Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಥೇರಗಾಥಾ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Theragāthā-aṭṭhakathā |
೩. ಬ್ರಹ್ಮಾಲಿತ್ಥೇರಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ
3. Brahmālittheragāthāvaṇṇanā
ಕಸ್ಸಿನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಸಮಥಙ್ಗತಾನೀತಿ ಆಯಸ್ಮತೋ ಬ್ರಹ್ಮಾಲಿತ್ಥೇರಸ್ಸ ಗಾಥಾ। ಕಾ ಉಪ್ಪತ್ತಿ? ಅಯಮ್ಪಿ ಪುರಿಮಬುದ್ಧೇಸು ಕತಾಧಿಕಾರೋ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಭವೇ ವಿವಟ್ಟೂಪನಿಸ್ಸಯಂ ಕುಸಲಂ ಉಪಚಿನನ್ತೋ ವಿಪಸ್ಸಿಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಕಾಲೇ ಕುಲಗೇಹೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ವಿಞ್ಞುತಂ ಪತ್ತೋ ಏಕದಿವಸಂ ಸತ್ಥಾರಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರನ್ತಂ ದಿಸ್ವಾ ಪಸನ್ನಮಾನಸೋ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಪಾದಫಲಂ ಅದಾಸಿ। ಸತ್ಥಾ ಅನುಮೋದನಂ ವತ್ವಾ ಪಕ್ಕಾಮಿ। ಸೋ ತೇನ ಪುಞ್ಞಕಮ್ಮೇನ ದೇವಮನುಸ್ಸೇಸು ಸಂಸರನ್ತೋ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಬುದ್ಧುಪ್ಪಾದೇ ಕೋಸಲರಟ್ಠೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಕುಲೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ಬ್ರಹ್ಮಾಲೀತಿ ಲದ್ಧನಾಮೋ ವಿಞ್ಞುತಂ ಪತ್ತೋ ಹೇತುಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ಚೋದಿಯಮಾನೋ ಸಂಸಾರೇ ಸಞ್ಜಾತಸಂವೇಗೋ ತಾದಿಸೇನ ಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತಸನ್ನಿಸ್ಸಯೇನ ಬುದ್ಧಸಾಸನೇ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಪತಿರೂಪಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಅರಞ್ಞೇ ವಿಹರನ್ತೋ ಞಾಣಸ್ಸ ಪರಿಪಾಕಗತತ್ತಾ ನಚಿರಸ್ಸೇವ ವಿಪಸ್ಸನಂ ವಡ್ಢೇತ್ವಾ ಛಳಭಿಞ್ಞೋ ಅಹೋಸಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ಅಪದಾನೇ (ಅಪ॰ ಥೇರ ೨.೫೧.೬೩-೬೭) –
Kassindriyāni samathaṅgatānīti āyasmato brahmālittherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayaṃ kusalaṃ upacinanto vipassissa bhagavato kāle kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto ekadivasaṃ satthāraṃ piṇḍāya carantaṃ disvā pasannamānaso vanditvā pādaphalaṃ adāsi. Satthā anumodanaṃ vatvā pakkāmi. So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde kosalaraṭṭhe brāhmaṇakule nibbattitvā brahmālīti laddhanāmo viññutaṃ patto hetusampattiyā codiyamāno saṃsāre sañjātasaṃvego tādisena kalyāṇamittasannissayena buddhasāsane pabbajitvā patirūpakammaṭṭhānaṃ gahetvā araññe viharanto ñāṇassa paripākagatattā nacirasseva vipassanaṃ vaḍḍhetvā chaḷabhiñño ahosi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.51.63-67) –
‘‘ಸುವಣ್ಣವಣ್ಣಂ ಸಮ್ಬುದ್ಧಂ, ಆಹುತೀನಂ ಪಟಿಗ್ಗಹಂ।
‘‘Suvaṇṇavaṇṇaṃ sambuddhaṃ, āhutīnaṃ paṭiggahaṃ;
ರಥಿಯಂ ಪಟಿಪಜ್ಜನ್ತಂ, ಪಾದಫಲಂ ಅದಾಸಹಂ॥
Rathiyaṃ paṭipajjantaṃ, pādaphalaṃ adāsahaṃ.
‘‘ಏಕನವುತಿತೋ ಕಪ್ಪೇ, ಯಂ ಫಲಂ ಅದದಿಂ ತದಾ।
‘‘Ekanavutito kappe, yaṃ phalaṃ adadiṃ tadā;
ದುಗ್ಗತಿಂ ನಾಭಿಜಾನಾಮಿ, ಫಲದಾನಸ್ಸಿದಂ ಫಲಂ॥
Duggatiṃ nābhijānāmi, phaladānassidaṃ phalaṃ.
‘‘ಕಿಲೇಸಾ ಝಾಪಿತಾ ಮಯ್ಹಂ…ಪೇ॰… ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನ’’ನ್ತಿ॥
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.
ಛಳಭಿಞ್ಞೋ ಪನ ಹುತ್ವಾ ಮಗ್ಗಸುಖೇನ ಫಲಸುಖೇನ ವೀತಿನಾಮೇನ್ತೋ ಏಕದಿವಸಂ ಪಧಾನಪರಿಗ್ಗಾಹಕೇನ ಥೇರೇನ ತಸ್ಮಿಂ ಅರಞ್ಞಾಯತನೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಉದ್ದಿಸ್ಸ ವುತ್ತಂ ಪಧಾನಾನುಯೋಗಂ ಪರಿಗ್ಗಣ್ಹನ್ತೋ –
Chaḷabhiñño pana hutvā maggasukhena phalasukhena vītināmento ekadivasaṃ padhānapariggāhakena therena tasmiṃ araññāyatane bhikkhū uddissa vuttaṃ padhānānuyogaṃ pariggaṇhanto –
೨೦೫.
205.
‘‘ಕಸ್ಸಿನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಸಮಥಙ್ಗತಾನಿ, ಅಸ್ಸಾ ಯಥಾ ಸಾರಥಿನಾ ಸುದನ್ತಾ।
‘‘Kassindriyāni samathaṅgatāni, assā yathā sārathinā sudantā;
ಪಹೀನಮಾನಸ್ಸ ಅನಾಸವಸ್ಸ, ದೇವಾಪಿ ಕಸ್ಸ ಪಿಹಯನ್ತಿ ತಾದಿನೋ॥
Pahīnamānassa anāsavassa, devāpi kassa pihayanti tādino.
೨೦೬.
206.
‘‘ಮಯ್ಹಿನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಸಮಥಙ್ಗತಾನಿ, ಅಸ್ಸಾ ಯಥಾ ಸಾರಥಿನಾ ಸುದನ್ತಾ।
‘‘Mayhindriyāni samathaṅgatāni, assā yathā sārathinā sudantā;
ಪಹೀನಮಾನಸ್ಸ ಅನಾಸವಸ್ಸ, ದೇವಾಪಿ ಮಯ್ಹಂ ಪಿಹಯನ್ತಿ ತಾದಿನೋ’’ತಿ॥ –
Pahīnamānassa anāsavassa, devāpi mayhaṃ pihayanti tādino’’ti. –
ಗಾಥಾದ್ವಯಂ ಅಭಾಸಿ।
Gāthādvayaṃ abhāsi.
ತಸ್ಸತ್ಥೋ – ಇಮಸ್ಮಿಂ ಅರಞ್ಞಾಯತನೇ ವಸನ್ತೇಸು ಭಿಕ್ಖೂಸು ಕಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಥೇರಸ್ಸ ವಾ ನವಸ್ಸ ವಾ ಮಜ್ಝಿಮಸ್ಸ ವಾ ಛೇಕೇನ ಸಾರಥಿನಾ ಸುದನ್ತಾ ಅಸ್ಸಾ ವಿಯ ಮನಚ್ಛಟ್ಠಾನಿ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಸಮಥಂ ದನ್ತಭಾವಂ ನಿಬ್ಬಿಸೇವನಭಾವಂ ಗತಾನಿ। ಕಸ್ಸ ನವವಿಧಮ್ಪಿ ಮಾನಂ ಪಹಾಯ ಠಿತತ್ತಾ ಪಹೀನಮಾನಸ್ಸ ಚತುನ್ನಮ್ಪಿ ಆಸವಾನಂ ಅಭಾವೇನ ಅನಾಸವಸ್ಸ ಇಟ್ಠಾದೀಸು ತಾದಿಲಕ್ಖಣಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ತಾದಿನೋ ದೇವಾಪಿ ಪಿಹಯನ್ತಿ ಮನುಸ್ಸಾಪಿ ಸಮ್ಮಾಪಟಿಪತ್ತಿದಸ್ಸನಾದಿನಾ ಚ ಆದರೇನ ಪತ್ಥೇನ್ತೀತಿ।
Tassattho – imasmiṃ araññāyatane vasantesu bhikkhūsu kassa bhikkhuno therassa vā navassa vā majjhimassa vā chekena sārathinā sudantā assā viya manacchaṭṭhāni indriyāni samathaṃ dantabhāvaṃ nibbisevanabhāvaṃ gatāni. Kassa navavidhampi mānaṃ pahāya ṭhitattā pahīnamānassa catunnampi āsavānaṃ abhāvena anāsavassa iṭṭhādīsu tādilakkhaṇappattiyā tādino devāpi pihayanti manussāpi sammāpaṭipattidassanādinā ca ādarena patthentīti.
ತತ್ಥ ಚ ಗಾಥಾಯಂ ಪುರಿಮಡ್ಢೇನ ಅನಾಗಾಮಿಮಗ್ಗಾಧಿಗಮೋ ಪುಟ್ಠೋ, ಅನಾಗಾಮಿನೋಪಿ ಹಿ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಪಹೀನಕಾಮರಾಗಬ್ಯಾಪಾದತಾಯ ಸಮಥಂ ನಿಬ್ಬಿಸೇವನತಂ ಗತಾನಿ ಹೋನ್ತಿ। ಇತರೇನ ಅರಹತ್ತಮಗ್ಗಪಟಿಲಾಭೋ, ಅರಹಾ ಹಿ ‘‘ಪಹೀನಮಾನೋ ಅನಾಸವೋ ತಾದೀ’’ತಿ ಚ ವುಚ್ಚತಿ।
Tattha ca gāthāyaṃ purimaḍḍhena anāgāmimaggādhigamo puṭṭho, anāgāminopi hi indriyāni pahīnakāmarāgabyāpādatāya samathaṃ nibbisevanataṃ gatāni honti. Itarena arahattamaggapaṭilābho, arahā hi ‘‘pahīnamāno anāsavo tādī’’ti ca vuccati.
ಅಥಾಯಸ್ಮಾ ಬ್ರಹ್ಮಾಲಿ ಪಧಾನಪರಿಗ್ಗಾಹಕೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ಕಸ್ಸಿನ್ದ್ರಿಯಾನೀ’’ತಿ ಗಾಥಂ ಪಚ್ಚನುಭಾಸಿ। ತದತ್ಥಂ ಅತ್ತೂಪನಾಯಿಕವಸೇನ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇನ್ತೋ ‘‘ಮಯ್ಹಿನ್ದ್ರಿಯಾನೀ’’ತಿಆದಿಕಾಯ ದುತಿಯಗಾಥಾಯ ಅಞ್ಞಂ ಬ್ಯಾಕಾಸಿ, ತತ್ಥ ಮಯ್ಹಿನ್ದ್ರಿಯಾನೀತಿ ಮಮ ಚಕ್ಖಾದೀನಿ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ। ಸೇಸಂ ವುತ್ತನಯಮೇವ।
Athāyasmā brahmāli padhānapariggāhakena vuttaṃ ‘‘kassindriyānī’’ti gāthaṃ paccanubhāsi. Tadatthaṃ attūpanāyikavasena vissajjento ‘‘mayhindriyānī’’tiādikāya dutiyagāthāya aññaṃ byākāsi, tattha mayhindriyānīti mama cakkhādīni indriyāni. Sesaṃ vuttanayameva.
ಬ್ರಹ್ಮಾಲಿತ್ಥೇರಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Brahmālittheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಥೇರಗಾಥಾಪಾಳಿ • Theragāthāpāḷi / ೩. ಬ್ರಹ್ಮಾಲಿತ್ಥೇರಗಾಥಾ • 3. Brahmālittheragāthā