāro

    ૧૧૮. ‘‘તત્ર, ભિક્ખવે, યે તે સમણબ્રાહ્મણા સસ્સતવાદા સસ્સતં અત્તાનઞ્ચ લોકઞ્ચ પઞ્ઞપેન્તિ ચતૂહિ વત્થૂહિ, તદપિ ફસ્સપચ્ચયા.

    118. ‘‘Tatra, bhikkhave, ye te samaṇabrāhmaṇā sassatavādā sassataṃ attānañca lokañca paññapenti catūhi vatthūhi, tadapi phassapaccayā.

    ૧૧૯. ‘‘તત્ર, ભિક્ખવે, યે તે સમણબ્રાહ્મણા એકચ્ચસસ્સતિકા એકચ્ચઅસસ્સતિકા એકચ્ચં સસ્સતં એકચ્ચં અસસ્સતં અત્તાનઞ્ચ લોકઞ્ચ પઞ્ઞપેન્તિ ચતૂહિ વત્થૂહિ, તદપિ ફસ્સપચ્ચયા.

    119. ‘‘Tatra, bhikkhave, ye te samaṇabrāhmaṇā ekaccasassatikā ekaccaasassatikā ekaccaṃ sassataṃ ekaccaṃ asassataṃ attānañca lokañca paññapenti catūhi vatthūhi, tadapi phassapaccayā.

    ૧૨૦. ‘‘તત્ર, ભિક્ખવે, યે તે સમણબ્રાહ્મણા અન્તાનન્તિકા અન્તાનન્તં લોકસ્સ પઞ્ઞપેન્તિ ચતૂહિ વત્થૂહિ, તદપિ ફસ્સપચ્ચયા.

    120. ‘‘Tatra, bhikkhave, ye te samaṇabrāhmaṇā antānantikā antānantaṃ lokassa paññapenti catūhi vatthūhi, tadapi phassapaccayā.

    ૧૨૧. ‘‘તત્ર, ભિક્ખવે, યે તે સમણબ્રાહ્મણા અમરાવિક્ખેપિકા તત્થ તત્થ પઞ્હં પુટ્ઠા સમાના વાચાવિક્ખેપં આપજ્જન્તિ અમરાવિક્ખેપં ચતૂહિ વત્થૂહિ, તદપિ ફસ્સપચ્ચયા.

    121. ‘‘Tatra, bhikkhave, ye te samaṇabrāhmaṇā amarāvikkhepikā tattha tattha pañhaṃ puṭṭhā samānā vācāvikkhepaṃ āpajjanti amarāvikkhepaṃ catūhi vatthūhi, tadapi phassapaccayā.

    ૧૨૨. ‘‘તત્ર, ભિક્ખવે, યે તે સમણબ્રાહ્મણા અધિચ્ચસમુપ્પન્નિકા અધિચ્ચસમુપ્પન્નં અત્તાનઞ્ચ લોકઞ્ચ પઞ્ઞપેન્તિ દ્વીહિ વત્થૂહિ, તદપિ ફસ્સપચ્ચયા.

    122. ‘‘Tatra, bhikkhave, ye te samaṇabrāhmaṇā adhiccasamuppannikā adhiccasamuppannaṃ attānañca lokañca paññapenti dvīhi vatthūhi, tadapi phassapaccayā.

    ૧૨૩. ‘‘તત્ર, ભિક્ખવે, યે તે સમણબ્રાહ્મણા પુબ્બન્તકપ્પિકા પુબ્બન્તાનુદિટ્ઠિનો પુબ્બન્તં આરબ્ભ અનેકવિહિતાનિ અધિમુત્તિપદાનિ અભિવદન્તિ અટ્ઠારસહિ વત્થૂહિ, તદપિ ફસ્સપચ્ચયા.

    123. ‘‘Tatra, bhikkhave, ye te samaṇabrāhmaṇā pubbantakappikā pubbantānudiṭṭhino pubbantaṃ ārabbha anekavihitāni adhimuttipadāni abhivadanti aṭṭhārasahi vatthūhi, tadapi phassapaccayā.

    ૧૨૪. ‘‘તત્ર, ભિક્ખવે, યે તે સમણબ્રાહ્મણા ઉદ્ધમાઘાતનિકા સઞ્ઞીવાદા ઉદ્ધમાઘાતનં સઞ્ઞિં અત્તાનં પઞ્ઞપેન્તિ સોળસહિ વત્થૂહિ, તદપિ ફસ્સપચ્ચયા.

    124. ‘‘Tatra, bhikkhave, ye te samaṇabrāhmaṇā uddhamāghātanikā saññīvādā uddhamāghātanaṃ saññiṃ attānaṃ paññapenti soḷasahi vatthūhi, tadapi phassapaccayā.

    ૧૨૫. ‘‘તત્ર , ભિક્ખવે, યે તે સમણબ્રાહ્મણા ઉદ્ધમાઘાતનિકા અસઞ્ઞીવાદા ઉદ્ધમાઘાતનં અસઞ્ઞિં અત્તાનં પઞ્ઞપેન્તિ અટ્ઠહિ વત્થૂહિ, તદપિ ફસ્સપચ્ચયા.

    125. ‘‘Tatra , bhikkhave, ye te samaṇabrāhmaṇā uddhamāghātanikā asaññīvādā uddhamāghātanaṃ asaññiṃ attānaṃ paññapenti aṭṭhahi vatthūhi, tadapi phassapaccayā.

    ૧૨૬. ‘‘તત્ર, ભિક્ખવે, યે તે સમણબ્રાહ્મણા ઉદ્ધમાઘાતનિકા નેવસઞ્ઞીનાસઞ્ઞીવાદા ઉદ્ધમાઘાતનં નેવસઞ્ઞીનાસઞ્ઞિં અત્તાનં પઞ્ઞપેન્તિ અટ્ઠહિ વત્થૂહિ, તદપિ ફસ્સપચ્ચયા.

    126. ‘‘Tatra, bhikkhave, ye te samaṇabrāhmaṇā uddhamāghātanikā nevasaññīnāsaññīvādā uddhamāghātanaṃ nevasaññīnāsaññiṃ attānaṃ paññapenti aṭṭhahi vatthūhi, tadapi phassapaccayā.

    ૧૨૭. ‘‘તત્ર, ભિક્ખવે, યે તે સમણબ્રાહ્મણા ઉચ્છેદવાદા સતો સત્તસ્સ ઉચ્છેદં વિનાસં વિભવં પઞ્ઞપેન્તિ સત્તહિ વત્થૂહિ, તદપિ ફસ્સપચ્ચયા.

    127. ‘‘Tatra, bhikkhave, ye te samaṇabrāhmaṇā ucchedavādā sato sattassa ucchedaṃ vināsaṃ vibhavaṃ paññapenti sattahi vatthūhi, tadapi phassapaccayā.

    ૧૨૮. ‘‘તત્ર, ભિક્ખવે, યે તે સમણબ્રાહ્મણા દિટ્ઠધમ્મનિબ્બાનવાદા સતો સત્તસ્સ પરમદિટ્ઠધમ્મનિબ્બાનં પઞ્ઞપેન્તિ પઞ્ચહિ વત્થૂહિ, તદપિ ફસ્સપચ્ચયા.

    128. ‘‘Tatra, bhikkhave, ye te samaṇabrāhmaṇā diṭṭhadhammanibbānavādā sato sattassa paramadiṭṭhadhammanibbānaṃ paññapenti pañcahi vatthūhi, tadapi phassapaccayā.

    ૧૨૯. ‘‘તત્ર, ભિક્ખવે, યે તે સમણબ્રાહ્મણા અપરન્તકપ્પિકા અપરન્તાનુદિટ્ઠિનો અપરન્તં આરબ્ભ અનેકવિહિતાનિ અધિમુત્તિપદાનિ અભિવદન્તિ ચતુચત્તારીસાય વત્થૂહિ, તદપિ ફસ્સપચ્ચયા.

    129. ‘‘Tatra, bhikkhave, ye te samaṇabrāhmaṇā aparantakappikā aparantānudiṭṭhino aparantaṃ ārabbha anekavihitāni adhimuttipadāni abhivadanti catucattārīsāya vatthūhi, tadapi phassapaccayā.

    ૧૩૦. ‘‘તત્ર, ભિક્ખવે, યે તે સમણબ્રાહ્મણા પુબ્બન્તકપ્પિકા ચ અપરન્તકપ્પિકા ચ પુબ્બન્તાપરન્તકપ્પિકા ચ પુબ્બન્તાપરન્તાનુદિટ્ઠિનો પુબ્બન્તાપરન્તં આરબ્ભ અનેકવિહિતાનિ અધિમુત્તિપદાનિ અભિવદન્તિ દ્વાસટ્ઠિયા વત્થૂહિ, તદપિ ફસ્સપચ્ચયા.

    130. ‘‘Tatra, bhikkhave, ye te samaṇabrāhmaṇā pubbantakappikā ca aparantakappikā ca pubbantāparantakappikā ca pubbantāparantānudiṭṭhino pubbantāparantaṃ ārabbha anekavihitāni adhimuttipadāni abhivadanti dvāsaṭṭhiyā vatthūhi, tadapi phassapaccayā.

    નેતં ઠાનં વિજ્જતિવારો

    Netaṃ ṭhānaṃ vijjativāro

    ૧૩૧. ‘‘તત્ર, ભિક્ખવે, યે તે સમણબ્રાહ્મણા સસ્સતવાદા સસ્સતં અત્તાનઞ્ચ લોકઞ્ચ પઞ્ઞપેન્તિ ચતૂહિ વત્થૂહિ, તે વત અઞ્ઞત્ર ફસ્સા પટિસંવેદિસ્સન્તીતિ નેતં ઠાનં વિજ્જતિ.

    131. ‘‘Tatra, bhikkhave, ye te samaṇabrāhmaṇā sassatavādā sassataṃ attānañca lokañca paññapenti catūhi vatthūhi, te vata aññatra phassā paṭisaṃvedissantīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati.

    ૧૩૨. ‘‘તત્ર, ભિક્ખવે, યે તે સમણબ્રાહ્મણા એકચ્ચસસ્સતિકા એકચ્ચ અસસ્સતિકા એકચ્ચં સસ્સતં એકચ્ચં અસસ્સતં અત્તાનઞ્ચ લોકઞ્ચ પઞ્ઞપેન્તિ ચતૂહિ વત્થૂહિ, તે વત અઞ્ઞત્ર ફસ્સા પટિસંવેદિસ્સન્તીતિ નેતં ઠાનં વિજ્જતિ.

    132. ‘‘Tatra, bhikkhave, ye te samaṇabrāhmaṇā ekaccasassatikā ekacca asassatikā ekaccaṃ sassataṃ ekaccaṃ asassataṃ attānañca lokañca paññapenti catūhi vatthūhi, te vata aññatra phassā paṭisaṃvedissantīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati.

    ૧૩૩. ‘‘તત્ર , ભિક્ખવે, યે તે સમણબ્રાહ્મણા અન્તાનન્તિકા અન્તાનન્તં લોકસ્સ પઞ્ઞપેન્તિ ચતૂહિ વત્થૂહિ, તે વત અઞ્ઞત્ર ફસ્સા પટિસંવેદિસ્સન્તીતિ નેતં ઠાનં વિજ્જતિ.

    133. ‘‘Tatra , bhikkhave, ye te samaṇabrāhmaṇā antānantikā antānantaṃ lokassa paññapenti catūhi vatthūhi, te vata aññatra phassā paṭisaṃvedissantīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati.

    ૧૩૪. ‘‘તત્ર, ભિક્ખવે, યે તે સમણબ્રાહ્મણા અમરાવિક્ખેપિકા તત્થ તત્થ પઞ્હં પુટ્ઠા સમાના વાચાવિક્ખેપં આપજ્જન્તિ અમરાવિક્ખેપં ચતૂહિ વત્થૂહિ, તે વત અઞ્ઞત્ર ફસ્સા પટિસંવેદિસ્સન્તીતિ નેતં ઠાનં વિજ્જતિ.

    134. ‘‘Tatra, bhikkhave, ye te samaṇabrāhmaṇā amarāvikkhepikā tattha tattha pañhaṃ puṭṭhā samānā vācāvikkhepaṃ āpajjanti amarāvikkhepaṃ catūhi vatthūhi, te vata aññatra phassā paṭisaṃvedissantīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati.

    ૧૩૫. ‘‘તત્ર, ભિક્ખવે, યે તે સમણબ્રાહ્મણા અધિચ્ચસમુપ્પન્નિકા અધિચ્ચસમુપ્પન્નં અત્તાનઞ્ચ લોકઞ્ચ પઞ્ઞપેન્તિ દ્વીહિ વત્થૂહિ, તે વત અઞ્ઞત્ર ફસ્સા પટિસંવેદિસ્સન્તીતિ નેતં ઠાનં વિજ્જતિ.

    135. ‘‘Tatra, bhikkhave, ye te samaṇabrāhmaṇā adhiccasamuppannikā adhiccasamuppannaṃ attānañca lokañca paññapenti dvīhi vatthūhi, te vata aññatra phassā paṭisaṃvedissantīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati.

    ૧૩૬. ‘‘તત્ર , ભિક્ખવે, યે તે સમણબ્રાહ્મણા પુબ્બન્તકપ્પિકા પુબ્બન્તાનુદિટ્ઠિનો પુબ્બન્તં આરબ્ભ અનેકવિહિતાનિ અધિમુત્તિપદાનિ અભિવદન્તિ અટ્ઠારસહિ વત્થૂહિ, તે વત અઞ્ઞત્ર ફસ્સા પટિસંવેદિસ્સન્તીતિ નેતં ઠાનં વિજ્જતિ.

    136. ‘‘Tatra , bhikkhave, ye te samaṇabrāhmaṇā pubbantakappikā pubbantānudiṭṭhino pubbantaṃ ārabbha anekavihitāni adhimuttipadāni abhivadanti aṭṭhārasahi vatthūhi, te vata aññatra phassā paṭisaṃvedissantīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati.

    ૧૩૭. ‘‘તત્ર, ભિક્ખવે, યે તે સમણબ્રાહ્મણા ઉદ્ધમાઘાતનિકા સઞ્ઞીવાદા ઉદ્ધમાઘાતનં સઞ્ઞિં અત્તાનં પઞ્ઞપેન્તિ સોળસહિ વત્થૂહિ, તે વત અઞ્ઞત્ર ફસ્સા પટિસંવેદિસ્સન્તીતિ નેતં ઠાનં વિજ્જતિ.

    137. ‘‘Tatra, bhikkhave, ye te samaṇabrāhmaṇā uddhamāghātanikā saññīvādā uddhamāghātanaṃ saññiṃ attānaṃ paññapenti soḷasahi vatthūhi, te vata aññatra phassā paṭisaṃvedissantīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati.

    ૧૩૮. ‘‘તત્ર, ભિક્ખવે, યે તે સમણબ્રાહ્મણા ઉદ્ધમાઘાતનિકા અસઞ્ઞીવાદા, ઉદ્ધમાઘાતનં અસઞ્ઞિં અત્તાનં પઞ્ઞપેન્તિ અટ્ઠહિ વત્થૂહિ, તે વત અઞ્ઞત્ર ફસ્સા પટિસંવેદિસ્સન્તીતિ નેતં ઠાનં વિજ્જતિ.

    138. ‘‘Tatra, bhikkhave, ye te samaṇabrāhmaṇā uddhamāghātanikā asaññīvādā, uddhamāghātanaṃ asaññiṃ attānaṃ paññapenti aṭṭhahi vatthūhi, te vata aññatra phassā paṭisaṃvedissantīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati.

    ૧૩૯. ‘‘તત્ર, ભિક્ખવે, યે તે સમણબ્રાહ્મણા ઉદ્ધમાઘાતનિકા નેવસઞ્ઞીનાસઞ્ઞીવાદા ઉદ્ધમાઘાતનં નેવસઞ્ઞીનાસઞ્ઞિં અત્તાનં પઞ્ઞપેન્તિ અટ્ઠહિ વત્થૂહિ, તે વત અઞ્ઞત્ર ફસ્સા પટિસંવેદિસ્સન્તીતિ નેતં ઠાનં વિજ્જતિ.

    139. ‘‘Tatra, bhikkhave, ye te samaṇabrāhmaṇā uddhamāghātanikā nevasaññīnāsaññīvādā uddhamāghātanaṃ nevasaññīnāsaññiṃ attānaṃ paññapenti aṭṭhahi vatthūhi, te vata aññatra phassā paṭisaṃvedissantīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati.

    ૧૪૦. ‘‘તત્ર, ભિક્ખવે, યે તે સમણબ્રાહ્મણા ઉચ્છેદવાદા સતો સત્તસ્સ ઉચ્છેદં વિનાસં વિભવં પઞ્ઞપેન્તિ સત્તહિ વત્થૂહિ, તે વત અઞ્ઞત્ર ફસ્સા પટિસંવેદિસ્સન્તીતિ નેતં ઠાનં વિજ્જતિ.

    140. ‘‘Tatra, bhikkhave, ye te samaṇabrāhmaṇā ucchedavādā sato sattassa ucchedaṃ vināsaṃ vibhavaṃ paññapenti sattahi vatthūhi, te vata aññatra phassā paṭisaṃvedissantīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati.

    ૧૪૧. ‘‘તત્ર , ભિક્ખવે, યે તે સમણબ્રાહ્મણા દિટ્ઠધમ્મનિબ્બાનવાદા સતો સત્તસ્સ પરમદિટ્ઠધમ્મનિબ્બાનં પઞ્ઞપેન્તિ પઞ્ચહિ વત્થૂહિ, તે વત અઞ્ઞત્ર ફસ્સા પટિસંવેદિસ્સન્તીતિ નેતં ઠાનં વિજ્જતિ.

    141. ‘‘Tatra , bhikkhave, ye te samaṇabrāhmaṇā diṭṭhadhammanibbānavādā sato sattassa paramadiṭṭhadhammanibbānaṃ paññapenti pañcahi vatthūhi, te vata aññatra phassā paṭisaṃvedissantīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati.

    ૧૪૨. ‘‘તત્ર , ભિક્ખવે, યે તે સમણબ્રાહ્મણા અપરન્તકપ્પિકા અપરન્તાનુદિટ્ઠિનો અપરન્તં આરબ્ભ અનેકવિહિતાનિ અધિમુત્તિપદાનિ અભિવદન્તિ ચતુચત્તારીસાય વત્થૂહિ, તે વત અઞ્ઞત્ર ફસ્સા પટિસંવેદિસ્સન્તીતિ નેતં ઠાનં વિજ્જતિ.

    142. ‘‘Tatra , bhikkhave, ye te samaṇabrāhmaṇā aparantakappikā aparantānudiṭṭhino aparantaṃ ārabbha anekavihitāni adhimuttipadāni abhivadanti catucattārīsāya vatthūhi, te vata aññatra phassā paṭisaṃvedissantīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati.

    ૧૪૩. ‘‘તત્ર, ભિક્ખવે, યે તે સમણબ્રાહ્મણા પુબ્બન્તકપ્પિકા ચ અપરન્તકપ્પિકા ચ પુબ્બન્તાપરન્તકપ્પિકા ચ પુબ્બન્તાપરન્તાનુદિટ્ઠિનો પુબ્બન્તાપરન્તં આરબ્ભ અનેકવિહિતાનિ અધિમુત્તિપદાનિ અભિવદન્તિ દ્વાસટ્ઠિયા વત્થૂહિ, તે વત અઞ્ઞત્ર ફસ્સા પટિસંવેદિસ્સન્તીતિ નેતં ઠાનં વિજ્જતિ.

    143. ‘‘Tatra, bhikkhave, ye te samaṇabrāhmaṇā pubbantakappikā ca aparantakappikā ca pubbantāparantakappikā ca pubbantāparantānudiṭṭhino pubbantāparantaṃ ārabbha anekavihitāni adhimuttipadāni abhivadanti dvāsaṭṭhiyā vatthūhi, te vata aññatra phassā paṭisaṃvedissantīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati.

    દિટ્ઠિગતિકાધિટ્ઠાનવટ્ટકથા

    Diṭṭhigatikādhiṭṭhānavaṭṭakathā

    ૧૪૪. ‘‘તત્ર, ભિક્ખવે, યે તે સમણબ્રાહ્મણા સસ્સતવાદા સસ્સતં અત્તાનઞ્ચ લોકઞ્ચ પઞ્ઞપેન્તિ ચતૂહિ વત્થૂહિ, યેપિ તે સમણબ્રાહ્મણા એકચ્ચસસ્સતિકા એકચ્ચઅસસ્સતિકા…પે॰… યેપિ તે સમણબ્રાહ્મણા અન્તાનન્તિકા… યેપિ તે સમણબ્રાહ્મણા અમરાવિક્ખેપિકા… યેપિ તે સમણબ્રાહ્મણા અધિચ્ચસમુપ્પન્નિકા… યેપિ તે સમણબ્રાહ્મણા પુબ્બન્તકપ્પિકા… યેપિ તે સમણબ્રાહ્મણા ઉદ્ધમાઘાતનિકા સઞ્ઞીવાદા… યેપિ તે સમણબ્રાહ્મણા ઉદ્ધમાઘાતનિકા અસઞ્ઞીવાદા… યેપિ તે સમણબ્રાહ્મણા ઉદ્ધમાઘાતનિકા નેવસઞ્ઞીનાસઞ્ઞીવાદા… યેપિ તે સમણબ્રાહ્મણા ઉચ્છેદવાદા… યેપિ તે સમણબ્રાહ્મણા દિટ્ઠધમ્મનિબ્બાનવાદા… યેપિ તે સમણબ્રાહ્મણા અપરન્તકપ્પિકા… યેપિ તે સમણબ્રાહ્મણા પુબ્બન્તકપ્પિકા ચ અપરન્તકપ્પિકા ચ પુબ્બન્તાપરન્તકપ્પિકા ચ પુબ્બન્તાપરન્તાનુદિટ્ઠિનો પુબ્બન્તાપરન્તં આરબ્ભ અનેકવિહિતાનિ અધિમુત્તિપદાનિ અભિવદન્તિ દ્વાસટ્ઠિયા વત્થૂહિ, સબ્બે તે છહિ ફસ્સાયતનેહિ ફુસ્સ ફુસ્સ પટિસંવેદેન્તિ તેસં વેદનાપચ્ચયા તણ્હા, તણ્હાપચ્ચયા ઉપાદાનં, ઉપાદાનપચ્ચયા ભવો, ભવપચ્ચયા જાતિ, જાતિપચ્ચયા જરામરણં સોકપરિદેવદુક્ખદોમનસ્સુપાયાસા સમ્ભવન્તિ.

    144. ‘‘Tatra, bhikkhave, ye te samaṇabrāhmaṇā sassatavādā sassataṃ attānañca lokañca paññapenti catūhi vatthūhi, yepi te samaṇabrāhmaṇā ekaccasassatikā ekaccaasassatikā…pe… yepi te samaṇabrāhmaṇā antānantikā… yepi te samaṇabrāhmaṇā amarāvikkhepikā… yepi te samaṇabrāhmaṇā adhiccasamuppannikā… yepi te samaṇabrāhmaṇā pubbantakappikā… yepi te samaṇabrāhmaṇā uddhamāghātanikā saññīvādā… yepi te samaṇabrāhmaṇā uddhamāghātanikā asaññīvādā… yepi te samaṇabrāhmaṇā uddhamāghātanikā nevasaññīnāsaññīvādā… yepi te samaṇabrāhmaṇā ucchedavādā… yepi te samaṇabrāhmaṇā diṭṭhadhammanibbānavādā… yepi te samaṇabrāhmaṇā aparantakappikā… yepi te samaṇabrāhmaṇā pubbantakappikā ca aparantakappikā ca pubbantāparantakappikā ca pubbantāparantānudiṭṭhino pubbantāparantaṃ ārabbha anekavihitāni adhimuttipadāni abhivadanti dvāsaṭṭhiyā vatthūhi, sabbe te chahi phassāyatanehi phussa phussa paṭisaṃvedenti tesaṃ vedanāpaccayā taṇhā, taṇhāpaccayā upādānaṃ, upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā sambhavanti.

    વિવટ્ટકથાદિ

    Vivaṭṭakathādi

    ૧૪૫. ‘‘યતો ખો, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ છન્નં ફસ્સાયતનાનં સમુદયઞ્ચ અત્થઙ્ગમઞ્ચ અસ્સાદઞ્ચ આદીનવઞ્ચ નિસ્સરણઞ્ચ યથાભૂતં પજાનાતિ, અયં ઇમેહિ સબ્બેહેવ ઉત્તરિતરં પજાનાતિ.

    145. ‘‘Yato kho, bhikkhave, bhikkhu channaṃ phassāyatanānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ pajānāti, ayaṃ imehi sabbeheva uttaritaraṃ pajānāti.

    ૧૪૬. ‘‘યે હિ કેચિ, ભિક્ખવે, સમણા વા બ્રાહ્મણા વા પુબ્બન્તકપ્પિકા વા અપરન્તકપ્પિકા વા પુબ્બન્તાપરન્તકપ્પિકા વા પુબ્બન્તાપરન્તાનુદિટ્ઠિનો પુબ્બન્તાપરન્તં આરબ્ભ અનેકવિહિતાનિ અધિમુત્તિપદાનિ અભિવદન્તિ, સબ્બે તે ઇમેહેવ દ્વાસટ્ઠિયા વત્થૂહિ અન્તોજાલીકતા, એત્થ સિતાવ ઉમ્મુજ્જમાના ઉમ્મુજ્જન્તિ, એત્થ પરિયાપન્ના અન્તોજાલીકતાવ ઉમ્મુજ્જમાના ઉમ્મુજ્જન્તિ.

    146. ‘‘Ye hi keci, bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā pubbantakappikā vā aparantakappikā vā pubbantāparantakappikā vā pubbantāparantānudiṭṭhino pubbantāparantaṃ ārabbha anekavihitāni adhimuttipadāni abhivadanti, sabbe te imeheva dvāsaṭṭhiyā vatthūhi antojālīkatā, ettha sitāva ummujjamānā ummujjanti, ettha pariyāpannā antojālīkatāva ummujjamānā ummujjanti.

    ‘‘સેય્યથાપિ, ભિક્ખવે, દક્ખો કેવટ્ટો વા કેવટ્ટન્તેવાસી વા સુખુમચ્છિકેન જાલેન પરિત્તં ઉદકદહં 77 ઓત્થરેય્ય. તસ્સ એવમસ્સ – ‘યે ખો કેચિ ઇમસ્મિં ઉદકદહે ઓળારિકા પાણા, સબ્બે તે અન્તોજાલીકતા. એત્થ સિતાવ ઉમ્મુજ્જમાના ઉમ્મુજ્જન્તિ; એત્થ પરિયાપન્ના અન્તોજાલીકતાવ ઉમ્મુજ્જમાના ઉમ્મુજ્જન્તી’તિ; એવમેવ ખો, ભિક્ખવે, યે હિ કેચિ સમણા વા બ્રાહ્મણા વા પુબ્બન્તકપ્પિકા વા અપરન્તકપ્પિકા વા પુબ્બન્તાપરન્તકપ્પિકા વા પુબ્બન્તાપરન્તાનુદિટ્ઠિનો પુબ્બન્તાપરન્તં આરબ્ભ અનેકવિહિતાનિ અધિમુત્તિપદાનિ અભિવદન્તિ, સબ્બે તે ઇમેહેવ દ્વાસટ્ઠિયા વત્થૂહિ અન્તોજાલીકતા એત્થ સિતાવ ઉમ્મુજ્જમાના ઉમ્મુજ્જન્તિ, એત્થ પરિયાપન્ના અન્તોજાલીકતાવ ઉમ્મુજ્જમાના ઉમ્મુજ્જન્તિ.

    ‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, dakkho kevaṭṭo vā kevaṭṭantevāsī vā sukhumacchikena jālena parittaṃ udakadahaṃ 78 otthareyya. Tassa evamassa – ‘ye kho keci imasmiṃ udakadahe oḷārikā pāṇā, sabbe te antojālīkatā. Ettha sitāva ummujjamānā ummujjanti; ettha pariyāpannā antojālīkatāva ummujjamānā ummujjantī’ti; evameva kho, bhikkhave, ye hi keci samaṇā vā brāhmaṇā vā pubbantakappikā vā aparantakappikā vā pubbantāparantakappikā vā pubbantāparantānudiṭṭhino pubbantāparantaṃ ārabbha anekavihitāni adhimuttipadāni abhivadanti, sabbe te imeheva dvāsaṭṭhiyā vatthūhi antojālīkatā ettha sitāva ummujjamānā ummujjanti, ettha pariyāpannā antojālīkatāva ummujjamānā ummujjanti.

    ૧૪૭. ‘‘ઉચ્છિન્નભવનેત્તિકો, ભિક્ખવે, તથાગતસ્સ કાયો તિટ્ઠતિ. યાવસ્સ કાયો ઠસ્સતિ, તાવ નં દક્ખન્તિ દેવમનુસ્સા. કાયસ્સ ભેદા ઉદ્ધં જીવિતપરિયાદાના ન નં દક્ખન્તિ દેવમનુસ્સા.

    147. ‘‘Ucchinnabhavanettiko, bhikkhave, tathāgatassa kāyo tiṭṭhati. Yāvassa kāyo ṭhassati, tāva naṃ dakkhanti devamanussā. Kāyassa bhedā uddhaṃ jīvitapariyādānā na naṃ dakkhanti devamanussā.

    ‘‘સેય્યથાપિ, ભિક્ખવે, અમ્બપિણ્ડિયા વણ્ટચ્છિન્નાય યાનિ કાનિચિ અમ્બાનિ વણ્ટપટિબન્ધાનિ 79, સબ્બાનિ તાનિ તદન્વયાનિ ભવન્તિ; એવમેવ ખો, ભિક્ખવે, ઉચ્છિન્નભવનેત્તિકો તથાગતસ્સ કાયો તિટ્ઠતિ, યાવસ્સ કાયો ઠસ્સતિ, તાવ નં દક્ખન્તિ દેવમનુસ્સા, કાયસ્સ ભેદા ઉદ્ધં જીવિતપરિયાદાના ન નં દક્ખન્તિ દેવમનુસ્સા’’તિ.

    ‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, ambapiṇḍiyā vaṇṭacchinnāya yāni kānici ambāni vaṇṭapaṭibandhāni 80, sabbāni tāni tadanvayāni bhavanti; evameva kho, bhikkhave, ucchinnabhavanettiko tathāgatassa kāyo tiṭṭhati, yāvassa kāyo ṭhassati, tāva naṃ dakkhanti devamanussā, kāyassa bhedā uddhaṃ jīvitapariyādānā na naṃ dakkhanti devamanussā’’ti.

    ૧૪૮. એવં વુત્તે આયસ્મા આનન્દો ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘અચ્છરિયં, ભન્તે, અબ્ભુતં, ભન્તે, કો નામો અયં, ભન્તે, ધમ્મપરિયાયો’’તિ? ‘‘તસ્માતિહ ત્વં, આનન્દ, ઇમં ધમ્મપરિયાયં અત્થજાલન્તિપિ નં ધારેહિ, ધમ્મજાલન્તિપિ નં ધારેહિ, બ્રહ્મજાલન્તિપિ નં ધારેહિ, દિટ્ઠિજાલન્તિપિ નં ધારેહિ, અનુત્તરો સઙ્ગામવિજયોતિપિ નં ધારેહી’’તિ. ઇદમવોચ ભગવા.

    148. Evaṃ vutte āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘acchariyaṃ, bhante, abbhutaṃ, bhante, ko nāmo ayaṃ, bhante, dhammapariyāyo’’ti? ‘‘Tasmātiha tvaṃ, ānanda, imaṃ dhammapariyāyaṃ atthajālantipi naṃ dhārehi, dhammajālantipi naṃ dhārehi, brahmajālantipi naṃ dhārehi, diṭṭhijālantipi naṃ dhārehi, anuttaro saṅgāmavijayotipi naṃ dhārehī’’ti. Idamavoca bhagavā.

    ૧૪૯. અત્તમના તે ભિક્ખૂ ભગવતો ભાસિતં અભિનન્દુન્તિ. ઇમસ્મિઞ્ચ પન વેય્યાકરણસ્મિં ભઞ્ઞમાને દસસહસ્સી 81 લોકધાતુ અકમ્પિત્થાતિ.

    149. Attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti. Imasmiñca pana veyyākaraṇasmiṃ bhaññamāne dasasahassī 82 lokadhātu akampitthāti.

    બ્રહ્મજાલસુત્તં નિટ્ઠિતં પઠમં.

    Brahmajālasuttaṃ niṭṭhitaṃ paṭhamaṃ.




    Next: ૨. સામઞ્ઞફલસુત્તં • 2. Sāmaññaphalasuttaṃ




    Footnotes:
    1. અનુબદ્ધા (ક॰ સી॰ પી॰)
    2. anubaddhā (ka. sī. pī.)
    3. ઉપગઞ્છિ (સી॰ સ્યા॰ કં॰ પી॰)
    4. ઉપગઞ્છિ (સી॰ સ્યા॰ કં॰ પી॰)
    5. upagañchi (sī. syā. kaṃ. pī.)
    6. upagañchi (sī. syā. kaṃ. pī.)
    7. અનાચારી (ક॰)
    8. પટિવિરતો (કત્થચિ)
    9. anācārī (ka.)
    10. paṭivirato (katthaci)
    11. ઠેતો (સ્યા॰ કં॰)
    12. ṭheto (syā. kaṃ.)
    13. સમારબ્ભા (સી॰ ક॰)
    14. samārabbhā (sī. ka.)
    15. પટિવિરતો (કત્થચિ)
    16. paṭivirato (katthaci)
    17. નચ્ચગીતવાદિતવિસુકદસ્સના (ક॰)
    18. naccagītavāditavisukadassanā (ka.)
    19. સાવિયોગા (સ્યા॰ કં॰ ક॰)
    20. sāviyogā (syā. kaṃ. ka.)
    21. સેય્યથીદં (સી॰ સ્યા॰)
    22. પઞ્ચમં ઇતિ વા (સી॰ સ્યા॰ ક॰)
    23. seyyathīdaṃ (sī. syā.)
    24. pañcamaṃ iti vā (sī. syā. ka.)
    25. કુમ્ભથૂનં (સ્યા॰ ક॰), કુમ્ભથૂણં (સી॰)
    26. સોભનઘરકં (સી॰), સોભનગરકં (સ્યા॰ કં॰ પી॰)
    27. મહિસયુદ્ધં (સી॰ સ્યા॰ કં॰ પી॰)
    28. kumbhathūnaṃ (syā. ka.), kumbhathūṇaṃ (sī.)
    29. sobhanagharakaṃ (sī.), sobhanagarakaṃ (syā. kaṃ. pī.)
    30. mahisayuddhaṃ (sī. syā. kaṃ. pī.)
    31. ચિઙ્ગુલકં (ક॰ સી॰)
    32. ciṅgulakaṃ (ka. sī.)
    33. હત્થત્થરણં અસ્સત્થરણં રથત્થરણં (સી॰ ક॰ પી॰)
    34. hatthattharaṇaṃ assattharaṇaṃ rathattharaṇaṃ (sī. ka. pī.)
    35. માલાવિલેપનં (સી॰ સ્યા॰ કં॰ પી॰)
    36. ખગ્ગં (સી॰ પી॰), અસિં ખગ્ગં (સ્યા॰ કં॰)
    37. mālāvilepanaṃ (sī. syā. kaṃ. pī.)
    38. khaggaṃ (sī. pī.), asiṃ khaggaṃ (syā. kaṃ.)
    39. ઇત્થિકથં પુરિસકથં (સ્યા॰ કં॰ ક॰)
    40. itthikathaṃ purisakathaṃ (syā. kaṃ. ka.)
    41. લાભેન લાભં નિજિગિં ભિતારો (સી॰ સ્યા॰), લાભેન ચ લાભં નિજિગીસિતારો (પી॰)
    42. ઇતિ વા, ઇતિ (સ્યા॰ કં॰ ક॰)
    43. lābhena lābhaṃ nijigiṃ bhitāro (sī. syā.), lābhena ca lābhaṃ nijigīsitāro (pī.)
    44. iti vā, iti (syā. kaṃ. ka.)
    45. ખેત્તવિજ્જા (બહૂસુ)
    46. khettavijjā (bahūsu)
    47. મહિસલક્ખણં (સી॰ સ્યા॰ કં॰ પી॰)
    48. mahisalakkhaṇaṃ (sī. syā. kaṃ. pī.)
    49. સુરિયગ્ગાહો (સી॰ સ્યા॰ કં॰ પી॰)
    50. દેવદુન્દુભિ (સ્યા॰ કં॰ પી॰)
    51. suriyaggāho (sī. syā. kaṃ. pī.)
    52. devadundubhi (syā. kaṃ. pī.)
    53. અધિવુત્તિપદાનિ (સી॰ પી॰)
    54. adhivuttipadāni (sī. pī.)
    55. (પરિસુદ્ધે પરિયોદાતે અનઙ્ગણે વિગતૂપત્તિલેસે) (સ્યા॰ ક॰)
    56. (parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpattilese) (syā. ka.)
    57. પજાનં (?) દી॰ નિ॰ ૩.૩૬ પાળિઅટ્ઠકથા પસ્સિતબ્બં
    58. pajānaṃ (?) dī. ni. 3.36 pāḷiaṭṭhakathā passitabbaṃ
    59. સજ્જિતા (સ્યા॰ કં॰)
    60. sajjitā (syā. kaṃ.)
    61. હસખિડ્ડારતિધમ્મસમાપન્ના (ક॰)
    62. પમુસ્સતિ (સી॰ સ્યા॰)
    63. hasakhiḍḍāratidhammasamāpannā (ka.)
    64. pamussati (sī. syā.)
    65. યો (?)
    66. yo (?)
    67. વોભિન્દન્તા (સી॰ પી॰)
    68. vobhindantā (sī. pī.)
    69. સુકટદુક્કટાનં (સી॰ સ્યા॰ કં॰)
    70. ન હોતિ ચ (સી॰ ક॰)
    71. sukaṭadukkaṭānaṃ (sī. syā. kaṃ.)
    72. na hoti ca (sī. ka.)
    73. ચતુચત્તાલીસાય (સ્યા॰ કં॰)
    74. catucattālīsāya (syā. kaṃ.)
    75. એવંદિટ્ઠી (ક॰ પી॰)
    76. evaṃdiṭṭhī (ka. pī.)
    77. ઉદકરહદં (સી॰ સ્યા॰ પી॰)
    78. udakarahadaṃ (sī. syā. pī.)
    79. વણ્ટૂપનિબન્ધનાનિ (સી॰ પી॰), વણ્ડપટિબદ્ધાનિ (ક॰)
    80. vaṇṭūpanibandhanāni (sī. pī.), vaṇḍapaṭibaddhāni (ka.)
    81. સહસ્સી (કત્થચિ)
    82. sahassī (katthaci)



    Related texts:



    અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / દીઘ નિકાય (અટ્ઠકથા) • Dīgha nikāya (aṭṭhakathā) / ૧. બ્રહ્મજાલસુત્તવણ્ણના • 1. Brahmajālasuttavaṇṇanā

    ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / દીઘનિકાય (ટીકા) • Dīghanikāya (ṭīkā) / ૧. બ્રહ્મજાલસુત્તવણ્ણના • 1. Brahmajālasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact